თავი IX. უკვდავებაში გარდასულ სახეთა არდავიწყება

უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს–პატრიარქი ილია II საუკეთესო მაგალითია იმისა, თუ როგორ უნდა ვცემდეთ პატივს ჩვენს დიდ წინაპართა სახელებს, მათ ხსოვნას. უწმიდესი და უნეტარესი წმინდანებად შერაცხულ ქართველ მეფეთაგან განსაკუთრებით გამოარჩევს წმიდა მირიანს, წმიდა ვახტანგ გორგასალს, წმიდა არჩილს, წმიდა დავით აღმაშენებელს, წმიდა თამარს, ლუარსაბ წამებულს, წმიდა ქეთევან დედოფალს... საეკლესიო კალენდრის მიხედვით მათი ხსენების დღეებში წირვის შემდეგ პატრიარქი მრევლს არაერთხელ ესაუბრა მათ სულიერ სიმაღლეზე, სამშობლოსათვის თავდადებაზე. უწმიდესი ხშირად სტუმრობს გელათის მონასტერს.

დავით აღმაშენებლის ცხოვრებისა და მოღვაწეობის, მის დიად საქმეთა  შეხსენებით ქართველობას განუმტკიცებს წარსული ისტორიით აწმყოსა და მომავლის რწმენას. პატრიარქი ხშირად იხსენებს ქართლ–კახეთის მეფის, ერეკლე II-ის მიერ სამშობლოსათვის თავგანწირვას, კრწანისის ბრძოლას, სადაც 75 წლის მოხუცი მეფე უკანასკნელად გავიდა ბრძოლის ველზე. უწმიდესმა და უნეტარესმა 300 არაგველის ბაღში არაერთხელ გადაიხადა პარაკლისი აღა-მაჰმად ხანის წინააღმდეგ ბრძოლაში დაღუპულ ქართველ მეომართა სულების მოსახსენებლად. მანვე   გადაარჩინა 300 არაგველის ბაღი გასხვისებას. უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს–პატრიარქმა 1987 წლის 20 ივლისს, წმიდა სინოდის თანხმობით, დიდი ქართველი მწერალი, ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის აღიარებული მეთაური ილია ჭავჭავაძე წმინდანად შერაცხა. წმიდა ილია მართალი XX საუკუნის დასაწყისში სოციალ–დემოკრატების მსხვერპლი გახდა, მისი სახელი იდევნებოდა XX საუკუნის 20_30–იან წლებში, ხოლო 40–70–იან წლებში ხან რევოლუციონერ–დემოკრატად, ხან კი განმანათლებლად იწოდებოდა. წმინდანად შერაცხვის შემდეგ ილია ჭავჭავაძემ თავისი კუთვნილი ადგილი დაიკავა ქართველი ერის, საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის ისტორიაში.. პატრიარქმა აღასრულა ილია ჭავჭავაძის თანამებრძოლის - აკაკი წერეთლის წინასწარმეტყველება: თუ საქართველოს სიკვდილი არ უწერია, მაშინ შენც უკვდავი იქნებიო. წმიდა ილია მართლის უკვდავება 1987 წლიდან დაიწყო.

უწმიდესი და უნეტარესი ილია  II სამართლიანად თვლიდა, რომ ცოტნე დადიანის გმირობა და მოყვასისათვის თავდადება საკმარისი იყო მისი წმინდანად კანონიზაციისათვის. 1999 წლის 26 ოქტომბერს, წმიდა სინოდის გადაწყვეტილებით, ეროვნული გმირი ცოტნე დადიანი წმინდანად შეირაცხა. პატრიარქმა ასევე უკვდავყო XVII–XVIII საუკუნეებში სპარსეთში დაღუპულნი "წმიდა მოწამენი ქართველნი", სარწმუნოებისათვის თავდადებულნი ლაზნი, საქართველოს მეფე ვახტანგ III, რომელიც აღესრულა 1303 წელს.

