ცხოვრების გზის დასაწყისი

სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II, ერისკაცობაში გრიგოლ შიოს ძე სიდამონიძე დაიბადა 1896 წ. 19 ოქტომბერს გორის მაზრის სოფელ დოესში სოფლის მედავითნის ოჯახში. დედა - მონაზონი, ღრმად მორწმუნე ქალი იყო და შვილებსაც ასე ზრდიდა. თერთმეტი წლისა იყო გრიგოლი, როდესაც დედა გარდაეცვალა. მამამ იგი გორის სასულიერო სასწავლებელში წაიყვანა, სადაც 1904-1912 წლებში სწავლობდა. XX საუკუნის დასაწყისში საქართველოში მნიშვნელოვანი მოვლენები ხდებოდა. თერგდალეულთა იდეოლოგიას, რომელიც მიზნად ისახავდა საქართველოს პოლიტიკურ და ეკლესიურ თავისუფლებას, ენაცვლებოდა სოციალ-დემოკრატიული იდეოლოგია. იგი სოციალური პრობლემების გამძაფრებით საერთოდ უარყოფდა ეროვნულ საკითხებს. პრესაში დაიწყო ილია ჭავჭავაძის, აკაკი წერეთლის, იაკობ გოგებაშვილის კრიტიკა, "მამული, ენა, სარწმუნოების" დროშის ქვეშ შემოკრებილ ქართველობას უმტკიცებდნენ უკეთესი იყო "პროლეტარებო! ყველა ქვეყნისა შეერთდით". პატრიოტიზმს - კოსმოპოლიტიზმი ენაცვლებოდა.

1907 წელს წიწამურთან მოჰკლეს ილია ჭავჭავაძე. ეს ფაქტი ზუსტად შეაფასა გალაკტიონ ტაბიძემ "წიწამურთან რომ მოჰკლეს ილია, მაშინ ეპოქა გათავდა დიდი". თუ პოლიტიკური ცხოვრება ასეთი პარადოქსებით, დაქსაქსულობით და პარტიული ნიშნით, ინდივიდუალიზმით ხასიათდებოდა, XX საუკუნის დასაწყისი საქართველოს სულიერი ცხოვრების განსაკუთრებული აღმავლობის ხანაა. ქართველმა სასულიერო პირებმა, რომელთაც ხელმძღვანელობდნენ ეპისკოპოსები: კირიონი, ლეონიდე, ანტონი, დეკანოზები: კალისტრატე ცინცაძე, ნიკიტა თალაკვაძე, ქრისტეფორე ციცქიშვილი, არქიმანდრიტი ამბროსი ხელაია, საერო პირები:  იპოლიტე ვართგავა, პართენ გოთუა, სპირიდონ ჯაფარიძე, ალექსანდრე ლომთათიძე, რაფიელ ივანიცკი დიდი სამუშაო შეასრულეს, რათა ქართველ ხალხი დაერწმუნებინათ საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენის აუცილებლობაში. პრესაში, სამეცნიერო ჟურნალ-გაზეთებში გამოქვეყნებულ პოლიტიკურ წერილებს დაერთო პრაქტიკული ნაბიჯები, 1905 წლის ქართველი სამღვდელოების თბილისის კრება, 1906 წლის პეტერბურგის სინოდის წინარე სხდომა. ბუნებრივია, გორის სასულიერო სასწავლებელში მყოფი გრიგოლ სიდამონიძის მსოფლმხედველობაზე დიდ ზეგავლენას მოახდენდა საქართველოში მიმდინარე პროცესები.

1912 წელს გორის სასულიერო სასწავლებლის დირექციამ სპეციალური რეკომენდაცია მისცა წარჩინებულ კურსდამთავრებულ გრიგოლ სიდამონიძეს თბილისის სასულიერო სემინარიაში სწავლის გასაგრძელებლად. თბილისის სასულიერო სემინარიის ბოლო კურსებზე გრიგოლ სიდამონიძე დაუახლოვდა სემინარიის რექტორს, სიონის ტაძრის პროტოპრესვიტერ კორნელი კეკელიძეს, რომელიც ხშირად ესაუბრებოდა ქართულ აგიოგრაფიაზე, საეკლესიო კანონიკის, საქართველოს ეკლესიის ისტორიის საკითხებზე. ახალგაზრდა სემინარიელი და რექტორი ვაკიდან (დღევანდელი მე-9 საავადმყოფოს ტერიტორია ს.ვ.) საუბრით მიდიოდნენ სიონის ეკლესიისაკენ.

1917 წლის 12 (25) მარტს მცხეთაში, სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში საზეიმოდ გამოცხადდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენა. სპეციალურად გასანთლულ ეტრატზე ავტოკეფალიის აღდგენის აქტის ხელის მომწერთა შორის იყვნენ შიო სიდამონიძე და გრიგოლ სიდამონიძე. ამის შემდეგ გრიგოლის მამამ ერთი წელი იცოცხლა, იგი 1917 წელსვე გარდაიცვალა.

გრიგოლ სიდამონიძე აქტიურ მონაწილეობას იღებდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის პირველი საეკლესიო კრების მუშაობაში, შემდეგ იყო მორჩილი უწმიდესი და უნეტარესი კირიონ II-ისა, 1918 წელს იგი ჩაირიცხა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სიბრძნისმეტყველების ფაკულტეტზე,  სადაც ისმენდა ივანე ჯავახიშვილის, აკაკი შანიძის, კორნელი კეკელიძის, გრიგოლ წერეთლის, გიორგი ჩუბინიშვილის ლექციებს. ახლდაგახსნილი უნივერსიტეტის სტუდენტებისათვის დიდი სიხარული და ბედნიერება იყო 1918 წლის 26 მაისი, როდესაც ყოფილი მეფისნაცვლის სასახლეში გამოცხადდა საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენა. უნივერსიტეტის სტუდენტებს მოწიწებით და მომავლის იმედებით შესცქეროდა ქართველი საზოგადოებრიობა, თბილისში დიდი ზეიმით აღნიშნეს დამოუკიდებლობის ერთი წლისთავი, საქართველომ დაიჯერა, ევროპის ქვეყნები გაითავისებდნენ მის პრობლემებს. მაგრამ დამოუკიდებლობის პირველივე დღეებიდან თავი იჩინა ეკონომიკური და პოლიტიკური ხასიათის სიძნელეებმა: პოლიტიკურ პარტიათა შინაომები, საბჭოთა რუსეთისაგან ინსპირირებული კონფლიქტები შიდა ქართლსა და აფხაზეთში, სასაზღვრო კონფლიქტები ოსმალეთთან, სომხეთთან, რომელიც ფართო მასშტაბიან ომში გადაიზარდა. 1921 წლის 25 თებერვალს ბოლშევიკური რუსეთის საოკუპაციო ჯარები საქართველოს დედაქალაქში შემოვიდნენ. საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობა ჯერ დასავლეთ საქართველოში გადავიდა... მალე მათ ბათუმი დატოვეს და საფრანგეთში გაემგზავრნენ. გაუქმდა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის კონსტიტუცია, დათხოვნილ იქნა საქართველოს პარლამენტი, დაიწყო ქართული ეროვნული ღირებულებების გადაფასების ხანა. ბოლშევიკურმა ხელისუფლებამ 1920 წლის 15 აპრილს რევკომის დეკრეტით საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიას ჩამოართვა იურიდიული პირის სტატუსი. დაიწყო სამშობლოს თავისუფლების მოსურნე ადამიანების სასტიკი დევნა - შევიწროება. საქართველოსაკენ ინტერნაციონალიზმის დროშით გამორბოდნენ რუსები, აზერბაიჯანელები, სომხები... ქვეყანა დაყვეს ავტონომიებად, ხოლო თვით საქართველო ეგრეთწოდებული სამოკავშირო ხელშეკრულებით ჯერ ამიერკავკასიის ფედერაციაში გააერთიანეს, ხოლო შემდეგ მოდერნიზებულ საბჭოთა იმპერიაში, რომელსაც საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის კავშირი უწოდეს.

საქართველოს სახელმწიფოებრიობის დაკარგვამ, ურთულესმა პოლიტიკურმა და სულიერმა მდგომარეობამ არაერთი ადამიანი ჩააგდო დეპრესიაში. ახალგაზრდა გრიგოლ სიდამონიძემ მიიღო გადაწყვეტილება უარი ეთქვა საერო ცხოვრებაზე და ბერად აღკვეცილიყო. 1921 წლის 21 დეკემბერს მან თხოვნით მიმართა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს, უწმიდესსა და უნეტარესს ამბროსის: "თქვენო უწმიდესობავ! ბავშვობიდანვე მქონდა მისწრაფება ბერული ცხოვრებისა. ჩემი განზრახვა მრავალჯერ გამიზიარებია ცნობილი სასულიერო პირებისათვის. ისინი სიხარულით შემომგებებიან და სათანადო მამობრივი ლოცვა-კურთხევით დავუჯილდოებივარ. აწ მომწიფებულ ასაკში მიღწეული სრული ჭკუა-გონებით და საღი შეგნებით აღჭურვილი, კადნიერებით გთხოვთ აღმკვეცოდ ბერად და ღირსმყოთ მღვდელმონაზვნის ხარისხზე აღსაყვანად. მე მწამს მიუხედავად შავ-უკუღმართი დროისა და საეჭვო წუთისოფლისა, თქვენი უწმიდესობა ნდობის თვალით და გულით შეხვდება ამ ჩემს მისწრაფებას და მომცემს საშუალებას, რათა სამღვდელმონაზვნო ხარისხში მყოფს შემეძლოს წინაშე წმ. ტრაპეზისა აღვავლინო ლოცვა-ვედრება ღმრთისადმი, სამშობლოსადმი და ჩვენი მრავალტანჯული ეკლესიის ბედნიერებისათვის".[1] გრიგოლ სიდამონიძემ განცხადებით მიმართა თბილისის უნივერსიტეტის რექტორს პროფ. ივანე ჯავახიშვილს და დატოვა უნივერსიტეტის დამამათავრებელი კურსი. ახალგაზრდა ბერმონაზვნობის მოსურნეს მრავალი დაბრკოლების გადალახვა მოუხდა, მისდა გასაოცრად სოფელ დოესის მღვდელმა მიხეილ ლუკაშვილმა, რომელიც კარგად იცნობდა გრიგოლ სიდამონიძის ოჯახს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საკათალიკოსო საბჭოში გაგზავნილ წერილში ახალგაზრდა გრიგოლი "მეამბოხე და ეკლესიის მტრად~ გამოაცხადა. სოფლის მოძღვრის ასეთმა დაუმსახურებელმა, ტენდენციურმა დახასიათებამ გრიგოლი ძლიერ დააღონა, მაგრამ ფარხმალი არ დააყრევინა. მან საგანგებო განცხადებით მიმართა ურბნისის ეპარქიის ახალქალაქის მთავარხუცესს დაედასტურებინა ან უარეყო მღვდელ მიხეილ ლუკაშვილის განცხადების შინაარსი. 1921 წლის 23 დეკემბერს შეკრებილმა ოლქის სამღვდელოებამ `დაადასტურეს სიყრმიდან აქამომდე კრება იცნობს გრიგოლ სიდამონიძეს, როგორც საუკეთესო ყმაწვილკაცს, ერთგულ შვილს საქართველოს ეკლესიისას, ხოლო მღვდელ მიხეილ ლუკაშვილის დასმენას თვლის, როგორც უსაფუძვლოს და პირადი ინტერესებით გამოწვეულს".[2] უწმიდესი და უნეტარესი ამბროსი გაეცნო  რა ოლქის სამღვდელოების წერილს, ლოცვა-კურთხევა მისცა სვეტიცხოვლის წინამძღვარს არქიმანდრიტ პავლეს (ჯაფარიძე) ბერად აღეკვეცა, გრიგოლ სიდამონიძე. ბერმონაზვნობის მოსურნეს სახელი ეფრემი შეურჩია მისმა სათაყვანებელმა მასწავლებელმა, პროფესორმა კორნელი კეკელიძემ. 1922 წლის 17 იანვარს გრიგოლი ბერად აღიკვეცა ეფრემის სახელით. 26 იანვარს სვეტიცხოვლის დეკანოზმა მათე მონასელიძემ მიაღებინა "ფიცი კურთხევისათვის", რომელშიც ვკითხულობთ: "მე გრიგოლ სიდამონიძე აწ წოდებული სამღვდელო მსახურებისათვის აღვთქვამ და ვფიცავ ყოვლად შემძლებელისა ღმრთისა წინაშე წმიდისა მისისა სახარებისა და ცხოველმყოფელისა ჯვარისა, რომ მსურს და ვეცდები განვლო ესე მსახურება თანახმად ღვთისა სიტყვისა, საეკლესიო კანონთა და მთავრობის ბრძანებათა: ღვთისმსახურებანი და საიდუმლონი შევასრულო კრძალვითა და მიხედვით ეკლესიის განჩინებისა, ჩემისა ნებით არაფერი არ შევცვალო: აღსარება სარწმუნოებისა ვიპყრო და სხვას გარდავცე მართლმადიდებელი ეკლესიისა და წმიდათა მამათა ხელმძღვანელობით".[3] როგორც უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ამბროსის რეზოლუციიდან ჩანს, 1923 წლის 14 იანვარს ბერმონაზონი ეფრემი ხელდასხმულ იქნა იეროდიაკვნად. "ჩვენება კურთხევისაში" ბერმონაზონმა ეფრემმა ვალდებულება აიღო, რათა ემსახუროს ქრიტიანული სარწმუნოების განმტკიცებას, ღვთისმსახურება შეასრულოს პატიოსნად და უღირსი ყოფაქცევით არასოდეს არ დააბრკოლოს მორწმუნენი.

1922 წლის აპრილში უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ამბროსიმ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის სახელით საგანგებო მემორანდუმი გაუგზავნა გენუის საერთაშორისო კონფერენციის მონაწილე სახელმწიფოთა წარმომადგენლებს და საერთაშორისო საზოგადოებას მოსთხოვა დაეცვათ საქართველოს ეროვნული და სახელმწიფოებრივი ინტერესები, რომელიც ფეხქვეშ იყო გათელილი საბჭოთა საოკუპაციო რეჟიმის და მისი მარიონეტი ადგილობრივი ხელისუფლების მიერ. ბოლშევიკურმა ხელისუფლებამ ქართველი ხალხის ეროვნული და სარწმუნოებრივი ინტერესების დამცველი სასულიერო პირები "ანაფორიან ინტრიგანებად", "უწმიდეს კონტრრევოლუციონერებად" მონათლა, და კიდევ უფრო გააძლიერა რეპრესიები და ზეწოლა საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაზე. ასეთ ურთულეს ვითარებაში 1923 წლის 4 ივლისს მღვდელმონაზონი ეფრემი დაჯილდოვდა ოქროს ჯვრის ტარების უფლებით და დაინიშნა შიომღვიმის მონასტერის წინამძღვრად. ბოლშევიკურმა ხელისუფლებამ კიდევ უფრო გააძლიერა აგრესიული ათეიზმის პროპაგანდა, ბოლშევიკურ პრესაში იბეჭდებოდა ასეთი შინაარსის წერილები: "მშრომელი მასების განთავისუფლება შეუძლებელია რელიგიის მოსპობის გარეშე"... "ვაწარმოებთ რა ბრძოლას სარწმუნოებრივი ცრურწმენის წინააღმდეგ ჩვენ ვქმნით ახალ მსოფლმხედველობას, რევოლუციონერულ წესებზე, ვაგებთ ახალ პირობებს და კომუნისტური ყოფა-ცხოვრების დამყარებით ნიადაგს ვაცლით გაბატონებულს და ძვალ-რბილში გამჯდარ რწმენას, დღესასწაულებს".[4] ოფიციალურად ადმინისტრაციული წესით დაიწყეს ეკლესია-მონასტრების დახურვა, წაქეზებულ იქნენ სხვადასხვა კრიმინალური ჯგუფები, რომელნიც თავს ესხმოდნენ ეკლესია-მონასტრებს, ძარცვავდნენ მათ. რამდენჯერმე მოხდა თავდასხმა შიომღვიმის მონასტერზე, სადაც დახოცეს სასულიერო პირები. მიუხედავად იმისა, რომ ყოველ ღამე მოსალოდნელი იყო ახალი თავდასხმა, მღვდელ-მონაზონი ეფრემი ტაძარს არ ტოვებდა. 1924 წლის მარტში, როდესაც მიმდინარეობდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საკათალიკოსო საბჭოს წევრებისა და სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიაქის უწმიდესი და უნეტარესი ამბროსის სასამართლო პროცესი, შიომღვიმის მონასტრის წინამძღვარი, როგორც მოწმე გამოძახებულ იქნა სასამართლოზე ჩვენების მისაცემად. მოსამართლეს აინტერესებდა, რა ინფორმაცია ჰქონდა მღვდელმონაზონ ეფრემს კათოლიკოს-პატრიარქ ლეონიდეს განკარგულებით თბილისიდან ქუთაისში გადატანილი საეკლესიო განძეულობის შესახებ, მაგრამ მღვდელმონაზონმა ეფრემმა უპასუხა, რომ განძის გატანის საკითხებზე მან არაფერი იცოდა, ვინაიდან იმ დროს იგი უნივერსიტეტის სტუდენტი იყო და აქტიურად არ მონაწილეობდა ეკლესიის საქმიანობაში. საარქივო მასალებიდან ჩანს, თუ რა მძიმე ვითარებაში იყო შიომღვიმის მონასტერში მყოფი მღვდელმონაზონი ეფრემი. იგი ხელისუფლებას მიმართავს თხოვნით გამოუყონ მგზავრობის ხარჯები, ვინაიდან მას არ აქვს არავითარი საშუალება, რათა დაბრუნდეს მონასტერში. ამის შემდეგ, ხელისუფლებამ მღვდელმონაზონ ეფრემზე დააწესა ფარული თვალთვალი.

1925 წლის 22 ოქტომბერს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის უწმიდესი და უნეტარესი ამბროსის ლოცვა-კურთხევით მღვდელმონაზონი ეფრემი აღყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში და დაინიშნა დიდი გომარეთის მრევლის მღვდლად და ბორჩალოს მაზრის მთავარხუცესად, როგორც 1925 წლის 26 ოქტომბრით დათარიღებული მისი საკათალიკოსო  საბჭოსადმი გაგზავნილი წერილიდან ირკვევა იგი მოვალეობის შესრულებას შეუდგა სოფელ დიდ გომარეთში. იმ დროს, როდესაც თვით საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის ცენტრალური აღმასრულებელი კომიტეტის საიდუმლო მოხსენება ადასტურებდა "უკანასკნელ ხანებში მორწმუნეთა და კულტის მსახურთა დევნამ მიიღო მწვავე ხასიათი, რაც გამოიხატება არა მხოლოდ იდეურ ანტირელიგიურ პროპაგანდაში, არამედ და უმთავრესად ადმინისტრაციულ დევნაში, სოფლებში არ აჩერებენ მღვდელს, უკრძალავენ ნათლობას, ჯვრისწერას წესების შესრულებას. სამღვდელო პირთა შვილებს არ იღებენ სკოლებსა და სასწავლებლებში".[5] მრავალეროვნულ რეგიონში, სადაც პოლიტიკურთან ერთად რელიგიურ-კონფენსიურ ინტერესთა სხვაობა გავლენას ახდენდა ყველაფერზე რთული იყო ახალგაზრდა მოძღვრისათვის, მაგრამ ეფრემმა მოახერხა თავი შეეყვარებინა ადგილობრივი მოსახლეობისათვის როგორც მათი ჭირისა და ლხინის თანამონაწილემ, უანგარო და კეთილსინდისიერმა ღვთისმსახურმა. იგი ერთნაირად ყურადღებიანი იყო როგორც ქართველების, ასევე იქ მცხოვრები ბერძნების მიმართ. 1926 წლის 27 მარტს არქიმანდრიტმა ეფრემმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს უწმიდესსა და უნეტარესს ამბროსის ასეთი შინაარსის წერილი გაუგზავნა: "თქვენო უწმიდესობავ, ჩემდამი რწმუნებული სოფელ დიდი გომარეთის სამრევლოს ამ უკანასკნელი 5-6 წლის განმავლობაში არ ჰყოლია მღვდელი. მისი მოვლა პატრონობა თავს უდვიათ მეზობელი ბერძნის მღვდლებს ალექსი პარასკევიდს და მიხეილ მიხეილოს, გთხოვთ გაწეული სამსახურისათვის გამოუცხადოთ მადლობა".[6] უწმიდესმა ამბროსმა დააკმაყოფილა ეფრემის თხოვნა, რამაც კიდევ უფრო აამაღლა მისი ავტორიტეტი ადგილობრივ ბერძენ მართლმადიდებლებს შორის. ადგილობრივი ხელისუფლება ცდილობდა ხელი შეეშალა არქიმანდრიტ ეფრემისათვის, მაგრამ იგი მაინც თავის საქმეს აკეთებდა.

1927 წლის მარტში საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის დროებითი მმართველობის მიერ არქიმანდრიტი ეფრემი გადმოყვანილ იქნა მცხეთა-თბილისის ეპარქიის ქორეპისკოპოსად. 26 მარტს დროებითი მმართველობის თავმჯდომარის მიტროპოლიტ ქრისტეფორეს მიერ იგი აღყვანილ იქნა ეპისკოპოსის ხარისხში. არქიმანდრიტ ეფრემის კურთხევას სვეტიცხოველში დაესწრნენ: მარგველი ეპისკოპოსი ვარლამი (მახარაძე) და ბოდბელი ეპისკოპოსი სტეფანე (კარბელაშვილი). მღვდელმთავრის უმძიმესი ტვირთის აღება იმ დროს, როდესაც მარტო მცხეთა-თბილისის ეპარქიაში 1927 წელს ოფიციალური მონაცემებით გაძარცვეს თბილისის კუკიის, ვერის წმიდა ნიკოლოზის, მთაწმინდის, ავლაბრის, ფერისცვალების ეკლესიები, როდესაც სასულიერო პირები საერთოდ კანონგარეშე იყვნენ გამოცხადებული, გმირობის ტოლფასი იყო. ფრიად საგულისხმო სიტყვა წარმოთქვა ეპისკოპოსმა ეფრემმა, როდესაც მიიღო მღვდელმთავრის კვერთხი.

"ყოვლად უსამღვდელოესნო მეუფენო. ყოვლად პატიოსანნო მამანო და ძმანო! მესმის ხმა უფლისა. მომწოდებელი ჩემისა უღირსებისა. მშობლიური ეკლესიის სადარაჯოზედ გუშაგად დადგინებისა. მესმის და ვძრწი. წარმოუდგება რა ცხადად თვალთა გონებისა ჩემისათა მთელი სიდიდე მღვდელმთავრობისა, სიძნელე და დაბრკოლებანი, რაიცა მარად სდევს მას და უფრო ვძრწი ვითვალისწინებ რა უძლურებასა ჩემსა.

მეშინის, ოდეს მოვიხსენებ მღვდელმთავრობას ჩემსა, ჰოი, სულო ჩემო, ამიერიდან სხვათა მიმცემელო მადლისა, მრავალთა უმაღლეს ეკლესიური ნდობა დავალებათა დაჯილდოებულს ძალგიძს დაიცვა თავი შენი, რათა არა შთავარდე პატივსა და მთავრობის მოყვარეობასა.

ამ საპასუხისმგებლო დროს მადლობით მოვიხსენიებ ჩემს კეთილს მყოფელთ მასწავლებელთ, რომელთაც განმიმტკიცეს სიყრმიდან ჩანერგილი სიყვარული ეკლესიისა და საზოგადო საქმისა. მადლობით ვიხსენებ ჩვენს ახლადანთებულ ლამპარს თბილისის უნივერსიტეტის აღმშენებელთ, რომელთა ხელმძღვანელობით მე ვითვისებდი ცოდნას წლის განმავლობაში. მადლობით ვიხსენებ სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს უწმიდესსა და უნეტარესს ამბროსის, რომელმაც მხურვალე სიყვარული და მამობრივი მზრუნველობა გამიწია. მაგრამ ამ ჩემთვის საშინელსა და სანეტარო თემას სიმდაბლით შეგივრდებით და გულმოდგინეთ გევედრებით: ოდეს დამდებთ მადლის მიმნიჭებელთა წმიდა ხელთა თქვენთა, თავსსა მისსა უღირსებისა. მხურვალედ აღვავლენთ ლოცვასა, წინაშე მაცხოვრისა, რათა მომანიჭებდეს ნიჭსა ჩემსა ცოდვათა განცდისასა და  შემომარტყამდეს ძალსა სულის სიწმიდისა, სიმდაბლისა და მოთმინებისასა. დაე, მღვდელმთავრობა ჩემი მასწავებდეს ჩემსა უღირსებაზე, უძლურებაზე დაე, მღვდელმთავრობა ჩემი მარად მოჰგვრიდეს თვალთა ჩემთა სინანულისა ცრემლთა დენასა! დღევანდელი ჩვენი ეკლესიის მწვავე მდგომარეობა დაბეჯითებით მოითხოვს მტკიცე და მაღალ ღირსებით მოსილ მღვდელმთავარს; რათა მისი ხმა არ დარჩეს ვითარცა ხმა მღაღადებლისა უდაბნოსა შინა, რომ შეძლოს დამშვიდება აღშფოთებულთა, დაანთოს ცეცხლი სიყვარულისა, შექმნას საამისო მდგომარეობა ხელსაწყობად ნაყოფიერი მუშაობისა. მართებს მღვდელმთავარს, რათა ზე იდგეს ამაო პატივმოყვარეობაზე, ხოლო ცხოვრებას ეგზომ მოიხმარდეს მაცხოვრის დიდ მოძღვრებას წმიდა სახარებისა და ეგრევე აქვნდეს ცხოვრების ეგზომ შესაფასებლადაც ეპისკოპოსის მოვალეობაზე იქადაგოს ჭეშმარიტება, იყოს გონებით ბრძენი და ცხოვრებით უბრალო, იყოს მტკიცე, ბრწყინავდეს საქმენი მისნი. დაე, აღსრულდეს განგება ღვთისა, მორჩილ ვარ, მადლობით მივიღებ და არა რას მცირესა წინააღმდეგობასა ვიტყვი".[7]


2. მღვდელმთავრობის ხანა

საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში შექმნილ რთულ ვითარებაში მოხდა არქიმანდრიტ ეფრემის ეპისკოპოსად კურთხევა. "განახლებისა და რეფორმების" ჯგუფი, რომელსაც მხარს ოფიციალური ხელისუფლება უჭერდა მოვიდა საეკლესიო იერარქიის სათავეში. მიუხედავად იმისა, რომ მათ განაცხადეს, რომ ემიჯნებოდნენ საქართველოს საკათალიკოსო საბჭოსა და  სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის უწმიდესი და უნეტარესი ამბროსის კურსს, რომელიც შეფასებული იყო, როგორც "ანტისაბჭოთა, კონტრრევოლუციური". საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მდგომარეობა კიდევ უფრო გაუარესდა. ცენტრალური აღმასრულებელი კომიტეტის თავმჯდომარის ფ. მახარაძისადმი გაგზავნილ წერილში 1928 წლის 1 ოქტომბერს კათოლიკოს-პატრიარქი ქრისტეფორე III აღნიშნავდა: "მღვდლებს სრულიად ათახსირებენ, რევოლვერის გულზე დადებითაც კი აშინებენ, ეპისკოპოსებს ნებას არ აძლევენ ინახულონ ეკლესიები და სწირონ. ზრდიან სასულიერო პირთა საშემოსავლო გადასახადებს... დღეს წარმოებული შევიწროებანი საქართველოს ეკლესიისა უდრის მის მოსპობას, რაც არ უნდა იყოს სასურველი არავისთვის".[8] ხელისუფლება საერთოდ არაფერს აკეთებდა სინდისის თავისუფლების ოფიციალური აღიარების მიუხედავად. 1927-28 წლეებში მოკლეს კახეთში, სოფ. მატანში მღვდელი ასათიშვილი, გორში მღვდელი აბრამიშვილი, დაანგრიეს ეკლესიები: ძირულში, ნატანებში, ასკანაში, ჩოჩხათში, კარდენახში, ყარსუბანში საქონელი შერეკეს ეკლესიაში.

1927 წლის 2 ოქტომბერს საკათალიკოსო სინოდმა მიიღო გადაწყვეტილება ეპისკოპოსის ეფრემის ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიის მმართველად დანიშვნის შესახებ, ამავე დროს როგორც საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის დებულება ითვალისწინებდა მას მიტროპოლიტის ხარისხშიც აიყვანდნენ. ეპისკოპოსმა ეფრემმა საკათალიკოსო სინოდისადმი გაგზავნილ წერილში აღნიშნა: "მიტროპოლიტობა ეძლევა, არა კათედრას, არამედ პიროვნებას ნიშნად მადლობისა და პატივისცემისა, მისი განსაკუთრებული ღვაწლისა და სამსახურის აღსანიშნავად. მე ახლა ვიწყებ საქმიანობას და პირდაპირ მმართველ მღვდელმთავრად დანიშვნა ისედაც რთულ ეპარქიაში, როგორიც ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიაა არასწორად მიმაჩნია".[9] ეპისკოპოსად კურთხევის შემდეგ იგი ჯერ იწოდებოდა მანგლელად, შემდეგ ნინოწმინდელად, ხოლო 1927 წლის 17 ოქტომბრიდან ალავერდელად. ალავერდის ეპარქიაში უმძიმესი ვითარება დახვდა ადგილობრივ პარტიულ ხელმძღვანელობას სასულიერო პირების დანახვაც კი არ უნდოდათ, ისევ ანგრევდნენ ეკლესიებს, სასულიერო პირებს კი აიძულებდნენ უარი ეთქვათ ჯვრისწერაზე, ნათლობაზე, მიცვალებულის წესის აგებაზე. ეპისკოპოს ეფრემს უფლებას არ აძლევდნენ ეწირა ალავერდში. 1929 წლის 5 იანვარს ეპისკოპოსი ეფრემი აიძულეს დაეტოვებინა ეპარქია და თბილისში ჩამოსულიყო და მრევლის მღვდლობა ეთხოვა რომელიმე ეკლესიაში. 1929 წლის 23 იანვრის კათოლიკოს-პატრიარქ ქრისტეფორე III მოხსენებიდან ირკვევა "თბილისის წმ. ბარბარეს ეკლესიის რელიგიურ საზოგადოების კრებას თავის მოძღვრად აურჩევია ეპისკოპოსი ეფრემი. სინოდის დაუკითხავად მე ეპისკოპოსს მრევლის მღვდლად ვერ გავამწესებ და ამისათვის ვთხოვ სინოდს გადაწყვიტოს საკითხი შეიძლება თუ არა ეპისკოპოს ეფრემს მიეცეს მრევლი. იყოს მხოლოდ მრევლის მღვდლად და მოძღვრად".[10] საკათალიკოსო სინოდმა შექმნილ ვითარებაში შესაძლებელად მიიჩნია როგორც გამონაკლისი ეპისკოპოსი ეფრემი დაენიშნათ წმ. ბარბარეს ეკლესიის მოძღვრად. მას თანაშემწედ დაუნიშნეს ერთი მღვდელი. ამავე დროს შეუთავსეს ბოდბის ეპარქიის მმართველობაც. 1930 წლის 24 ოქტომბერს ეპისკოპოსი ეფრემი დაინიშნა ურბნისის ეპარქიის დროებით მმართველად, თუმცა კვლავ თბილისში იყო, ჯერ მთაწმინდის ეკლესიის წინამძღვრად, ხოლო 1931 წლის დასაწყისიდან ნავთლუღის ეკლესიის დროებით წინამძღვრად.

1932 წლის 10 იანვარს მძიმე ავადმყოფობის შემდეგ გარდაიცვალა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესი ქრისტეფორე III. 1932 წლის 21 ივნისს მეექვსე საეკლესიო კრებამ ახალ პატრიარქად აირჩია მანგლელი მიტროპოლიტი კალისტრატე. ეპისკოპოს ეფრემის წინსვლაში დიდი იყო კათოლიკოს-პატრიარქ ქრისტეფორე III ღვაწლი... ახალ ვითარებაში პირველ ხანებში მას გაუჭირდა ურთიერთობები... 1932 წლის 13 ოქტომბერს ეპისკოპოსმა ეფრემმა განცხადებით მიმართა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საკათალიკოსო პლენუმს ურბნის-აწყურის ეპარქიის დროებითი მმართველის თანამდებობიდან განთავისუფლების შესახებ "დღესდღეობით ვერ ვახერხებ განვაგრძო ჩემზე დაკისრებული მოვალეობა და ვფიქრობ, არც ეპარქიისთვის არის სასარგებლო დროებითი პატრონი".[11] ეპისკოპოს ეფრემის ეს განცხადება აღქმული იქნა, როგორც პროტესტი ახალი პატრიარქის მიმართ, ამიტომ საპასუხო ნაბიჯმაც არ დააყოვნა. მას ოფიციალურად ეცნობა: "სინოდის პლენუმის 1932 წლის 13 ოქტომბრის დადგენილებით დამტკიცებულ იქნას ყოვლადსამღვდელო ეფრემი ურბნისის ეპარქიის მმართველად და გორის საკათედრო ტაძრის წინამძღვრად მისადმი რწმუნებულ ეპარქიაში დაბინავებით არაუგვიანეს ერთი თვისა".[12] სინოდის ამ გადაწყვეტილებამ ეპისკოპოსი ეფრემი ძალიან გააწყენა: "მადლობა სინოდს, - წერდა იგი - მაგრამ ჩემთვისაც ხომ უნდა ეკითხათ, შემეძლო თუ არა დღევანდელ პირობებში ამ ტვირთის აწევა, უმორჩილესად გთხოვთ, ორი წლით შეაჩეროთ სინოდის დადგენილება, ვმუშაობ მუზეუმებში და წიგნსაცავებში".[13] სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმინდესი კალისტრატე მიუღებლად მიიჩნევდა ეპარქიის მმართველი მღვდელმთავრის თბილისში ყოფნას იმ დროს, როდესაც ეპარქიებში ურთულესი ვითარება იყო შექმნილი. ერთ-ერთ ჩანაწერში იგი გულახდილად წერდა: "ძველად სამღვდელოება იყო ინტელიგენცია, მაღალი შეგნებული, მოწინავე წრე, იგი ხელმძღვანელობდა ხალხის განათლების საქმესაც, გამორჩეული იყო საზოგადოებრივ საქმიანობაში... ჩვენ ახლა ხალხს  ვესაჭიროებით მხოლოდ საეკლესიო წესების აღსრულებისათვის... მთავარია როგორმე სიცოცხლე შევინარჩუნოთ, როგორმე ეკლესიები დანგრევას გადავარჩინოთ, როგორმე სარწმუნოება შევინახოთ".[14] უწმინდესმა კალისტრატემ კატეგორიულად მოსთხოვა ეპისკოპოს ეფრემს ეპარქიაში წასვლა. 1933 წლის 9 ნოემბერს ეპისკოპოსმა ეფრემმა წერილობითი განცხადებით მოითხოვა ეპარქიის დავალებებისაგან სრული განთავისუფლება. "სინოდმა და მისმა უწმიდესობამ ისეთ გარემოებაში ჩააყენეს, რომ ჩემთვის შეუძლებელი ხდება მღვდელმთავრის მოვალეობის ტვირთის ზიდვა და იძულებული ვხვდები სამსახურზე ხელი ავიღო".[15] ვითარების ასე გამწვავებას უწმიდესი კალისტრატე არ ელოდა, ამიტომ მან დეკანოზებს ი. მირიანაშვილს და ი. ცქიტიშვილს დაავალა ეპისკოპოს ეფრემის მონახულება და უკმაყოფილების მიზეზთა სრულად გარკვევა. როგორც ისინი უწმიდეს კალისტრატესათვის შედგენილ მოხსენებით ბარათში წერდნენ: "ვინახულეთ ეპისკოპოსი ეფრემი და მოვახსენეთ რომ იგი ვალდებულია ემორჩილებოდეს თავის უზენაეს ხელისუფლებას და მით საერთო დისციპლინას იცავდეს და სხვას აძლევდეს მაგალითს, როგორც სარკე ეკლესიისა. მან გვიპასუხა, რომ იგი ემორჩილება საკათალიკოსო სინოდის გადაწყვეტილებას, მაგრამ ასეთ პირობებში არანაირი სამსახური არ მინდაო".[16] უწმიდესმა კალისტრატემ სწორად შეაფასა შექმნილი ვითარება და დათმობაზე წავიდა, მაგრამ ეპისკოპოსმა ეფრემმა განმეორებითი განცხადებით კვლავ მოითხოვა სამსახურიდან სრული განთავისუფლება. 1933 წლის 8 მარტს დათარიღებული რეზოლუციით უწმიდესმა კალისტრატემ ეპისკოპოსი ეფრემი გაათავისუფლა ეპარქიის მღვდელმთავრის მოვალეობისაგან, მაგრამ შაბათ-კვირის გარდა უნდა ეწირა სიონის საპატრიარქო ტაძარში.