დიდი ქართველი მეცნიერის ექვთიმე თაყაიშვილის ღვაწლი ყველა ინტელექტუალისათვის ცნობილია. მისი დაუღალავი საქმიანობით XIX–XX საუკუნეთა მიჯნაზე შესაძლებელი გახდა  მრავალი უცნობი ხელნაწერისა და საისტორიო საბუთის მოძიება და გადარჩენა. ფასდაუდებელი იყო მეცნიერის მიერ მოწყობილი სამეცნიერო ექსპედიციები როგორც საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში, ასევე - თურქეთის საქართველოში, ისტორიულ ტაო–კლარჯეთში. ექვთიმე თაყაიშვილი პატრონობდა 1921 წელს ემიგრაციაში წასული საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობის მიერ გატანილ ქართულ სიწმინდეებს. სამშობლოში დაბრუნების შემდეგ ამ დიდმა ადამიანმა ბოლშევიკური  ხელისუფლებისგან დამცირება, შეურაცხყოფა, ცილისწამება და მრავალი უსიამოვნება გადაიტანა. იგი აღესრულა 1953 წელს. ქართველი საზოგადოება სინანულით იხსენებს მეცნიერის სამშობლოში ცხოვრების ბოლო წლებს. მრავალი წიგნი და სამადლობელი წერილი მიეძღვნა მის ხსოვნას, მაგრამ ყოველივე ეს მის დამსახურებასთან შედარებით ზღვაში წვეთი იყო. უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს–პატრიარქმა ილია II-მ 2002 წლის 18 ოქტომბრის სინოდის სხდომაზე ერის წინაშე განსაკუთრებული დამსახურებისათვის მოწამებრივად აღსრულებული ექვთიმე თაყაიშვილი წმინდანად შერაცხა და მას წმიდა ექვთიმე ღვთისკაცი უწოდა. საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის ეს ისტორიული გადაწყვეტილება დიდი ადამიანის უკვდავებისა და შთამომავლობის მიერ დაშვებული შეცდომების გამოსწორების უბადლო მაგალითია.

საუკუნეთა მანძილზე ქართველ წმინდანთა შესახებ ცნობები თაობიდან თაობას გადაეცემოდა. ბევრი წყარო დაიკარგა, ბევრი ღირსეული მოღვაწე თავის დროზე ვერ იქნა სათანადოდ დაფასებული. უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II–მ საპატრიარქოში შექმნილ წმინდანთა კანონიზაციის კომისიას (ხელმძღვანელი ცხუმ–აფხაზეთის მიტროპოლიტი დანიელი) დაავალა,  მოეძია მასალები საქართველოს ეკლესიისა და ქართველი ხალხის წინაშე განსაკუთრებული ღვაწლის მქონე პიროვნებებზე, რათა წმიდა სინოდის სხდომებზე მოეხდინათ მათი წმინდანებად შერაცხვა. 1996 წლის 23 დეკემბერს წმინდანებად შეირაცხნენ წმიდა ნინოს მშობლები - ზაბილონი და სუსანა, 2002 წლის 18 ოქტომბერს _ ქართლის პირველი კათოლიკოსი  პეტრე I, კათოლიკოსი სამოელ I, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს–პატრიარქი მელქისედეკ I,  XVI საუკუნის საეკლესიო მოღვაწე ზოსიმე კუმურდოელი. უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II–მ ეპისკოპოსების: გაბრიელის, ალექსანდრეს, მიტროპოლიტ ნაზარისა და სამღვდელო კრებულის, მღვდელ–მონაზონ ალექსი შუშანიას, ილარიონ ყანჩაველის, გრიგოლ ფერაძის, ექვთიმე კერესელიძის, იოანე მაისურაძის, გიორგი მხეიძის, მიტროპოლიტების: დოსითეოზისა და  ექვთიმეს  წმინდანებად შერაცხვით ისტორიული სამართლიანობა აღადგინა.

1995 წლის 18–19 სექტემბერს საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის გაფართოებულ საეკლესიო კრებაზე უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II–მ სრულიად საქართველოს კათოლიკოს–პატრიარქი ამბროსი  წმინდანად შერაცხა. როდესაც პატრიარქმა ეს გადაწყვეტილება ამცნო კრების მონაწილეებს, ცრემლი ვერ შეიკავა. ეს იყო სინანული იმ ადამიანთა ნაცვლად, რომელთაც ქართველი ხალხის პოლიტიკური და ეკლესიური თავისუფლებისათვის მებრძოლ კათოლიკოს ამბროსის მრავალი უსიამოვნება მიაყენეს, საქართველოს ეკლესიის საჭეთმპყრობელი სამშობლოს ღალატის ბრალდებით ციხეშიც კი გამოკეტეს.  კათოლიკოს-პატრიარქმა ამბროსიმ თავის სასამართლო პროცესზე  ქრისტეს სიტყვებით მიმართა მრევლს: "ასულნო იერუსალიმისანო, ნუ სტირით ჩემდა, არამედ იტირეთ თავთა თქვენთა და შვილთა თქვენთა“. წმიდა ამბროსი აღმსარებელი ახლად შერაცხულ წმინდანთა დასში გამორჩეულად ბრწყინავს.

უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ მეცნიერ ისტორიკოსებთან მრავალწლიანი კონსულტაციების შემდეგ კიდევ უფრო სრულად გაიაზრა საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის ისტორიაში ავტოკეფალიური მოძრაობის  მეთაურის, დიდი მეცნიერისა და საზოგადო მოღვაწის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს–პატრიარქის კირიონ II-ის ღვაწლი. კირიონ II–მ მრავალი დაბრკოლება, ცილისწამება, დევნა–გადასახლება გადაიტანა, მაგრამ საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენისათვის ბრძოლა არ შეუწყვეტია. მან აღასრულა თავისი სიტყვები: "მამულიშვილობის გვირგვინი სამშობლოს სამსხვერპლოზე ჰკიდიაო“ და 1918 წლის 27 ივნისს მარტყოფის მონასტერში მოწამეობრივად აღესრულა. ქართველ მეცნიერთა და სასულიერო წრეებში ოთხმოც წელზე მეტ ხანს არ შეწყვეტილა დავა და აზრთა ურთიერთჭიდილი, თუ რა მოხდა 1918 წლის 27 ივნისს მარტყოფის მონასტერში. უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ უწმიდესი კათოლიკოს–პატრიარქის, კირიონ II-ის წმინდანად შერაცხვით ღირსეულად დააფასა დიდი წინამორბედის ღვაწლი ქართველი ერისა და დედაეკლესიის წინაშე.

უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ ასეთივე პატივი მიაგო სამშობლოდან უსამართლოდ დევნილი ბაგრატოვანთა სამეფო სახლის წარმომადგენლის, 1815 წელს ტრაპიზონში აღსრულებული იმერთა მეფის სოლომონ II–ის ხსოვნას: 1990 წელს პანაშვიდები გადაუხადა სიონისა და სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძრებში, ხოლო 2005 წლის 27 ივნისს სამშობლოს დამოუკიდებლობისათვის მებრძოლი თავდადებული მეფე წმინდანად შერაცხა. პატრიარქმა ამ გადაწყვეტილებით კიდევ  ერთხელ ცხადყო, რომ საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესია ღირსეულ პატივს მიაგებს დიდ წინაპართა ხსოვნას.

უწმიდესი და უნეტარესი ილია II დიდ წინამორბედთა საქმის ღრსეული გამგრძელებლი და, ამავე დროს, მათი ღვაწლის საოცარი დამფასებელია. იგი არაერთხელ შეხებია 1927–1932 წლების საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის უმძიმეს მდგომარეობას და აღუნიშნავს პატრიარქ ქრისტეფორე III-ის ალღო და მოქნილობა, ახალ საბჭოთა ხელისუფლებასთან დიალოგი და თანამშრომლობა, რომლითაც მან სრული განადგურებისგან იხსნა საქართველოს სამოციქულო ეკლესია.

უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II–მ 1979 წელს საპატრიარქოში შექმნა საგანგებო ჯგუფი, რომელსაც  უნდა მოეძია მასალები უწმიდესი და უნეტარესი კალისტრატეს შესახებ. შეიკრიბა უწმიდესი კალისტრატეს თანამედროვეთა მოგონებები, რამაც კიდევ უფრო თვალსაჩინო გახადა დიდი პატრიარქის ღვაწლი და დამსახურება. Mმისი უწმიდესობა ილია II სტუდენტობის პერიოდში არაერთხელ შეხვედრია უწმიდეს და უნეტარეს მელქისედეკ III–ს. უწმიდესსა და უნეტარესს მისალოც ბარათებში ლაკონურად, მაგრამ სრულად წარმოუჩენია უწმიდესი და უნეტარესი კათოლიკოს–პატრიარქების: ეფრემ II–ისა და დავით V–ის ღვაწლი საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის წინაშე.

პატრიარქი ერთნაირად ყურადღებიანია მღვდელმთავრებისა და რიგითი სასულიერო პირების მიმართ. მან პატივი მიაგო სიონის ტაძრის პროტოპრესვიტერს _ პახუმ ობოლაძეს, მიტროპოლიტებს: გიორგის (ღონღაძე), ზინობს (მაჟუგა), გრიგოლს (ცერცვაძე), კონსტანტინეს (მელიქიძე).

უწმიდესი და უნეტარესი საოცრად მიმტევებელია. ამის დასტურია პატრიარქის პატივისცემა ბათუმ–შემოქმედელი მიტროპოლიტების - რომანოზისა (პეტრიაშვილი) და შიოს (ავალიშვილი) მიმართ, რომელნიც თავის დროზე  მისი უწმიდესობის შეურიგებელი ოპონენტები იყვნენ. ისინი, პატრიარქის გადაწყვეტილებით, სიონის ტაძრის ეზოში დაკრძალეს. ხოლო როდესაც გარდაიცვალა ჭყონდიდელი მთავარეპისკოპოსყოფილი იოანე (ანანიაშვილი), უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ მიიღო  გადაწყვეტილება მისი სამთავროს მონასტრის ეზოში დაკრძალვის შესახებ.

უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ დიდი პატივი მიაგო მერაბ კოსტავას, ზურაბ ჭავჭავაძის, გიორგი ჭანტურიას, აკაკი ბაქრაძის, ზვიად გამსახურდიას ხსოვნას. 2007 წელს გროზნოდან საქართველოში გადმოასვენეს საქართველოს პირველი პრეზიდენტის, ზვიად გამსახურდიას, ნეშტი. ქართველი ხალხი თვალცრემლიანი მიაცილებდა მრავალტანჯული ადამიანის ცხედარს სვეტიცხოვლის ტაძრიდან მთაწმინდისაკენ. Uუწმიდესმა და უნეტარესმა თვითონ გადაუხადა პანაშვიდი განსვენებულ პრეზიდენტს.

მისი უწმიდესობა განსაკუთრებული სიყვარულითა და პატივისცემით ეპყრობა ბაგრატოვანთა სამეფო სახლის წარმომადგენლებს, მიიჩნევს, რომ ბაგრატიონებს ჯერ კიდევ ბევრი აქვთ გასაკეთებელი საქართველოსათვის. იგი არ გამორიცხავს საქართველოში კონსტიტუციური მონარქიის ისეთი სახით აღდგენის შესაძლებლობას, როცა მეფე მეფობს, მაგრამ არ მართავს. პატრიარქის ლოცვა–კურთხევით, XX საუკუნის 90–იან წლებიდან განახლდა ბაგრატიონთა სამეფოს სახლის გარდაცვლილ წევრთა სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში დაკრძალვის პროცესი.

სიონის საპატრიარქო ტაძარში შაბათობით შავოსანი ადამიანები იკრიბებიან. მათ სახეზე უდიდესი ტკივილი და მწუხარებაა აღბეჭდილი. უმრავლესობას ცხოვრებაში დიდი ტრაგედია დაატყდა თავს - ისინი შვილგარდაცვლილი დედები არიან. თუ არა ეკლესია, უწმიდესი და უნეტარესი ილია II–ის ყურადღება, მათი ცხოვრება მაშინ დამთავრდებოდა, როდესაც საკუთარ შვილებს გამოეთხოვნენ. პატრიარქმა მათ უჩვენა სულიერი ცხოვრების გზა ხსნისა.