1934 წლის 25 იანვარს ეპისკოპოსმა ეფრემმა თხოვნით მიმართა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ უწმიდეს კალისტრატეს: "მსურს დავათვალიერო ეჩმიაწინის სიძველენი და აგრეთვე პირადად გავეცნო ერევნის სახელმწიფო მუზეუმში დაცულს ქართულ ხელნაწერს, ცნობილ საიათნოვას დავთარს".[17] მისმა უწმიდესობამ მისცა სათანადო სიგელი ეჩმიაწინში წარსადგენად. სომხეთში ნაყოფიერი იყო მისი შემოქმედებითი მივლინება, გაეცნო ქართულ ხელნწერებს. შეხვდა სომეხთა კათალიკოს ხორენს, რომელიც მანამდე თბილისის სომხურ ეპარქიას ხელმძღვანელობდა. მიუხედავად იმისა, რომ იმხანად ეპისკოპოს ეფრემს ეპარქია არ ჰქონდა მას საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში დიდ ანგარიშს უწევდნენ, როგორც ნიჭიერ მღვდელმთავარს, მრევლის თავდადებულ მსახურს. 1936 წელს, როდესაც ქუთაისის ეპარქიაში ვითარება გართულდა სამღვდელოებასა და მმართველ მღვდელმთავარს¬ შორის სინოდის 1936 წლის 21 მარტს დადგენილებით ეპისკოპოსი ეფრემი გაიგზავნა ვითარების შესასწავლად და მდგომარეობის ნორმალიზაციისათვის.

ოფიციალური ხელისუფლებისათვის საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის სასულიერო პირები ორ ჯგუფად იყო დაყოფილი. ე.წ. "პროგრესული სამღვდელოება", რომელიც თანამშრომლობდა ხელისუფლებასთან, აღიარებდა საბჭოთა სისტემის უპირატესობას და "რეაქციული სასულიერო პირები", რომელთა მიმართ ხორციელდებოდა ტოტალური თვალთვალი, დასმენები და რეპრესიები. ეპისკოპოსი ეფრემი ხელისუფლებისათვის მიუღებელი იყო. 1937 წელს კიდევ ერთმა დაპატიმრებების ტალღამ გადაიარა. 1937 წლის 10 დეკემბერს ეპისკოპოსი ეფრემი დაპატიმრებულ იქნა როგორც ხელისუფლებისათვის მიუღებელი და "სამეულის" ("ტროიკა") გადაწყვეტილებით (მუხლი N58,11). გადაასახლეს ციმბირში. რვა წელი უმძიმეს ფიზიკურ შრომაში გაატარა მან საკონცენტრაციო ბანაკში, მაგრამ თავისი თავდაჭერილობით, მოყვასის სიყვარულით, გაჭირვებულთათვის ნუგეშის მიცემით ყველას პატივისცემა დაიმსახურა. გადასახლების წლების საშინელებებზე საუბარი არ უყვარდა, თუ ვინმე რამეს ჰკითხავდა, ცდილობდა საუბარი სხვა მიმართულებით წარემართა. უწმიდესი კალისტრატე ბევრს ეცადა მის შველას, მაგრამ უშედეგოდ.

1944 წლის 2 ივლისს უწმიდესმა და უნეტარესმა კალისტრატემ ტაშკენტიდან ეპისკოპოსის ეფრემის ასეთი შინაარსის წერილი მიიღო: "თქვენო უწმიდესობავ! სიყვარულით მოგესალმებით და გისურვებთ ხანგრძლივ, ჯანმრთელ სიცოცხლეს. ლაგერიდან მე გამათავისუფლეს 21 ივნისს. ჩემი უკანასკნელი ადგილი ციმბირი იყო. საქართველოში დაბრუნების უფლებას არ მაძლევენ. მითხრეს, საქართველოდან თუ გექნება გაწვევა, მაშინ წახვალო. ახლა თქვენზეა დამოკიდებული ჩემი სამშობლოში დაბრუნება... სად მოვეწყობი არ ვიცი, არც ტაშკენტში მაძლევენ ცხოვრების უფლებას, უსახსროდ ვარ".[18] კათოლიკოს-პატრიარქმა უწმიდესმა და უნეტარესმა კალისტრატემ სასწრაფოდ გაუგზავნა ფული ეპისკოპოს ეფრემს, ხოლო საქართველოს შინაგან საქმეთა სახალხო კომისრის ავქსენტი რაფავას ოფიციალურად მიმართა: "გთხოვთ ნება დამრთოთ გამოვიწვიო თბილისში მშობელი ეკლესიისათვის საჭირო ეფრემ ეპისკოპოსი".[19] ეპისკოპოსი ეფრემი სამშობლოში გამოემგზავრა. ბორანი, რომლითაც მას მდინარე უნდა გადაეცურა მგზავრებით შევსებული დახვდა ბევრს ეხვეწა მათ როგორმე დაესვათ იქ, ვინაიდან ერთი კვირის ლოდინის თავი აღარ ჰქონდა, მაგრამ მისი ხვეწნა არად ჩააგდეს. გამობრუნდა უკან დამწუხრებული, მაგრამ ერთი კვირის შემდეგ გაიგო ბორანის ჩაძირვისა და მგზავრების დაღუპვის ამბავი... რვა წლის განშორების შემდეგ ეპისკოპოსი ეფრემი თბილისში დაბრუნდა უწმიდესი კალისტრატეს გაგზავნილი ეტლი თბილისის სადგურში დახვდა ეპისკოპოს ეფრემს. უწმიდესი კალისტრატე თავის რეზიდენციაში სადილზე ელოდა მას. აქვე იყვნენ თბილისის სამღვდელოების წარმომადგენლები, მისი ახლობლები. ეპისკოპოსმა ეფრემმა თავი ვერ შეიკავა და ატირდა... უწმიდესმა კალისტრატემ იგი ქუთაის-გაენათის ეპარქიის მმართველად და მწვანე ყვავილის ეკლესიის წინამძღვრად დანიშნა, 1945 წლის 12 ივლისს უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა კალისტრატემ ასეთი შინაარსის ბრძანება დაწერა: "ვიღებ რა მხედველობაში თქვენს თვრამეტი წლის მოღვაწეობას მღვდელმთავრის ხარისხში, მოგიბოძებთ მიტროპოლიტობას".[20] ქუთაისის-გაენათის ეპარქიაში მიტროპოლიტმა ეფრემმა 1953 წლამდე იმსახურა. მის დროს მოწესრიგდა მოწამეთას ეკლესიის შესასვლელი, იგი დაუახლოვდა ქალაქის ინტელიგენციას, ხშირად მოგზაურობდა და აღავლენდა წირვა-ლოცვებს ეპარქიაში მოქმედ ეკლესიებში. ცხოვრობდა პეტრე-პავლეს ეკლესიის მახლობლად. უყვარდა განმარტოებით ყოფნა. ხანდახან უსმენდა კლასიკურ მუსიკას, ხვდებოდა მორწმუნე მრევლს, ახალგაზრდობას ასწავლიდა ქრისტიანული სარწმუნოების სიყვარულს.

1953 წელს გარდაიცვალა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესი კალისტრატე. პატრიარქი გახდა მოსაყდრედ გამორჩეული ურბნელი მიტროპოლიტი მელქისედეკ III. უწმიდესი მელქისედეკის ურთიერთობა მიტროპოლიტ ეფრემთან რთული იყო, მიუხედავად იმისა, რომ 1953 წლის 28 მარტს მიტროპოლიტი ეფრემი დაჯილდოვდა სკუფიაზე ბრილიანტის ჯვრის ტარების უფლებით, დაძაბულობა მათ შორის არ ჩამცხრალა. პატრიარქ მელქისედეკს არწმუნებდნენ იმ მრავალრიცხოვან საჩივრების უკან, რომელიც საერო ხელისუფლებაში იგზავნებოდა, მიტროპოლიტი ეფრემი იდგა. რა თქმა უნდა ეს ასე არ იყო და ეკლესიის შიგნით შიდა დაპირისპირებები ისევ ხელისუფლების ინტერესებში შედიოდა. მელქისედეკ III ასაკოვანი იყო და სერიოზულად ფიქრობდა მემკვიდრეზე. მან საგანგებოდ გამოიძახა ქუთათელ-გაენათელი მიტროპოლიტი ნაომი (შავიანიძე) და განუცხადა, რომ წერილობითი განკარგულებით მას მოსაყდრედ დატოვებდა. მიტროპოლიტმა ნაომმა მადლობა მოახსენა უწმიდეს მელქისედეკს, მაგრამ უარი განაცხადა მოსაყდრეობაზე იმ დროს, როდესაც ეფრემი იყო საქართველოს ეკლესიაში პატრიაქის მოსაყდრე ის უნდა გამხდარიყო, მაგრამ მელქისედეკი არ დაეთანხმა მეუფე ნაომის მოსაზრებას, 1956 წლის 29 აგვისტოს მღვდელი ხარიტონ დევდარიანი ეპისკოპოსის ხარისხსში აიყვანა, 1959 წლის 24 ივლისს მას მიანიჭა მიტროპოლიტის წოდება, სკუფიაზე ბრილიანტის ჯვრის ტარების უფლება და გამოაცხადა საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრედ.

1953 წლიდან მიტროპოლიტი ეფრემი ბათუმ-შემოქმედელი და ჭყონდიდელია. ბათუმში მოღვაწეობის დროს იგი შეხვდა კონსტანტინოპოლის მსოფლიო პატრიარქ უწმიდეს ალექსანდრე III და ჰქონდა საუბარი საქართველოს ეკლესიის ისტორიული ავტოკეფალიის აღიარების პრობლემებზე.


3. პატრიარქობის ხანა

1960 წლის 10 იანვარს გარდაიცვალა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედეკ III. საგანგებოდ შეიკრიბა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდი, რომელსაც ესწრებოდნენ: ბათუმ-შემოქმედელი და ჭყონდიდელი მიტროპოლიტი ეფრემი, ბოდბელი მიტროპოლიტი დიმიტრი, ქუთათელ-გაენათელი მიტროპოლიტი ნაომი, ურბნელი მიტროპოლიტი დავითი, თეთრიწყაროელი ეპისკოპოსი ზინობი. სინოდის სხდომა გახსნა ბოდბელმა მიტროპოლიტმა დიმიტრიმ (იაშვილი), რომელმაც აღნიშნა საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიას აღარ ჰყავს მეთაური, რომელიც გამორჩეული იყო, როგორც ნიჭით, ასევე სულიერი ცხოვრებით. დღეს ჩვენ უნდა სწორად შევაფასოთ შექმნილი ვითარება და ვიმოქმედოთ ისე, რომ შთამომავლობამ არასოდეს საყვედურით გაიხსენოს 1960 წლის 11 იანვრის სინოდის სხდომა თავისი გადაწყვეტილების გამო. წინადადება შემომაქვს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრედ და მელქისედეკ III დამკრძალავი კომისიის თავმჯდომარედ ავირჩიოთ მიტროპოლიტი ეფრემი. ამ წინადადებას მხარი დაუჭირეს: მიტროპოლიტმა ნაომმა, ეპისკოპოსმა ზინობმა. ურბნელმა მიტროპოლიტმა დავითმა ოფიციალური განცხადებით მოიხსნა მოსაყდრის ტახტის დაკავების სურვილი. 1960 წლის 19-20 თებერვალს შედგა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის გაფართოებული კრება, რომელმაც სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქად და მცხეთა-თბილისის მთავარეპისკოპოსად აირჩია მიტროპოლიტი ეფრემი, ეფრემ II-ის სახელწოდებით.

საგანგებოდ შედგენილი სიგელი იტყობინებოდა: "სრულიად საქართველოს ეკლესიის სამღვდელომან და ყოველთა მორწმუნეთა საქართველოსათა ერთითა ნებითა, ერთითა გულითა და ერთითა პირითა აღირჩიეს შთაგონებითა, ღმრთისათა მთავარეპისკოპოსი მცხეთისა და თბილისისა და სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქად მაღალყოვლად უსამღვდელოესი ბათუმ-შემოქმედელი და ჭყონდიდელი მიტროპოლიტი ეფრემი".[21] 1960 წლის 21 თებერვა¬ლს კვირას მოხდა მისი აღსაყდრება სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში.

XX საუკუნის 60-იან წლებში საბჭოთა საქართველოში "კომუნიზმის გაშლილი მშენებლობა" იყო გამოცხადებული. არსებული სისტემის სახე კიდე ერთხელ გამოჩნდა 1956 წლის 9 მარტის ცნობილი მოვლენების დროს, როდესაც მოსკოვის პარტიული ხელმძღვანელობის პირდაპირ მითითებით ცეცხლი გაუხსნეს და დახვრიტეს თბილისში მშვიდობიანი მანიფესტაციის მონაწილენი. მართალია ამ დროს პირდაპირ თითქოს აღარ დევნიდნენ სასულიერო პირებს, მაგრამ უშიშროების ორგანოები ავრცელებდნენ ჭორებს, ათასგვარ ცილისწამებას მათ მიმართ, რათა საზოგადოებისგან სრულად მოეწყვიტათ, საკუთარ თავში ჩაეკეტათ ეკლესია. კომუნისტურ ჟურნალ-გაზეთებში ანტირელიგიურ თემებზე იწერებოდა სტატიები. უმაღლეს სასწავლებლებში სავალდებულო კურსი იყო ათეიზმი. გაძნელებული იყო ადმინისტრაციული წესით დახურული ეკლესიების ამოქმედება. საქართველოს მინისტრთა საბჭოსთან არსებული რელიგიის საქმეთა აპარატი უხეშად ერეოდა ეკლესიის საქმიანობაში. საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესია რომ მძიმე მდგომარეობაში იყო ამას სტატისტიკური მონაცემებიც ადასტურებდა. ამ დროს მოქმედი იყო 5 ეპარქია (7 მღვდელმთავრით), საპატრიარქოში შედიდა 100 მოქმედი ეკლესია, 2 დედათა და მამათა მონასტერი. 105-მდე სასულიერო პირი. საპატრიარქოს არ ჰქონდა ბეჭდური ორგანო, რეზიდენცია, სასულიერო სასწავლებელი, საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ისტორიულ ავტოკეფალიას არ აღიარებდა მსოფლიოს მართლმადიდებელ ეკლესიათა უმრავლესობა. სახელმწიფოს მიერ ეკლესიები, სასულიერო პირები ისე იყო დაბეგრილი, რომ შემოსავლის 87% სახელმწიფოს მიჰქონდა. მკაცრად კონტროლდებოდა თითოეული სასულიერო პირის საქმიანობა.

საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ისტორიული საპატრიარქო 1923 წლიდან სახელმ¬წიფო საკუთრებაში იყო. კათოლიკოს-პატრიარქის რეზიდენცია სიონის ეკლესიის გვერდით  სულ 4 ოთახისაგან შედგებოდა. უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემმა არაერთხელ მიმართა მთა¬ვრობას ან ძველი საპატრიარქო რეზიდენციას დაბრუნების ან ახლის აშენების ნებართვაზე. საბჭოთა კავშირის მი¬ნისტრთა საბჭოსთან არსებული რელიგიის საქმეთა რწმუნებულის დ. შა¬ლუ-ტაშვილისადმი გაგზავნილ წერილში აღნიშნული იყო: "ჯერ კიდევ 1960 წელს ვითხოვდით საპატრიარქოს დაბრუნებოდა ის შენობა, სადაც დღეს რესპუბლიკის მილიციის მთავარი სამმართველოა... თუ ეს ვერ მოხერხდება გთხოვთ ნება დაგვრთოთ ვაკის ან საბურთალოს ტერიტორიაზე გამოგვეყოს ადგილი ორსართულიანი საპატრიარქო რეზიდენციისთვის".[22] მთავრობას ახალი საპატრიარქოს თბილისში  აშენებაზე უარი უთქვამს, შალუტაშვილი აცხადებდა შესაძლებელი იყო ასეთი ნებართვის გაცემა მცხეთის მიმდებარე ტერიტორიაზე.

საერთოდ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მესვეურებს საერო ხელისუფლებისათვის რელიგიის საქმეთა რწმუნებულის გარეშე ურთიერთობა ეკრძალებოდათ. 1963 წელს უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემ II ასეთი შინაარსის წერილით მიმართა რელიგიის საქმეთა რწმუნებულს ა. შალუტაშვილს "დაახლოეით თერთმეტი თვის შემდეგ ჩემი კათოლიკოს-პატრიარქად არჩევისა. 1960 წლის 8 დეკემბერს განვიზრახე განცხადებით შევსულიყავი უმაღლეს მთავრობაში ამ ნაბიჯის გადადგმას მავალდებულებდა სინდისი, სარწმუნოება, ჩემი ერის სიყვარული და ამათ წინაშე ჩემი პასუხისმგებლობის შეგრძნება. უფრო ახლო გავეცანი რა საქართველოს ეკლესიის იმდროინდელ სინამდვილეს, ვცანი რომ თუ ასე გაგრძელდებოდა მისი სამწუხარო მდგომარეობა კატასტროფას ვერ გადაურჩებოდა... განსაკუთრებით ცუდ მდგომარეობაში იყო ღვთისმსახურთა რაოდენობა, ეს საკითხი დღესაც მძიმე ლოდივით ადგას ქართულ ეკლესიას გულზე და დღესაც საფრთხეს უმზადებს მას. 1962 წლის 3 ივლისს მომეცა შესაძლებლობა მქონოდა აუდენცია საქართველოს მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარესთან ბატონ გივი ჯავახიშვილთან. ჩემი პირადი მოხსენების შემდეგ მან ბრძანა - რახან არსებობს ეკლესია მას უნდა ჰქონდეს სასწავლებელიც და გამომცემლობაც - ამას ისმენდა ჩემს გვერდით მჯდომი მაშინდელი რელიგიის საქმეთა რწმუნებული ბატონი მექვაბიშვილი, მაგრამ პრაქტიკულად არაფერი არ გაკეთებულა".[23]

უწმიდესი ეფრემ II გრძნობდა თუ საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიას ღვთისმსახურთა მოსამზადებლად სასწავლებელი არ ექნებოდა მომავალი არ ჰქონდა. მღვდელ დავით გარსიაშვილის დაკრძალვაზე გულისტკივილით აღინიშნა: "აი, ყველა მოხუცებულები მივდივართ და შემცვლელი აღარავინ რჩება... რაზე გაურბის ქართველი ერი თავის მშობლიურ ეკლესიას და საყვედურით ეკიდება? განა იმიტომ, რომ ღვაწლი მიუძღვის სამშობლოსა და ერისადმი?"[24] უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II-ის შეუპოვრობამ თავისი შედეგი გამოიღო. ხელისუფლება იძულებული გახდა 1962 წლის 30 ივლისს გაეცა ნებართვა მცხეთის სამოძღვრო კურსების გახსნის შესახებ. უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემ II სასწავლებლის დირექტორად დანიშნა შემოქმედელი ეპისკოპოსი ილია (შიოლაშვილი), რომელმაც მოსკოვის ზაგორსკის სასულიერო სემინარიის და აკადემიის მართლმადიდებელი ეკლესიების სასულიერო სასწავლებლების სასწავლო პროგრამების ანალიზის საფუძველზე ახლადგახსნილ სასწავლებელში მაღალ დონეზე დააყენა სასწავლო პროცესი, დისციპლინა. სასწავლებელში სამუშაოდ მიიწვია ცნობილი მეცნიერები. 1963 წლის 15 ივლისიდან დაიწყო რა ფუნქციონირება ამ სასწავლებელმა სულ მალე იგი სასულიერო სემინარიად გადაკეთდა. სასწავლებლის დირექტორი მეუფე ილია სასწავლებლის საკითხებზე ხშირად მიმართავდა უწმიდეს ეფრემ II-ს. საპატრიაქოს არქივში არაერთი ასეთი  წერილია დაცული 1964 წლის 28 დეკემბერს მან პატრიარქ ეფრემ II ასეთი წერილი გაუგზავნა: "თქვენო უწმიდესობავ, გვაკურთხეთ, ზეგ საშობაოთ ვითხოვთ სტუდენტებს. ხვალ 12 საათზე ვფიქრობთ პედსაბჭოს მოწვევას. ჩვენთვის მეტად სასიამოვნო იქნება თუ ჩამობრძანდებით და დაესწრებით".[25] უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II სემინარიის ყველა სტუდენტს პირადად იცნობდა ინტერესდებოდა თითოეულის საქმიანობით. მცხეთის სასულიერო სემინარიის წარმატებებით ბავშვივით ხარობდა.

უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II განსაკუთრებულ ყურადღებას აქცევდა სასულიერო პირთა და მღვდელმთავართა რაოდენობის გაზრდის საკითხს. ოფიციალური ხელისუფლების საწინააღმდეგოდ, რომელიც ემზადებოდა საქართველოს მასობრივი ათეიზმის ქვეყნად გამოცხადებისათვის. მან 1963 წელს ეპისკოპოსად აკურთხა მოსკოვის სასულიერო აკადემიის წარჩინებული კურსდამთავრებული არქიმანდრიტი ილია. რომელსაც მარტო სასულიერო სასწავლებელი კი არ ჩააბარა, არამედ დაავალა ემუშავა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ისტორიული ავტოკეფალიის საერთაშორისო აღიარებისათვის. იმ დროს საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიას შეზღუდული ჰქონდა საერთაშორისო კონტაქტები. ურთიერთობა შეიძლებოდა რუსეთის და სომხეთის ეკლესიებთან. საზღვარგარეთის მართლმადიდებელ და არამართლმადიდებელ ეკლესიებთან ურთიერთობა მხოლოდ წერილობითი ხასიათისა იყო. ამიტომ, როდესაც ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოდან თბილისში მოვიდა წერილი, რომელშიც გამოთქმული იყო სურვილი საქართველოს ეკლესია ოფიციალურად გაწევრიანებულიყო ამ ორგანიზაციაში, უწმიდესმა ეფრემ II-ემ 1962 წლის 4 მაისს ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოს გენერალური მდივნის სახელზე გაგზავნილ წერილში ოფიციალურად განაცხადა თანხმობა. საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიას მიეცა შესაძლებლობა საერთაშორისო ტრიბუნა გამოეყენებინა ჩვენი ეკლესიის ინტერესებისათვის. 1962 წელს უწმიდესი ეფრემი გამოვიდა ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოს კონფერენციაზე, როგორც პროფესორი ლუკას ფიშერი აღნიშნავდა პატრიარქის გამოსვლისათვის განსაზღვრული იყო 40 წუთი, უწმიდესი ეფრემ II 3 საათიანი გამოსვლით წარსდგა მსმენელთა წინაშე. ეს იყო საქართველოს მრავალსაუკუნოვანი ისტორიისა და ეკლესიის სრული სურათის წარდგენის მცდელობა, თანაც წარმატებული. უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II საფრანგეთში, პარიზის მახლობლად ლევილში ეწვია ქართველ ემიგრანტებს, მცირე პანაშვიდი გადაუხადა ბოლშევიკური აგრესიის გამო სამშობლოდან გადახვეწილ გარდაცვლილ ქართველ მამულიშვილთ. ქართველი ემიგრანტები 1927 წლის შემდეგ უარს აცხადებდნენ საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიასთან ურთიერთობაზე. ისინი გაღიზიანებული იყვნენ უწმიდესი და უნეტარესი ამბროსის შემდეგ ეკლესიის მიერ საოკუპაციო, ბოლშევიკურ ხელისუფლებასთან "ლოიალობის და თანამშრომლობის" კურსის აღიარების გამო, მაგრამ საბჭოთა საკონცეტრაციო ბანაკებში ნატანჯ პატრიარქ ეფრემ II გულთბილად შეხვდნენ.

1963 წელს კუნძულ როდოსზე მართლმადიდებელ ეკლესიათა ფორუმზე შემოქმედელმა ეპისკოპოსმა ილია შიოლაშვილმა დააფიქსირა საქართველოს ეკლესიისადმი მართლმადიდებელ ეკლესიათა ერთგვარი უპატივცემლობა. ისინი ოფიციალურად არ ცნობდნენ საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიას. ეპისკოპოსმა ილიამ მიზნად დაისახა ისტორიული წყაროების, საეკლესიო ტრადიციების, ქართველ მეცნიერებთან მჭიდრო თანამშრომლობით დამაჯერებელი არგუმენტებით დაესაბუთებინა ყველასათვის საქართველოს ეკლესიის ისტორიული ავტოკეფალიის კანონიერება. ეს ბრძოლა გაგრძელდა 27 წელიწადი. 1990 წელს შემოქმედელი ეპისკოპოს ილიას აწ უკვე სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის დაუცხრომელი საქმიანობის შედეგად მსოფლიო საპატრიარქომ აღიარა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ისტორიული ავტოკეფალია. უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II-ის ლოცვა-კურთხევით 1965 წელს ეპისკოპოსად აკურთხა რომანოზ პეტრიაშვილი, რომელიც სხვადასხვა დროს განაგებდა ბათუმ-შემოქმედის, ჭყონდიდის, ალავერდის, ბოდბის, ცხუმ-აფხაზეთის, ქუთაისის ეპარქიებს. იგი იყო ცნობილი ქართველი მეცნიერის ვასილ პეტრიაშვილის ძმისშვილი. აღესრულა 1979 წელს 92 წლის ასაკში. 1972 წელს არქიმანდრიტი გაიოზ კერატიშვილი, რომელიც ერთხანს იყო კათოლიკოს-პატრიარქის ქორეპისკოპოსი, წილკნელი და ურბნელი მიტროპოლიტი, ამჟამად იმყოფება პენსიაზე. პატრიარქს განსაკუთრებული თბილი მამაშვილური ურთიერთობა ჰქონდა მეუფე ილიასთან, "ჩემო მეუფეო" ასე მიმართავდა წერილებში. "მცხეთაში ვიყავი, მაგრამ ვერ გნახე სახლის ტელეფონზე ვრეკავდი არ პასუხობდი, ხომ მშვიდობით ხარ მეუფეო - თქვენი ეფრემი".[26] 1967 წლიდან მეუფე ილიას ჩააბარა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ყველაზე რთული - ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქია. ახალგაზრდა მღვდელმთავარს ყველანაირად ხელს უწყობდა, 1969 წელს იგი აიყვანა მიტროპოლიტის ხარისხში.

უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II კარგად გრძნობდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საერთაშორისო კავშირების აუცილებლობას. რუსეთის მართლმადიდებელ ეკლესიასთან¬ მხოლოდ თანასწორუფლებიან ურთიერთობის აუცილებლობას. 1960-1972 წლეებში მან არაერთხელ იმოგზაურა მოსკოვში, თბილისში სტუმრობდა რუსეთის პატრიარქი უწმიდესი ალექსი I.

პატრიარქ ეფრემ II ნორმალური ურთიერთობა ჰქონდა სომხური სამოციქულო ეკლესიასთან თბილისში არაერთხელ მოიწვია სომეხთა უმაღლესი პატრიარქ-კათოლიკოსი ვაზგენ I. თვითონაც იყო საპასუხო ვიზიტით სომხეთში. წერილობითი ურთიერთობა ჰქონდა მსოფლიო პატრიარქ ათინაგორასთან, იერუსალიმის პატრიარქ ბენედიქტე I. თუმცა საზღვარგარეთის მართლმადიდებელ ეკლესიათა მეთაურების ოფიციალური ვიზიტი საქართველოში გასაგები მიზეზების გამო ვერ შედგა.

4. პატრიარქი და შიდასაეკლესიო პრობლემები

უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II ურთულეს ეპოქაში მოუხდა მოღვაწეობა. ცნობილი კრიტიკოსისა და მწერლის იპოლიტე ვართაგავასათვის გაგზავნილ ერთ პირად წერილში ეფრემ II გულახდილად აღნიშნავდა: "დღეს უფრო მძიმე მდგომარეობაში ვიმყოფებით, ვიდრე კათოლიკოს-პატრიარქების კალისტრატეს ან მელქისედეკის დროს იყო აქ ყველაფერს ვერ დავწერ გასაგები მიზეზების გამო, ძალიან გართულებულ გარემოცვაშია ჩვენი ეკლესია. შეიძლება გულშემატკივარნი ბევრი ჰყავდეს, მაგრამ აქტიურ მომქმედთ ვერა ვხედავ. მიუხედავად ასეთი მძიმე გარემოებისა მაინც მოხერხდა მცხეთაში დამეარსებინა სამოძღვრო ორწლიანი კურსები ეპისკოპოს გაბრიელის სახელობის, გამომეცა გიორგი მთაწმინდელის ნახელავი ოთხთავი, ეპისტოლენი და იოანეს გამოცხადება, ლოცვანი, ქართველ წმინდანთა სურათები, ხატები. საქართველოს ეკლესიის კალენდარი ყოველწლიური. მე მჯერა ცხოვრება დაწყნარდება, მაშინ ეკლესია საპატიო ადგილს დაიჭერს ცხოვრების სინამდვილეში".[27] ამ რწმენით მოქმედებდა მისი უწმიდესობა, როდესაც მთავრობის თავმჯდომარეს გ. ჯავახიშვილს მიმართავდა და ითხოვდა სასულიერო ჟურნალის გამოცემის ნებართვას, ეკლესიების ამოქმედებას ბორჯომში, ცხინვალში, ზესტაფონში, საჩხერეში. იგი დაუფარავად აცხადებდა დღევანდელი საქართველოს ეკლესია ისეა შევიწროებული, რომ უფრო ქაღალდზეა ვიდრე სინამდვილეში. ეკლესიის გახსნა უდიდეს სირთულეებთან იყო დაკავშირებული. ავიწროებდნენ ეკლესიის გახსნის მოსურნეთა ოჯახებს. 1960 წელს გორის მორწმუნე ქართველობამ ოფიციალური განცხადებით მიმართა საქართველოს კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველ მდივანს ვ. მჟავანაძეს. "სხვა რომ არა იყოს გვრცხვენია - წერდნენ ისინი - თუ გორში არ შეიძლება ეკლესიის გახსნა, მაშინ სხვა რაიონებში რატომ არის. მარტო თბილისში ოცი მოქმედი ეკლესიაა, თუ თბილისელებს არ უნდათ დაკარგონ ქართული ადათ-წესები ჩვენ რატომ უნდა დავივიწყოთ? სულ ერთია მამაპაპისეულ ძველ წესებს არ დავკარგავთ, მაგრამ სანამ ცოცხლები ვართ ნუ გვაწვალებთ, მოგვეცით ერთი ეკლესია, ჩვენ ავაშენებთ. ადგილობრივმა მთავრობამ შეგვაშინა, ვისაც ხელი გვქონდა მოწერილი იცოდეთ პენსიას მოგიხსნით, სამსახურებიდან გაგრეკავთ, რომ მოგაგონოთ ეკლესიის გახსნა კომუნიზმში შევდივართო. როცა შევალთ კომუნიზმში და ყველგან დაიკეტება ეკლესიები აქაც დაკეტონ ეკლესიები ჩვენ არაფერი გვექნება საწინააღმდეგო".[28] უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემ II-ემ მიმართა მთავრობას: "გთხოვთ გორელების სასარგებლოდ გადადგათ ნაბიჯი. ამით, გარწმუნებთ არავის არაფერი დააკლდება რა, ხოლო ხალხის გულს მოვიგებთ, განა ეჭვია იმაში, რომ მრავალათასიან ქალაქში მორწმუნენი მრავლად არიან და სრულდე¬ბა რელიგიური წესები",[29] მაგრამ ხელისუფლება ასე არ ფიქრობდა რელიგიის რწმუნებულმა მექვაბიშვილმა საიდუმლო წერილი გაგზავნა გორის საქალაქო საბჭოს თავმჯდომარესთან: "მოქალაქე ფრანგიშვი¬ლი სისტემატიურად წერს განცხადებებს ხელმძღვანელი ამხანაგების სახელზე დაჟინებით მოითხოვს რომ ქ. გორში განთავისუფლდეს ყოფი¬ლი ეკლესიის შენობა და მასში გახსნილ იქნას მოქმედი ეკლესია. იგი დადის მოსახლეობაში და აწარმოებს პროპაგანდას ეკლესიის გახსნის სასარგებლოდ, ამისათვის საჭიროა ფრანგიშვილთან და მის ჯგუფთან აწარმოოთ განსაკუთრებული გასაუბრება, რათა მან შეწყვი¬ტოს ეკლესიის გახსნის საკითხზე პროპაგანდა და ხელმოწერების შეგროვება".[30] გასაუბრება იყო მუქარა, დაშინება. საბჭოთა კავშირის მაშინდელი პოლიტიკური ლიდერის ნ. ხრუშჩოვის ბრძანებით საბჭოთა კავშირის მასშტაბით დაიწყო ეკლესია-მონასტრების დახურვის ახალი კამპანია. 1963 წელს უწმიდესი ეფრემ II გამოიძახეს საერო ხელი¬სუფლებაში და მოსთხოვეს ერთი ან რამდენიმე ეკლესიის დახურვა. ამ მხრივ ყველაზე სასურველად მთაწმინდის ეკლესია მიაჩნდათ. პატრიარქი ფეხზე წამომდგარა და უთქვამს თუ თქვენ მთაწმინდის ეკლესიას დახურავთ მე თავს მოვიკლავ და მიზეზად ამ ფაქტს დავიბარებო. არც დამშვიდობებია მათ ისე დაუტოვებია იქაურობა...