"ვცხოვრობდი წუთისოფლის ორომტრიალში ყოველდღიური საზრუნავით ჩემს ოჯახთან ერთად, ღმერთი კი რატომღაც არ გვახსოვდა. მაგრამ ღმერთმა თვითონ გაგვახსენა თავისი არსებობა. სამსახურეობრივი მოვალეობის შესრულების დროს ბოროტმოქმედის მიერ ნასროლი ტყვიით გარდაიცვალა ჩემი უფროსი ვაჟი _ 21 წლის კახაბერი. დრო თითქოს გაჩერდა, შიშმა შემიპყრო, მომავალს ვეღარ ვხედავდი. ერთ დღეს მომინახულა შვილგარდაცვლილმა დედამ. იგი თურმე სიონში არსებული შვილგარდაცვლილი დედების ჯგუფში იყო და უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს–პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა–კურთხევით, გარდაცვლილი შვილებისათვის შეკვეთილ წირვებს ესწრებოდა. მან ეკლესიაში წამიყვანა და იქიდან დაიწყო ჩემი ეკლესიური ცხოვრება. დავდიოდი წირვა–ლოცვებზე, ვისმენდი მოძღვრისა და თვით უწმიდესისა და უნეტარესის ქადაგებებს. ვგრძნობდი, რომ ჩემი გონება უკვე სხვაგვარად აზროვნებდა. მივხვდი, რომ რწმენის გარეშე სიცოცხლე ბნელი, შიშისმომგვრელი და გაუმართლებელი იყო. ახლა კი არის წუთები, როდესაც გული სიხარულით მევსება და ეს მომავალ ცხოვრებაში შვილთან შეხვედრის სიხარულია, რომელიც ადრე წარმოუდგენლად მეჩვენებოდა; მაგრამ წინ დიდი გზაა განსაცდელებით სავსე წუთისოფლისა და მის გაკაფვაში მისი უწმიდესობა დიდად გვეხმარება. პატარა ბავშვივით გულში გვიხუტებს და გვეფერება, ჩვენი განცდა გულთან მიაქვს და გვარიგებს, რომ უსაზღვრო გლოვა და გოდება, ტირილი ამძიმებს ჩვენი  შვილების უკვდავ სულებს და ვამძიმებთ ოჯახურ ცხოვრებასაც... მადლობა უფალს და მის უწმიდესობას, რომ გვიხსნა სულიერი სიბრმავისაგან, აგვაცილა იმ განსაცდელს, რომელიც ჩვენი წარსული ურწმუნოებითი ცხოვრების მიხედვით საუკუნო ცხოვრებაში გველოდებოდა“[43, 54-55], – წერს ლიანა ბარნოვა.

უწმიდესისა და უნეტარესის ღვაწლით, შვილგარდაცვლილი დედები მრავალი კეთილი საქმის აღმსრულებელნი არიან. მათთვის მისი უწმიდესობა რწმენის, იმედის, სიხარულისა და სიყვარულის ხატებაა. აუღელვებლად ვერ წაიკითხავ იმ მრავალრიცხოვან სამადლობელ ბარათებს, რომლებიც შვილგარდაცვლილმა დედებმა მის უწმიდესობას გაუგზავნეს. საპატრიარქოს არქივის გამგემ, ქალბატონმა მზია კაცაძემ 1987 წლის 6  დეკემბერს ორი შვილი - მიხეილი და მაიკო დაკარგა. `მყავს ორი შვილი მიხეილი და მაიკო, ამჟამად მკვიდრნი ზეციური საქართველოსი, – წერს ქალბატონი მზია, – როგორც ყველა დედა, იმდენად ვიყავი ჩემი შვილების სიყვარულით დაბრმავებული, რომ თვით ღმერთიც კი არ მახსოვდა. არაფერი მინდოდა ამქვეყნად გარდა იმისა, რომ ისინი კარგ მამულიშვილებად აღმეზარდა. შედეგითაც არ ვიყავი უკმაყოფილო. მშობელთა კრებებიდან სიხარულისგან თავბრუდახვეული ვბრუნდებოდი. რა თქმა უნდა, ჩემს შვილებს წამით გვერდიდან არ ვიშორებდი, მაგრამ იმ საღამოს, მეც არ ვიცი, როგორ, ახლობლების დაჟინებული თხოვნით, მე და ჩემმა მეუღლემ ისინი მარტო დავტოვეთ და მეგობრის ქორწილში წავედით. რამდენიმე საათში უკან მობრუნებულებს ჩვენი სახლის წინ სახანძრო მანქანები და უამრავი ხალხი დაგვხვდა. ჩემი სახლ–კარი ცეცხლის ალში იყო გახვეული და ჩემი ორი შვილიც შიგნით იყო. ადვილი წარმოსადგენია, რა მდგომარეობაში აღმოვჩნდებოდით მე და ჩემი მეუღლე. ბოლომდე არ მინდოდა დამეჯერებინა, რაც შემდგომ მოხდა. სიმართლის თქმას ვერავინ მიბედავდა. მე თვითონ მივხვდი ყველაფერს, ჩემთვის ყველაფერი დამთავრდა... დარჩა მხოლოდ ერთადერთი გზა _ მე და ჩემს მეუღლეს შვილების დასაფლავების შემდეგ თავი მოგვეკლა, მაგრამ, სანამ ამას ჩავიდენდით, მივსულიყავით საქართველოს პატრიარქთან და გვეკითხა, თუ ღმერთი მართლა არსებობს, ასე რატომ გაგვიმეტა.

ამ დროს ოჯახის ახლობელმა შეგვატყობინა, რომ ჩვენთან ოჯახში სრულიად საქართველოს კათოლიკოს–პატრიარქი ილია II მობრძანდებოდა. ოთახში კათოლიკოსის შემობრძანებისთანავე რამდენიმე წუთის წინ სიგიჟის ზღვარზე მისული გააფთრებული დედა, ახლა უკვე გაწონასწორებული, წამოვდექი, სწრაფი ნაბიჯებით გავეშურე მისი უწმიდესობისკენ, დავემხე მის მუხლებთან, მჭიდროდ შემოვხვიე ხელები, გულში ჩავიკარი და შველა ვთხოვე. მან ფრთხილად წამომაყენა და მოძღვარს თვალით ანიშნა, რომ პანაშვიდი დაეწყო. საეკლესიო წესის შესრულების შემდგომ პატრიარქმა ბრძანა: "თქვენ ბედნიერი მშობლები ხართ, თქვენი შვილები ანგელოზები არიან, ღმერთი ასეთ უბედურებას დედამიწაზე არ მოაწევდა, მაგრამ ეტყობა ძალიან დასჭირდა თქვენი შვილები და ისინი არა მარტო თქვენ, ბევრ სხვასაც გადაარჩენენო“.

მე და ბედნიერი?, _ ვიფიქრე გონებით, მაგრამ გულით კი ყველაფერი ვიწამე და დამეუფლა საოცარი სიმშვიდე. ეს რამდენიმე წინადადება იქცა ჩემი შემდგომი ცხოვრების სულიერ საზრდოდ. წაბრძანების წინ მისმა უწმიდესობამ მთხოვა, ცრემლებით არ დამემძიმებინა მათი სულები, ფსალმუნები მეკითხა, ეკლესიაში მევლო, საპატრიარქოს კარები მუდამ ღია იქნებოდა ჩემთვის. გადმომცა სანთლები, ხატები, ჯვრები ჩემი შვილებისათვის, შემდეგ გულში თბილად ჩამიკრა და გამომემშვიდობა. იმ დღიდან ჩემი ცხოვრების წესი რადიკალურად შეიცვალა... დავრწმუნდი, რომ სული უკვდავია, რომ სიცოცხლე სიკვდილით არ მთავრდება, არამედ აღდგომითა და ამაღლებით გრძელდება და რომ არსებობს გარდაცვალება და არა სიკვდილი. და რომ გარდაცვალება არის მარადიულობის საწყისი.

თბილისში შვილგარდაცვლილ დედათა რაოდენობამ 600-ს გადააჭარბა. დიდმა ტკივილმა გააერთიანა ისინი. როგორც მისმა უწმიდესობამ ბრძანა, ასეთი ერთობა შვილგარდაცვლილი დედებისა ერთადერთია ქრისტიანობის ოცსაუკუნოვან მსოფლიო ისტორიაში. დედების ერთად ყოფნა ხომ მართლმადიდებლობის უსიტყვო ქადაგებაა"[43, 9-11].

შვილგარდაცვლილი დედები მრავალ სასიკეთო საქმეთა ინიციატორები არიან. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მათი საქმიანობა საპატრიარქოსთან არსებულ მოწყალების სახლში, რომელიც დაარსდა 1994 წელს და სადაც ასობით უპოვარ ადამიანს ყოველდღიურად უმზადებენ სადილებს, უტარებენ უფასო სამედიცინო შემოწმებას. "ჩვენმა ერთობამ, – აღნიშნავს ქალბატონი მზია, – მრავალი მშობელი გადაარჩინა იმ საშინელი ცოდვის ჩადენას, რომელსაც თვითმკვლელობა ჰქვია. ახლადშვილგარდაცვლილ მშობლებს, რომლებიც განადგურებულები, იმედდაკარგულები მოდიან სიონში შაბათის წირვაზე, სადაც ისინი ნუგეშინისცემულნი არიან საღვთო მადლით, სითბოთი და სიყვარულით. ბევრ მათგანს თავიდან არც ესმის, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია წირვა-ლოცვაში მონაწილეობის მიღება, მაგრამ ღვთის წყალობით ისინი თანდათანობით თავადაც იწყებენ ეკლესიურ ცხოვრებას.“[43, 13].