რელიგიის საქმეთა რწმუნებული დ. შალუტაშვილი აღშფოთებული იყო აფხაზეთის ტერიტორიაზე წმინდა ადგილებში მორწმუნეთა სიმრავლის გამო. მისი აზრით აუცილებელი იყო "კამანის მონასტერთან მიმავალი გზის ჩაკეტვა, რაც წმინდა წყალთან მორწმუნეთა მისვლას გააძნელებს. იქ თუ ღორების ფერმა აშენდება კარგი საბანაო იქნება ცხოველებისათვის და ადამიანები წყალში აღარ შევლენ განსაკურნებლადო".[31] კითხულობ ამ სტრიქონებს და არ გინდა დაიჯერო ნუთუ ადამიანები ასე აზროვნებდნენ? ეს იყო გასული საუკუნის 60-70-იანი წლების სამწუხარო რეალობა.

ეპარქიებში შექმნილ რთულ ვითარებაზე საინტერესოა 1962 წლის 7 ოქტომბერს ალავერდელი ეპისკოპოსის დავით ბურდილაძის მოხსე¬ნებითი ბარათი უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II მიმართ. "დღესასწაულის დროს (ალავერდობაზე) შემოვიდნენ ახმეტის რაიაღმასკომის თავმჯდომარე მაღლაკელიძე პოლიციელებით და შეტევით მომმართეს, თუ როგორ გავბედე ალავერდში მისვლა და ეკლესიაში შესვლა, როდესაც მე ვუპასუხე, რომ მე ალავერდის ეპარქიის მმართველი მღვდელმთავარი ვარ და ჩემს მოვალეობას შეადგენს ამ ტაძარში საღმრთო ვედრების შესრულებაო, ამაზე დაცინვით მიპასუხეს ვინ ეპისკოპოსი ხარ, აბა საბუთი წარმოგვიდგინეო. აქ მექვაბიშვილმა დაგვინიშნა მღვდელი კუკუნაშვილი და სხვას არაფერი ესაქმებაო... მოკლედ შეგვექმნა ცხარე კამათი, დამემუქრნენ დაგაპატიმრებთო, დამაპატიმრეთ მეთქი. მათ უნდოდათ ლოცვა შემეწყვიტა და მათი ბრძანებით ეკლესიიდან გავსულიყავი, როდესაც ამას ვერ მიაღწიეს მაღლაკელიძემ მითხრა - შენს მოხუცებულობას ვცემთ პატივს წირვას რომ დაამთავრებთ აქედან სასწრაფოდ წადიო".[32] ამაზე დიდი უბედურება რა უნდა ყოფილიყო ალავერდელ მღვდელმთავარს ედავებოდნენ როგორ, გაბედე ალავერდობაზე მოსვლაო. ალავერდის ტაძარი ხელისუფლებისათვის იყო კულტურის ძეგლი, სხვა ფუნქცია თუ ჰქონდა მათ ეს არ აინტერესებდათ. 1970 წლის 20 ივლისს ალავერდელი ეპისკოპოსი რომანოზ პეტრიაშვილი ეფრემ II-ს ატყობინებდა "კულტურის მინისტრმა თაქთაქიშვილმა ტაძარში ცეკვა-თამაში მოაწყობინა. მე გაკვირვებული ვარ და მწყინს რომ ამ ამბის მომწყობია კულტურის მინისტრი. ასე მასხრად აგდება ძველი ისტორიული სიწმინდისა, რომლის ტრაპეზქვეშ განისვენებენ იოსებ ალავერდელი, წმ. ქეთევან დედოფალი, წარმოუდგენელია".[33] ხშირი იყო შემთხვევები ეკლესია-მონასტრების ძარცვისა. ამის შესახებ უწმიდესსა და უნეტარესს ატყობინებდნენ: ქუთათელი მიტროპოლიტი ნაომი შავიანიძე, სამების ეკლესიის დეკანოზი ლევან ტლაშაძე. ოფიციალური ხელისუფლება სასულიერო პირებს დიდ საშემოსავლო გადასახადებს ახდევინებდა. საბჭოთა კავშირში სასულიერო პირების დაბეგვრის ერთიანი სისტემა იყო. არ ითვალისწინებდნენ მცირე შემოსავლიან და დიდშემოსავლიან ეკლესიათა თავისებურებებს. უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II აცხადებდა სასულიერო პირების საშემოსავლო გადასახადის მე-19 მუხლით დაბეგვრა ისე გამოიყურებოდა, როგორც გასანთლული თოკის ყულფი მძიმე დამნაშავის ყელის მიმართ. რელიგიის საქმეთა რწმუნებული ასეთი შინაარსის წერილს  უგზავნის უწმიდესსა და უნეტარესს ეფრემ II-ს "გთხოვთ დაავალდებულოთ პროტოდიაკონი ამბროსი ახობაძე საშემოსავლო დავალიანება დაფაროს უყოყმანოდ. ამასთანავე აიძულოთ ყველა ურჩი მღვდელმსახური სასწრაფოდ გადაიხადონ საშემოსავლო გადასახადები".[34] პროტოდიაკონი ამბროსი აღწერს რა თავის გასაჭირს სთხოვს ეფრემ II-ს დახმარებას "მე ნახევრად მშიერი დავდივარ ჩასაცმელის გარეშე, ფულიც არ მაქვს, რით გადავიხადო გადასახადი?"[35] პროტოდიაკონი ამბროსი გამორჩეული ხმის, ღვთისმსახურების უბადლო მცოდნე სულ დევნა-შევიწროებაში იყო. ერთხელ მან რესპუბლიკის პროკურორ ბერძენიშვილთან შეხვედრისას მოითხოვა გადასახლებამდე მის საკუთრებაში არსებული ქონების დაბრუნება, რაზედაც პროკურორმა უპასუხა, მღვდელი და კანონი ვის გაუგიაო. როდესაც ეს ეფრემ II-ემ გაიგო პროტოდიაკონთან ერთად შეხვდა რესპუბლიკის პროკურორს და მკაცრად მოსთხოვა გაემეორებინა ის, რაც პროტოდიაკონს უთხრა... რესპუბლიკის პროკურორი არ ელოდა მოვლენების ასეთ განვითარებას და ბოდიში მოიხადა. თუმცა ეს არ შველოდა ამბროსი ახობაძის გაჭირვებას ამდენმა დევნა-შევიწროებამ, უსახსრობამ იგი აიძულა 1970 წლის 1 იანვარს ასეთი შინაარსის განცხადებით მიემართა უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II-სათვის "ვისაც მე ვახსოვარ დაპატიმრებამდე და გადასახლებამდე მას თვალწინ წარმოუდგება პროტოდიაკონი ამბროსი ახობაძე ჯანსაღი და ჩვენი წმინდა ტაძრის მშვენება. დიახ, ეს მე გახლავართ 1937 წლის დაპატიმრებამ, რეპრესიებმა შეარყიეს ჩემი ჯანმრთელობის მდგომარეობა... გთხოვთ გადამიყვანოთ პენსიაზე".[36] უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემი მატერიალურად ეხმარებოდა მას, უმსუბუქებდა მძიმე მდგომარეობას. მაგრამ პატრიარქსაც უჭირდა ამის დასტურია მისი წერილი საქართველოს მინისტრთა საბჭოს თავჯდომარის გ. ჯავახიშვილისადმი. "ჩემი შემოსავალი დადგენილია არასწორად - წერდა იგი - ამიტომ ვთხოვ მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარეს დაგვდოს პატივი ჩაერიოს ჩვენს საქმეში, გაეცნოს მას, ბრძანოს თავისი ავტორიტეტიანი და სამართლიანი სიტყვა, რაც უეჭველია ნათელს მოჰფენს საკითხის ბუნდოვან მხარეს და მით მოეღება ბოლო გაუგებრობას, რასაც არ ვიღებ არ უნდა მომეთხოვოს, რაც არ მეძლევა არც გამომერთვას".[38] პატრიარქისთვის თუ იყო პრობლემა საშემოსავლო გადასახადის გადახდა, რა მდგომარეობაში იქნებოდნენ რიგითი სასულიერო პირები. უწმიდესმა ეფრემმა 1963 წლის 8 ნოემბერს მიმართა ფინანსთა მინისტრს. "საკათალიკოსოს სამეურნეო ნაწილის გამგე, პროტოპრესვიტერი ალექსანდრე გაბუნია განთავისუფლდა სამსახურიდან იმის გამო, რომ ვეღარ გაუძლო მე-19 მუხლით დაბეგვრას. არავის აღარ უნდა მუშაობა... დღეს არც მდივანი მყავს, არც სამეურნეო ნაწილის გამგე, არც მძღოლი. ასე რომ საპატრიარქო ისე გამოყურება თითქოს ლიკვიდაცია ქმნილ იყვეს". რელიგიის საქმეთა რწმუნებული მკაცრად აკონტროლებდა სასულიერო პირთა საქმიანობას და თუ არ მოეწონებოდა იგი კათოლიკოს-პატრიარქს სთხოვდა პასუხს. 1970 წლის 13 იანვარს რწმუნებულმა დ. შალუტაშვილმა უწმიდესსა და უნეტარეს ეფრემ II-ს ასეთი შინაარსის წერილი მისწერა: "ჩემს განკარგულებაში არსებული მასალებით დადგენილია, რომ ადგილობრივი საბჭოთა ორგანოს ნებართვის გარეშე რელიგიური საზოგადოებები კულტის მსახურთა მითითებით არემონტებენ და აფართოებენ ეკლესიის შენობებს. ასეთი სამუშაოები ჩატარდა 1969 წ. სოხუმისა და გუდაუთის რაიონის სოფ. ლიხნის ეკლესიებში. განვმარტავ, რომ მოქმედი კანონმდებლობით კულტის მსახურებს არ აქვთ უფლება ჩაერიონ რელიგიური საზოგადოებების სამეურნეო და ფინანსურ საკითხებში. მათი უფლებები განისაზღვრება მხოლოდ რელიგიური წეს-ჩვეულებების შესრულებით".[39] ასეთი მკაცრი ზეწო¬ლის პირობებში უხდებოდა პატრიარქს თავისი საქმიანობა. პატრიარქს არ უშვებდნენ უცხოეთის ქვეყნებში, უარი უთხრეს ბუქარესტში რუმი¬ნეთის პატრიარქ იუსტინეს 20 წლისთავის იუბილესთან დაკავშირებით საზეიმო ღონისძიებაში მონაწილეობის მიღებაზე. თითოეული სასულიერო პირის კურთხევა დიდი ბრძოლისა და ხელი¬სუფლებასთან დაპირისპირების ფონზე ხდებოდა. პატრიარქის გადაად¬გილებაც კი სამწყსოში ხელისუფლების მეთვალყურეობით ხორციელდებოდა.


5. კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II და ქართველი საზოგადოება

სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II 1918-1922 წლებში თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სიბრძნისმეტყველების ფაკულტეტზე სწავლობდა. იგი დიდ პატივს სცემდა თავის მასწავლებლებს: ივანე ჯავახიშვილს, კორნელი კეკელიძეს, აკაკი შანიძეს, თავის თანაკურსელებს, პროფესორებს შალვა ამირანა¬შვილს, გიორგი გოზალიშვილს, სიმონ ჯანაშიას, არნოლდ ჩიქობავას, სერგი მაკალათიას, შოთა ძიძიგურს. ქვეყანაში არსებული ვითარების პირობებში რთული იყო საზოგადოებაში კათოლიკოს-პატრიარქის აქტიურობა, მაგრამ იგი მაინც ახერხებდა ამას. 1968 წელს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის დაარსებიდან 50 წლის იუბილეზე იგი საპატიო პრეზიდიუმში მიიწვიეს. უწმიდესსა და უნეტარეს ეფრემ II-ს ყოველ ახალ წელს ულოცავდა აკადემიკოსი ავლიპ ზურაბაშვილი "თქვენო უწმიდესობავ, მთელი ჩემი ოჯახი და პირადად მე მუხლმოდრეკით გილოცავთ ახალ წელს და გისურვებთ მტკიცე ჯანმრთელობას და ყოველივე სიკეთეს, გთხოვთ კურთხევას"[40] - წერდა იგი.

1966 წლის 14 ივნისს საქართველოს მწერალთა კავშირის თავმჯდომარე ირაკლი აბაშიძე წერილით მოიკითხავს მის უწმიდესობას და სთხოვს როგორც საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მეთაურმა გადადგას ნაბიჯი იმისათვის, რათა გაფანტოს მითქმა-მოთქმა თითქოს შოთა რუსთაველს ეკლესია დევნიდაო. "გაფანტეთ ეს ისტორიული გაუგებრობა თქვენს მრევლში შოთა რუსთაველის იუბილის დღეებში იქადაგეთ სიონში, ან მცხეთის სვეტიცხოველში შოთა რუსთაველის დიდი სახელის მოსახსენებლად მისი დაბადების 800 წლისთავზე ამ წიგნის დამწერს, რომელმაც საქართველო 700 წელი შეინახა ეს პატივი ეკუთვნის. მას მეტიც ეკუთვნოდა, იგი ქართველ წმინდანთა პანთეონში უნდა ყოფილიყო, რომ არა ჩვენი ბედის უკუღმართობა".[41] უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემ II 1966 წლის 30 ოქტომბერს სიონის საპატრიარქო ტაძარში წაიკითხა საინტერესო მოხსენება: "შოთა რუსთაველის აღმსარებლობისათვის", რომელშიც საეკლესიო პოზიციიდან გაშუქებულია გენიალური პოემის ეროვნული და ზოგადსაკაცობრიო ღირებულებანი. უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II-ის სარეკომენდაციო წერილი ათენისა და სრულიად ელადის მთავარეპისკოპოს ქრიზოსთომოსთან დაეხმარა კინორეჟისორ გიორგი ასათიანს ათონის მთაზე მოგზაურობაში.

1960 წელს 18 ოქტომბერს მან საგანგებო წერილით მიმართა იერუსალიმის პატრიარქ ბენედიქტე I-ს. წერილში საუბარია იმაზე, რომ მისი ოცნება იყო ეხილა წმიდა ქალაქი იერუსალიმი, წაეკითხა იქ დაცული ხელნაწერები, რომ იგი განსაკუთრებით გახარებულია არქეოლოგიური გათხრების დროს აღმოჩენილი ქართული მოზაიკური წარწერებით. "მაქვს პატივი, თქვენს უნეტარესობას ვაუწყო - განაგრძობდა უწმიდესი ეფრემ II _ რომ თბილისიდან იერუსალიმს მიემგზავრება სამეცნიერო ექსპედიცია, რომელსაც მიზნად აქვს დასახული შეისწავლოს ადგილობრივი ქართული კულტურის მასალები და შეკრიბოს ახალი ცნობები ქართველების მოღვაწეობის შესახებ პალესტინაში, კერძოდ ჯვრის მონასტერში ექსპედიციის წევრები არიან: პროფესორები აკაკი შანიძე, გიორგი წერეთელი, პოეტი ირაკლი აბაშიძე, რომელთაც პირადად ვიცნობ. თქვენს უნეტარესობას ვთხოვ, რომ აღმოუჩინოთ მათ ყოველგვარი დახმარება მათი მეცნიერული მუშაობის დროს მონასტრებსა და ტაძრებში, წიგნსაცავებსა და არქივებში".[42] ქართველი მეცნიერები იერუსალიმში პატივისცემით მიიღეს, მუშაობის ყველა პირობა შეუქმნეს მათ. მის უწმიდესობას დიდ პატივს სცემდა ქართველი საზოგადოებრიობა. ჯერ კიდევ 1965 წლის 3 იანვარს შემოქმედელმა ეპისკოპოსმა ილიამ ასე შეაფასა უწმიდესი ეფრემ II ღვაწლი, "ვისაც სურს არ შეიძლება არ დაინახოს რა ძნელი და რთული იყო და არის თქვენი ცხოვრების გზა. თქვენ გხვდებოდათ გზაზე უფრო ეკალი, ვიდრე ვარდი. ეს იყო თქვენთვის განსაცდელი, რომელსაც თქვენ ხვდებოდით მორჩილებით და სიმდაბლით. თქვენ მუდამ გულში იმეორებდით და გახსოვდათ ჩვენი დიდი მწერლის სიტყვები: სიმდაბლე მსგავს არს ვაზსა დახრილსა და აღსავსეა ნაყოფითა კეთილითაო (სულხან-საბა) და ამიტომაც სიმდაბლით მოიპოვეთ სიმაღლე. ახლა თვალწინ მყავს წარმოდგენილი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესი ანტონ II, მაგონდება მისი ტირილი და გოდება დაობლებულ საქართველოს ეკლესიაზე იგი იმედდაკარგული და დამწუხრებული რწყავდა თავისი ცრემლით რუსეთის მიწას. ახლა გადმოგვხედე და ნუ სტირი ჩვენო დიდო წინაპარო უწმიდესო ანტონ! საქართველოს ეკლესიამ კვლავ მოიპოვა დაკარგული დამოუკიდებლობა და შენ ტახტზე კვლავ ბრძანდება სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ზეგარდმო მადლით ცხებული, რომლის ანგელოზის დღეს ვზეიმობთ დღეს".[43]

უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემი ყველას მიმართ იყო საოცრად ყურადღებიანი. მის არქივში უამრავი სამადლობელი წერილებია. ქრისტეფორე კაპანაძე ითხოვს მატერიალურ დახმარებას და ეძლევა. არქიმანდრიტი ევაგრე დიასამიძე მადლობას მოახსენებს ყურადღებისათვის და 1968 11 დეკემბრიდან ითხოვს პენსიაზე გადასვლას. ბეთანიის მონასტრის იღუმენი იოანე (გიორგი) მხეიძე თხოვს დავუძლურდი და იქნებ მამა გაბრიელ ურგებაძე დანიშნოთ წინამძღვრადო. ზესტაფონიდან ელენე გველესიანი, მღვდელ თევდორე გველესიანის შვილი ითხოვს საეკლესიო კალენდარს. თუ სასულიერო პირს რამე უჭირდა გვერდით ედგა. 1969 წლის 3 მარტს გარდაიცვალა ქუთათელ-გაენათელი მიტროპოლიტი ნაომი (შავიანიძე). უწმიდესმა ეფრემმა ასეთი შინაარსის დეპეშა გაგზავნა ქუთაისში. "ჩემი უძვირფასესი ნაომის გარდაცვალების გამო ვერ მოგახსენებთ სამძიმარს, რადგან ყველამ მე უნდა მითხრათ სამძიმარი ყველაზე მძიმე დანაკლისით შეწუხებულს".[44] იგი ქუთაისში ჩავიდა წესი აუგო განსვენებულ მღვდელმთავარს.

უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II მოკრძალებულად ცხოვრობდა. უყვარდა სიონის საპატრიარქო ტაძრის ეზოში უბრალო სამღვდელო შესამოსელით ჯდომა, ხალხთან საუბარი. იყო ისეთი შემთხვევებიც, როდესაც იგი უბრალო ღვთისმსახური ეგონათ. ცნობილი ლოტბარი მიხეილ მცურავიშვილი იგონებს: "სიონში ანსაბლი "გორდელა" ვგალობდით, წირავდა კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II. ამ დროს ძალზე მოკრძალებით ვასილ მჟავანაძე შემოვიდა. ერთი კაცი ახლდა. პატრიარქი ჩვეულებრივ აგრძელებდა წირვის შემდეგ მცირეოდენი პაუზის დროს პატრიარქი მჟავანაძეს მიუახლოვდა ხელი გაუწოდა. მჟავანაძე პატრიარქის გამოწვდილ ხელს ეამბორა. კარგა ხანს ისმენდა წირვა-გალობას და შემდეგ არავის გაუგია ისე წავიდა".[45] მიუხედავად 60-70-იანი წლების ახალი ანტირელიგიური ისტერიისა და საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის შევიწროებისა, უწმიდესი ეფრემ II გრძნობდა, რომ ეს ყველაფერი არსებული სისტემის და არა ცალკეული პიროვნებების გამო ხდებოდა. აკად. როინ მეტრეველის გადმოცემით რომელიც არაერთხელ შეხვედრია კათო¬ლიკოს-პატრიარქ ეფრემ II-ს ვ. მჟავანაძე შესაძლებლობის ფარგლებში ცდილობდა დახმარებოდა საქართველოს¬ ეკლესიას. 1963 წელს ნ. ხრუშჩოვის განკარგულებით უნდა გაეყიდათ ცნობილი ხახულის კარედი. აკადემიკოსმა შ. ამირანა¬შვილმა ამის შესახებ აცნობა ვ. მჟავანაძეს, რომელმაც განკარ¬გუ¬ლება გასცა დაეკეტათ მუზეუმი, თვითონ კი მოახერხა ნ. ხრუშჩოვის დარწმუნება რამდენად მიზანშეუწონილი იყო ხახულის კარედის გაყიდვის გადაწყვეტილება. უწმიდეს ეფრემ II-ს თავის თავზე იწვნია რა არსებული სისტემის მთელი სისასტიკე ცხოვრებამ ასწავლა სიფრთხილე, გარკვეული დიპლომატია. იგი საერო დღესსწაულებს ულოცავდა საქართველოს ოფიციალურ ხელმძღვანელობას ვ. მჟავანაძეს, გ. ჯავახიშვილს, გ. ძოწენიძეს. ხანდახან ოფიციალური ხელი-სუფლების კურსის მხარდასაჭერ წერილებსაც ბეჭდავდა პრესაში მაგალითად 1970 წელს ღია წერილით მიმართა ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტ რ. ნიქსონს და დაგმო ზესახელმწიფოს ჰეგემონური ამბიციები. "განა ამერიკას ესაჭიროება კოლონიები, ხომ ისედაც დიდი და მდიდარი ქვეყანაა... არა სჯობია თქვენი ცოდნა, ძალა და ღონე მიმართულ იქნას ღვთიური მშვიდობის აღმშენებლობისათვის, ვიდრე სხვის უბედურების ხარჯზე".[46] პატრიარქი ეფრემ II შინაგანად არსებული რეჟიმის მიმართ უარყოფითად იყო განწყობილი.

უყვარდა პუნქტუალობა, წესრიგი. მისი ხელიდან გამოსულ დოკუმენტებს, რეზოლუციებს ეტყობა პატრიარქის შინაგანი განწყობილება, შემწყნარებლობა. 1961 წ. მიხეილ ელიზბარაშვილი მიმართავს განცხადებით: "60 წელი მედავითნე ვიყავი, ახლა მიჭირს და დამეხმარეთო. პატრიარქმა განცხადებას ასეთი მინაწერი გაუკეთა. ეს კაცი ლანძღავდა ყველას უწმიდეს მელქისედეკს, მეც, მერე საჩივრებს აგზავნიდა რწმუნებულთან. სამეურნეო ნაწილის გამგეს ვუბრძანებ ჩემი საკუთარი ხელფასიდან გაიღოს ყოველთვიურად 10 მანეთი".

1970 წელს უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II 70 წლის გახდა, საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდი საგანგებოდ ემზადებო¬და მისი იუბილეს აღსანიშნავად. შეიქმნა კომისია, რომელსაც ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტი ილია ხელმძღვანელობდა. პატრიარქს საუბილეო თარიღი მიულოცეს კონსტანტინოპოლის, ალექსანდრიის, იერუსალიმის, რუსეთის პატრიარქებმა, ყოველთა სომეხთა კათოლიკოსმა. საუბილეო საღამოზე ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტმა ილიამ მიმართა სიტყვით: "თქვენო უწმიდესობავ, უწმიდესო პატრიარქო და უნეტარესო მამამთავარო ღვთით დადგენილო მამაო საქართველოს ეკლესიისა. წმ. ეფრემი ესრეთ გადმოგვცემს გრიგოლ ღვთისმეტყველის სიტყვებს: "ყოველთა მეუფემან ღმერთმან მაღალ¬მან ესრეთ გპოვა შენ ღირსი მღვდელმთავარნი თავისა თვისისა, ღირსად მსახური ნათესავსა ამას ჩვენსა შორის... ხმა მაღალი ქადაგი ჭეშმარიტებისაო და თვალი ბრწყინვალე ქრისტიანობისაო". დიახ, თქვენო უწმიდესობავ, მხოლოდ მაღალმან ღმერთმან და განგებამან უფლისამან გამოგირჩიათ და აღგიყვანათ ღირსისა მამამთავრისა ტახტსა ზედა.

თქვენ გაგივლიათ დიდი და მეტად რთული ცხოვრების გზა. გზა ექსორიობისა და გზა განსაცდელისა. ღვთისგან რჩეული და ხელდა¬დებული ადამიანის ცხოვრება მუდამ გამოირჩევა სხვა მოქალაქეთა ცხოვრებისაგან, ვინ წარმოიდგენდა იმას, რომ ის ახალგაზრდა ჭაბუკი გრიგოლ სიდამონიძე, რომელიც 1917 წელს ხელს აწერდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ავტოკეფალიის აქტზე. მომავალში იქნებოდა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი და თქვენ თვითონ შეგეძლოთ ამის წარმოდგენა? იმ დროს იდუ¬მალი მარჯვენა ღვთისა ყველასათვის ფარული უკვე იყო თქვენ ზედა. უწმიდესო და უნეტარესო პატრიარქი კირიონ, ჩვენ გვწამს რომ დღეს არა მარტო ხორცით, არამედ სულითაც იმყოფები ჩვენთანა, გრძნობდით თუ არა, რომ ის ახალგაზრდა სემინარიის სტუდენტი, რომელსაც შენთვის მოკრძალებით მოჰქონდა წიგნები. მომავალში იქნებოდა შენი მემკვიდრე? მე მესმის ხმა იდუმალი, დიახ. თქვენო უწმიდესობავ, გისურვებთ ხანგრძლივ სიცოცხლეს ჩვენი ეკლესიის აყვავებისა და წინსვლისათვის".[47]

უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II ფრიად დასუსტებული იყო, ასაკში თავი იჩინა გადასახლების სიმწარემ ბოლოს პატრიარქს უჭირდა გადაადგილება, 1972 წლის დასაწყისში მისი ჯანმრთელობა კიდევ უფრო გართულდა. 1972 წლის 7 აპრილს 6 საათსა და 30 წუთზე პატრიარქი გარდაიცვალა. 7 აპრილს 13 საათზე გაიხსნა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის სხდომა, რომელსაც ესწრებოდნენ: ურბნელი მიტროპოლიტი დავითი, თეთრიწყაროელი ეპისკოპოსი ზინობი, წილკნელი ეპისკოპოსი გაიოზი, დეკანოზები: პ. ობოლაძე, გ. ჩაჩუა, საერო პირი ი. ჭეიშვილი. შეიქმნა განსვენებული პატრიარქის დამკრძალავი კომისია ურბნელი მიტროპოლიტის დავითის თავმჯდომარეობით. უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ეფრემ II დაკრძალვა მოხდა 1972 წლის 13 აპრილს ხუთშაბათს. დილის 10 საათზე დაიწყო წირვა, ურბნელი მიტროპოლიტის, კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრის დავითის ხელმძღვანელობით. თანამწირველები იყვნენ: უკრაინის ეგზარქოსი ფილარეტი, ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტი ილია, ყუბანისა და კრასნოდარის მთავარეპისკოპოსი ალექსი,  ვოლოკამსკის მთავარეპისკოპოსი პიტირიმი, თეთრწყაროელი ეპისკოპოსი ზინობი, წილკნელი ეპისკოპოსი გაიოზი. წირვაზე იმყოფებოდა ყოველთა სომეხთა კათოლიკოსი ვაზგენი. 15 საათზე პატრიარქის ნეშტი სიონის საპატრიარქო ტაძრის მიწამ მიიბარა. უწმიდესსა და უნეტარეს ეფრემ II ჯერ კიდევ ქუთათელ-გაენათელ მიტროპოლიტად ყოფნის დროს თავისი საფლავის ქვისათვის ასეთი ეპიტაფია შეუდგენია: "მეყვსეულად განვეშორე მიწიერსა ღვთითმშენიერსა საკურთხეველსა და მიწასა შთავაბნიე საგალობელი სული ჩემი იხმო ზეცამან მსაჯულმან პასუხისგებად, ამისთვისაცა გევედრებით ლოცვა ჰყოთ ჩემთვის, რათა გამომაჩინოს მსახურად ზეციურისა საკურთხეველობასა".[48] სიონის ტაძარში მის საფლავის ქვაზე ასეთი წარწერა: "სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II 1960-1972 წელს". იგი იყო უკანასკნელი მოჰიკანი XIX საუკუნეში დაბადებულ პატრიარქთა შორის, ისტორიაში დარჩა როგორც ღირსეული სასულიერო პირი, რომელმაც ურთულეს პირობებში საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია შეუნარჩუნა საქართველოს.


6. საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის მღვდელმთავრები 1960-1972 წლებში

მიტროპოლიტი ილია (ღუდუშაური-შიოლაშვილი)

მიტროპოლიტი ილია, ერისკაცობაში ირაკლი გიორგის ძე ღუდუშაური-შიოლაშვილი დაიბადა 1933 წლის 4 დეკემბერს ქ. ორჯონიკიძეში (ვლადიკავკაზი) კეთილმორწმუნე ქრისტიანულ ოჯახში.
მამა გიორგი სიმონის ძე შიოლაშვილი დაიბადა სოფელ სნოში (ყაზბეგის რაიონი), დედა ნატალია იოსების ასული კობაიძე დაიბადა სოფელ სიონში. ხევში ისტორიულად განთქმული იყო ღუდუშაურთა გვარი. ჯერ კიდევ V საუკუნეში ვახტანგ გორგასალის დროს ალანების წინააღმდეგ ბრძოლაში თავი გამოუჩენია სნოელ ღუდუშას, მეფეს მისი ვაჟიშვილი მოუნათლავს. ღუდუშას შთამომავალი ღუდუშაურები დიდ  როლს ასრულებდნენ ხევის ცხოვრებაში. XVII საუკუნიდან ღუდუშაურებს გამოეყო შიოლას შთამომავალნი, შიოლაშვილები. გიორგი შიოლაშვილს ოჯახს, როგორც მოხევეთა უმრავლესობას სახლები ჰქონდათ ძაუგში, ვლადიკავკაზში, სადაც მრავალრიცხოვანი ქართული დიასპორა იყო. გიორგის ოჯახი გამოირჩეოდა ქრისტიანული სარწმუნოების განსაკუთრებული სიყვარულით, იქაური ქართველობა, რომელთაც ქართულ სკოლასთან ერთად წმინდა ნინოს სახელობის ქართული ეკლესიაც ჰქონდათ დედასამშობლოსთან, საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქებთან სულიერ კავშირს გიორგი შიოლაშვილის ოჯახის მეშვეობით ინარჩუნებდნენ. პატარა ირაკლი მონათლეს წმიდა ნინოს სახელობის ეკლესიაში, ნათლობის საიდუმლო აღასრულა არქიმანდრიტმა ტარასი კანდელაკმა, რომელიც იყო სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის უწმიდესი და უნეტარესი კირიონ II მდივანი. არქიმანდრიტი ტარასი 1939-1951 წლეებში იყო წილკნელი ეპისკოპოსი. ირაკლი შიოლაშვილის ნათლია იყო მონაზონი ზოილე დვალიშვილი, რომელსაც ნათლული ხშირად ჩამოჰყავდა მცხეთაში ერთხელ სვეტიცხოვლობაზე უწმიდესსა და უნეტარესს კალისტრატეს დაალოცვინა. გიორგი შიოლაშვილი და ნატალია კობაიძე შვილებს ასწავლიდნენ სამშობლოს სიყვარულს, უნერგავდნენ ქრისტიანულ რწმენას. ოჯახში განსაკუთრებულ ადგილზე იყო "საქართველოს დიდების" ხატი, სადაც ბავშვები ხშირად ლოცულობდნენ. 1941 წლის სექტემბერში ირაკლი შიოლაშვილი ქ. ორჯონიკიძის 22-ე საშუალო სკოლის პირველი კლასის მოსწავლე გახდა. ამ დროს უკვე მიმდინარეობდა საბჭოთა კავშირის - გერმანიის უსასტიკესი ომი. გერმანელთა ჯარებმა, რომელნიც ჰიტლერის ელვისებური ომის გეგმით ორ თვეში აპირებდნენ საბჭოთა კავშირის დამარცხებას პირველ ხანებში გარკვეულ წარმატებას მიაღწიეს, დაიკავეს საბჭოთა კავშირის ევროპული ნაწილი, გაიჭრნენ სამხრეთისაკენ და მოუახლოვდნენ კავკასიონს. ქ. ორჯონიკიძე ფრონტისპირა ქალაქად იქცა, გიორგი შიოლაშვილის ოჯახი დაბრუნდა სოფელ სნოში, ომის დამთავრების შემდეგ ირაკლი შიოლაშვილი დაუბრუნდა ორჯონიკიძის 22-ე სკოლას, მას განსაკუთრებით იტაცებდა ჰუმანიტარული საგნები: ისტორია, გეოგრაფია, ლიტერატურა, ენები. საშუალო  სკოლის დამთავრების შემდეგ ირაკლი შიოლაშვილმა 1952 წელს სწავლა განაგრძო მოსკოვის სასულიერო სემინარიაში, სემინარიის წარჩინებით დამთავრების შემდეგ 1956-1960 წლებში სწავლობდა ზაგორსკის სასულიერო აკადემიაში. სასულიერო აკადემიაში სწავლის დროს ირაკლი შიოლაშვილმა თავი გამოიჩინა როგორც წარჩინებულმა, დიდი მომავლის მქონე სტუდენტმა, მისი ფიქრები დასტრიალებდა საქართველოს, დედა ეკლესიას, 1957 წელს მან წერილი გამოუგზავნა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს, უწმიდესსა და უნეტარესს მელქისედეკ III-ს. წერილში ახალგაზრდა სტუდენტი გულისტკივილს გამოხატავდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მძიმე მდგომარეობის გამო და მორიდებით მოუწოდებდა მის უწმიდესობას არსებული კანონების შესაბამისად უფრო თამამად იბრძოლოს, რათა საქართველოს ეკლესიასაც ჰქონდეს საკუთარი ჟურნალი, მეტი მოქმედი ეკლესიები, სემინარია-აკადემია, საეკლესიო მუზეუმი, როგორც ეს რუსეთში, უკრაინასა და სომხეთშია. სასულიერო აკადემიის დამამთავრებელ კურსზე ირაკლი შიოლაშვილმა აკადემიის სამეცნიერო საბჭოს წარუდგინა სადისერტაციო ნაშრომი: "ათონის ივერთა მონასტრის ისტორია". საკვალიფიკაციო თემაზე მუშაობის დროს იგი არაერთხელ ჩამოვიდა საქართველოში, მასალები მოიძია საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმის ხელნაწერთა განყოფილებაში, საჯარო ბიბლიოთეკაში. დაცვის დროს საინტერესო დისკუსია გაიმართა დისერტანტსა და ოფიციალურ ოპონენტებს: პროფესორებს ნ. მურავიოვს ა. გეორგიევსკის შორის. ოპონენტებმა, აკადემიის სამეცნიერო საბჭომ, საკვალიფიკაციო ნაშრომს უმაღლესი შეფასება მისცეს და ერთხმად მიანიჭეს ღვთისმეტყველების კანდიდატის ხარისხი. ზაგორსკის აკადემიის რექტორმა წარჩინებულ კურსდამთავრებულს წინადადება მისცა დარჩენილიყო ასპირანტურაში საპროფესოროდ მოსამზადებლად, მაგრამ მან სამშობლოში დაბრუნება გადაწყვიტა.