უწმიდესმა და უნეტარესმა უმძიმესი პირადი ტრაგედიით სულშეძრულ და ამქვეყნიურ ცხოვრებაზე ხელჩაქნეულ არაერთი ადამიანს დაუბრუნა ცხოვრების სურვილი. მრავალრიცხოვანი სამადლობელი წერილებიდან მსახიობ გოგი ხარაბაძის წერილი უწმიდესისა და უნეტარესისადმი მკაფიოდ აჩვენებს შვილგარდაცვლილ მშობელთა საოცარ სითბოსა და მადლიერებას ერის სულიერი წინამძღოლისადმი: "ისეთი საოცარი ადამიანების გარემოცვაში აღმოვჩნდი იმ საღამოს სიონის საკათედრო ტაძარში, რომ ყველაზე ურწმუნო თომაც კი აღიარებდა ღმერთის არსებობას. 7 აპრილს, ხარებას, თქვენო უწმიდესობავ, კიდევ ერთხელ  მაგრძნობინეთ, რა არაჩვეულებრივი ქვეყნის შვილი ვარ, ქვეყნისა, რომლის სულიერი მამაც თქვენ ბრძანდებით. გმადლობთ რწმენისათვის. გმადლობთ ადამიანური თანადგომისათვის."[27, 10486].

აფხაზეთში დაღუპული ეროვნული გმირის - ჟიული შარტავას დედა, ქალბატონი ნინო (ფენია) დარასელია-შარტავა უწმიდესისა და უნეტარესი ილია II-სადმი გაგზავნილ სამადლობელ წერილში აღნიშნავს: "ხალხის მსახურების გზა ეკლიანია, მაგრამ ამდენად შეუფასებელია საქართველოს პატრიარქის ღვაწლი სრულიად საქართველოსა და პირადად ჩვენი ოჯახის წინაშე. დღეს, მართალია, ფიზიკურად დაუძლურებულნი, მაგრამ სულიერად გაძლიერებულნი, ვავედრებთ უფალს საქართველოს და მის საჭეთმპყრობელს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს ილია II-ს, მადლობა უფალს, მადლობა პატრიარქს ყველაფრისათვის! უფალმა დიდხანს აცოცხლოს ჩვენი სათაყვანებელი ქართველი ერის მამა, ერის იმედი, უწმიდესი და უნეტარესი ჩვენი პატრიარქი"[43, 20].

უწმიდესი და უნეტარესი  საოცარ ყურადღებას, სითბოსა და სიყვარულს თანაბრად უნაწილებს ყველას, მათ შორის უძღებ შვილებსაც, და ჭეშმარიტი ქრისტიანული ცხოვრების მაგალითს აძლევს საზოგადოებას. იგი სულიერი სიმტკიცისაკენ მოუწოდებს მათ და აფრთხილებს: "იცოდეთ, შემოქმედი იმაზე მძიმე ჯვარს არ გარგუნებთ, რისი ტარებაც თქვენ არ შეგიძლიათ. სიმშვიდითა და სიმდაბლით მიიღეთ ცხოვრების ტვირთი და მუდამ გახსოვდეთ, ყველაზე მეტად სულს სჭირდება გაფრთხილება: მასზე ძვირფასი არა არის რა კაცისათვის. იგი განსაზღვრავს ჩვენი მარადიული სიკვდილ–სიცოცხლის საკითხს.“[30, 367].