აკადემიაში სწავლის  დროს ირაკლი შიოლაშვილმა მიიღო გადაწყვეტილება ბერად აღკვეცილიყო. 1957 წლის 16 აპრილს თბილისის ალექსანდრე ნეველის სახელობის ეკლესიაში უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედეკ III-ის ლოცვა-კურთხევით ეპისკოპოსმა ზინობმა ირაკლი შიოლაშვილი აღკვეცა ბერად და წმიდა ილია თეზბისელის პატივისცემად უწოდა სახელად ილია. 18 აპრილს სიონის საპატრიარქო ტაძარში უწმიდესმა და უნეტარესმა მელქისედეკ III-ემ ხელი დაასხა იეროდიაკვნად. 1959 წლის 10 მაისს უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედეკ III-ემ წერილობითი ნებართვის საფუძველზე მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის პატრიარქმა უწმიდესმა ალექსი I-მა ზაგორსკის წმიდა სერგის სავანის სატრაპეზო ეკლესიაში ხელი დაასხა მღვდელ-მონაზონად.

1960 წელს სამშობლოში დაბრუნებულმა მღვდელმონაზონმა ილიამ უწმიდესსა და უნეტარესს ეფრემ II-ს ასეთი განცხადებით მიმართა: "დავამთავრე მოსკოვის სასულიერო აკადემია, გთხოვთ თქვენო უწმიდესობავ მომცეთ სამსახური, გამგზავნოთ იქ, სადაც თქვენ ცნობთ საჭიროდ. თქვენი მორჩილი მღვდელმონაზონი ილია". უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემ II-ემ მღვდელმონაზონი ილია ბათუმის საკათედრო ტაძარში განაწესა. ახალგაზრდა განათლებული სასულიერო პირი გამორჩეულად გაბრწყინდა საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში, 1960 წლის 19 დეკემბერს იგი აღყვანილ იქნა იღუმენის, ხოლო 1961 წლის 16 სექტემბერს არქიმანდრიტის ხარისხში.

1963 წლის 10 აგვისტოს უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ეფრემ II-ემ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის წევრებს აცნობა: "1963 წლის 23 აგვისტოს, პარასკევს დილას 11 საათზე მოწვეულია მღვდელმთავართა კრება. 24 აგვისტოს შაბათს, მწუხრის წინ გამორჩეული იქნება ეპისკოპოსად არქიმანდრიტი ილია. 25 აგვისტოს კვირას საღმრთო ლიტურგიაზე შესრულებულ იქნება ხელდასხმა ეპისკოპოსად შემოქმედელისა".[49] საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიის ისტორიაში იშვიათი იყო 30 წლის ასაკში ეპისკოპოსად ხელდასხმა (გამონაკლისი იყო უწმიდესი და უნეტარესი ანტონ I ს.ვ.). სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში მოხდა არქიმანდრიტ ილიას მღვდელმთავრად კურთხევა. იგი ძალიან ღელავდა, "ჩემთვის ფრიად ძნელია გამოვთქვა შინაგანი სულიერი განცდანი და მღელვარებანი, რომლითაც ვარ მე გარემოცული - აღნიშნა მან - ამ ჩემთვის მეტად საღმრთო და საიდუმლო ჟამს, ვგრძნობ შიშს და ძრწოლას განვიცდი, რადგან არ ვგრძნობ თავს საამისოდ მომზადებულად. უკეთუ ხანში შესული დიდი პავლე მოციქული იტყვის: "ვიქადი მხოლოდ უძლურებითა ჩემითაო", მე არღარა მეთქმის ამ სიჭაბუკის წლებში, რომელ წელთა სიმცირეს არ მოუცია ჩემთვის საამისო გამოცდილება... მე ღრმად მწამს, რომ ის, რომელიც არის დასაბამი და დასასრული ყოვლისა არსისა, ის, რომელიც გარდამოხდა ზეცით დაცემული კაცის აღსადგენად და ის, რომელიც ფრიად მძიმეა მოღვაწეობისათვის, იგივე შემაძლებინებს კეთილად წარვმართო ის დიდი სამსახური. "თუ თვით თვისით კაცს ვერ ძალუძს მისაღებად ამ პატივისა, არამედ მიენიჭება მხოლოდ ღვთის მიერ მოწოდებულ (ებრაელთა 5,4)".

თქვენო უწმიდესობავ, ყოვლადსამღვდელონო გევედრებით ოდეს დამდებთ ცხოველმყოფელ სულის მომნიჭებელთა თქვენთასა, მრჩობილ აღვავლენდეთ წინაშე ღვთისა ლოცვითა თქვენთა, რათა გინდა მოსულმან სულმან წმინდამან, აღავსოს ყოველივე ნაკლოვანებანი ჩემნი, რათა ვიქმნე სახედ მორწმუნეთა სიტყვით სვლით, სიყვარულით, სულითა სარწმუნოებითა, სიწმინდით".[50] უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემ II-ემ შემოქმედელი ეპისკოპოსი ილია დანიშნა კათოლიკოს-პატრიარქის ქორეპისკოპოსად, 1963 წელს, როდესაც მცხეთაში გაიხსნა სასულიერო სასწავლებელი მისი პირველი დირექტორიც ეპისკოპოსი ილია გახდა, რომელმაც სასწავლებელში დიდი მუშაობა ჩაატარა სასწავლო პროგრამების, კონსპექტების შესადგენად, სასულიერო სასწავლებელი სულ მალე სემინარიად გადაკეთდა და დიდი როლი შეასრულა ახალი სასულიერო კადრების მომზადების საქმეში. ეპისკოპოსი ილია 1963-1977 წლებში ქართველ მეცნიერებთან ერთად იღწვოდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ისტორიული ავტოკეფალიის აღიარებისათვის სათანადო მტკიცებულების ისტორიული საბუთების შესაკრებად. მან უკვე პატრიარქობის ჟამს 1990 წელს დააგვირგვინა 1917 წლის 12 (25) მარტს დაწყებული ავტოკეფალური მოძრაობა, როდესაც უკვე კონსტანტინოპოლის მსოფლიო საპატრიარქომ აღიარა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ისტორიული ავტოკეფალია.

1967 წლის 1 სექტემბრიდან ეპისკოპოსი ილია გადაყვანილ იქნა ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიის მმართველად. XX საუკუნის 20-იანი წლეებიდან აფხაზეთში ანტიქართული ძალების მიზანმიმართული საქმიანობის შედეგად ქართველებსა და აფხაზებს შორის რთული ურთიერთობა იყო. შესაბამისად ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქია ურთულესი სამართავი იყო მღვდელმთავრისათვის. მრავალეროვანი მრევლი, ანტიქართულად განწყობილი ადგილობრივი ხელისუფლება, რომელსაც მოსკოვი ყველანაირ კაპრიზებს უსრულებდა ქართველთა შევიწროების ხარჯზე სეპარატისტულ დროშას აფრიალებდა. აფხაზეთის ქართველობის ნაწილს დავიწყებული ჰქონდა მშობლიური ენა, თავისი ფესვები, ქართული ცნობიერება. ნაწილი კი ეკლესია-მონასტრებს ახლოსაც არ ეკარებოდა. აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რელიგიის საქმეთა რწმუნებული, გააფხაზებული ქართველი. ა. ლაგვილავა უშუალოდ მოსკოვს ემორჩილებოდა და ცდილობდა საქართველოს ეკლესიის იურისდიქციის შესუსტებას აფხაზეთში. ასეთ რთულ ვითარებაში ეპისკოპოსმა ილიამ მოახერხა ადგილობრივ ხელისუფლებასთან საერთო ენის გამონახვა, ეკლესია-მონასტრებში საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის იურისდიქციის განმტკიცება. თუ 1967 წელს ეპარქიაში მხოლოდ ორი ქართველი მღვდელი იყო 1977 წლისათვის ქართველი სასულიერო პირთა რაოდენობა გაიზარდა 10-მდე. 1969 წლის 15 მაისის უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქის ეფრემ II ბრძანების თანახმად განსაკუთრებული დამსახურებისათვის ეპისკოპოსი ილიას მიენიჭა მიტროპოლიტობა.

მიტროპოლიტი ილია როგორც საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საგარეო განყოფილების თავმჯდომარე მონაწილეობდა მართლმადიდებელ და არამართლმადიდებელ ეკლესიათა სამშვიდობო კონფერენციებში. მან პირადი კონტაქტები დაამყარა კონსტანტინოპოლის, ალექსანდრიის, ანტიოქიის, ელადის, იერუსალიმის, სერბეთის სხვა მართლმადიდებელ ეკლესიათა მეთაურებთან. ინდოეთში შეხვდა პრემიერ-მინისტრს ინდირა განდის. ოფიციალური ვიზიტით იმყოფებოდა: საფრანგეთში, ამერიკის შეერთებულ შტატებში, შვეციაში, შვეიცარიაში, საბერძნეთში, რუმინეთში, ჩეხოსლოვაკიაში, რუსეთსა და სომხეთში. ამ ვიზიტების დროს მასპინძელებს აცნობდა საქართველოს ეკლესიის ისტორიას, ქართველი ხალხის გმირულ წარსულს. ასეთი წარმატებული საქმიანობისათვის 1972 წელს მიტროპოლიტმა ილიამ მიიღო მეორე პანაღიის ტარების უფლება. 1975 წელს სკუფიაზე ბრილიანტის ჯვრის ტარების უფლება.

1977 წლის 23 დეკემბერს საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის მე-12 საეკლესიო კრებამ მიტროპოლიტი ილია სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქად აირჩია. მისი აღსაყდრება 1977 წლის 25 დეკემბერს მოხდა სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში.

მიტროპოლიტი დავითი (დევდიარიანი)

მიტროპოლიტი დავით დევდარიანი, ერისკაცობაში ხარიტონ ჯიბრაელის ძე დევდარიანი დაიბადა 1903 წლის 24 მარტს, შორაპნის მაზრის სოფელ მირონწმინდაში. 1917 წელს დაამთავრა სოფ. სარგავეშის არასრული სასწავლებელი, შემდეგ სწავლა განაგრძო ჭიათურის მღვიმევის მონასტერში. 1918 წელს ქუთათელ-გაენათელი მიტროპოლიტის ანტონ გიორგაძის ლოცვა-კურთხევით დაინიშნა მირონწმიდის წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ეკლესიის მედავითნედ 1927 წელს მარგველმა ეპისკოპოსმა ვარლამმა (მახარაძემ) ფერისცვალების სახელობის საკათედრო ტაძარში ხელი დაასხა დიაკვნად. იმავე წლის 27 თებერვალს აკურთხეს მღვდლად და განაწესეს სარგვეშის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვრად. 1928 წლიდან 1930 წლამდე იყო ხარაგაულის რაიონის მთავარხუცესი.

1930-1932 წლებში ღვთისმსახურებას ეწეოდა თბილისის სიონის საპატრიარქო ტაძარში. 1932-1945 წლებში ქვაშვეთის წმიდა გიორგის ტაძარში 1945-1947 წლებში ჩუღურეთში, კუკიის წმიდა ნინოს სახელობის ეკლესიაში, 1947 წლის 20 ნოემბრიდან ისევ ქაშვეთის ეკლესიაშია წინამძღვრად 1956 წლის 25 აგვისტოს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედეკ III ლოცვა-კურთხევით აღიკვეცა ბერად, რის შემდეგაც აღყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში, 28 აგვისტოს ხელდასხმულ იქნა ეპისკოპოსად. 1956 წლის 22 აგვისტოს ცხუმ-აფხაზეთის ეპისკოპოსმა ანტონ გიგინეიშვილმა უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედეკ III-სადმი გამოგზავნილ წერილში აღნიშნა ცოლოსანის ეპისკოპოსის ხარისხში აყვანა მიუღებელიაო, ამიტომ არც დაესწრო მის კურთხევას, რომელსაც ესწრებოდნენ: ბათუმ-შემოქმედელი და ჭყონდიდელი მიტროპოლიტი ეფრემ (სიდამონიძე) და ნინოწმიდელი ეპისკოპოსი დიმიტრი (იშვილი). იგი დაინიშნა ურბნისის და მარგვეთის ეპარქიების მმართველად. მასვე ჩააბარეს მანგლისის ეპარქია, კათოლიკოს-პატრიარქის ქორეპისკოპოსობა. 1959 წლის 24 ივლისს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედეკ III-ის ბრძანებით მარგველი ეპისკოპოსი დავითი დაჯილდოვდა სკუფიაზე ბრილიანტის ჯვრის ტარების უფლებით. 1957-1958 წლებში ეპისკოპოს დავითთან მსახურობდა გაბრიელ ურგებაძე (ბერი გაბრიელი).  ეპისკოპოსი დავითი დაუღალავად საქმიანობდა თავის ეპარქიაში. უწმიდესმა და უნეტარესმა მელქისედეკმა წერილობითი განკარგულებით იგი გამოაცხადა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრედ. 1960 10 იანვარს გარდაიცვალა უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედეკ III. 11 იანვარს შედგა წმიდა სინოდის საგანგებო სხდომა, სადაც მოსაყდრედ დატოვებულმა დავითმა უარი განაცხადა მოსაყდრეობაზე მიტროპოლიტ ეფრემის სასარგებლოდ. 1962 წლის 18 თებერვალს უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ეფრემ II ბრძანებით აღყვანილ იქნა მიტროპოლიტის ხარისხში, ხოლო 1972 წლის 1 ივნისს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მე-11 საეკლესიო კრების მიერ იგი არჩეულ იქნა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქად დავით V - სახელწოდებით.

 

მიტროპოლიტი რომანოზი (პეტრიაშვილი)

მიტროპოლიტი რომანოზი, ერისკაცობაში რომან გრიგოლის ძე პეტრიაშვილი დაიბადა 1887 წლის 1 ოქტომბერს თბილისში, მამა სასულიერო პირი იყო. ბიძა ცნობილი მეცნიერი ვასილ პეტრიაშვილი, სწავლობდა თბილისის სათავადაზნაურო გიმნაზიაში. 1909-1910 წლებში იმყოფებოდა სამხედრო სამსახურში. 1910-1911 წლებში სწავლობდა დორპტის ვეტერინალურ ინსტიტუტში, მაგრამ ოჯახური პირობების გმო იძულებული გახდა თბილისში დაბრუნებულიყო. 1914-1918 წლებში მონაწილეობდა პირველ მსოფლიო ომში. 1918-1949 წლებში მუშაობდა ჯერ ლტოლვილთა კომიტეტის განყოფილებაში, შემდეგ კოოპერაციულ არტელში. პატიმართა დამხმარე კომიტეტში, ქ. რუსთავის მშენებლობაზე. 1949 წლის 1 მარტს რომან პეტრიაშვილი განთავისუფლდა ყოველგვარი საერო სამსახურიდან და სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის უწმიდესი და უნეტარესი კალისტრატეს მიერ ხელდასხმულ იქნა დიაკვნად. იმავე წელს აკურთხეს მღვდლად სიონის საკათედრო ტაძარში. ერთხანს ასრულებდა კათოლიკოს-პატრიარქის მდივნის თანაშემწის მოვალეობას. 1952 წლის 12 ივნისს უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედეკ III-ის მიერ აყვანილ იქნა დეკანოზის ხარისხში. 1954 წლიდან 1955 წლამდე მსახურობდა კუკიის წმ. ნინოს სახელობის ეკლესიაში. 1955 წლიდან - 1959 წლამდე იყო სამების ტაძრის წინამძღვარი. 1960 წლიდან 1965 წლამდე იყო თბილისის ალექსანდრე ნეველის სახელობის ეკლესიაში უფროს დეკანოზად.

1965 წლის 17 თებერვალს აღიკვეცა ბერმონაზვნად. იმავე წლის 18 თებერვალს აღყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში. 1965 წლის 21 თებერვალს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II-ის მიერ ხელდასხმულ იქნა ცხუმ-აფხაზეთის ეპისკოპოსად. 1967-1971 წლეებში განაგებდა ალავერდისა და ბოდბის ეპარქიებს. 1971 წლის 7 ოქტომბერს დაინიშნა ქუთათელ-გაენათელ ეპისკოპოსად.

1972 წლის 12 აპრილს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრის, მიტროპოლიტ დავითის (დევდარიანის) ლოცვა-კურთხევით ეპისკოპოს რომანოზ ებოძა მიტროპოლიტობა. 1974-1977 წლებში იყო ბათუმ-შემოქმედისა და ჭყონდიდის ეპარქიის მმართველი. 1978 წლის 1 იანვრიდან იყო პენსიაზე. 1979 წლის მარტში გარდაიცვალა მიტროპოლიტი რომანოზი. 25 მარტს სიონის საპატრიარქო ტაძარში განსვენებულს წესი აუგო უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-ემ. მიტროპოლიტი რომანოზი დაკრძალულია სიონის საპატრიარქო ტაძრის ეზოში.

მიტროპოლიტი ნაომი (შავიანიძე)

მიტროპოლიტი ნაომ გრიგოლის ძე შავიანიძე დაიბადა 1889 ოკრიბაში, სოფელ ოხომირაში მამა გაბრიელ შავიანიძე იყო დეკანოზი. 1904 წელს მან დაამთავრა ქუთაისის კლასიკური გიმნაზია. ქუთაისში დაუმეგობრდა აკაკი შანიძეს, რომელთანაც კონტაქტი არასოდეს გაუწყვეტია. სასწავლებლის დამთავრების შემდეგ დაინიშნა ცუცხვათის ეკლესიის მედავითნედ. 1905 წელს სოფ. ოხომირაში დაარსა საკუთარი სკოლა, სადაც უსასყიდლოდ ასწავლიდა გლეხის შვილებს. 1916 წელს იმერეთის ეპისკოპოსის გიორგი ალადაშვილის მიერ ნაომ შავიანიძე ხელდასხმულ იქნა ქუთაისის საკათედრო ტაძრის მთავარდიაკვნად. 1918 წელს ქუთათელი მიტროპოლიტის ანტონ გიორგაძის მიერ იკურთხა მღვდლად და გამწესებულ იქნა კოკა-ოხომირას მაცხოვრის ეკლესიაში. 1921 წელს ნაომი შეთავსებით სამრევლო სკოლების განათლების განყოფილების გამგის მოადგილედ მუშაობდა. იგი აქტიურ მონაწილეობას იღებდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის გელათის მესამე კრების მუშაობაში და მხარს უჭერდა მიტროპოლიტ ნაზარ ლეჟავას  კანდიდატურას სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ტახტზე. 1924 წლიდან 1929 წლამდე ჭოგნარის მაცხოვრის ეკლესიის წინამძღვარია.

1929 წელს ნაომი დაინიშნა ქუთაისის მწვანეყვავილას ეკლესიის წინამძღვრად 1941 წლამდე, ვიდრე ხელისუფლებამ ადმინისტრაციული წესით არ დაკეტა ეკლესია. 1942 წელს უნივერსიტეტის სტუდენდთა ჯგუფის წევრები დააპატიმრეს, რომელნიც საქართველოს განთავისუფლებისათვის იბრძოდნენ. ამ ჯგუფში კოტე ჯოგლიძესთან, კოტე ხიმშიაშვილთან ერთად აქტიურ მონაწილეობას იღებდა ნაომის შვილი შალვა შავიანიძე, რომელიც დახვრიტეს.

1943 წელს ნაომ შავიანიძე სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქობა კალისტრატემ თბილისში გადაიყვანა იგი მსახურობდა სიონის ეკლესიაში, იმავდროულად ასრულებდა სინოდის მდივნის მოვალეობას.

1943 წელს ნაომი მონაწილეობდა რუსეთისა და საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიების  მოლაპარაკებაში, რომლის შედეგაც რუსეთის ეკლესიამ აღიარა საქართველოს ეკლესიის  ტერიტორიალური ავტოკეფალია. მამა ნაომის ქუთაისიდან გადასვლა გააპროტესტეს მორწმუნეებმა და უწმიდეს კალისტრატეს სთხოვეს მისი ქუთაისში დაბრუნება. უწმიდესმა კალისტრატემ ეპისკოპოს ეფრემს ასეთი შინაარსის წერილი გაუგზავნა: "აცნობეთ მთხოვნელებს, ნაომი ჩემთვის საჭირო, დროებით მაინც, გთხოვთ ასევე განუმარტოთ მორწმუნეთ, ჯერჯერობით ნაომს ვერსად ვერ გავუშვებ".[51]

1945 წლის თებერვალში უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიაქი კალისტრატე იმყოფებოდა მოსკოვში რუსეთის პატრიარქის უწმიდესი ალექსი I-ის აღსაყდრებაზე მას თან ახლავდა დეკანოზი ნაომი. ამის შემდეგ იგი არაერთხელ ყოფილა მოსკოვში საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის დელეგაციის შემადგენლობაში. 1955 წელს იგი ესწრებოდა ეჩმიაწინში ყოველთა სომეხთა კათოლიკოსის ვაზგენ I-ის კურთხევას. ნაომ შავიანიძეს ასე ახასიათებდა უწმიდესი და უნეტარესი კალისტრატე "ძვირფასო მოძღვარო მამაო ნაომ! თქვენი მოღვაწეობა სიონის ტაძარში, თუმცა რამოდენიმე წლის ამბავს წარმოადგენს, მაგრამ არ შეიძლება არ ავღნიშნოთ, რომ ეს მანძილი, თქვენი დაუცხრომელი შრომისა, ნათლად გვიხატავს ეკლესიის ჭეშმარიტი მსახურებისა და ღვთის საყვარელი მოწაფის სურათის. სიმშვიდე, სიმდაბლე, გულწრფელობა და სიყვარული ღვთისა და ხალხის მიმართ. აი, რას ახორციელებთ თქვენ".[52]

1947 წელს დეკანოზი ნაომი დაჯილდოვდა მიტრით და დაბრუნდა მწვანეყვავილას ეკლესიაში. 1950 წლის 3 ივლისს, როდესაც გარდაიცვალა ქუთათელ-გაენათელი მიტროპოლიტი გაბრიელ ჩაჩანიძე უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მელქისედეკ III-ის ბრძანებით ნაომი დაინიშნა ეპარქიის მთავარხუცესად. 1957 წელს 7 იანვარს იგი ეპისკოპოსად აკურთხეს. მეუფე ნაომი წერდა: "ბავშობიდანვე მქონდა სურვილი გავმხდარიყავი ეკლესიის მსახური, მაგრამ ის კი არასოდეს მიფიქრია, რომ ეპისკოპოსი ვყოფილიყავი, ვინაიდან მღვდელმთავრობა არის დიდი და ძნელი საქმე და რომ, ეპისკოპოსი უნდა იყოს შემკული მრავალგვარი კარგი ღირსებებით, მაგრამ რადგანც ეს ღმერთმა ინება, მე უღირსი მონა ღვთისა, სავსებით მორჩილებას ვაცხადებ და დიდ მადლობას შევწირავ უფალსა ღმერთსა ჩვენსა ჩემდამი დიდი მოწყალებისათვის".[53]

1958 წელს ქუთათელ-გაენათელი ეპისკოპოსი ნაომი უწმიდესი მელქისედეკ III მიერ დაჯილდოვდა ოქროს ჯვრით. უმძიმეს პირობებში უხდებოდა მეუფე ნაომს საქმიანობა. ამის შესახებ იგი წერდა: "ქუთაისში პეტრე-პავლეს ტაძარში კარგა ხანია დაიწყო შფოთი და ეკლესიისათვის დიდად საზიანო მდგომარეობა... საქმის ნათელსაყოფად ბევრი ფრიად მნიშვნელოვანი საბუთი მოიპოვება. ბევრმა იცის რა მოუვიდა მიტროპოლიტ ეფრემს, ერთი უღირსი დედაკაცი შეუვარდა ღვთისმსახურების დროს და მისი მოკვლა უნდოდა. ღვთის მადლით ის ცოცხალი დარჩა, ასევე მიტროპოლიტ გაბრიელს მსახურების დროს შეუვარდნენ და ჩაქოლავდნენ საკურთხეველში რომ არ მოესწრო შესვლა. მე კი რამდენი შეურაცხყოფა მომაყენეს უსახელო წერილებით, მუქარით... საშინელ დევნილ და ტანჯულ მდგომარეობაში ვიმყოფები. არ მქონია შესაძლებლობა, რომ დამშვიდებულად შემესრულებინოს წირვა და ლოცვა და, ეს როგორი ღვთისმსახურებაა, როდესაც მღვდელმთავარი იმის ფიქრშია, თუ როდის ესვრიან მას ანდა ცივი იარაღით გამოასალმებენ წუთისოფელს?"[54] მეუფე ნაომის მოგონება ზუსტად ასახავს XX საუკუნის 50-60-იანი წლების რთულ ვითარებას, როდესაც ხელისუფლებისაგან მოსყიდული პირები ცდილობდნენ სასულიერო პირების დაშინებას, ცილისწამებით საზოგადოებისაგან იზოლირებას, მაგრამ მეუფე ნაომს კარგად ესმოდა ვაჟას სიტყვების მნიშვნელობა: "ცუდას რად უნდა მტერობა, კარგია მუდამ მტრიანი".

მეუფე ნაომს ჰქონდა შესაძლებლობა გამხდარიყო სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი, ვინაიდან უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედეკ III სთხოვდა დათანხმებულიყო კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრეობას, მაგრამ მან პატრიარქს პირდაპირ უთხრა: იმ დროს, როდესაც საქართველოს ეკლესიას ჰყავს გამოცდილი და განსწავლული მიტროპოლიტი ეფრემი უხერხული იყო სხვა გამხდარიყო მოსაყდრე. მისმა სიტყვამ ბოდბელ დიმიტრისთან ერთად გადაწყვიტა მე-10 საეკლესიო კრებაზე მიტროპოლიტ ეფრემის პატრიარქად არჩევის საკითხი დადებითად. სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II განსაკუთრებულად აფასებდა ეპისკოპოს ნაომს, 1964 წელს იგი წმიდა ნინოს ორდენით დააჯილდოვა, 1967 წელს მას მიტროპოლიტის პატივი მიენიჭა. უწმიდესი ეფრემ II მიტროპოლიტ ნაომს წერდა: "შენ ერთს გაქვს უფლება ცოდვების მოკითხვისა და ბედნიერი ვართ, რომ შენ ამას არ აკეთებ, ბედნიერი ვართ, რომ შენ არ იცი ზედმეტის თქმა, ის რაც შენ იცი, რომ გეთქვა, ვინ იცის, შეიძლება წარღვნაც მოსულიყო".[55] მიტროპოლიტმა ნაომმა დიდი ამაგი გასწია მოწამეთას მონასტრის მოწესრიგებისათვის. გაიყვანა გზა, ააგო საეპარქიო სახლი, მოაწყო მონასტრის ეზო, წმიდა დავითისა და კონსტანტინეს საძვალე.

მძიმე ავადმყოფს სიცოცხლის შენარჩუნება შეეძლო ცალი ფეხის ამპუტაციით (განგრენა ჰქონდა), რაზედაც უარი განაცხადა ღმერთთან სამსჯვროზე ცალი ფეხით როგორ წარვსდგეო.  1969 წლის 3 მარტს იგი გარდაიცვალა. წესი აუგეს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ეფრემ II-ემ. და ცხუმ-აფხაზეთის ეპისკოპოსმა ილიამ. განსვენებული მიტროპოლიტის ნეშტი დაკრძალეს ქუთაისში პეტრე-პავლეს ეკლესიაში.

 

მიტროპოლიტი დიმიტრი (იაშვილი)

მიტროპოლიტი დიმიტრი, ერისკაცობაში დავით ილარიონის ძე იაშვილი დაიბადა 1872 წლის 15 დეკემბერს სიღნაღის მაზრის სოფელ საქობოში. მამა სასულიერო პირი იყო. პირველდაწყებითი განათლება მიიღო თელავის სასულიერო სასწავლებელში. 1888-1896 წლებში სწავლობდა თბილისის სასულიერო სემინარიაში. ამ დროს თბილისის სასულიერო სემინარიაში განსაკუთრებული სიმკაცრე იყო იდევნებოდა ქართული ეროვნული სულისკვეთება, შოვინისტი რუსი მასწავლებლები სემინარიელ ქართველებში რუსეთის იმპერიული ინტერესების მტრებს ხედავდნენ.  ყოველივე ამან სემინარისტთა გარკვეულ ჯგუფებში გააძლიერა პროტესტის გრძნობა, რომელიც გადაიზარდა მარქსისტულ იდეოლოგიაში. ასეთი რთული დაპირისპირების ფონზე ახალგაზრდა დავითმა შეინარჩუნა სულიერი სიმშვიდე. არჩეული გზის ერთგულება. 1896-1898 წლებში იგი მსახურობდა მართლმადიდებლური აღმსარებლობის უწყებათა სკოლების მასწავლებლად. 1898 წელს ხელდასხმულ იქნა მღვდლად და დაინიშნა საქობოს ეკლესიის წინამძღვრად. ამავე დროს იყო სიღნაღის ეპარქიალური სასწავლებლების საბჭოს თავმჯდომარე.

1912 წელს იგი გადმოყვანილ იქნა თბილისის მიქაელ მთავარანგელოზის ტაძრის წინამძღვრად, აღყვანილ იქნა დეკანოზის ხარისხში. ამის შემდეგ ძირითადად თბილისის ეკლესიებში მსახურობდა. იგი გამოირჩეოდა თავმდაბლობით ქრისტიანული მოკრძალებითა და პირდაპირობით. 1952 წელს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა უწმიდესმა და უნეტარესმა მელქისედეკ III-ემ წინადადება მისცა ბერად აღკვეცილიყო. ამის შემდეგ უწმიდესი მელქისედეკის ლოცვა-კურთხევით 80 წლის ასაკში ხელდასხმულ იქნა ნინოწმინდელ ეპისკოპოსად. 1958 წლიდან მეუფე დიმიტრი გახდა მიტროპოლიტი ბოდბისა და ალავერდის ეპარქიის მმართველი. მიტროპოლიტმა დიმიტრიმ გადამწყვეტი ხოლო შეასრულა 1960 წლის სინოდის იმ სხდომაზე, სადაც იხილებოდა საკითხი, ვინ უნდა გამხდარიყო სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრე მელქისედეკ III-ის შემდეგ. მან დაუფარავად განაცხადა, რომ ეს ყველაზე უფრო შეეფერებოდა მიტროპოლიტ ეფრემს.

მიტროპოლიტი დიმიტრი გარდა იმისა, რომ მშვენიერი მქადაგებელი იყო საზოგადოებისათვის ნაკლებად ცნობილია როგორც ისტორიული ჟანრის მოთხრობების მწერალი. მისი შემოქმედება სათანადოდ არ არის შესწავლილი. მოთხრობის ნაწილი დაცულია იოსებ გრიშაშვილის არქივში, ნაწილი გ. ლეონიძის ლიტერატურულ მუზეუმში.

მიტროპოლიტი დიმიტრი გარდაიცვალა 1961 წლის 22 ივლისს 89 წლის ასაკში. დაკრძალულია პეტრე-პავლეს სახელობის ეკლესიაში. დაკრძალვაზე სიტყვა წარმოთქვა უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ეფრემ II-ემ, რომელმაც მიტროპოლიტი დიმიტრი დაახასიათა როგორც საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ერთ-ერთ გამოჩენილ სასულიერო მოღვაწე.

ეპისკოპოსი ლეონიდე (ჟვანია)

ეპისკოპოსი ლეონიდე, ერისკაცობაში ლავრენტი ტიმოთეს ძე ჟვანია დაიბადა 1885 წლის 1 დეკემბერს ზუგდიდის მაზრის სოფელ ლეჯიქეთში. სასულიერო პირის ოჯახში. პირველდაწყებითი განათლება მიუღია სენაკის სასულიერო სასწავლებელში.

1903-1907 წლეებში სწავლობდა სტავროპოლის სასულიერო სემინარიაში, 1907-1911 წლებში ხარკოვის უნივერსიტეტის იურიდიულ ფაკულტეტზე, 1911-1957 წლებში მუშაობდა სხვადასხვა თანამდებობებზე როგორც იურისტი. 1957 წლის 1 თებერვალს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მელქისედეკ III-ის ლოცვა-კურთხევით თბილისის ალექსანდრე ნეველის სახელობის ეკლესიაში აღიკვეცა ბერად. 3 თებერვალს სიონის საპატრიარქო ტაძარში ხელდასხმულ იქნა მთავარდიაკვნად, 4 თებერვალს დიდუბის ეკლესიაში  ხელდასხმულ იქნა მღვდელმონაზონად. 1957 წლის 15 თებერვალს მღვდელმონაზონი ლეონიდე აღყვანილ იქნა ეპისკოპოსის ხარისხში და ჩააბარეს ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქია.