წყაროები და ლიტერატურა:

1.    პლატონ იოსელიანი, "ცხოვრება გიორგი XIII-ისა", თბილისი, 1936

2.    ბაგრატ ბატონიშვილი, "ახალი მოთხრობა", თბილისი, 1941

3.    ელდარ ბუბულაშვილი, "საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ანტონ II", თბილისი, 2002

4.    ნიკოლოზ დურნოვი, "ბედი საქართველოს ეკლესიისა", მოსკოვი, 1907

5.    სარგის კაკაბაძე, "ქართველი ხალხის ისტორია 1783-1921 წწ." თბილისი, 1997

6.    კალისტრატე ცინცაძე, "ჩემი მოგონებებიდან", თბილისი, 2001

7.    სერგო ვარდოსანიძე, " სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესი კალისტრატე", თბილისი, 2004

8.    ქართული მწერლობა, ტ. IX, თბილისი, 1992

9.    ილია ჭავჭავაძე, თხზ. ხუთ ტომად, ტ. IV, თბილისი, 1987

10.    აკაკი ბაქრაძე, "ილია ჭავჭავაძე",  თბილისი. 1984

11.    იოსებ უთურაშვილი, "დიმიტრი ყიფიანი", თბილისი, 1989

12.    საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის კალენდარი, თბილისი

13.    ა. ბაქრაძე, "ილია და აკაკი", თბილისი, 1992

14.    სერგო ვარდოსანიძე, "სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესიკირიონ II", თბილისი, 1993

15.    სერგო ვარდოსანიძე, "საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესია 1917-1952 წლებში", თბილისი, 2001

16.    სერგო ვარდოსანიძე, "ქართული ეროვნული ცნობიერების პრობლემები", თბილისი, 2004

17.    საქართველოს საპატრიარქოს არქივი, კათოლიკოს-პატრიარქ ლეონიდეს ფონდი

18.    გაზეთი "საქართველო", 1918, N71

19.    გ. ლეონიძის სახ. ლიტერატურის მუზეუმი, კათოლიკოს-პატრიარქ ლეონიდეს ფონდი, N1304

20.    "საქართველოს ისტორია. XX საუკუნე", პროფ. ვ. გურულის რედაქციით, თბილისი, 2003

21.    კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ინსტიტუტი, ვასილ კარბელაშვილის ფონდი

22.    სერგო ვარდოსანიძე, "სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესი ამბროსი", თბილისი, 2005

23.    საქართველოს უახლესი ისტორიის ცენტრალური საისტორიო არქივი

24.    კ. კეკელიძის სახელობის ხელნაწერთა ინსტიტუტი, კალისტრატე ცინცაძის ფონდი

25.    საქართველოს საპატრიარქოს არქივი, კათოლიკოს-პატრიარქ მელქისედეკ III-ის ფონდი

26.    საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ ეფრემ II-ის ფონდი

27.    საქართველოს საპატრიარქოს არქივი

28.    სერგო ვარდოსანიძე, "სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II", თბილისი, 2000

29.    საქართველოს საპატრიარქოს არქივი, კათოლიკოს-პატრიარქ დავით V-ის ფონდი

30.    "პატრიარქი", შემდგენელი მზია კაცაძე, თბილისი, 2006

31.    საქართველოს საპატრიარქოს არქივი, უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ფონდი

32.    საქართველოს საპატრიარქოს არქივი, XII სასულიერო კრების მასალები

33.    სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ილია II. "ეპისტოლენი, სიტყვანი, ქადაგებანი", ორ ტომად, თბილისი, 1997

34.    ჟურნ. "ჯვარი ვაზისა", თბილისი

35.    სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის უწმიდესისა და     უნეტარესი ილია II-ის მოსკოვში ვიზიტის მასალები

36.    "საპატრიარქოს უწყებანი", თბილისი

37.    ჟურნ. "რელიგია", თბილისი, 2002, N7-8-9.

38.    "ნათელი ქრისტესი, საქართველო", ტ. II, თბილისი, 2006

39.    შოთა ლომსაძე, "სამცხე-ჯავახეთი", თბილისი, 1975

40.    გაზეთი "კვირის პალიტრა", თბილისი, 2003, 4-10 აგვისტო

41.    ჟურნ. "მნათობი", თბილისი, 2006, N1-2-3

42.    სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ილია II.   "სააღდგომო ეპისტოლე", თბილისი, 2006

43.    "წერილები პატრიარქს", შემდგენელი მზია კაცაძე, თბილისი, 2007

44.    ჟურნ. "ივერიელნი", თბილისი, 2007, N3


სერგო ვარდოსანიძე

"სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი

უწმიდესი და უნეტარესი ილია II", 2008 წ.