1958 წელს იგი დაჯილდოებულ იქნა კუნკულ-ბარტყულზე ბრილიანტის თვლებიანი ჯვრის ტარების უფლებით.

ეპისკოპოს ლეონიდეს ურთულეს ეპარქიაში მოუხდა მოღვაწეობა. როგორც უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II აღნიშნავდა - მეუფე ლეონიდეს გაწონასწორებული პოლიტიკა, საერო და საეკლესიო კანონების ზედმიწევნით ცოდნა იყო მისი ეპარქიაში წარმატების საწინდარი. ეპისკოპოსი ლეონიდე გარდაიცვალა 1964 წლის 14 დეკემბერს. 20 დეკემბერს ქუთაისში არქიელის გორაზე წმიდა გიორგის ეკლესიაში დაკრძალვას დაესწრო უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II, საქართველოს ეკლესიის სამღვდელოება. მის საფლავის ქვას ასეთი წარწერა აქვს "45 წელი პირნათლად ვემსახურე ამ მიწიერ ქვეყანას მართლმსაჯულების დარგში, ამიერიდან შევუდეგ ქრისტეს, უფალმა მწყოს, გთხოვთ შენდობას".[56]

მიტროპოლიტი ზინობი (მაჟუგა)

მიტროპოლიტი ზინობი, ერისკაცობაში ზაქარია აკიმის ძე მაჟუგა. დაიბადა 1896 წლის 14 სექტემბერს, ჩერნოგოვოს გუბერნიის ქ. გლუხოვოში. მშობლები ადრე გარდაეცვალა. 1912 წლიდან იგი გლინის უდაბნოს მონასტრის მორჩილი იყო. 1916-1921 წლებში იმყოფებოდა სამხედრო სამსახურში. 1921 წელს დაბრუნდა გლინის მონასტერში და აღიკვეცა ბერად და ეწოდა სახელად ზინობი. 1922 წლიდან საქართველოშია. ჯერ დრანდის მონასტერში, ხოლო 1925 წლის 18 იანვარს ხელდასხმულ იქნა მღვდელმონაზონად. 1925-1930 წლებში იგი სოხუმის წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ტაძრის მღვდელმსახურია. 1930-1936 წლებში მსახურობდა რუსეთში. 1942-1945 წლებში თბილისის სიონის საკათედრო ტაძარსა და მცხეთის ოლღას მონასტერში. 1945 წელს უწმიდესი კალისტრატეს მიერ აყვანილ იქნა იღუმენის ხარისხში. 1950 წელს უკვე არქიმანდრიტი დაინიშნა თბილისის ალექსანდრე ნეველის სახელობის ეკლესიის წინამძღვრად. 1955 წელს დაინიშნა ქართლის, კახეთისა და სომხეთის რუსული სამრევლოების კეთილმოწესედ.

1956 წელს უწმიდესმა და უნეტარესმა მელქისედეკ III-ემ მიმართა სინოდის წევრებს წერილობით ეცნობებინათ უჭერდნენ თუ არა მხარს არქიმანდრიტ ზინობის ეპისკოპოსად კურთხევას. სინოდის წევრთა უმრავლესობა მიუღებლად მიიჩნევდა ასეთ პრეცედენტის დაშვებას, მაგრამ უწმიდესმა მელქისედეკ III-ემ 1956 წლის 29 დეკემბერს იგი ეპისკოპოსად აკურთხა, დანიშნა კათოლიკოს-პატრიარქის მეორე ქორეპისკოპოსად და უწოდა სტეფანაველი (სომხეთში არსებული მართლმადიდებელი ეკლესიების ეპისკოპოსი ს.ვ.). 1960 წელს უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემ II-ემ დანიშნა თეთრიწყაროელ ეპისკოპოსად. 1977 წლის 8 აპრილს კათოლიკოს-პატრიარქის მოსაყდრედ გამოცხადებისთანავე ურბნელმა მიტროპოლიტმა დავითმა მიტროპოლიტის ხარისხი მიანიჭა ეპისკოპოს ზინობს.

მიტროპოლიტი ზინობი დაჯილდოებული იყო წმიდა ნინოს, წმ. ვლადიმირის ორდენებით, მინიჭებული ჰქონდა კუნკულ-ბარტყულზე ბრილიანტის ჯვრის ტარების უფლება. იგი გარდაიცვალა 1985 წლის 8 მარტს. 14 მარტს დაკრძალეს თბილისის ალექსანდრე ნეველის ეკლესიაში. დაკრძალვაზე სიტყვა წარმოსთქვა უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II.

"1957 წელს მისი უწმიდესობის მელქისედეკ III-ის ლოცვა-კურთხევით სწორედ ამ ტაძარში, ამ ადგილზე მეუფე ზინობმა აღმკვეცა ბერად და მიწოდა წინასწარმეტყველ ილიას სახელი. ზინობმა მიიღო მონაწილეობა ჩემს ეპისკოპოსად კურთხევასა და შემდე, პატრიარქად აღსაყდრებაში. მისი ცხოვრება, მისი გული მთლიანად ეკუთვნოდა საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიას, ჩვენ, საერთოდ ყველას.

იგი მუდამ განსაკუთრებული სიყვარულით ხვდებოდა მასთან მისულ ყველა მორწმუნეს, იქნებოდა ის რუსი, ქართველი თუ სხვა ეროვნებისა. მისთვის მთავარი იყო ერთი - ადამიანს ესაჭიროებოდა დახმარება, ესაჭიროებოდა რწმენის განმტკიცება. ეს იყო მისთვის ამოსავალი და აი, დღეს მარადიულ ცხოვრებაში მივაცილებთ მას, მაგრამ მე მწამს, რომ მეუფე ზინობი არ დაგვტოვებს ჩვენ. მისი სული ილოცებს ჩვენთვის იქაც, ზეციურ საქართველოში".[57]

ეპისკოპოსი დავითი (ბურდულაძე)

ეპისკოპოსი დავითი, ერისკაცობაში დავით აღასთონისძე ბურდულაძე დაიბადა 1877 წლის 12 მარტს, სიღნაღის მაზრის სოფ. ვაქირში, წიგნის მკითხველის ოჯახში. პირველ დაწყებითი განათლება მიიღო სიღნაღის სამკლასიან სასწავლებელში. 1893-1898 წლებში იყო თბილისის სიონის საკათედრო ტაძრის მორჩილი. 1898 წელს გორის ეპისკოპოს ლეონიდეს მიერ გამწესებულ იქნა თელავის მაზრის სოფ. ვარდისუბნის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიაში, სადაც ასევე ასწავლიდა საღვთო სჯულს და საეკლესიო გალობას.

1915 წელს ეპისკოპოს ანტონის (გიორგაძე) მიერ ხელდასხმულ იქნა მღვდლად.

1918 წელს ალავერდელი ეპისკოპოსის პიროსის მიერ გამწესებულ იქნა ვაჩნაძიანის ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ეკლესიაში. 1925 წელს მიტროპოლიტ იოანეს (მარგიშვილი) მიერ დადგენილ იქნა თელავის მაზრის სოფ. შილდის მღვდლად. 1929 წელს აგრესიული ათეიზმის ხანაში იგი იძულებული გახდა თავი დაენებებინა სასულიერო საქმიანობისათვის.

1944 წელს უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა კალისტრატემ აღადგინა მღვდლის ხარისხში და გაგზავნა ახმეტაში.

1952 წლიდან დეკანოზი და ალავერდის ეპარქიის მთავარხუცესია. 1958 წლის 8 ოქტომბერს იგი აღიკვეცა ბერად და ეწოდა სახელად დავითი, 9 ოქტომბერს აღყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში. 1958 წლის 14 ოქტომბერს სვეტიცხოვლის დღესასწაულზე სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მელქისედეკ III-ის ლოცვა-კურთხევით ხელდასხმულ იქნა ალავერდის ეპისკოპოსად. ალავერდის ეპარქიაში მოღვაწეობის ჟამს მას არაერთი უსიამოვნება შეხვდა ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენლებისაგან, რომელთაც ერჩიათ წარმართული "ალავერდობა" ღრეობისა და ცეკვა-თამაშის ფონზე და არ აძლევდნენ მღვდელმთავარს ტაძარში წირვა-ლოცვის ჩატარების უფლებას.

1963 წელს ეპისკოპოსი დავითი გარდაიცვალა, იგი დაკრძალულია თელავის საერო სასაფლაოზე.



7. XX საუკუნის 20-60-იანი წლების სასულიერო პირები

XX საუკუნის დასაწყისში საქართველოს მართლმადიდებელმა სამოციქულო ეკლესიამ წარმატებით დააგვირგვინა 1811 წელს რუსეთის იმპერატორ ალექსანდრე I-ის მიერ საეკლესიო კანონიკის უხეში დარღვევით გაუქმებული ავტოკეფალია. ქართულ ისტორიოგრაფიაში ავტოკეფალური მოძრაობის ხელმძღვანელებად სავსებით სამართლიანად წარმოჩენილია ეპისკოპოს (შემდგომში სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის) კირიონ საძაგლიშვილის, ეპისკოპოს (შემდგომში კათოლიკოს-პატრიარქი) ლეონიდე ოქროპირიძის, ეპისკოპოს გიორგი ალადაშვილის, ეპისკოპოს დავით კაჭახიძის, არქიმანდრიტ ამბროსი ხელაიას (კათოლიკოზ-პატრიარქი უწმიდესი ამბროსი), კალისტრატე ცინცაძის (კათოლიკოს-პატრიარქი კალისტრატე), დეკანოზ ნიკიტა თალაკვაძის, დეკანოზ ქრისტეფორე ციცქიშვილის (კათოლიკოს-პატრიარქი ქრისტეფორე III). როლი, მაგრამ რაოდენ დიდი შემართება შეუპოვრობა გამოეჩინათ მათ ამაო იქნებოდა ყოველივე თუ გვერდით არ დაუდგებოდა ქართველი სამღვდელოება, რომელნიც საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში მოღვაწეობდნენ და რომელთაც არა მარტო თვითონ, არამედ მთელ ქართველ ხალხს გაათავისებინეს ავტოკეფალიის აღდგენის აუცილებლობა. 1917 წელს 12 (25) მარტს ავტოკეფალიის აქტს 600-ზე მეტმა სასულიერო პირმა მოაწერა ხელი. მათი უმრავლესობის შესახებ ოჯახის წევრებმა, ახლობლებმა იცოდნენ. დასავიწყებლად არ მემეტება უძეგლო გმირები, რომელთაც ბევრი ტკივილი, უსამართლო მოპყრობა, ათეისტური ხელისუფლებისაგან დაპატიმრება, გადასახლება გადაიტანეს, მაგრამ არ გატყდნენ და შესაძლებლობის ფარგლებში ემსახურნენ დედა-ეკლესიას. თუ 1921 წელს საქართველოში მოქმედი იყო 1450-ზე მეტი ეკლესია, 25 მონასტერი, ბოლშევიკურმა ხელისუფლებამ 1921 წლის 15 აპრილის დადგენილებით საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია იურიდიული სტატუსის არმქონე ორგანიზაციად გამოაცხადა, მას წაართვა საეკლესიო ქონება, ადმინისტრაციული წესით დაიწყო ეკლესია-მონასტრების დახურვა, სასულიერო წოდება გამოაცხადა "მშრომელი მოსახლეობის მტრებად". დაანგრიეს და გაძარცვეს ასობით ეკლესია მონასტერი დახვრიტეს სასულიერო პირები... თავს ვხრით მიტროპოლიტ ნაზარის, მღვდელ გერმანე ჯაჯანიძის, მღვდელ იეროთეოს ნიკოლაძის, მღვდელ სვიმონ მჭედლიძის, დიაკონ ბესარიონ კუხიანიძის, მღვდელ ასათიშვილის, მღვდელ ბესარიონ წიკლაურის, მღვდელ იოანე კაიშაურის, მღვდელ იოსებ ვაშაძის, მიხეილ ნანეიშვილის, ერმილე გოგოლაშვილის, ივანე ქააძის, მალაქია წიკლაურის, სამსონ მძინარიშვილის, გიორგი დარჩიას, ელიზბარ ანჩაბაძის, გიორგი წულაიას, იოანე ფანცულაიას, აპოლონ აფხაიძის, ნიკოლოზ ბეშქენაძის ნათელი ხსოვნის წინაშე, რომელნიც შეეწირნენ სამშობლოსა და სარწმუნოების სიყვარულს. ე.წ. "ტროიკას" (სამეულის) განაჩენით გადასახლებაში მყოფნი ვერ ეღირსნენ სამშობლოში დაბრუნებას და იქ გარდაიცვალნენ: ქუთათელ-გაენათელი მიტროპოლიტი ვარლამ მახარაძე, მღვდლები: გიორგი მაჭავარიანი, ნიკოლოზ ოქრომჭედლიშვილი, არსენ ჯანელიძე, ნესტორ ჯალაღონია, ალექსანდრე ცქიფურიშვილი, ექვთიმე ნანეიშვილი... ყოველივე ამის შედეგი იყო ის რომ XX საუკუნის 60-იან წლებში საქართველოში მოქმედი დარჩია 80-ზე ნაკლები ეკლესია, 105 სასულიერო პირით. სასულიერო პირობა გმირობის ტოლფასი იყო. გთავაზობთ სასულიერო პირების მოკლე ბიოგრაფიებს.

მღვდელი ალექსანდრე ლავრენტის ძე ერაძე

დაიბადა 1901 წ. თბილისში სწავლობდა სასულიერო სასწავლებელში. 1926 წ. დაამთავრა რკინიგზის ტექნიკუმი. 1920-1947 წლებში იყო საერო სამსახურში. 1947-1949 წლებში ქაშუეთის წმიდა გიორგის ეკლესიის დიაკონი. 1949-1951 წლებში სიონის ეკლესიის დიაკონია. 1951-1952 წლებში ყვარლის რაიონის სოფელ შილდაში იყო ეკლესიის წინამძღვარი.

1952 წლიდან გარდაცვალებამდე თბილისის ქაშუეთის ეკლესიის მღვდელი. ცხოვრობდა თბილისში მარტყოფის ქ. N6.

 

მღვდელი სამსონ ათანასეს ძე ანთელავა

დაიბადა 1875 წელს ზუგდიდის რაიონ სოფ. ჯიხაშკარში. დაამთავრა ქუთაისის სასულიერო სემინარია. 1906-1930 წლებში იყო ჭაქვინჯის წმ. ნიკოლოზის ეკლესიის წინამძღვრად. 1930-1950 წლებში განმოსილია. 1950 წელს უწმიდესი და უნეტარესი კალისტრატეს ლოცვა-კურთხევით გაიგზავნა გულრიფშის რაიონში, სადაც გარდაცვალებამდე მოღვაწეობდა. მამა სამსონმა 1924 წელს თავის თავზე იწვნია ბოლშევიკური საოკუპაციო ხელისუფლების სიმკაცრე. იგი დაპატიმრებულ იყო "ანტისაბჭოთა საქმიანობის" ბრალდებით.

მღვდელი ილია სტეფანეს ძე არშაულიძე

დაიბადა 1901 წელს სოფ. ქვემო ალვანში (ახმეტის რაიონი) სწავლობდა ალავერდისა და შუამთის სამონასტრო სკოლებში. 1918-1937 წლებში იყო ზემოალვანის სამების ტაძრის მედავითნე. 1937-1955 წლებში იძულებით განმოსილია. 1955 წლის 4 ნოემბრიდან გარდაცვალებამდე მსახურობდა ყვარლის რაიონის სოფ. ქვემო გავაზის ეკლესიის წინამძღვრად. მისი ოჯახი ცხოვრობდა ახმეტის რაიონ სოფელ ქვემო ალვანში.

მღვდელი რომანოზ ლევანის ძე ახალკაცი

დაიბდა 1885 წ. ცხინვალის რაიონ სოფელ გერში. 1905 წელს დაამთავრა გორის სასულიერო სასწავლებელი. 1912 წელს აკურთხეს მღვდლად და გაგზავნეს ზნაურის რაიონის სოფ. ავნევის ეკლესიის წინამძღვრად, სადაც მოღვაწეობდა 1919 წლამდე. 1919-1929 წლებში იყო ქარელის რაიონის სოფელ ბრეთის ეკლესიის წინამძღვარი. 1930-1949 წლებში იძულებით განმოსილია.

1954 წლის 21 აპრილიდან გარდაცვალებამდე იყო ქ. ცხინვალის ღვთისმშობლის ეკლესიის წინამძღვარი. მისი ოჯახის მუდმივი საცხოვრებელი იყო ქარელის რაიონი სოფელი ბრეთი.

არქიმანდრიტი პართენ აფციაური

დაიბადა 1905 წელს დუშეთის რაიონ სოფელ დუმაცხოში. 1924-1926 წლებში იყო შიომღვიმის მონასტერში. 1926-1927 წლებში სვეტიცხოვლის მედავითნეა, 1928-1933 წლებში ზედაზნის მონასტრის მთავარდიაკონია. 1933-1936 წლებში შიომღვიმის მონასტრის ბერმონაზონია. 1936-1940 წლებში რამების მონასტერში, 1945-1947 წლებში კვლავ ზედაზენზეა.

1940-1945 წლებში იყო რეპრესირებული, 1947 წლიდან გარდაცვალებამდე სვეტიცხოველშია.¬ გარდაიცვალა 1985 წელს. დაკრძალულია მცხეთაში, სამთავროს მონასტრის ეზოში.

მღვდელი პანტელეიმონ ბარნაბიშვილი

დაიბადა 1891 წელს დუშეთში, სწავლობდა თბილისის სასულიერო სასწავლებელში. 1912-1917 წლებში სამხედრო სამსახურშია. 1917-1952 წლებში კვლავ საერო სამსახურშია. 1952 წლიდან 1960 წლამდე ქაშუეთის ეკლესიის მთავარდიაკონია. 1960 წლიდან გარდაცვალებამდე ამავე ეკლესიის მღვდელია. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში, ყაზბეგის ქ. N24.

მღვდელი გიორგი პეტრეს ძე ბეჟენეიშვილი

დაიბადა 1882 წელს თელავის რაიონ სოფ. შილდაში. დაამთავრა თელავის სამწლიანი სასულიერო სასწავლებელი. 1918-1922 წლებში სოხუმის საკათედრო ტაძრის დიაკონია, 1922-1938 წლებში სოხუმის¬ სასაფლაოს ეკლესიის დიაკონია, 1945-1948 წლებში სოხუმის რაიონის ზემო ლანდავას მღვდელია, 1953 წლიდან გარდაცვალებამდე სოხუმის სასაფლაოს ეკლესიის მღვდელმსახურია. ოჯახი ცხოვ¬რობდა სოხუმში.

მღვდელი ნიკოლოზ ილიას ძე ბერეკაშვილი

დაიბადა 1901 წელს ტყიბულის რაიონ სოფელ კურსებში. დაამთავრა ქუთაისის საერო სასწავლებელი.1915-1918 წლებში სწავლობდა ჯრუჭის მონასტრის სკოლაში. 1922-1925 წლებში ზესტაფონის წმ. დავითისა და კონსტანტინეს სახელობის ეკლესიის დიაკონია. 1925-1945 წლებში ზესტაფონის რიონის სოფელ კვალითის წმიდა გიორგის ეკლესიის წინამძღვარია. 1949 წლიდან გარდაცვალებამდე ქუთაისის პეტრე-პავლეს სახე¬ლობის ეკლესიის მღვდელია. ოჯახი ცხოვრობდა ქ. ქუთაისში ბარათაშვილის ქ. N 8.

მღვდელი ნიკოლოზ გიორგის ძე ბოღლაშვილი

დაიბადა 1885 წელს სოფელ ჯუგანში. პირველდაწყებითი განათლება თავისივე სოფელში მიიღო. 1912-1915 წლებში თბილისის პრეობრაჟენსკის მონასტერში იყო. 1912-1916 წლებში იყო წმიდა მარინეს ეკლესიის მედავითნე. 1916-1918 წლებში სიონის ეკლესიის მედავითნეა. 1918-1924 წლებში დიაკონი. 1924-1926 წლებში პროტოდიაკონი, 1939-1952 წლებში იძულებით განმოსილია. 1952 წლიდან გარდაცვალებამდე მოღვაწეობდა სიღნაღის რაიონის სოფელ ჯუგაანის ეკლესიაში. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ ჯუგაანში.

მღვდელი ვასილ პავლეს ძე გაბადაძე

დაიბადა 1875 წელს ტყიბულის რაიონ სოფელ კურსებში. სწავლობდა ჯერ ქუთაისის, ხოლო შემდეგ თბილისის სასულიერო სემინარიაში. 1894-1907 წლებში მასწავლებლობდა კურსების სასულიერო სასწავლებელში. 1907-1913 წლებში სოფელ კურსების ეკლესიის დიაკონია. 1913-1925 წლებში ტყიბულის რაიონის სოფელ ოჯალის ეკლესიის წინამძღვარია. 1925-1935 წლებში ქუთაისის რაიონ სოფელ ოფშკვითის მღვდელია. 1935-1945 წლებში იძულებით განმოსილია. 1945-1947 წლებში ტყიბულის რაიონის სოფელ ხრესილის მღვდელია. 1947 წლიდან გარდაცვალებამდე მსახურობდა ქუთაისის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიაში. ოჯახი ცხოვრობდა ქუთაისში ყაზბეგის ქ. N 22.

პროტოპრესვიტერი ალექსანდრე ლუკას ძე გაბუნია

დაიბადა 1880 წელს ქ. თბილისში. სწავლობდა ქუთაისის სათავადაზნაურო გიმნაზიაში. 1899 წელს დაამთავრა თბილისის სასულიერო სემინარია. 1899-1901 წლებში იყო მედავითნე ყარსის ოლქის სოფ. გრენადერსკში. 1902-1906 წლებში სოფელ ნუხის და განჯის მთავარდიაკონია. 1906-1908 წლებში იყო სოფ. გალიცინოს მღვდელი. 1914-1918 წლებში პირველი მსოფლიო ომის წლებში იყო ფრონტის ხაზზე მოძღვარი. 1920-1922 წლებში მარტყოფის ეკლესიის წინამძღვარია. 1922-1924 წლებში სოფელ პატარა ლილოს სკოლის მასწავლებელია. 1924-1929 წლებში თბილისის 29-ე სკოლის მასწავლებელია. 1929-1939 წლებში მუშაობდა მე-2 სკოლაში, 1939-1944 წლებში თბილისის ინდუსტრიული ინსტიტუტის საფინანსო განყოფილების უფროსია. 1944-1947 წლებში მანგლისის ეკლესიის წინამძღვარია. 1947 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო სიონის საპატრიარქო ტაძრის პროტოპრესვიტერი. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში, უნივერსიტეტის ქ. N18.

დეკანოზი დავით ზაქარიას ძე გარსიაშვილი

დაიბადა 1870 წელს სოფელ საგარეჯოში, დაამთავრა თბილისის სასულიერო სასწავლებელი, შემდეგ სემინარია 1893 წელს.

1893-1895 წლებში მასწავლებლობდა დიდუბის სკოლაში. 1895-1922 წლებში კუკიის წმ. ნინოს ეკლესიის მღვდელია. 1922-1934 წლებში თბილისის ვერის წმიდა ნიკოლოზის ეკლესიის წინამძღვარია. 1934-1945 წლებში მსახურობდა სიონის საპატრიარქო ტაძარში. 1945 წლიდან 1957 წლამდე იყო კუკიის წმიდა ნინოს ეკლესიის წინამძღვარი. ოჯახი ცხოვრობდა ჩუღურეთის რაიონში, ტყეშელაშვილის ქ. N 10.

მღვდელი თომა ანდრიას ძე გაჩეჩილაძე

დაიბადა 1866 წელს ჭიათურის რაიონ სოფელ გუნდაეთში სწავლობდა ქუთაისში ეპისკოპოს გაბრიელის მიერ დაარსებულ სასწავლებელში. 1889-1926 წლებში მედავითნეობდა საჩხერის ეკლესიაში. 1926-1930 წლებში იყო საჩხერის რაიონის სოფ. ცხამის ეკლესიის წინამძღვარი. 1930-1945 წლებში იძულებული გახდა განმოსილიყო. 1945-1954 წლებში ჭიათურის რაიონის სოფელ გუნდაეთის ეკლესიის წინამძღვარია. 1954 წლიდან გარდაცვალებამდე ჭიათურის მღვიმის მონასტრის მღვდელია. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ გუნდაეთში.

 

მღვდელი დომენტი მიხეილის ძე გიორგაძე

დაიბადა 1884 წელს სოფელ სიმონეთში. 1893-1895 წლებში სწავლობდა სოფლის სკოლაში. 1909-1910 წლეებში მსახურობდა იეროდიაკვნად თბილისის ფერისცვალების მონასტერში. 1913-1915 წლებში ქვათახევის მონასტრის მღვდელმონაზონია. 1916-1921 წლებში ჯრუჭის მონასტერშია, 1922-1932 წლებში ზესტაფონის რაიონის სოფელ როდინაულის ეკლესიის მოძღვარია. 1932-1932 წლეებში ბაღდადის რაიონის სოფელ სადემეტროს ეკლესიის წინამძღვარია, 1938-1943 წლებში სოფელ ფარცხანაყანევშია, 1944-1948 წლებში თერჯოლის რაიონის სოფელ ზედა სიმონეთის ეკლესიის წინამძღვარია. 1949 წლიდან გარდაცვალებამდე მსახურობდა სოფელ ქვედა სიმონეთში. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ ბარდუბანში.

იღუმენი სტეფანე ნიკოლოზის ძე გოგოლაშვილი

დაიბადა 1880 წელს სოფელ იყალთოში. 1896-1902 წლეებში სწავლობდა შუამთის მონასტრის სკოლაში. 1896-1916 წლებში მედავითნეობდა შუამთის მონასტერში.

1916 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო ალავერდის მონასტრის იღუმენი.

მღვდელი ათანასე ანტონის ძე გოგუაძე

დაიბადა 1872 წელს ლანჩხუთის რაიონ სოფ. კელაში. სწავლობდა ახალი ათონის სამონასტრო სკოლაში. 1902-1906 წლებში იყო მარტვილის მონასტრის მედავითნე. 1906-1912 წლებში მსახურობდა ლაბჩუთის მთავარანგელოზის ეკლესიაში. 1912-1923 წლებში ლანჩხუთის რაიონის სოფელ ბულუხაურის ეკლესიაში. 1923 წლიდან გარდაცვალებამდე ჯუმათში.

მღვდელი გიორგი ნესტორის ძე ღონღაძე

დაიბადა 1894 წელს ხარაგაულის რაიონის სოფელ რდილში. 1908 წელს დაამთავრა ქალაქის სკოლა თბილისში. 1908-1913 წლებში იყო კიროვობადის ტელეგრაფისტი. 1914-1919 წლებში დუშეთის რაიონის სოფელ გრემისხევის წმიდა გიორგის ეკლესიის მედავითნე. 1914-1917 წლებში მონაწილეობდა პირველ მსოფლიო ომში. 1918-1923 წლებში იყო გორის მაზრის სოფელ ატოცის ეკლესიის დიაკონი. 1923-1949 წლებში იყო საერო სამსახურში. 1949-1955 წლეებში თელავის რაიონის სოფელ ფშაველის ეკლესიის მღვდელია. 1955 წლიდან თბილისის დიდუბის ეკლესიაშია. 1974 წლის 13 იანვარს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმი¬დესი და უნეტარესი დავით V-ის მიერ ხელდასხმულ იქნა მანგლელ ეპისკოპოსად. 1978 წელს უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის მიერ აღყვანილ იქნა მიტროპოლიტის ხარისხში და გადაყვანილ იქნა წილკნელად. 1982 წლის 22 ივნისს იგი გარდაიცვალა, დაკრძალულია დიდუბის ეკლესიაში.

მღვდელი ნიკოლოზ თარხანის ძე დეკანოსიძე

დაიბადა 1887 წელს ხარაგაულის რაიონ სოფელ ღარიხევში. 1905 წელს დაამთავრა ხარაგაულის ორკლასიანი სასულიერო სასწავლებელი. 1908-1919 წლებში იყო ღარისხევის წმიდა გიორგის ეკლესიის მედავითნე.

1919-1921 წლებში სიღნაღის რაიონის სოფელ თამარიანის ეკლესიის მღვდელი. 1921-1926 წლებში ლაგოდეხის რაიონის სოფელ ვარდისუბნის მღვდელი. 1926 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო ყარსუბნის ეკლესიის მღვდელი. ოჯახი ცხოვრობდა ყარსუბანში.

დეკანოზი ისააკ დიმიტრის ძე ჯორჯიკია

დაიბადა 1887 წელს ხობის რაიონ სოფელ ნოჯიხევში. 1910 წელს დაამთავრა ხობის ორკლასიანი სასწავლებელი. 1922-1928 წლებში იყო ქ. ფოთის ტაძრის დიაკონი. 1935-1947 განმოსილია. 1947-1954 ბათუმის ეკლესიის წინამძღვარია. 1954 წლიდან სოხუმის ეკლესიის მოძღვარია.

მღვდელი სპირიდონ პეტრეს ძე ძიძავა

დაიბადა 1882 წელს სენაკის რაიონის სოფ. ხორში. სწავლობდა სენაკის სასულიერო სასწავლებელში, ქუთაისის სასულიერო სემინარიაში. 1910-1913 წლებში მასწავლებლობდა საეკლესიო სკოლაში. 1914-1921 წლებში სენაკის რაიონის სოფელ ეკის ეკლესიის მღვდელია. 1922-1927 წლებში ნოქალაქევის სკოლის მასწავლებელია. 1927-1943 წლებში იძულებით განმოსილია. 1943 წლიდან გარდაცვალებამდე სოფელ მენჯის ეკლესიის წინამძღვარია.

დეკანოზი გერვასი იოსების ძე ჯაოშვილი

დაიბადა 1884 წელს ჭიათურის რაიონის სოფელ ნიგოზეთში. სწავლობდა ქუთაისის სასულიერო სასწავლებელში, თბილისის სასულიერო სემინარიაში. 1910-1913 წლებში სამხედრო სამსახურშია. 1914-1917 წლებში დმანისის რაიონის დიდი გომარეთის ეკლესიის მღვდელია. 1917-1931 წლებში ჯერ სოფელ ავლევის, ხოლო შემდეგ სურამის ეკლესიის მღვდელია. 1931-1955 წლებში იძულებით განმოსილია. 1955 წლიდან გარდაცვალებამდე თბილისის კუკიის წმიდა ნინოს ეკლესიის მოძღვარია. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში სამტრედიის ქ. N 10.

მღვდელი თეოფანე ზოსიმეს ძე ჯუღელი

დაიბდა 1879 წელს ზუგდიდში. დაამთავრა სასულიერო სასწავლებელი. 1903-1908 წლებში მედავითნეობდა ქუთაისის ეკლესიებში. 1908-1923 წლებში დიაკონია, 1923-1925 წლებში ეკლესიების მასობრივი დახურვის გამო უმუშევარია. 1925-1947 წლებში ზუგდიდის ეკლესიის მღვდელია. ორჯერ იყო დაპატიმრებული 1923 და 1936 წლებში ბავშვების მონათვლის გამო. 1948 წლიდან გარდაცვალებამდე ზუგდიდში მოღვაწეობდა.

ოჯახი ცხოვრობდა ზუგდიდში ნინოშვილის ქ. N 58.

არქიმანდრიტი ევაგრე დიასამიძე

დაიბადა 1887 წელს ასპინძის რაიონ სოფელ საროში. ხერთვისის დაწყებითი სკოლის დამთავრების შემდეგ სწავლობდა მედავითნეობის კურსებზე თბილისში. 1912-1914 წლებში თბილისის დარიის მონასტრის იეროდიაკონია. 1914-1919 წლებში თბილისშია. 1919-1921 წლებში ახალციხის რაიონის საფარის მონასტერშია, 1921-1930 წლებში მარტყოფის მონასტერშია. 1930-1947 წლებში სიონის ეკლესიის მღვდელმონაზონია, 1947-1951 წლებში ისევ მარტყოფშია, 1951-1952 წლებში კუკიის წმიდა ნინოს ეკლესიაშია. 1952-1954 წლებში მცხეთის სვეტიცხოველშია. 1954-1955 წლებში ისევ კუკიის ეკლესიაშია. 1955 წლიდან საგარეჯოში დოდოს მონასტერშია. 1968 წელს ითხოვს პენსიაზე გასვლას. წავიდა თავის სოფელში, საროში სადაც მალე გარდაიცვალა.

მღვდელი საბა ტროფიმეს ძე დურდიაშვილი

დაიბადა დმანისის რაიონ სოფელ რეზაში. 1914 წლამდე სწავლობდა თბილისის სასულიერო სემინარიაში. 1915-1917 წლებში იყო სოფელ ბახტრიონის მღვდელი. 1919-1919 წლებში დუშეთის რაიონის სოფ. ხანდოში, 1919-1930 წლებში სოფელ ხოვლეში, 1930-1947 წლებში იძულებით განმოსილია. 1947-1950 წლებში თბილისის პეტრე-პავლეს ეკლესიაშია. 1950-1952 წლზებში ბათუმის წმიდა ნიკოლოზის ეკლესიაშია. 1952-1953 ისევ პეტრე-პავლეს ეკლესიაშია, შემდეგ დიდუბეში. 1954 წლიდან გარდაცვალებამდე სიონის საპატრიარქო ტაძარში.

მღვდელი კონსტანტინე მიხეილის ძე ემჩინოვი

დაიბადა 1888 წელს ქუთაისში. 1917 წელს დაამთავრა თბილისის კლასიკური გიმნაზია, პოლიტექნიკური ინსტიტუტის საზოგადოებრივ მეცნიერებათა ფაკულტეტი.

1908-1947 წლეებში იყო საერო სამსახურში. 1947 წელს ხელდასხმულ იქნა მღვდლად და გარდაცვალებამდე იყო მიხეილ ტვერელის ეკლესიის წინამძღვარი. ოჯახი ცხოვრობდა პლეხანოვის 51.

არქიმანდრიტი ათანასე იორდანეს ძე ზაქარიაშვილი

დაიბადა 1869 წელს სოფელ ნაგარევში (ქუთაისი) სწავლობდა გელათის, შიომღვიმისა და მარტვილის სამონასტრო სკოლებში. 1881-1890 წლებში. 1897-1926 წლებში იყო შიომღვიმის  მონასტერში.

1926 წელს ხელდასხმულ იქნა ქუთაისის პეტრე-პავლეს ეკლესიაში მღვდლად. 1950 წლიდან არქიმანდრიტია და გარდაცვალებამდე მოღვაწეობდა ქუთაისის პეტრე-პავლეს ეკლესიაში. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ ნაგარევში.

მღვდელი გიორგი ილარიონის ძე ზამბახიძე

დაიბადა 1895 წელს ხარაგაულის რაიონ სოფელ ვერტყვიჭალაში. 1912 წელს დაამთავრა ქუთაისის სასულიერო სასწავლებელი. 1914-1915 წლებში მედავითნეობდა ზესტაფონის რაიონის სოფელ ზოვრეთის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიაში. 1915-1918 წლებში ჭიათურის რაიონის სოფელ ლიჩში: 1918-1921 წლებში იყო ბორჯომის რაიონის სოფელ დვირის მღვდელი, 1922 წელს ახალქალაქის რაიონის სოფელ საროში, 1922-1926 წლებში ხაშურის რაიონის სოფელ ოსიაურში, 1947 წლიდან გარდაცვალებამდე მსახურობდა ქარელის რაიონის სოფელ ატოცის წმიდა გიორგის ეკლესიის წინამძღვრად. ოჯახი ცხოვრობდა სურამში, კომკავშირის ქ. N 31.

მღვდელი მიხეილ ნიკოლოზის ძე ზურაბიშვილი

დაიბადა 1900 წელს სიღნაღის რაიონის სოფელ ბოდბისხევში. 1912 წელს დაამთავრა სიღნაღის პირველდაწყებითი სასულიერო სასწავლებელი, 1920 წლამდე იყო ხირსის მონასტერში. 1924-1953 წლებში მედავითნეობდა ბოდბისხევის ეკლესიაში. 1953 წლიდან გარდაცვალებამდე სოფელ ჯუგაანის ეკლესიის მღვდელი. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ ჯუგაანში. იგი აკადემიკოს ავლიპ ზურაბაშვილის ბიძა იყო.

მღვდელი გიორგი იოსების ძე ინანიშვილი

დაიბადა 1878 წელს საგარეჯოს რაიონ სოფელ ნინოწმინდაში. სწავლობდა თბილისის სასულიერო სასწავლებელში. 1899-1906 წლებში იყო უჯარმის წმიდა გიორგის ეკლესიის მედავითნე, 1906-1917 წლებში ქვაშვეთის ეკლესიის მედავითნეა, 1917-1922 წლებში იყო დუშეთის რაიონის სოფელ ახალდაბის ღვთისმშობლის სახელობის ეკლესიის მღვდელი. 1925-1942 წლებში იძულებით განმოსილია. 1942-1943 წლებში ახალგორის რაიონის ავლევის ღვთისმშობლის ეკლესიის მღვდელია. 1943 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო ვაკის სასაფლაოს ეკლესიის მღვდელი. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში ახალციხის ქ. N 7.

მღვდელი თადეოზ ნიკოლოზის ძე კიკალიშვილი

დაიბადა 1846 წელს ტყიბულის რაიონ სოფელ წკნორში. 1910-1912 წლებში სწავლობდა გელათის სამონასტრო სკოლაში. 1924-1926 წლებში იყო ტყიბულის რაიონის სოფელ სოჩხეთის ეკლესიის მღვდელი. 1926-1936 წლებში სასულიერო საქმიანობას ეწეოდა სოჩხეთსა და ძმუისში. 1937-1946 წლებში რეპრესირებული და გადასახლებულია. ე.წ. "ტროიკას" გადაწყვეტილებით. 1946 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო ტყიბულის რაიონის სოფელ წკნორის ეკლესიის წინამძღვარი. ოჯახი ცხოვრობდა სოფ. წკნორში.

მღვდელი დიმიტრი ნაუმის ძე კაკუბავა

დაიბადა 1878 წელს გალში. 1908-1919 წლებში იყო ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიაში მედავითნედ. 1919-1922 წლებში ტყვარჩელის თორმეტი მოწამის სახელობის ეკლესიის მღვდელია. 1922-1929 წლებში ბედიის ღვთისმშობლის ეკლესიაშია, 1929-1932 წლებში რეჩხინის წმიდა ნიკოლოზის ეკლესიის წინამძღვარია, 1932-1953 წლებში იძულებით განმოსილია. 1953 წლიდან გარდაცვალებამდე გუდაუთის რაიონის ლიხნის ეკლესიის წინამძღვარია. ოჯახი ცხოვრობდა გუდაუთაში.

მღვდელი თეოფანე ლუკას ძე კალანდარიშვილი

დაიბადა 1873 წელს სენაკში. 1898 წელს დაამთავრა თბილისის სასულიერო სემინარია. 1898 წლიდან გარდაცვალებამდე სენაკის ეკლესიის წინამძღვარია. ოჯახი ცხოვრობდა სენაკში რუსთაველის ქ. N 23.

მღვდელი დავით აბესალომის ძე კარგარეთელი

დაიბადა 1888 წელს სოფელ როკითში (ბაღდადის რაიონი). 1912 წელს დაამთავრა თბილისის სასულიერო სემინარია. 1913-1914 წლებში მასწავლებლობდა სტეფანწმიდის დაწყებით სკოლაში. 1914-1916 წლებში იყო სოფელ მლეთის მღვდელი. 1916 წლიდან გარდაცვალებამდე სოფელ როკითის ეკლესიის წინამძღვარია. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ როკითში.

გთავაზობთ არქიმანდრიტ კონსტანტინე ქვარაიას მიერ დაწერილ ავტობიოგრაფიას

მე არქიმანდრიტი კონსტანტინე (კონსტანტინე ნოჩოს ძე ქვარაია) ეროვნებით ქართველი, დავიბადე 1902 წ. 15 ოქტომბერს. ძვ. სტ. ზუგდიდის რაიონის სოფელ ორსანტიაში, გლეხის ოჯახში. 1909 წ. შემიყვანეს ზუგდიდის რაიონის სოფელ კოკის ორკლასიანი ნორმალურ სასწავლებელში. სასწავლებელი დავამთავრე 1914 წ. 1921 წ. შევედი ანდრიამოციქულის პირველწოდებულის წარჩემოხურის მამათა მონასტერში მორჩილად. 1926 წ. ამავე მონასტერში აღვიკვეცე ბერად მონასტრის წინამძღვრის არქიმანდრიტი ლუკას მიერ. 1930 მონასტერი დაკეტეს. 1930 წ.-1935 წლამდე ვცხოვრობდი სოფელ ორსანტიაში - დედასთან. 1935 წ. მარტში აფხაზეთის მიტროპოლიტმა მელქისედეკმა (ფხალაძემ) ამჟამად დანგრეულ სოხუმის წმიდა ნიკოლოზის საკათედრო ტაძარში მაკურთხა იროდიაკონად, ხოლო მეორე დღეს მღვდელმონაზვნად. არეული დრო იყო. გამიშვეს ჩემს სოფელში, სადაც ვცხოვრობდი 1947 წლამდე ამ ხნის განმავლობაში. იქ ვეწეოდი სულიერ მოღვაწეობას დროის ვითარებისდა მიხედვით. 1947 წლიდან 1948 წლის ნოემბრამდე ვიყავი მეორე მღვდლად სოხუმის რაიონის სოფელ თავისუფლების ფერიცვალების ეკლესიაში. წინამძღვრად იმ ეკლესიაში იყო არქიმანდრიტი - ლუკა (ნადარეიშვილი) 1948 წ. ნოემბერში აღნიშნული ეკლესია დაკეტეს 1948 წლის ნოემბერში კათალიკოს პატრიარქ კალისტრატეს მიერ დანიშნულ ვიქმენ მღვდელ მსახურად თეკლათის დედათა მონასტერში, ცხაკაიაში, სადაც ვმოღვაწეობ და ვცხოვრობ დღემდე 1958 წლიდან მიტროპოლიტი ეფრემის, შემდეგში კათოლიკოს-პატრიარქისა, ლოცვა-კურთხევით ერთდროულად ვღვდელმქმედობ ვიდრე დღემდე, ლანჩხუთის რაიონის სოფელ ქვიანის ზემოთ ჯიხეთის დედათა მონასტერში.

მამაჩემი ნოჩო გვაჩილიას ძე ქვარაია, დაბადების წელი არ ვიცი, გარდაიცვალა 1930 წ.

დედა ჩემი ბარბარე გუსარის ასული ცანაია, დაბადების წელი არ ვიცი, გარდაიცვალა 1959 წელს.

დაი თებრონია (ძაბია) ნოჩოს ასული ქვარაია დაიბადა 1893 წ. მონასტრის მორჩილი, ცხოვერობს - ცხაკაიას დედათამონასტერში, ძმა - დომენტი ნოჩოსძე ქვარაია, დაიბადა 1898 წ. გარდაიცვალა 1929 და ქრისტინა ნოჩოს ასული ქვარაია. დაიბადა 1905 წ. პენსიონერი. ცხოვრობს ზუგდიდის რაიონის სოფელ ანავლიაში. ძმა ტარასი ნოჩოს ძექვარაია, დაიბადა 1908 წ. გარდაიცვალა 1931 წ. ძმა კალისტრატე (კოლია) ნოჩოს ქვარაია დაიბადა 1911 წ. პენციონერია ცხოვრობს ზუგდიდის რაიონ სოფელ ანაკლიაში. ჩემი პასპორტის ნომერი და სერიაა - 574560 XII-0Ф, როგორც მე ისე ახლო ნათესავები არასოდეს ვყოფილვართ კომკავშირისა და კომპარტის წევრი. სამხედრო სამსახურში არ გამივლია, ვარ არა სამხედრო ვალდებული. საზღვარგარეთ არა ვყოფილვარ, არა მაქვს მიმოწერა და არც ნათესავი , მეგობრები მყავს.

იღუმენად ნაკურთხი ვარ მიტროპოლიტი ეფრემის მიერ 1956 წ. ბათუმის წმიდა ნიკოლოზის ტაძარში, არქიმანდრიტად - 1961 წელს, თბილისის დიდუბის ღვთისმშობლის ტაძარში კათოლიკოს პატრიარქ ეფრემ II-ს მიერ.

მღვდელი ნიკოლოზ ნესტორის ძე კიღურაძე

დაიბადა 1891 წელს ოზურგეთში. 1909 წელს დაამთავრა ოზურგეთის სასულიერო სასწავლებელი.1910-1917 წლებში იყო ბათუმის ეკლესიის მედავითნე, 1917-1949 წლებში თბილისის დიდუბის ეკლესიის მთავარდიაკონი, 1949-1951 წლებში სიონის ეკლესიის მთავარდიაკონი, 1951-1953 წლებში ალექსანდრე ნეველის ეკლესიის მთავარდიაკონი, 1953 ალექსანდრე ნეველის ეკლესიის მღვდელია. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში ბრძოლის ქ. N 44.

მღვდელი იულინე ბესარიონის ძე ყიფშიძე

დაიბადა 1865 წელს ჭიათურის რაიონ სოფელ ბიღაში. 1889 წელს დაანთავრა თბილისის სასულიერო სემინარია. 1889-1890 წლებში. 1890-1949 წლებში იყო ზესტაფონის რაიონის სოფელ კლდეეთის ეკლესიის მღვდელი. ოჯახი ცხოვრობდა ზესტაფონში მოლოტოვის ქ. N6.

მღვდელი რაფაელ ნიკოლოზის ძე კარელინი

დაიბადა 1931 წელს თბილისში. დაამთავრა რკინიგზის საშუალო სკოლა, სწავლობდა ა.ს. პუშკინის სახელობის თბილისის სახელმწიფო პედაგოგიურ ინსტიტუტში. 1955 წლიდან 1965 წლამდე იყო მცხეთის ოლღას მონასტრის მღვდელი. 1967 წლიდან დღემდე არქიმანდრიტი რაფაელი თბილისის ალექსანდრე ნეველის ეკლესიაში მსახურობს. ოჯახის მისამართი: თბილისი, ხუთი დეკემბრის ქ. N12.

მღვდელი კოზმა ანდრიას ძე კირცხალია

დაიბადა 1892 წელს სენაკის რაიონის სოფელ ახალსოფელში. 1911-1913 წლებში სწავლობდა გელათის მონასტრის სკოლაში. 1913-1914 წლებში იყო ჭალადიდის ეკლესიის მედავითნე, 1914-1917 წლებში მონაწილეობდა პირველ მსოფლიო ომში. 1917-1921 წლებში იყო სენაკის ეკლესიის მედავითნე, 1921-1923 წლებში ჭალადიდის წმიდა გიორგის ეკლესიის მოძღვარია, 1925-1927 წლებში იყო ნოსირის ეკლესიაში, 1927-1943 წლებში იძულებით განმოსილ იქნა. 1943-1949 წლებში იყო სენაკის ეკლესიის მღვდელი. 1949 წლიდან გარდაცვალებამდე მსახურობდა ფოთის სამლოცველო სახლის მღვდლად. ოჯახი ცხოვრობდა სენაკის რაიონ ახალსოფელში.

 

მღვდელი კონსტანტინე მაქსიმეს ძე კნიაზევსკი

დაიბადა 1885 წელს გიუმრიში. დაამთავრა თბილისის სასულიერო სასწავლებელი 1903 წელს. 1903-1904 წლებში მასწავლებლობდა დმანისში. 1904-1905 წლებში იყო მედავითნე ერევნის მართლმადიდებელ ეკლესიაში. 1905-1914 წლებში იყო ყარსის ოლქში, 1914-1920 წლებში კიროვაკანის ეკლესიის მღვდელია, 1921-1922 წლებში ელიზავეტოპოლშია, 1922-1921 წლებში ბაქოს ოლქის მართლმადიდებელ ეკლესიაშია, 1931-1947 წლებში იძულებული გახდა განმოსილიყო. 1947-1955 წლებში სტავროპოლის მხარეშია. 1955 წლიდან გარდაცვალებამდე მსახურობდა თბილისის პეტრე-პავლეს ეკლესიაში. ოჯახი ცხოვრობდა ჩუბინიძის ქ. N 22.

მღვდელი ლაზარე იაკობისძე კოჟორაძე

დაიბადა 1892 წელს ახალქალაქის რაიონის სოფელ გოგაშენში. სწა¬ვლობდა ჯერ გოგაშენის, ხოლო შემდეგ თბილისის სასულიერო კურსებზე. 1913-1923 წლებში მსახურობდა დმანისში დიაკვნად. 1923-1924 წლებში იყო საქართველოს საპატრიარქოს სასულიერო კურსების მსმენელი. 1924-1936 წლებში იყო ბორჯომის რაიონის სოფელ საკირეს მღვდელი, 1939-1945 წლებში აწყურშია, 1945 წლი¬დან გარდაცვალებამდე იყო ხაშურის რაიონის სურამის იტრიის ეკლესიის წინამძღვარი. ოჯახი ცხოვრობდა ბორჯომში კეცხოველის N 63.

მღვდელი იასე ბიჭიას ძე ლაბაძე

დაიბადა 1892 წელს სოფელ შროშაში (ზესტაფონის რაიონი) ჯერ სწავლობდა სოფლის სკოლაში, 1908-1909 წლებში გელათის სამონასტრო სასწავლებელში. 1909-1920 წლებში იყო შროშის ეკლესიის მედავითნე, 1922-1923 წლებში დიაკვანი, 1923-1925 წლებში ხარაგაულის რაიონის სოფელ ჩხერთუბნის მღვდელი, 1925-1927 წლებში შროშის ეკლესიის მღვდელია, 1927-1944 წლებში იძულებით განმოსილია. 1944 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო უბისის ეკლესიის წინამძღვარი. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ შროშაში.

მღვდელი სიმონ ისაკის ძე ლაცაბიძე

დაიბადა 1891 წელს ქარელში. სწავლობდა თბილისის სასულიერო სასწავლებელში. 1907-1916 წლებში იყო მედავითნე ძევერის, წუნარის, გლდანის ეკლესიებში. 1916-1954 წლებში საერო სამსახურშია, 1955 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო დიდუბის ღვთისმშობლის ეკლესიის მღვდელი. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში, პუშკინის ქ. N 7.

მღვდელი დავით თოთიას ძე ლიქოკელი

დაიბადა 1880 წელს სოფელ ბარისახოში. მიღებული ჰქონდა მონასტერთან არსებული სკოლის განათლება. 1900-1907 წლებში იყო თბილისის იოანე ღვთისმეტყველის ეკლესიაში, 1907-1917 წლებში ბარისახოს ეკლესიის მედავითნეა, 1917-1920 წლებში ბაწალევშია, 1920-1925 წლებში ბარისახოს ეკლესიის მღვდელია. 1925-1930 წლებში იძულებით განიმოსა. 1931-1941 წლებში ისევ ბარისახოს ეკლესიის მღვდელია. 1942 წლიდან დედოფლისწყაროს რაიონის არხილოსკალოს ეკლესიის მღვდელმსახურია. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ არხილოსკალოში.

დეკანოზი ნიკოლოზ ალექსანდრესძე მაღალაძე

დაიბადა 1875 წელს თბილისში. დაამთავრა სასულიერო სემინარია, 1890 წელს. 1896-1899 წლეებში მედავითნეა, 1899-1901 წლებში ნაძალადევის ეკლესიაშია ჯერ მედავითნედ, 1901-1906 წლებში მღვდელია. 1906-1914 წლებში მსახურობდა თბილისის ალექსანდრე ნეველის ეკლესიაში, 1914-1918 წლებში მონაწილეობდა პირველ მსოფლიო ომში. 1918-1944 წლებში საერო სამსახურშია, 1944 წლიდან 1953 წლამდე იყო სიონის ეკლესიაში, 1953 წლიდან გარდაცვალებამდე სოხუმის წმიდა ნიკოლოზის ეკლესიის წინამძღვარია. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში ახალციხის შესახვევი N 13.

 

არქიმანდრიტი იოანე მაისურაძე

დაიბადა 1882 წელს სოფელ ერედვში (ცხინვალის რაიონი). მიღებული ჰქონდა სამონასტრო განათლება. 1896-1903 წლებში იყო ბეთანიაში, 1903-1920 წლებში ათონის წმიდა მთაზე, საბერძნეთში. 1920-1921 წლებში არმაზის მონასტერში, 1921-1922 წლებში მარტყოფის მონასტერში. 1922 წლიდან ბეთანიაში იყო გაფორმებული¬ ეკლესიის მცველად და ეწეოდა განდეგილ ცხოვრებას. იგი საქართველოს მართლმადიდებელმა ეკლესიამ წმინდანად შერაცხა 2003 წელს.

მღვდელი ალექსი ქრისტეფორეს ძე მირცხულავა

დაიბადა 1875 წელს ხობში. 1899 წელს დაამთავრა სენაკის სასულიერო სასწავლებელი. 1893-1910 წლებში იყო ხობის მონასტერში, 1912-1917 წლებში ხობის მონასტრის ბერ-მონაზონი, 1917-1938 წლებში ხობის მონასტრის იღუმენი, 1938 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო ხობის მონასტერში წინამძღვრად.

მღვდელი მიხეილ ღვთისავარის ძე მთიბელაშვილი

დაიბადა 1888 წელს ჩარგალში, 1905-1907 წლებში იყო სოფელ ხახმატის (ხევსურეთი) წმიდა გიორგის ეკლესიის მედავითნე, 1907-1914 წლებში უკანაფშავის ეკლესიაშია, 1914-1925 წლებში მედავითნეობდა სოფელ მაღაროში, 1930 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო სოფელ ჩარგლის მღვდელი. ოჯახი ცხოვრობდა ჩარგალში.

 

მღვდელი ვასილ ლეონტის ძე მოლოდინი

დაიბადა 1879 წელს დუშეთში. 1897 წელს დაამთავრა თბილისის სასულიერო სემინარია.

1898-1899 წლებში მასწავლებლობდა სოხუმის რაიონის სამრევლო სკოლაში, 1900-1905 წლეებში იყო მიხაილოვის საავადმყოფოსთან არსებული ეკლესიის მედავითნე, 1905-1914 წლებში დუშეთის რაიონის სოფელ ბაზალეთის ეკლესიის მღვდელია. 1914-1952 წლებში საერო სამსახურშია, 1952-1953 წლებში კუკიის წმიდა ნინოს სახელობის ეკლესიის მღვდელია, 1955 წლიდან გარდაცვალებამდე თბილისის პეტრე-პავლეს სახელობის ეკლესიის წინამძღვარია. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში, ქობულეთის ქ. N19.

იღუმენი გიორგი მეთოდეს ძე მხეიძე

დაიბადა 1887 წელს სოფელ ქვემო კრიხში (რაჭა) 1924 წლიდან მოღვაწეობდა ბეთანიის მონასტერში. 1961 წლის 18 აპრილს იგი უწმიდეს ეფრემ II-ს მიმართავდა თხოვნით: მოვხუცდი და დავუძლურდი იქნებ გაბრიელ ურგებაძე დანიშნოთ ჩემს მაგივრადო. 1962 წლის 12 სექტემბერს მამა გაბრიელის ხელში გარდაიცვალა იღუმენი გიორგი. იგი ქართული ეკლესიის მიერ წმინდანად არის შერაცხილი.¬

მღვდელი კირილე ეგნატეს ძე ნამიჭეიშვილი

დაიბადა 1868 წელს ვანის რაინის სოფელ ტყემელიანში. 1884 წელს დაამთავრა ქუთაისის სასულიერო სასწავლებელი. 1897-1908 წლებში ასწავლიდა საეკლესიო სკოლაში. 1908-1937 წლებში იყო ონჯახეთის (ვანი) ეკლესიის წინამძღვარი. 1937 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო ტყემელიანის ეკლესიის წინამძღვარი. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ ტყემლიანში.

მღვდელი ვიქტორ იოსების ძე ნინიკაშვილი

დაიბადა 1885 წელს სოფელ დიმში (ბაღდადი). 1906 წელს დაამთავრა ქუთაისის სასულიერო სასწავლებელი. 1910-1924 წლებში იყო სოფელ წაბლარასხევის (ბაღდადი) ეკლესიის მედავითნე, 1924-1942 წლებში დიმის მთავარანგელოზის ეკლესიის მოძღვარია. 1942 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო ბაღდათის რაიონის მღვდელი. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ დიმში.

მღვდელი სოლომონ მიხეილის ძე ნუცუბიძე

დაიბადა 1891 წელს სოფელ ფარცხანაყანევში (წყალტუბოს რაიონი). 1954 წლიდან იყო პეტრე-პავლეს ეკლესიის მთავარდიაკვა¬ნი ქუთაისში, 1955 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო პეტრე-პავლეს ეკლესიის მღვდელი. ოჯახი ცხოვრობდა ქუთაისში კომუნარების N26.

მღვდელი პახუმ აბიათარის ძე ობოლაძე

დაიბადა 1898 წელს სოფელ სხვავაში (რაჭა). დაამთავრა სამრეწველო-ეკონომიკური ტექნიკუმი. მიღებული ჰქონდა სამონასტრო განათლება. 1930-1952 წლებში საერო სამსახურშია 1952 წლიდან 1955 წლამდე იყო სიონის საპატრიარქო ტაძრის დიაკონი. 1955 წლიდან მღვდელი, 1970 წლიდან 1983 წლამდე გარდაცვალებამდე პროტოპრესვიტერი. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში, ეტაპის ქ. N10.

დეკანოზი ტერენტი პორფირეს ძე ობოლაძე

დაიბადა 1887 წელს სოფელ ხრესილში (ტყიბულის რაიონი). 1910-1917 წლებში გელათის სამონასტრო სკოლაშია. 1917-1919 წლებში გელათის მონასტრის დიაკვანია, 1919-1920 წლებში იყო ქუთაისის ეპარქიის ეკონომოსი და მღვდელი. 1920-1937 წლებში ტყიბულის რაიონის სოფელ ჩქეფის მღვდელია. 1937-1947 წლებში რეპრესირებულია, ე.წ. "სამეულის" დადგენილებით გადაასახლეს ყაზახეთში, ყარაგანდაში. 1947-1953 წლებში ისევ ჩქეფის ეკლესიაშია, 1953 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო საფიჩხიის ამაღლების ეკლესიაში. ოჯახი ცხოვრობდა ქუთაისში, მერკვილაძის ქ. N 10.

მღვდელი ბართლომე პორფირის ძე ოსიძე

დაიბადა 1865 წელს მარტვილში. 1880-1885 წლებში მარტვილის მონასტერშია. 1885-1895 წლებში იქვე მედავითნეობდა. 1895-1902 წლებში დიაკვანია, 1902-1911 წლებში იყო ალავერდის ოლქის სოფელ მოხაშის მღვდელი. 1911-1923 წლებში კვლავ მარტვილის მონასტერშია, 1923-1946 წლებში ეკლესიის დახურვის გამო უმუშევარია. 1946-1953 წლებში მარტვილის ეკლესიაშია. 1953 წლიდან გარდაცვალებამდე ნახარებაოს ეკლესიის მოძღვარია. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ ნახარებაოში.

მღვდელი ვასილ ალექსანდრეს ძე ფირცხალავა

დაიბადა 1923 წელს ჩხოროწყუს რაიონის სოფელ ზუმში. 1948-1953 წლებში სწავლობდა სოხუმის პედაგოგიურ ინსტიტუტში. 1954 წლიდან ბეთანიის მონასტერშია ჯერ მორჩილად, 1955 წლიდან დიაკვნად, 1955 წლის 10 აპრილიდან მღვდელმონაზონია.

მღვდელი იოაკი სტეფანეს ძე რამაზაშვილი

დაიბდა 1874 წელს სოფელ კაჭრეთში (გურჯაანის რაიონი) 1911-1918 წლებში იყო ათონზე, 1918-1934 წლებში მარტყოფის მონასტრის ბერია, 1934 წლიდან მღვდელმონაზონი იოაკიმე კაჭრეთის ეკლესიაში მოღვაწეობდა გარდაცვალებამდე.

მღვდელი ივანე ესტატეს ძე საყვარელიძე

დაიბადა 1891 წელს თელავში. 1914 წელს დაამთავრა ვაჟთა გიმნაზია თბილისში, დემიდოვის იურიდიული ლიცეუმი 1917 წელს. 1917-1947 წლებში საერო სამსახურშია. 1947-1949 წლებში სიონის ტაძრის მღვდელია. 1949-1951 წლებში კუკიის წმიდა ნინოს ეკლესიის მღვდელია. 1951-1953 წლებში ისევ სიონშია, 1953-1960 წლებში მთაწმინდაზეა, 1960 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო თბილისის სამების ეკლესიის მღვდელი. ერთხელ კათოლიკოს-პატრიარქმა ეფრემ II ხუმრობით უთხრა "ცოდო არა შენ საყვარელიძე იყო და უწმიდესი კირიონი საძაგლიშვილი?" მღვდელი იოანე გამოირჩეოდა როგორც პუნქტუალური წესრიგის მოყვარული პიროვნება. ოჯახი ცხოვრობდა ჭონქაძის ქ. N 14ა.

მღვდელი იაკინთე ყარამანის ძე სახვაძე

დაიბადა 1896 წელს სოფელ უბისაში (ხარაგაულის რაიონი) სწავლობდა სასულიერო სასწავლებელში. 1906-1912 წლებში. 1913-1918 წლებში მედავითნეობდა მანგლისში, ნატახტარში. 1918-1921 წლებში ჩააბარა სამოძღვრო გამოცდები. 1921-1925 წლებში მსახურობდა  ვერტყვიჭალის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიაში, 1925-1940 წლებში იძულებული გახდა დროებით შეეწყვიტა ღვთისმსახურება. 1947-1952 წლებში უბისას ეკლესიის წინამძღვარია. 1952 1954 წლებში ჭიათურის მღვიმის მონასტერშია, 1954 წლიდან გარდაცვალებამდე უბისის ეკლესიის წინამძღვარია. ოჯახი ცხოვრობდა სოფელ უბისაში.

მღვდელი ტრიფონ ოქროპირის ძე სულავიძე

დაიბადა 1896 წელს ქვედა მესხეთში (წყალტუბოს რაიონი) 1954 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო მღვდელი მოწამეთას ეკლესიაში. ოჯახი ცხოვრობდა ქუთაისში, ავტოქარხნის II შესახვევი N 2.

მღვდელმონაზონი ზენონ დავითის ძე სულავიძე

დაიბადა 1869 წელს თელავის რაიონის სოფელ ვარდისუბანში. 1886-1901 წლებში იყო შუამთის მონასტრის მედავითნე. 1901-1925 წლებში ალავერდის ტაძრის მღვდელმონაზონი, 1925-1955 წლებში თეთრი გიორგის ეკლესიის მღვდელმონაზონი, 1955 წლიდან გარდაცვალებამდე ალავერდის მონასტერშია.

დეკანოზი ვალერიან ალექსანდრეს ძე ტაბლიაშვილი

დაიბადა 1883 წელს სოფელ მუხრანში. 1901 წელს დაამთავრა თელავის სასულიერო სასწავლებელი. 1902-1904 წლებში მასწავლებლობდა წინანდლის დაწყებით სკოლაში. 1905-1907 წლეებში სამხედრო სამსახურშია, 1910-1917 წლებში იყო ყვარლის ეკლესიის მღვდელი. 1917-1944 წლამდე საერო სამსახურშია. 1944 წლიდან გარდაცვალებამდე თბილისის იოანე ღვთისმეტყველის ეკლესიაშია. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში ბარნოვის N47.

მღვდელი გრიგოლ დიმიტრის ძე ტატიშვილი

დაიბადა 1882 წელს სოფელ ცხურკვეთში (ჭიათურა). 1903 წელს დაამთავრა ქუთაისის სასულიერო სასწავლებელი, სასულიერო სემინარია 1907 წელს. 1907-1910 წლებში იყო თელავის მთავარანგელოზის ეკლესიის მედავითნე. 1910-1924 წლებში თელავის რაიონის სოფელ ართანას ეკლესიის მღვდელია. 1954 წლებში იძულებით განმოსილი საერო სამსახურშია. 1954 წლიდან გარდაცვალებამდე სიონის საპატრიარქო ტაძრის მღვდელია. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში. ტყის შესახვევი N 39.

დეკანოზი ლევან ალექსანდრეს ძე ტლაშაძე

დაიბადა 1890 წელს სოფელ ხიდისთავში (გორის რაიონი) გორის სასულიერო სასწავლებლის დამთავრების შემდეგ 1905-1908 წლეებში სწავლობდა თბილისის სასულიერო სემინარიაში. 1909-1917 წლებში იყო გორიჯვრის ეკლესიის მედავითნე.

1917-1922 წლებში იყო დიაკვანი სამთავროს მონასტერში.

1922-1930 წლებში დუშეთის რაიონის სოფელ ოძისის ეკლესიის მღვდელია. 1930-1932 წლებში ავლაბრის წმიდა მარინეს ეკლესიაშია, 1932-1935 წლებში ნავთლუღის წმიდა ბარბარეს ეკლესიაში. 1935-1947 წლებში დიდგორის ეკლესიაშია, 1947-1954 წლებში კუკიის წმიდა ნინოს ეკლესიაშია, 1954-1955 წლებში მცხეთის სვეტიცხოველშია, 1955 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო თბილისის ალექსანდრე ნეველის ეკლესიის დეკანოზი. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში თმოგვის ქ. N 9.

მღვდელი შიო იორდანეს ძე თურქაძე

დაიბდა 1889 წელს სოფელ წილკანში, 1904 წელს დაამთავრა გორის სასულიერო სასწავლებელი. 1911-1913 წლებში იყო დუშეთს რაიონის სოფელ სიონის მასწავლებელი. 1913-1925 წლებში დუშეთის რაიონის სოფელ ნოჯიკეთის მღვდელია, 1925-1953 წლებში იძულებით განმოსილია და საერო სამსახურშია. 1953-1956 წლებში დიდუბის ღვთისმშობლის ეკლესიის მღვდელია 1956 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო კუკიის ეკლესიაში. ოჯახი ცხოვრობდა ვარდისუბნის N 5.

დეკანოზი ალექსანდრე ილიას ძე ხანდამიშვილი

დაიბადა 18789 წელს თბილისში. 1894 წელს დაამთავრა თბილისის სასულიერო სასწავლებელი. 1896 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო თბილისის ალექსანდრე ნეველის ეკლესიის მღვდელი ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში. კალინინის ქ N 69.

მღვდელი გრიგოლ იოსების ძე ხარიტონაშვილი

დაიბადა, 1883 წელს სოფელ ველისციხეში (გურჯაანის რაიონი). 1897 წელს დაამთავრა თელავის რაიონის სასულიერო სასწავლებელი. 1900-1907 წლებში ასწავლიდა ახალციხის საეკლესიო სკოლაში. 1907-1916 წლებში მედავითნეობდა აწყურის ეკლესიაში. 1916-1917 წლებში იყო ახალციხის ეკლესიის დიაკვანი 1917-1925 წლებში იყო ახალციხის რაიონის სოფელ საკირის ეკლესიის მღვდელი. 1925-1949 წლებში იყო ბაკურიანის ეკლესიაში. 1949 წლიდან გარდაცვალებამდე მანგლისის ეკლესიის წინამძღვარია. ოჯახი ცხოვრობდა მანგლისში.

მღვდელი ვასილ ივანეს ძე ხახიშვილი

დაიბადა 1876 წელს სოფელ ხოვლეში (კასპის რაიონი). დაამთავრა გორის სასულიერო სასწავლებელი. 1902 ჩააბარა სასულიერო სემინარიის გამოცდები ექსტერნად. 1902-1914 წლებში ასწავლიდა ქვაბისხევის მონასტრის სკოლაში, იყო მედავითნე მთაწმინდაზე. 1914-1917 წლებში მონაწილეობდა პირველ მსოფლიო ომში. 1917-1952 წლებში საერო სამსახურშია, 1952 წლიდან გარდაცვალებამდე იყო დიდგორის ეკლესიის მღვდელი.

იღუმენი ხარლამპი ზაქარიას ძე ხომასურიძე

დაიბადა 1876 წელს საჩხერის რაიონის სოფელ სპეთში. 1901-1915 წლებში სწავლობდა მონასტრის სკოლაში. 1915-1921 წლებში იყო შიომღვიმის მონასტრის მღვდელმონაზონი. 1921-1955 წლებში იყო მარტყოფის მონასტრის მღვდელ მონაზონი, 1955 წლიდან გარდაცვალებამდე იღუმენი.

დეკანოზი პლატონ ლავრენტის ძე ცქიტიშვილი

დაიბადა 1875 წელს სოფელ საქარაში (ზესტაფონის რაიონი) დაამთავრა ქუთაისის სასულიერო სემინარია 1900 წელს, ხარკოვის უნივერსიტეტის იურიდიული ფაკულტეტი 1912 წელს. 1900-1904 წლებში იყო ქუთაისისს სასულიერო სემინარიის მასწავლებელი, 1904-1907 წლებში თბილისის სასულიერო სემინარიის მასწავლებელი, 1907-1912 წლებში ხარკოვის სასულიერო სასწავ-ლებლის მასწავლებელი, 1913-1917 წლებში ასწავლიდა ქუთაისის გიმნაზიაში საღვთო სჯულს. 1917-1921 წლებში ისევ მასწავლებელია, 1921-30 წლებში სხვადასხვა თანამდებობებზეა. ბოლოს ასწავლიდა ბარისახოში (ხევსურეთი). 1931-1935 წლეებში თბილისის რკინიგზის სკოლის მასწავლებელია. 1935-1947 წლებში ისევ საერო სამსახურშია, 1947-1953 წლებში იყო სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მდივანი. ცხოვრობდა ბარნოვის ქ. N 52.

მღვდელი ნესტორ ნესტორის ძე წივწივაძე

დაიბადა 1899 წელს ხონში. 1917 წელს დაამთავრა ხონის სკოლა. 1918-1925 წლებში საერო სამსახურშია. 1925-1927 წლებში იყო სიონის საპატრიარქო ტაძრის იპოდიაკონი. 1946-1948 წლებში იპოდიაკონია იოანე ნათლისმცემლის ეკლესიაში. 1955 წლიდან ასურეთის ეკლესიის მღვდელია. ოჯახი ცხოვრობდა თბილისში აშტარაკსკის შესახვ. N 3.

მღვდელი გიორგი ალექსანდრეს ძე ცერცვაძე

დაიბადა 1910 წელს ურიათუბანში (ვაზისუბანი გურჯაანი). 1920-1930 წლებში სწავლობდა შუამთის მონასტრის ბერებთან. 1930-1947 წლებში იყო აწყურის (ახმეტის რაიონი) წმიდა გიორგის ეკლესიის მედავითნე. 1947-1954 წლებში იმავე ეკლესიის მღვდელია. 1954 წლიდან თელავის იოანე ნათლისმცემლის ეკლესიაშია. 1976 წელს იგი გახდა ალავერდელი ეპისკოპოსი გრიგოლი, 1977 წლიდან ალავერდელი მიტროპოლიტია. გარდაიცვალა 1992 წლის იანვარში. ოჯახი ცხოვრობდა თელავში, ვაჟა-ფშაველას ქ. N 8.

მღვდელი ანტონ გულიაშვილი

დაიბადა 1939 წელს თბილისში. 1963-1965 წლებში სწავლობდა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში. 1965 წლის 26 ოქტომბერს კათოლიკოს-პატრიარქ ეფრემ II-ის მიერ ხელდასხმულ იქნა მღვდლად. 1978 წლის 2 აპრილიდან მღვდელმონაზონია, 1978 წლის 4 ივლისიდან იღუმენია. 1965 წლიდან - 1967 წლამდე მსახურობდა ბათუმში, 1967 წელს თელავში, 1967-1972 წლებში ჯერ თბილისის წმიდა ნინოს, შემდეგ წმიდა ბარბარეს ეკლესიებშია, 1972-1979 წლებში მანგლისში, 1979 წლიდან ჯერ მიხეილ ტვერელის, ხოლო შემდეგ ალექსანდრე ნეველის ეკლესიაშია.

მღვდელი ალექსი იორდანეს ძე ჩიტაძე

დაიბადა 1886 წელს სოფელ ვალეში (ახალციხის რაიონი) სწავლო¬ბდა გორის სასულიერო სასწავლებელში. 1914-1931 წლებში იყო ვალეს ეკლესიის მღვდელი. 1931-1937 წლებში ახალციხეში, წმიდა მარინეს ეკლესიაში, 1937-1945 წლებში თბილისის სიონის ეკლესია¬ში. 1945-1948 წლებში ახალციხის ეკლესიაშია. 1948 წლიდან ხაშუარის იოანე ნათლისმცემლის ეკლესიაშია. 1937-40 წლებში იყო რეპრესირებული. ოჯახი ცხოვრობდა ხაშურში, ჯაფარიძის N 7.

მღვდელი დავით ზაქარიას ძე ჩიტიშვილი

დაიბადა 1906 წელს თბილისში. მიიღო სამონასტრო განათლება. 1924-1928 წლებში იყო ვერის წმიდა ნიკოლოზის ეკლესიის მედავითნე, 1928-1950 წლებში იყო შიომღვიმის მონასტრის მედავითნე.
1950 წლიდან მღვდელი შიომღვიმესა და ძეგვში.

მღვდელი ქრისტეფორე შერგელაშვილი

დაიბდა 1870 წელს ზესტაფონის რაიონის სოფელ საზანოში. თბილისის სასულიერო სემინარიის დამთავრების შემდეგ აკურთხეს დიაკვნად. მსახურობდა ზესტაფონში, 1901-1923 წლებში იყო ზესტაფონის რაიონის სოფელ ზოვრეთის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარი. პარალელურად ასწავლიდა სოფლის დაწყებით სკოლაში. სოფელ ზოვრეთის წმიდა გიორგის ეკლე¬სიის ადმინისტრაციული წესით დახურვის შემდეგ ღვთისმსახურებას ფარულად ასრულებდა სახლში. იგი აიძულეს განმოსილიყო.

გასრულდა XX საუკუნის 20-70-იანი წლების ქართველი სასულიერო პირთა მოკლე ბიოგრაფიები. მოგვიტეოს იმათმა სულებმა, ვინც ვერ მოხვდა ამ წიგნში. კითხულობ მშრალ ბიოგრაფიულ მონაცემებს და ჩვენს წინაშე ცოცხლდება ბობოქარი, წინააღმდეგობრივი XX საუკუნის ისტორია. რა მძიმე იყო სასულიერო პირობა, ანაფორის, ჯვრის ტარება. წარმოდგენილ სასულიერო პირთა უმრავლესობა XIX საუკუნის ბოლოსა და XX საუკუნის დასაწყისის თაობაა, რომელთაც დიდი ბრძოლით, სულიერი სიმტკიცითა და რწმენით მოიტანეს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მოძღვრის მძიმე ტვირთი. თუ უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II მომავალი სასულიერო პირების მოსამზადებლად არ გახსნიდა სასუ¬ლიერო სემინარიას ჩვენი ეკლესიის ყოფნა-არყოფნის საკითხი დგებო¬და, ღვთის შეწევნით უწმიდესმა და უნეტარესმა ეფრემ II-ემ ეს შეძლო. XX საუკუნის 70-იანი წლებიდან ახალი თაობის სასულიერო პირები მოვიდნენ საქართველოს ეკლესიაში. დიდი ადამიანები უძეგლოდ რჩებიანო, მათი გახსენებით და მათი სულის საოხად სანთლის დანთებით XX საუკუნის 20-70-იანი წლების  სამღვდელოების ლოცვა-კურთხევა შეეწევა დღევანდელ საქართველოს, თვითე¬ულ ჩვენგანს, რომელიც ასე გვჭირდება ჩვენს რთულ წინააღმდეგობრივ ეპოქაში.

8. დამატებანი

1. მსოფლიოს ყოველი მხრის მცხოვრებნო, მსოფლიოს ყოველი მხრის ხელმწიფებანო და მთავრობანო

ერთხელ კიდევ მიხდება მე, უძველეს ქრისტიანული ქართული ეკლესიის სახელით გულის ტკივილით მივმართო ჩემს თანამოძმეთა და თქვენი შუალობით კაცობრიობის იმ ნაწილს, რომელსაც აქვს ის საშინელებანი, რასაც გვიქადის ჩვენ თავშეუკავებელი შეიარაღება ადამიანთა მოდგმის მასიური გაჟლეტის იარაღით.

დიდი ხანი არაა, რაც პრაღაში შეკრებილ მთელი მსოფლიოს ქრისტიან წარმომადგენელთა ყრილობაზე, მე სრულის შეგნებით ჩემი მწყემსმთავრული მოვალეობისა მივმართე ასეთივე სიტყვით დამსწრეთ და, მათი საშუალებით უფრო შორს, უძველეს ქართული ეკლესიის სახელით, გაფრთხილებით და ვედრებით იმ საშინელებათაგან საფარის საძიებლად, რასაც უმზადებენ ჩვენს მიწიერ ცხოვრებას ბოროტი ზრახვებით პყრობილი ომის მომზადებისა და გაჩაღების სატანისმიერი ბნელი ძალები.

ის გარემოება, რომ ჩვენ კვლავ და კვლავ გვიხდება ასეთი გამოსვლები კაცობრიობის პროგრესიული ნაწილის მხარ დასაჭერად და ბოროტი ძალების ასალაგმავად, რათა ამით განვამტკიცო შეგნება იმ გზის დამღუპველობისა, რომლისკენაც უბიძგებენ კაცობრიობის მტერი კოლონიალისტები - მიუთითებს იმ სამწუხარო ამბავზე, რომ დღითი-დღე ძნელი ხდება ღვთისაგან მინიჭებული ადამიანური გონების შეკავება უდიდესი ცოდვისაგნ - ადამიანთა სისხლის ღვრისა და მოსპობისაგან.

როგორც სავსებით ნათელია საბჭოთა ქვეყნის მეთაურის - მშვიდობისათვის მებრძოლ - ნიკიტა სერგის ძე ხრუშჩოვის განცხადებიდან ამერიკის მიერ ატმოსფეროს სიმაღლეში ატომურ აფეთქების გეგმასთან დაკავშირებით.

ომის მუქარა სულ უფრო და უფრო საშიში და სახიფათო ხდება და ყოველ დღე შეიძლება გადაიზარდოს ომის უშუალო სინამდვილეთ.

იქვე მითითებული განცხადება ამერიკის პრეზიდენტისა, რომ მას მოუხდება საომარ მოქმედებათა დაწყების სანიშნო ღილზე თითის დაჭერა, მთელის ცინიზმით გამოხატავს იმ გაბოროტებას, რომლითაც აღსავსეა ომის გამჩაღებელთა ბანაკი; ნათელი ხდება, რომ კაცობრიობის ეს ნაწილი თანდათან კარგავს ღვთისმიერ სახეს, მზადაა აღსდგეს ღვთის წინააღმდეგ და დასცეს ქვეყანა ცეცხლოვან გენიასა შინა, გასახარებლად ბოროტებისა და გასანადგურებლად ყოველი კულტურული, ეკონომიური და სხვა ღირებულებათა.

იყო დრო, როცა ძალადობა და ომი ბუნებრივ ამბად ითვლებოდა ადამიანთა შორის უკმაყოფილების მოსაგვარებლად, მაგრამ ეს იყო ხანა დაბალი კულტურისა, ფეხაუდგემელი ცივილიზაციისა, როცა ადამიანები არც ისე შორს იყვნენ ცხოველთა ვნებათაგან და მხეური გამომეტყველებისაგან მსჯელობასა და მოქმედებაში. ყველა ამის გაგება შეიძლებოდა იმ დროისათვის, მაგრამ გამართლება კი არა. ამასთან ერთად, საზოგადოებრიობის იმ პირობებში შეიარაღება და ომის უბედურება, მუდამ უღვთო და საზიზღარი, მაინც ისეთი არ იყო, როგორიც არის ის დღეს და შეიძლება იყოს ხვალ.

მეცნიერებისა და ტექნიკის განვითარებამ ნივთიერ დიდ შედეგების მიღწევასთან ერთად ვერ შესძლო კლასობრივ საზოგადოებაში თანაბარი შედეგების მიღწევა ადამიანის სულიერი წარმატებისა და გაკულტუროსნების დარგში.

ხომ ვერ დაუშვებთ ერთი წუთითაც, რომ კაცობრიობამ იმისათვის შექმნა დიდი მატერიალური ღირებულებანი, მანქანები, ააგო სასახლეები კულტურისა და წინსვლისა - კაცობრიობის გენიალობის ძეგლები და დასასრულ ისე გაკოტრდა სულიერად, რომ დაივიწყა შთაგონება და პათოსი თავისი შემოქმედებისა და იმავე მანქანას მიანდო განადგურება, როგორც კულტურულ მიღწევათა, ისე თვით ადამიანისაც.

ნუ თუ საუკუნეთა განმავლობაში იმისათვის იღწვოდა კაცობრი¬ობა, რათა შეექმნა უმაღლესი ღირებულებანი და თვალის ჩინივით უვლი¬და მას, ნუ თუ იმისათვის ოცნებობდა კაცობრიობა უკეთეს მომავლისათვის თავისი შვილებისა და შთამომავლობისა, ნუ თუ იმისათვის აღაპყრობდა ხელთა ზეცით უკეთესი და ბედნიერი მომავლის ვედრებისა, რომ ერთ დღეს გონება დაბნეულს მტვრად ექცია ეს ყველაფერი და რაკეტული ომის ცეცხლისათვის მიეცა ჩასანთქავად და აღსაგველად სიცოცხლისა პირიდან ჩვენი პლანეტისა.

არა, ეს ყველაფერი დაუშვებელია, და თუ შესაძლებლად და აუცილებლად ითვლება მომაკვდინებულ ღილის ხელის დაჭერა, ჩვენ უნდა განვაცხადოთ: უკმარი სჩანს ქრისტიანული მოკრძალებული ქადაგება მშვიდობისა და სიყვარულისა და ძმათა შორის სათნოებისა. დაჰკრა ჟამმა, როცა საჭირო შეიქმნა გადამწყვეტი ნაბიჯების გადადგმა, საჭიროა მთელი ცივილიზებული კაცობრიობის ძალთა გაერთიანება, რათა კაცობრიობის მტრებმა ვერ შესძლონ მოწინავე ერების საფრთხეში ჩაგდება და თავისი ბნელი ზრახვების განხორციელება. საჭიროა პროგრესული კაცობრიობის ერთობა, რათა ომი შეუძლებელი გახდეს, რათა ომი იქნეს დაძლეული.

მშვიდობის გამარჯვება მხოლოდ ბრძოლით მოიპოვება, ამიტომ - ბრძოლა ომს, - მშვიდობის გამარჯვებისათვის ნიკიტა სერგის ძემ დაახასიათა ამერიკელთა ნაბიჯი მაღალ ატმოსფეროში რაკეტულ აფეთქებათა შესახებ, როგორც აგრესია. ამის წინააღმდეგ ბრძოლაა საჭირო, ბრძოლა შეურიგებელი და გადაუდებელი.

კაცობრიობის იმ ნაწილმა, რომელიც ომს ებრძოდა და მშვიდობას ეტრფოდა, თავისი ოცნება გამოხატა დევიზით: "თუ გსურს ზავი, ემზადე ომისათვის". დღეს ეს უკვე დრომოჭმული ამბავია. ომისათვის მზადება მაინც შეიარაღებაა, შეიარაღება კი თავდაპირველად ომის გზაა, ამიტომ ჩვენმა დრომ და ჩვენმა საბჭოთა ქვეყანამ ახალი ლოზუნგი წამოაყენა: ვისაც სურს ზავი და კაცობრიობის განთავისუფლება თვითმკვლელობისაგან, მან უნდა ებრძოლოს შეიარაღებას. საერთო განიარაღება - ასეთია ომის შეუძლებლობის გზა და სადაო საკითხების მშვიდობისა და მოლაპარაკებით გადაწყვეტის გზა.

უძველესი ქართული მართლმადიდებელი ეკლესია კაცთა შორის მშვიდობისა და სიყვარულისათვის მლოცველი, უერთებს თავის ხმას განიარაღებისათვის ბრძოლის გაძლიერებას, როგორც ერთად ერთი საწინდარს კაცობრიობის გადარჩენისა საერთო განადგურებისაგან და მის მიღწევათა და მონაპოვარის მომავალ თაობათა საბედნიეროდ შენარჩუნებას.

ეფრემი II, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი
1962 წლის 12 ივნისი

 

არქიდიაკონი მამა დემეტრე (დავითაშვილი) - ერის სულიერი მამა

"თუ მთაწმინდის ტაძარს დახურავთ, აიღეთ და მეც თავი მომკვეთეთ"

1927 წელს საქართველოს მომავალი კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემი გახდა მღვდელმთავარი. სიონში ინახებოდა ტრაპეზის სახარება, რომელიც ახლა სვეტიცხოველშია. მის წარწერაზე ვკითხულობთ: "მე მიტროპოლიტმან სიდამონიძემ შევწირე ეს სახარება".

უმძიმეს პერიოდში უხდებოდა მღვდელმთავრობა. 1930-იან წლებში ეპისკოპოსობაში წმ. ბარბარეს ეკლესიის ეზოში ცხოვრობდა. მაშინ ეპისკოპოსები ეპარქიებში ვერ მიდიოდნენ იმ უბრალო მიზეზის გამო, რომ კომუნისტები ნებას არ რთავდნენ, ტაძრები ამოქმედებულიყო. მღვდელმთავრებს თბილისში უხდებოდათ ყოფნა. ურბნელი მიტროპოლიტი ქაშვეთში იჯდა, ნინოწმინდელი - წმინდა სამების ტაძარში, თეთრიწყაროელი - ალექსანდრე ნეველის სახელობის ეკლესიაში.

ერთ საინტერესო ამბავსაც ჰყვებიან: წმინდა ბარბარეს ტაძრის ეზოში პატარა სახლი მდგარა, ორი ოთახითა და მცირე დერეფნით. ერთ ოთახში ცხოვრობდა ეპისკოპოსი ეფრემი, ხოლო მეორეში - მღვდელი, რომელიც მის მორჩილებაში იყო. იმ პერიოდში გავრცელებული იყო ყაჩაღობა, ამიტომ კარს რამდენიმე საკეტით კეტავდნენ. იმ ღამით კარი ჩაუკეტავთ, მერე თავად ეპისკოპოსს შეუმოწმებია და მოსასვენებლად დაწოლილან.  შუქჩამქრალ ოთახში მხოლოდ კანდელი ენთო. ეპისკოპოსი სახით კედლისკენ იყო გადაბრუნებული, დერეფნიდან ნაბიჯების ხმა მოესმა. მოულოდნელად კარი გაიღო. ოთახში ვიღაც შემოვიდა. "ზურგიდან სიმყრალის სუნი მომივიდა, - ჰყვებოდა თურმე ეპისკოპოსი ეფრემი, - გადმოვტრიალდი და ვიღაც იდგა. სახეზე ხელები დამაფარა, უხეში ხელი ჰქონდა და არაწმინდა სახე. რუსულად მითხრა, - Отрекись от Господа-ო. შიში გულში არ შევუშვი და რატომღაც მეც რუსულად ვუპასუხე ფსალმუნის სიტყვები, - Отрекись, от меня сатана, господу моему поклоняюсь и ему единому служу. თითქოს ხელი ჩამოუშვა, დაუძლურდა. უკუსვლით წავიდა და დაიკარგა. ცოტა ხანში შემაცივა, მოძღვარს დავუძახე, - შენ ხომ არ იყავი შემოსული-მეთქი, - არა მეუფეო, მეც გავიგე დერეფანში ფეხის ხმა და თქვენ მეგონეთო. გავედით და რამდენიმე საკეტზე ჩაკეტილი კარი ღია დაგვხვდა". ამ ამბის შემდეგ თავისი მოძღვრისთვის შეუჩივლია ეპისკოპოსს: - ეშმაკმა მომაკითხა, ალბათ საერთოდ დაღუპული ვარ, თორემ რაიტომ მოვიდოდა ჩემთანო. - დაუპული რომ იყო, შენთან არ მოვიდოდა, ესე იგი, შენი შურს და იმიტომ მოგაკითხა. განსაცდელს ელოდეო. არ გაუვლია ხანს, განსაცდელიც გამოჩნდა. ეპისკოპოსი ეფრემი ხალხის მტრის ბრალდებით დააპატიმრეს.

ტუსაღი

წასაყვანად მოაკითხეს. იქ აგზავნიდნენ, სადაც ბევრი გაუშვეს,  - ღმერთისა და საქართველოს სიყვარულისთვის. ტაძარიც დაკეტა, სახლიც, წასვლისა მოულოდნელად, მეუფე ეფრემს ხელიდან კვერთხი გაუვარდა. იმედი მიეცა, უფიქრია, ეს იმის ნიშანია, რომ კიდევ დავბრუნდებიო.

ციმბირში გადაასახლეს. ხე-ტყის მოჭრა-დამუშავება იმ ყინვაში ვის არ დააუძლურებდა. მიწის ამოთხრაც კი შეუძლებელი ყოფილა საფლავისათვის, ისე იყო გაქვავებული ყინვით. ზაფხულში გათხრიდნენ დიდ საფლავს და მთელი ზამთარი გარდაცვლილებს შიგ ყრიდნენ (როგორი მძიმე მოსასმენიც არ უნდა იყოს, ასე ხდებოდა), მიწას კი გაზაფხულზე წააყრიდნენ.

მეუფეს გადასახლებაში იმდენად მძიმე ცხოვრება ჰქონდა, ისე შიმშილობდა, რომ მთელი სიცოცხლის მანძილზე დაღად დაეტყო ჯანმრთელობას - გათავისუფლების შემდეგ, კარგა ხანს პურის მიღებაც კი აღარ შეეძლო.

ერთი ზედამხედველი ჰყავდათ. ყველას სძულდა, რადგან კაცთმოძულე სასტიკი ყოფილა. გამორჩეულად სასულიერო პირებს მტრობდა, ქრისტიანობაც სძულდა. ყველაზე მძიმე სამუშაოს მეუფე ეფრემს ავალებდა - შეშის დაჭრა იყო თუ საპირფარეშოს დასუფთავება. პატიმრები, მართალია, დიდი პატივისცემით ეპყრობოდნენ მეუფე ეფრემს, მაგრამ მისი დაცვა არავის შეეძლო.

რამდენიმე წლის შემდეგ სხვა ციხეში გადაიყვანეს ეს ზედამხედველი და ყველამ შვებით ამოისუნთქა, გავიდა ხანი და ეტაპით მოიყვანეს ახალი პატიმრები. მათ შორის ამოჩნდა ის სისასტიკით ცნობილი ზედამხედველიც. ყოფილი ზედამხედველი არავინ მიიკარა. მაშინ მეუფე ეფრემმა გაუწოდა დახმარების ხელი და შეიკედლა, თავისი საწოლიც კი დაუთმო. თურმე სიკეთემ დიდი ზეგავლენა მოახდინა. ამბობენ, ის კაცი მოინათლა კიდეცო.

მეუფე ეფრემს ათი წელი ჰქონდა მისჯილი. ამდენ ხანს, ცხადია, ვერ გაატანდა, სიზმარი უნახავს და მოუწერია: უფსკრულის პირას ვიდექი, ცხენიანი კაცი გამოჩნდა, ქეჩოში მომკიდა ხელი, ჩამარბენინა ამ უფსკრულში და ამომარბენინაო. სულ შვიდი ნაბიჯი გამომივიდა. შვიდ წელიწადში დავბრუნდებიო.

მართლაც შვიდ წელიწადში გაათავისუფლეს (1937 წელს დააპატიმრეს, 1944-ში - გამოუშვეს).

სერაფიმე საროველის მფარველობის ქვეშ

გადასახლებიდან გათავისუფლებული იმდენად მძიმე მდგომარეობაში იყო, ჯანიც ისე შერყეოდა, ნაბიჯის გადადგმა უჭირდა. ფიქრობდნენ, საქართველომდე ვერც ჩააღწევსო. იმასაც ამბობენ, მისი საბუთები იოსებ სტალინის მაგიდაზე მოხვდაო. სტალინს უნახავს, რომ გადასახლებულთა შორის იყო გრიგოლ შიოს ძე სიდამონიძე, გორის მაზრიდან. მათ ერთ პერიოდში უხდებოდათ სწავლა სემინარიაში. თითქმის ერთი ასაკისანი იყვნენ. სტალინმა გააკეთა ისე, რომ გაეთავისუფლებინათო. უფლის ნება რომ არ ყოფილიყო, სტალინი რას გახდებოდა.

გათავისუფლებული მეუფე ეფრემი შინ ფეხით მიდიოდა, კიდევ ერთი გათავისუფლებული პატიმარი მიჰყვებოდა.

გზა ბორნით უნდა განეგრძოთ სწორედ მაშინ, როცა მეუფე ეფრემი ბორანზე უნდა ასულიყო, მებორნემ გზა გადაუღობა, ჩასხდომა დამთავრდაო. მუხლებში ჩაუვარდნენ, მაგრამ არაფრით არ მოუსმინა. ბორანმა გაცურა. მეუფე ეფრემმა კი სიმწრით ტირილი დაიწყო, რადგან ბორანი ახალი ნაკადის გადასაყვანად ერთი კვირის შემდეგ დაბრუნდებოდა. რამდენიმე დღეში შეიტყვეს, რომ ის ბორანი დაუბომბავთ. ყველანი დაღუპულან, უფალს მადლობა შესწირა მეუფემ. შემდეგ ამბობდა: "სულ ვფიქრობდი, რომელი წმინდანია ასე რომ მმფარველობს ამ უცხო ქვეყანაში-მეთქი, შინ რომ დავბრუნდები, მუხლისჩოქით შევალ ჩემს ტაძარში და პირველად რომელი წმინდანის ხატსაც შევხედავ, სწორედ ის წმინდანი იქნება ჩემი მფარველიო".

მართლაც ჩამოვიდა თუ არა, ტაძარში დაჩოქილი შევიდა. წირვა შეჩერდა, როცა ტაძარში მყოფთ ერთიანად გაჭაღარავებული მღვდელმთავარი  დაინახეს. (გადასახლებამდე მას შავი თმა-წვერი ჰქონდა). "თვალი გავახილდა პირველი სერაფიმე საროველის ხატს შევხედეო - იხსენებს უწმინდესი ეფრემი. ამბობდა რუსეთის მიწაზე სწორედ ეს წმინდანი მმფარველობდაო".

პატრიარქად არჩევა

1960 წელს მეუფე ეფრემი კათოლიკოს-პატრიარქად აირჩიეს. უწმინდესი ეფრემი 12 წლის განმავლობაში მართავდა საქართველოს ეკლესიას. ურთულესი პერიოდი იყო, თითქოს პოლიტიკურად დათბა, მაგრამ ეკლესიების დევნა განახლდა და გაძლიერდა. ნიკიტა ხრუშჩოვმა ტელევიზიით განაცხადა, მე უკანასკნელ მღვდელს ეკრანიდან გაჩვენებთ, ის იქნება ბოლო სასულიერო პირი ჩვენს ცხოვრებაშიო. ისიც დასძინა, წინასწარ ვიცი ან ქართველი, ან უკრაინელი იქნება ის მღვდელიო. ასეთ რთულ დროს უწმინდესმა ეფრემმა ბევრი საგმირო საქმე ჩაიდინა.

ყველგან იხურებოდა ეკლესია-მონასტრები, აკადემიები, სემინარიები. რეგიონებში თითო ან ორი ტაძარი მოქმედებდა. თბილისში  ასეთი იყო წმინდა ბარბარეს ტაძარი, დიდუბის ღვთისმშობლის, ალექსანდრე ნეველის, ქაშვეთის, სიონისა და მთაწმინდის ტაძრები (სულ 7 ტაძარი) ერთ-ერთი უნდა დაეხურა საბჭოთა მთავრობას. არჩევანი მთაწმინდაზე შეაჩერეს. ადრე მამადავითის ტაძარი არასოდეს დახურულა. მინისტრთა საბჭოს რელიგიის საქმეთა რწმუნებულის აპარატმა პირდაპირ მოსთხოვა უწმინდეს ეფრემს მისი დახურვა.

პატრიარქმა გაზეთში გაახვია ნაჯახი და ცეკაში მივიდა. მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარეს, გივი ჯავახიშვილს გაუკვირდა მის კაბინეტში ნაჯახით შემოსული პატრიარქი რომ დაინახა.

- ეს რა არის, ბატონო ეფრემ? - ჰკითხა პატრიარქს (ხაზგასმით ბატონობით მიმართავდა).

- ეს ნაჯახი გახლავთ. თუ მთაწმინდის ტაძარს დახურავთ, აიღეთ და მეც თავი მომკვეთეთ. თუ თქვენ არ მომკვეთთ, თავს თავად მოვიკლავ და მთელი მსოფლიო გაიგებს, რატომ მოვიკალი თავიო.

დაიბნენ. შეეშინდათ, უწმინდეს ეფრემს მართლა არ შეესრულებინა დანაპირები. კი გამოცხადდა, მთაწმინდის ტაძარი დაიხურაო, მაგრამ ერთი წუთითაც არ შეჩერებულა წირვა-ლოცვა. ასე გადარჩა ერი კიდევ ერთ განსაცდელს.

ცნობილია ასეთი ფაქტიც, სომხეთის პატრიარქი ვაზგენი სოხუმში ყიდულობდა მიწებს სომხებისათვის. უწმინდესმა ეფრემმა წერილი მისწერა: - ძალიან კარგია, რომ ზრუნავ სომხებზე, მაგრამ უმჯობესი იქნებოდა მათთვის მიწები სომხეთში გამოგეყოთ, იქ ხომ ბევრი დაუსახლებელი ადგილიაო. ერთ კვირაში დაიბარეს რწმუნებულის აპარატში და მკაცრად უთხრეს: შენ ვინ გეკითხება, ვინ ვის სად უყიდის მიწასო(?!).

აფხაზეთში სხვა ეროვნების ხალხის ჩასახლების პოლიტიკა კარგა ხანია დღის წესრიგში იყო. ამას აღწერდა ქართველი მოღვაწე თედო სახოკია თავის "მოგზაურობანში". შედეგი ჩვენ უკვე ვნახეთ.

უწმინდესი ეფრემისგან გმირობის ტოლფასი იყო, რომ მან "ახალი აღთქმა" დაბეჭდა 5.000 ეგზემპლარად. მაშინ ქადაგებაც კი საშიში იყო, არამცთუ სახარების დაბეჭდვაზე ფიქრი. მოლაპარაკებას ცდილობდნენ, თვალს დავხუჭავთ, ოღონდ 500 ეგზემპლარზე მეტი არ დაიბეჭდოსო. უწმინდესს უთქვამს, 500 წიგნი ვის ეყოფა, დიდი მრევლი მყავსო. ამ კამათში გივი ჯავახიშვილს მაგიდაზე ხელი დაურტყამს: - რა გააწყალეთ, ბატონო ეფრემ, გული, ვთქვით 500 ე.ი. 500 დაიბეჭდებაო.

უწმინდესი ეფრემი წამომდგარა: - შენ ვის უყვირი, ორიათასწლიანი ეკლესიის მეთაურს? მე შენ აღარ დაგელაპარაკებიო. ამ სიტყვებით გამოსულა კაბინეტიდან. ჩინოვნიკი უკან დაედევნა. პატრიარქი არ დაელაპარაკა. შემდეგში სამჯერ სთხოვა აუდიენცია. სამჯერვე უარი უთხრა. ერთხელ მაინც რომ მიეღო, შეიძლება 500 არა, მაგრამ 1000 დაბეჭდილიყო. პროტესტით იმას მიაღწია, რომ 5.000 დაიბეჭდა.

საოცრება იყო ისიც, რომ მაშინ, როცა საბჭოთა კავშირში ყველგან იხურებოდა სემინარიები, 1963 წელს უწმინდესმა ეფრემმა გახსნა ორწლიანი საღვთისმეტყველო-სამოძღვრო სასწავლებელი, რომელიც შემდეგში სემინარიად გადაკეთდა. სასწავლებლის პირველი რექტორი იყო სრულიად საქართველოს დღევანდელი კათოლიკოს-პატრიარქი, უწმინდესი და უნეტარესი ილია II.

შენახული შაურიანი

ეფრემ II უაღრესად თავმდაბალი პიროვნება იყო. ლესელიძის ქუჩაზე უყვარდა სეირნობა, მაშინ პატრიარქს ვერც კი ცნობდნენ.

იმ პერიოდში სიონის კიბე სხვანაირი იყო. ერთი მათხოვარი იჯდა ხოლმე, რომელიც ძალიან უყვარდა უწმინდეს ეფრემს. ჩაუვლიდა და ჩამოუჯდებოდა გვერდით. ესაუბრებოდა. ერთხელ გამოიარა ერთ-ერთმა სტუდენტმა, რომელმაც ვერც კი წარმოიდგინა, რომ შეიძლებოდა მათხოვრის გვერდით მჯდომი პატრიარქი ყოფილიყო და "მოწყალება გაიღო", შაურიანი ჩაუდო ხელში. პატრიარქი მთელი სიცოცხლე ინახავდა იმ შაურიანს. ამბობდა, სწორედ ეს არის, რაც ჩემი ოფლით მოვიპოვე ჩემი სიცოცხლის მანძილზეო.

ერთხელ ორი რუსი მღვდელმთავარი ჩამოვიდა საქართველოში. პატრიარქის ნახვა უნდოდათ. შევიდნენ ტაძარში, უწმინდესი ეფრემ II მოკრძალებით იყო ჩამომჯდარი. უბრალო კაბა ემოსა და ჭაღარა თმა სადად ჰქონდა შეკრული. რუსი მღვდელმთავრები კი დიდებულად შემოსილები გახლდნენ. შემობრუნდნენ და დაინახეს ეფრემ II. დაუძახეს:
- Ей, послушник!
- Я не послушник,  - უპასუხა ეფრემმა მშვიდად.
- Ну, кто ты, монах, что ли?
-  Нет, не монах, выше бери.
- Что, иеромонах?
- Нет, еще выше.
- Архимандрит?
- Нет.
- Епископ? - გაოცება დაეტყო სტუმრებს
- Еще выше.
- Патриарх?!  - აღმოხდათ და იმ წუთში მუხლი მოიყარეს უწმინდესი ეფრემ II-ის წინაშე.

 

* * *

უყვარდა თქმა: - ადამიანს ორი ყური იმიტომ აქვს, ერთით ისმინოს, მეორეთი - აისხლიტოსო. ყურებს შორის კი ღმერთმა ტვინი ჩაგვიდო, რომ გავარჩიოთ, რა უნდა შევუშვათ და დავიტოვოთ გონებაშიო.

ავადმყოფობის ჟამს შვიდგზის ზეთისცხება შეუსრულა უწმინდესმა და უნეტარესმა ილია II. თითქოს ძალა მიეცა. ფეხზე დადგა. რამდენიმე ხანი იცოცხლა კიდევ... აღესრულა ბრწყინვალე შვიდეულში.

სსრკ მინისტრთა საბჭოსთან არსებული რელიგიის საქმეთა საბჭოს რწმუნებულს საქართველოს სს რესპუბლიკაში ამხ. დ.ა. შალუტაშვილს

მოხსენებითი ბარათი

თქვენი დავალებით ა.წ. 4-8 მარტს მივლინებით ვიყავი აბხაზეთის ასსრ-ში. მივლინების მიზანი იყო შეგვესწავლა აბხაზეთის ასსრ-ს ტერიტორიაზე მდებარე ე.წ. `წმინდა ადგილები~ და ადგილობრივ საბჭოთა ორგანოებთან ერთად დაგვესახა კონკრეტული ღონისძიებანი ამ ადგილებში მორწმუნეთა მასიური ლოცვის ლიკვიდაციის შესახებ.

აბხაზეთის ასსრ-ში საბჭოს რწმუნებულ ა.ი. ლაგვილავასთან ერთად შევისწავლეთ ე.წ. "წმინდა ადგილები" აღმოჩნდა, რომ ნაცვლად 6 "წმინდა ადგილისა", როროგც თავის ანგარიშში მიუთითებს ამხ. ა.ი. ლაგვილავა, აფხაზეთში ფაქტიურად არსებობს 3 "წმინდა ადგილი", კერძოდ, სოხუმის რაიონის სოფ. კამანასა და სოფ. თავისუფლებაში და გუდაუთის რაიონში ახალ ათონში. დანარჩენი "წმინდა ადგილები", კერძოდ სოფ. ილორსა, ოდიშსა და პავლოვკაში ითვლებიან არა წმინდა ადგილებად, არამედ აქ არსებულ ეკლესიების დღესასწაულებად.

გადმოცემები ე.წ. "წმინდა ადგილების" შესახებ ძირითადი ერთნაირია. ქართული მართლმადიდებლობის წარმომადგენლები ისევე გაიგებენ მათ შინაარსს, როგორც საქართველოში ქრისტიანობის შემოსვლის ისტორია გადმოგვცემს.

ზემოაღნიშნულ ადგილებში მორწმუნეთა მასიური მსვლელობა ხორციელდება წელიწადში ერთხელ. კამანაში ყოველი წლის 4 ივლისს, ახალ ათონში 23 მაისს, ხოლო სოფ. თავისუფლებაში - 6 მაისს. კამანაში და ახალ ათონში აღნიშნულ დღეებში მორწმუნეები მოდიან საბჭოთა კავშირის სხვადასხვა რაიონებიდან, თითქმის ყველა კუთხიდან. ძირითადად კი რუსები და უკრაინელები. სოფ. თავისუფლებაში კი მიდის მხოლოდ სომეხი და ბერძენი მოსახლეობა. მაგ. ჩვენი ყოფნის დროს აქ იყო მოსული მორწმუნე უზბეკეთიდან. "წმინდა ადგილის" არსებობა კამანაში დაკავშირებულია მთის ძირიდან გამოსულ წყალთან. მას მიაწერენ განკურნების უნარს. ამიტომ 4 ივლისს მოსული მორწმუნეები ბანაობენ მასში. ყოველი მორწმუნე, რაგინდ ავადმყ-ოფიც არ უნდა იყოს იგი, ბანაობის შემდეგ აცხადებს, რომ იგი კარგად არის. მართალია შეიძლება გვეჩვენოს, რომ იგი ისეთივე ჩვეულებრივი წყაროა, როგორც სხვა ადგილებში, მაგრამ ფაქტია, რომ ეს წყალი გარკვეულ ზეგავლენას ახდენს მორწმუნის ჯანმრთელობაზე. როგორც ცნობილია მედიცინაში არსებობს ფსიქოთერაპიული მეთოდი მკურნალობისა. ავადმყოფი განეწყობა რა იმისათვის, რომ იგი თუ აღნიშნულ წყალში იბანავებს, მორჩება, ბანაობის შემდეგ ის მართლაც კარგად გრძნობს თავს.

მიუხედავად იმისა, რომ კამანაში არსებულ წყაროში არავითარი სპეციფიკური არ არის და სხვა წყალშიც ისევე შეიძლება მორჩენა, როგორც ამ მდინარესი, რომელსაც გუმისთა ეწოდება, ქრისტიანული რელიგიის მიერ ოდესღაც "წმინდა ადგილად" წოდებული გუმისთას სათავე დღესაც მაგიურად მოქმედებს მორწმუნეებზე. მიუხედავად იმისა, რომ სოხუმიდან კამანამდე არის ერთადერთი საკმაო და მოუწყობელი გზა, მორწმუნეები იქამდე მიდიან არა მხოლოდ ამ გზით, არამედ მთებზე გადამავალ ვიწრო საცალფეხო ბილიკებითაც კი. შედარებით იოლია მოხვედრა ახალ ათონში, სადაც მორწმუნეებს შეუძლიათ მივიდნენ არა მხოლოდ სამანქანო, არამედ სარკინიგზო გზითაც, მაგრამ შედარებით კამანასთან ამ ადგილის იზოლაცია ადვილია. საქმე იმაშია, რომ აღნიშნულ ადგილას არის ერთადერთი ვიწრო მისასვლელი გზა ავტომანქანის გზიდან და სარკინიგზო ბაქნიდან. ამიტომ ამ ვიწრო მისასვლელის ჩაკეტვა მთის ძირითადი მისასვლელის გაუქმებას გამოიწვევს, რაც დღესასწაულის დღეს მორწმუნეთა შეჩერების საკმაოდ ეფექტური საშუალებაა. აღნიშნული მისასვლელის ჩაკეტვა გამართლებულია იმ აზრით, რომ მთის ძირიდან გამომავალი წყარო გამოყენებულია სასმელად, ამიტომ მასსი ბანაობა ნებადართული არ არის. შედარებით რთულია მორწმუნეთა შეკავება სოფ. თავისუფლებაში მდებარე "წმინდა ადგილთან". ძველი ეკლესიის ნანგრევის ირგვლივ არის სომხური სასაფლაო. ადგილობრივი სომხობის ნაწილი ყოველ წელს 6 მაისს მიდის თავის მიცვალებულთა საფლავზე, მაგრამ რადგან 6 მაისი არის წმ. გიორგის სახელობის დღე, აღნიშნულ ადგილას მოდის ბერძენი მოსახლეობაც.

რა ღონისძიებები იქნა დასახული ადგილობრივ საბჭოთა ორგანოებთან და აფხაზეთის ასსრ-ში საბჭოს რწმუნებულ ა.ი. ლაგვილავასთან ერთად?

საქალაქო და რაისაბჭოს აღმასკომებთან არსებული კომისიების მუშაობის შემოწმებისას აღმოჩნდა, რომ კომისიები არც სოხუმის, არც ოჩამჩირისა და არც გუდაუთის რაიონებში არ მუშაობენ. "წმინდა ადგილებიდან" დაკავშირებით ყოველგვარი საქმის კურსში არიან მხოლოდ ამ კომისიათა თავმჯდომარეები. ე.ი. აღმასკომის მდივნები. კომისიების სუსტ მუშაობაზე მიუთითებს ის ფაქტი, რომ ცნობებს რელიგიური საზოგადოებიდან იღებენ არა კომისიები, არამედ უშუალოდ იღებს რწმუნებული და იგი აძლევს ამ ცნობებს კომისიებს.

რაც შეეხება "წმინდა ადგილებიდან" დაკავშირებულ მუშაობას, მას ძირითადად ატარებს რელიგიის საქმეთა საბჭოს რწმუნებული საოლქო კომიტეტისა და ადგილობრივი მილიციის საშუალებით. სოფ. კამანაში არსებულ "წმინდა ადგილის" ლიკვიდაციის მიზნით ამხ. ა.ი. ლაგვილავამ წამოაყენა წინადადება აღნიშნულ ადგილას მოეწყოთ კალმახის მეურნეობა, რაც ჯერ ერთი, ეკონომიურად ნაკლებ ხარჯებს მოითხოვს და მეორეს მხრივ დაიკავებდა რა იქ გამომავალ წყაროს, მორწმუნეებს მექანიკურად შეუზღუდავდა იქ ბანაობის შესაძლებლობას. ეს საკითხი ოფიციალურად დაისვა, იგი თითქოსდა მიღებულ იქნა კიდეც, მაგრამ ორგანიზაციამ, რომელსაც უნდა გაეკეთებინა იგი უარი თქვა. რაიაღმასკომის წინაშე დაისვა საკითხი აღნიშნული ადგილის გამოყენების შესახებ. როგორც კომისიის თავმჯდომარემ ამხ. პაიჭაძემ და აღმასკმის თავმჯდომარის მოადგილემ ამხ. სიჭინავამ განაცხადეს, რაიაღმასკომი ფიქრობს სოფ. კამანაში ააშენოს ან ღორების ანდა მეფრინველეობის ფერმა. ამით დაკავდება ის ფართობი, რომელსაც "წმინდა ადგილად" სცნობენ და ამავე დროს ადგილი არ ექნება მორწმუნეთა მილიციის ძალებით უკან გაბრუნებას. მორწმუნეებმა, იციან რა, რომ 4 ივლისს მათ ხელს შეუშლიან კამანაში მისვლაში, მიმართეს ახალ ხერხს. მოდიან ერთი კვირით ადრე ან გვიან და სახლდებიან ადგილობრივი მოსახლეობის ბინებში. 4 ივლისს კი იქვე წყაროში ბანაობენ. იმ მიზნით, რომ ასეთ მოქმედებას არ ექნეს ადგილი, საბჭოს რწმუნებულის ინიციატივით გაფრთხილებულ იქნა სოფ. კამანაში მიმაგრებული მილიციის რწმუნებული, რომ ამ პერიოდში არ დაუშვას ადგილობრივი მოსახლეობის მიერ მორწმუნეთათვის ბინების მიქირავება. ასევე აუკრძალოს მორწმუნეებს ღამის გათევა ღია ცის ქვეშ. ამასთან ერთად სოხუმის რაიაღმასკომთან არსებული რელიგიური კულტების დარგის კანონმდებლობის დაცვის ხელშემწყობი კომისიის აქტივის წევრები მილიციის თანამშრომლებთან ერთად იმორიგევებენ ადგილზე, აუხსნიან მორწმუნეებს, რომ რელიგიური წესების შესრულება ღია ცის ქვეშ კანონმდებლობით ნებადართული არ არის, ამიტომ მათ არ უნდა შეასრულონ იგი კამანაში, სადაც არ არის მოქმედი ეკლესია. ამგვარი მუშაობა, სანამ კამანაში არსებული წყარო შემოიღობება და მიუვალი გახდება მორწმუნეებისათვის, გარკვეულად შეაფასებს მათ მსვლელობას.

თუ კამანში არსებულ წყაროს მორწმუნეთათვის განმკურნებელი მნიშვნელობა აქვს, ამიტომ მორწმუნეები იქ მიდიან იმისათვის, რომ იბანაონ რათა განიკურნონ, ანალოგიურ წყაროს ახალ ათონში არავითარ მნიშვნელობას არ ანიჭებენ. ახალი ათონის "წმინდა ადგილას" მუშაობას ძირითადად საბჭოს რწმუნებული და ახალი ათონის სანატორიუმის დირექტორთან არსებული აქტივი აწარმოებს. ამჯერადაც ამავე აქტივთან ჩატარებულ იქნა საუბარი. გარდა იმისა, რომ ჩაკეტილი იქნება მთაში კლდეში გამოკვეთილ ეკლესიის მსგავს მღვიმესთან მისასვლელი ერთადერთი გზა, ამავე დროს დღესასწაულ დღეებში 23 მაისამდე და მის შემდეგ კვირეებში ახალი ათონის სანატორიუმის ტერიტორიაზე მოეწყობა მასიური კულტურული ღონისძიებანი, რითაც მორწმუნეთა ყურადღება ერთგვარად ჩამცილებულ იქნება "წმინდა ადგილს". ამავე დროს თვით დამსვენებლები იქნებიან მობილიზებულნი, რათა განემარტო მორწმუნეებს ამ "წმინდა ადგილის" უაზრობა და ის, რომ ისინი თავიანთი ამ ადგილას მოსვლით და ღია ცის ქვეშ რელიგიური წესების შესრულებით არღვევენ საბჭოთა კანონმდებლობას რელიგიური კულტების დარგში.

სოფ. თავისუფლებაში მოქმედ "წმინდა ადგილზე" სპეციფიკური მდგომარეობაა იმ მხრივ, რომ აქ მორწმუნეები მოდიან ისეთ რელიგიურ დღესასწაულზე, როგორიცაა გიორგობა. აქ არსებული სომხური სასაფლაო და ძველი ეკლესიის ნანგრევები მიჩნეულია წმინდა ადგილად. არც ადგილობრივმა სომეხმა მოსახლეობამ და არც ბერძნებმა არ იციან თუ რატომ თვლიან მას წმინდა ადგილად. ქართული მართლმადიდებლობაც არ სცნობს ამ ადგილს წმინდად. როგორც წესი რელიგიური დღესასწაულების დროს, კერძოდ გიორგობას 6 მაისს აქ მოსახლეობა მოდის მხოლოდ იმიტომ, რომ შესწიროს ფრინველი, ხოლო ზოგჯერ პირუტყვიც. საქართველოში ქრისტიანულ რელიგიაში შემორჩენილი კერპთაყვანისმცემლობის ეს ნიშანი, რომელიც მასიურადაა მოდებული რესპუბლიკაში განსაკუთრებით ძლიერ ვლინდება სოფ. თავისუფლებაში. აქ 6 მაისს მოჰყავთ ასობით ფრინველი. მათ კლავენ და ქეიფობენ. ამ `წმინდა ადგილას~ მსვლელობის ლიკვიდაცია მხოლოდ მასინ იქნება შესაძლებელი თუ მთლიანად იქნება აღებული როგორც ძველი ეკლესიის ნაშთი, ასევე აქ არსებული სომხური სასაფლაო. სასაფლაოს არსებობა აძნელებს მომსვლელ მორწმუნეთა უკან გაბრუნებას. ისინი აცხადებენ, რომ აქ მოდიან მიცვალებულთა სულის მოსახსენებლად. მიუხედავად ამ სიძნელისა, კომისიასთან არსებული აქტივისა და რწმუნებულის მეშვეობით, ცხადია მილიციის ორგანოებთან ერთად ხდება დღესასწაულის დღეებში მოსახლეობის გაფრთხილება, რათა მათ თავის მხრივ ზემოქმედება მოახდინონ მორწმუნეებზე. მხოლოდ ამ გზით შეიძლება თავისუფლებაში მორწმუნეთა მასიური მსვლელობის შეჩერება.

გარდა ე.წ. "წმინდა ადგილებთან" დაკავშირებული საკითხებისა, ამხ. ვანილაშთან გავარკვიეთ ზოგიერთი საკითხი. კერძოდ ილორის ეკლესიიდან შემოსულ საჩივრებზე ლაგვილავას მიერ ჩვენთვის პასუხის გაუცემლობის შესახებ. ადგილზე მისვლით ვნახავთ, რომ ილორის ეკლესიის ყოფილმა აღმასრულებელმა ორგანოს თავმჯდომარემ თომა ბოკუჩავამ არ გადაუხადა რა ეკლესიას მისგან მითვისებული 7000 მანათი, სასამართლოს აღმასრულებლის მიერ აღწერილ იქნა ბოკუჩავას ქონება და გადატანილია ეკლესიაში. რადგან მომჩივნები, რომლებიც ცდილობენ როგორმე გათავისუფლებულ იქნას რწმუნებული ლაგვილავა თანამდებობიდან, მრავალცილისმწამებელ ამბებს თხზავენ თითქოსდა ლაგვილავას და ბოკუჩავას კავშირის შესახებ, ლაგვილავამ ეს საქმეები გადასცა პროკურატურის ორგანოებს გამოძიებისათვის. გამოძიებისა და სასამართლოს მიერ მიღებულ შედეგებს გაგვაცნობს თვითონ ლაგვილავა.

რაც შეეხება ილორის ეკლესიაში შემოსულ პირუტყვსა და ფრინველს, იმ მიზნით, რომ იგი ეკლესიის შემოსავალში შესულიყო, რწმუნებულის ინიციატივით დამზადების კანტორიდან ეკლესიაზე მიმაგრებულ იქნა სპეციალური თანამშრომელი, რომელიც ეკლესიის აღმასრულებელი ორგანოსაგან იბარებს შეწირულ პირუტყვს, ხოლო თანხას პირდაპირ რიცხავენ სახელმწიფო ბანკში ეკლესიის ანგარიშზე. მიუხედავად ლაგვილავას მიერ გატარებულ ამ ღონისძიებებისა, არც მღვდელი დ. ფიფია და არც აღმასრულებელი ორგანოსა და სარევიზიო კომისიის შემადგენლობა არ იღებს ხელს განზრახვაზე მიითვისონ ეკლესიისათვის შეწირული პირუტყვი. პირიქით, ისინი მოითხოვენ კიდევაც მას. თვით ჩვენი იქ ყოფნის პერიოდში მღვდელმა დ. ფიფიამ თხოვნით მიმართა ლაგვილავას დაერთო მისთვის ნება როგორც გამონაკლისი თვეში ერთხელ წაეყვანა სახლში ერთი ცხვარი და ერთი ქათამი. ამ თხოვნაზე ლაგვილავამ კატეგორიული უარი განუცხადა.

ვფიქრობთ, ამ საკითხში ლაგვილავას პოზიცია სავსებით სწორია.

დასასრულ, უნდა აღვნიშნოთ, რომ როგორც განაცხადა ლაგვილავამ "წმინდა ადგილებთან" მორწმუნეთა მისვლაში მას საკმაოდ ეხმარება საოლქო კომიტეტი, რაც დაადასტურა მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილემ ამხ. ხვარწკიამ. თუმცა საბჭოს 1972 წლის 17 ოქტომბრის N 203 წერილს პასუხს გაუგზავნის ინფორმაციასთან ერთად.

-------------------------------------------------------------------------------


წყაროები, დამოწმებული ლიტერატურა

[1] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, კათოლიკოს პატრიარქ ეფრემ II, საქმე. რვეული N1379 გვ. 1.

[2] - იქვე გვ. 3.

[3] - იქვე გვ. 4.

[4] - კომკავშირის მეორე შობა. თბილისი 1924 წ. გვ. 7.

[5] - საქართველოს უახლესი ისტორიის არქივი ფ. 289. აღწ. 3. საქმე 290.

[6] - საქართველოს საპატრიარქო, მიტროპოლიტ ეფრემის საქმე. N 1379. გვ. 8.

[7] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მიტროპოლიტ ეფრემის საქმე. რვეული N 1664. გვ. 4.

[8] - საქართველოს უახლესი ისტორიის არქივი. ფ. 284. აღწ. 3. საქმე. 241.

[9] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მიტროპოლიტ ეფრემის საქმე. N 617. გვ. 2-3.

[10] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი. საქ. N 1664. გვ. 7.

[11] - იქვე გვ. 8.

[12] - იქვე გვ. 10.

[13] - იქვე გვ. 11.

[14] - კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ინსტიტუტი კ. ცინცაძის ფონდი N102. გვ. 354.

[15] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მიტროპოლიტ ეფრემის საქმე. N 1664. გვ. 15.

[16] - იქე გვ. 18.

[17] - სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II. საქმე. საბ. N 1379. გვ. 17.

[18] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მიტროპოლიტ ეფრემის საქმე. N 1664. გვ. 7.

[19] - იქვე გვ. 8.

[20] - იქვე გვ. 9.

[21] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II საქმე. N 907.

[22] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II საქმე. N 3567.

[23] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, საქმე. N576.

[24] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II საქმე. N 907.

[25] - იქვე გვ. 8.

[26] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, კათოლიკოს-პატრიარქი ეფრემ II საქმე. N 3821.

[27] - გ. ლეონიძის სახ. ლიტერატურის მუზეუმის ფ. 26764. არქ. 21.

[28] - საქ. უახლესი ისტორიის არქივი ფ. 1880 საქ. 57. 1 გვ. 1.

[29] - იქვე გვ. 2.

[30] - იქვე გვ. 4.

[31] - იქვე გვ. 8.

[32] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ფ. 693. დოკ. 5042.

[33] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, საქაღალდე 575. დოკ. 4778.

[34] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ფ. 3640.

[35] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ფ. 3641.

[36] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, დოკ. 3607.

[37] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი ფ. 578. დოკ. 4781. გვ. 83.

[38] - იქვე  გვ. 84.

[39] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ფ. 3540.

[40] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ფ. 2. საქმე. 939.

[41] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ფ. N 15584.

[42] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ფ. 2796.

[43] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, საქმე. 1004.

[44] - საქართველოს უახლესი ისტორიის, არქივი, ფ. 1880. საქმე 145. გვ. 1.

[45] - ნინო მჟავანაძე, მარიკა კახაძე, "ასეთი იყო ჩემი საქართველო". 2003 თბილისი. გვ. 409.

[46] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, კათოლიკოს-პატრიარქ ეფრემ II საქმე. N 4647.

[47] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, ფ. 3603.

[48] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მიტროპოლიტ ეფრემის საქმე. N 617. გვ. 9.

[49] - საქართველოს საპატრიარქო არქივი, მიტროპოლიტ ილიას საქმე. N 3868.

[50] - იქვე გვ. 3.

[51] - მ. შავიანიძე მიტროპოლიტი ნაომი. ქუთაისი 2006 წ. გვ. 8.

[52] - იქვე გვ. 10.

[53] - იქვე გვ. 11.

[54] - იქვე გვ. 12.

[55] - იქვე გვ. 13.

[56] - ზ. ჟვანია საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი და მღვდელმთავარნი 1917 წლიდან. ქუთაისი. 1994. გვ. 80.

[57] - ჟურნ. "ჯვარი ვაზისა" 1985 წ. N 1.

[58] - საქართველოს უახლესი ისტორიის ცენტრალური სახელმწიფო არქივი. ფ. 1880. ან 1. საქმე. 76. გვ. 9-16.

[59] - საქართველოს უახლესი ისტორიის არქივი ფ. 1880, ან 1. საქმე 17. ფურც. 26-34.

[60] - XX საუუნის 20-70-იან წლების სასულიერო პირთა ბიოგრაფიული მონაცემები საქართველოს უახლესი ისტორიის არქივი. ფ. 1880. ან. 1. საქ. 77.

 

სერგო ვარდოსანიძე
სრულიად საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქი
უწმიდესი და უნეტარესი ეფრემ II, თბილისი, 2007წ.

მიტროპოლიტი სერგი (ჩეკურიშვილი)

მიტროპოლიტი სერგი, ერისკაცობაში ზურაბ ნიკოლოზის ძე ჩეკურიშვილი, დაიბადა 1959 წლის 13 აპრილს ქ. რუსთავში.

1975 წელს დაამთავრა რუსთავის N6 საშუალო სკოლა, გატაცებული იყო სპორ-ტით. იყო საქართველოს ჭაბუკთა ნაკრების წევრი. 1979-1981 წლებში იმყოფებოდა საბჭოთა არმიის რიგებში. 1981 წლიდან ზურაბ ჩეკურიშვილი სწავლობდა ხარკოვის პედაგოგიურ ინსტიტუტში. ინსტიტუტში სწავლის პერიოდში იგი სერიოზულად დაინტერესდა მართლმადიდებლური სარწმუნოებით. როგორც თვითონ აღნიშნავს: "ერთი მორწმუნე მეზობელ ქალ მარიასთან დავინახე ბიბლია. მანამდე არ ვიცოდი როგორი იყო, ავიღე, გადავშალე და პირდაპირ ეს სიტყვები ამოვიკითხე: "ნუ გეშინია, მე შენთანა ვარ"... მიუხედავად იმისა, რომ ფიზიკურად დიდი, ძლიერი ვიყავი, კბილის ამოღების ძალიან მეშინოდა. ჩემმა ძმამ წამიყვანა ხარკოვში ერთ დამსახურებულ ყბა-სახის ქირურგთან, ნარკოზის გაკეთება შემომთავაზეს, გავიკეთე და მოვკვდი. თხუთმეტი წუთი ჩემს თავს დავყურებდი ზემოდან. გამოფხიზლებული ისეთი შეშინებული გამოვვარდი, პირდაპირ ეკლესიაში წავედი... რწმენასთან დაახლოების გამო ინსტიტუტიდან გამომიშვეს." (67, 2009, 3, 14).

1985 წელს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით ზურაბ ჩეკურიშვილმა სწავლა განაგრძო მოსკოვის სასულიერო სემინარიაში, 1986 წლიდან იგი მორჩილად გადავიდა მოსკოვის წმიდა სამების სერგის ლავრაში. 1987 წლის 13 აპრილს მორჩილი ზურაბი აღკვეცეს ბერად და წმიდა სერგი რადონეჟელის საპატივცემულოდ უწოდეს სახელი სერგი. სულ მალე იგი ჯერ ბერდიაკვნად, ხოლო 1988 წელს მღვდელ-მონაზვნად აკურთხეს. უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით დაინიშნა საფარის მონასტრის წინამძღვრად. როგორც მეუფე სერგი იხსენებს: "პირველად რომ ჩავედი საფარაში, ღუმელის დანთებაც არ ვიცოდი. 25 დეკემბერს ჩავედით. ვაჟა ძია იყო ყარაული, ის გვეხმაურებოდა. პირველი წირვა შობას ჩავატარეთ. იმ თოვლში დაახლოებით 50 კაცი ამოვიდა ფეხით. ძალიან დიდი სიხარული გვქონდა." (67, 2009, 3, 15). მღვდელმონაზონმა სერგიმ საფარის მონასტერში ბევრი იღვაწა რწმენისა და ცოდნის აღორძინებისათვის. უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით იგი აყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში (1991 წ.), ხოლო 1992 წლის 21 დეკემბერს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდმა არქიმანდრიტი სერგი ახალციხისა და სამცხე-ჯავახეთის ეპისკოპოსად გამოირჩია. 25 დეკემბერს, კვირას სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში მოხდა მისი ეპისკოპოსად ხელდასხმა. არქიმანდრიტმა სერგიმ ასე დაიწყო თავისი სიტყვა:

"თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, წმიდა სინოდის წევრნო მღვდელმთავარნო, მამანო, ძმანო და დანო.

დღევანდელი დღე ჩემს ცხოვრებაში განსაკუთრებულია და ჩემი განწყობილების გადმოცემა გამიჭირდება, მაგრამ ღმერთი, რომლის შემწეობამაც აქამდე მომიყვანა, ალბათ იმის ძალასაც მომცემს, რომ ნაწილობრივ მაინც გადმოგცეთ და გაგიზიაროთ ის, რასაც განვიცდი.

თქვენო უწმიდესობავ, ჩემი ცხოვრების ამ მეტად საპასუხისმგებლო წუთებში მინდა გავიხსენო ჩემი პირველი შეხვედრა თქვენთან. თქვენ წასასვლელად ემზადებოდით და ჩემს მისაღებად დრო არ გქონდათ, მაგრამ წასვლა გადაიფიქრეთ და მიმიღეთ. ამ შეხვედრისას თქვენ მითხარით, ღმერთს ძალიან უყვარხართო. მაშინ, მართალი გითხრათ, თქვენი სიტყვების აზრს ვერ ჩავწვდი და უფრო ამპარტავნებით მივიღე, ვიდრე მადლიერებითა და სიხარულით, მაგრამ შემდეგ, როცა სხვა თვალით შევხედე ცხოვრებას, ყოველდღიურად ვგრძნობდი და ვგრძნობ უფლის იმ ზღვარდაუდებელ სიყვარულს და წყალობას, რომლითაც იგი, მწყემსი კეთილი, ჩვენ, მისთა ცხოვართა, გვმწყემსავს.

მინდა ერთი ჩემი საიდუმლოება გაგანდოთ. ამ სიყვარულის შეგრძნებამ გამხადა ქრისტიანი და უფრო მეტიც, აღმიძრა სურვილი - სიყვარულითვე მეპასუხა, ხოლო როცა ვიგრძენი, რომ მე უღირსი ვერაფრით ვპასუხობდი უფლის სიყვარულს, გადავწყვიტე ჩემი ამქვეყნიური ცხოვრება და გრძნობები მისთვის შემეწირა.

ღმერთს ვთხოვ, ამ ძნელ დროს მადლიერების ისეთი გრძნობა მომცეს, რომ სიცოცხლის ბოლომდე სიხარულითა და მოწიწებით მამსახუროს მისი სახელის სადიდებლად.

ჩემი ცხოვრების გზაზე მრავალი განსაცდელი შემხვედრია, მაგრამ როცა კი მოთმინებითა და მორჩილებით მიმიღია, გაღებული მცირე მსხვერპლის სანაცვლოდ უფლისაგან ყოველთვის ათასჯერ მეტი სიხარული მომნიჭებია.

მწამს, რომ ასევე იქნება ჩვენი ერის ცხოვრებაშიც, დღეს ყოველ ჩვენგანს ცხოვრება გვიხდება მძიმე განსაცდელის ჟამს, რომელიც თავს საკუთარი ცოდვებით დავიტეხეთ, მაგრამ არ უნდა დაგვავიწყდეს რომ ღვთის სახიერება უსაზღვროა და რომ მისთვის შეუძლებელი არაფერია "და რა ითხოვოთ სახელითა ჩემითა, იგი ვყო, რათა იდიდოს მამაჲ ძისა თანა" (იოანე 14,13) ამიტომ თუ ჩვენი სათხოვარი გულწრფელი იქნება და ჩვენი მსახურება თავდადებული, ღმერთი ჩვენსას აუცილებლად შეისმენს და სამაგიეროსაც უხვად მოგვაგებს. ამ მძიმე ჟამმა, რომელიც უფალმა დასასჯელად კი არა, გამოსაცდელად გამოგვიგზავნა, უნდა გამოგვწრთოს და განგვსწავლოს: "განგუსწავლენ ჩუენ, უფალო, გარნა სამართალითა და ნუ რისხვითა და გულისწყრომითა" (იერემია 10,24); ამ განსაცდელმა ჩვენს ერს მრავალი წლის მანძილზე დავიწყებული და უგულებელყოფილი უფალი და მისი მცნებები უნდა გაახსენოს, რადგან სწავლაჲ უფლისაჲ განაღებს ყურთა ჩემთა" (ესაია 50,5) ამიტომ თუ ჩვენ მას ღირსეულად ვიტვირთებთ და გავუძლებთ, ცოდვებისაგან განწმენდილნი დავით წინასწარმეტყველთან ერთად გავიმეორებთ: "კეთილ არს ჩემდა, რამეთუ დამამდაბლე მე" (ფსალმ. 118,17) და რაც დაკარგული გვეგონა, ღვთისაგან ათმაგად დაგვიბრუნდება: "რომელი იგი მას ჟამსა არა ჩანს სიხარულისა მიზეზად, ხოლო უკანასკნელ ნაყოფსა მშვიდობისასა მისცემს მის მიერ გამოცდილთა მათ ცხოვრებად მათდა" (ებრ. 12,11).

დიდია ღვთის განგება და ძალა, რომელმაც, თქვენო უწმიდესობავ, თქვენი წმიდა ლოცვებით გამომირჩია და სამცხე-ჯავახეთის უძველესი ეპარქიის მღვდელმთავრად დამადგინა. მე კარგად მესმის, რაოდენ დიდი პატივია ჩემთვის ვიწოდებოდე მღვდელ¬მთავრად იმ მხარისა, რომლის სახელიც ასე განაბრწყინეს იქ მოღვაწე წმინდა მამებმა; მესმის ის პასუხისმგებლობა, რომელიც მე ღვთის, ერის და პირადად, თქვენო უწმიდესობავ, თქვენს წინაშე მაკისრია, მაგრამ ისევ და ისევ იმედი მაქვს ღვთის სახიერებისა, თქვენი წმიდა ლოცვებისა და ჩემი ხალხისა, რომელიც ისევე როგორც საფარის მონასტერში მოღვაწეობისას, ახლაც გვერდით ამომიდგება და მძიმე ტვირთის ტარებაში შემეშველება.

თქვენი მამობრივი მზრუნველობით გარემოცული, მე ისეთი სიხარულით მივდივარ ახალციხეში, როგორც საკუთარ ოჯახში, რადგანაც მჯერა, რომ ქრისტიანობის უდიდესი ძალა სწორედ იმ სიყვარულშია, რომლითაც იგი ადამიანებს ღვთისა და ერთმანეთის სამსახურისათვის აერთიანებს. მე მჯერა ისიც, თქვენო უწმიდესობავ, რომ ღვთის წყალობითა და თქვენი მესაჭეობით ერთსულოვნებით განმტკიცებული ქართული მართლმადიდებელი ეკლესია ქართველი ერის გაერთიანებასაც შეძლებს და მას ღვთისაკენ მიმავალ გზაზე დააყენებს." (61, 1992, 12).

უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ დალოცა მეუფე სერგი.

"სახელითა მამისათა და ძისათა და სულისა წმიდისათა.

ყოვლადსამღვდელონო მღვდელმთავარნო, თქვენო ყოვლადუსამღვდელესოებავ, მეუფე სერგი, ქრისტესმოყვარენო მღვდელნო, ბერნო და მონაზონნო, დანო და ძმანო.

დიდ არს უფალი და საკვირველ არს განგება და საქმენი მისნი. ადამიანის გონება ვერ მიწვდება მის განგებასა და წყალობას. დღეს აღსრულდა ის, რაზეც ორასი წლის მანძილზე ოცნებობდნენ ჩვენი წინაპრები, - ერის საუკეთესო მოღვაწენი და კათოლიკოს-პატრიარქები, ამ ორასი წლის მანძილზე საქართველოს დღეს პირველად ჰყავს სრულად მღვდელმთავართა დასი, რაც იმას ნიშნავს, რომ არცერთი ეპარქია არაა დარჩენილი მღვდელმთავრის გარეშე.

დღევანდელი წირვა, გარდახდილი სვეტიცხოვლის საკათედრო ტაძარში, ნამდვილად ისტორიულია, რადგან დღეს აღსრულდა ის, რაც 21 დეკემბერს განაჩინა წმიდა სინოდმა და კურთხევითა ახალციხისა და სამცხე-ჯავახეთის ეპისკოპოსის სერგისა შეივსო სია ქართული ეკლესიის მღვდელმთავრებისა. ეს არ არის უბრალო დამთხვევა, იგი ნიშანია ღვთის დიდი წყალობისა და მაჩვენებელი იმისა, რომ ერთადერთი გზა, რომელსაც გადარჩენისაკენ მივყავართ, ქრისტეს გზაა.

საოცარია და რთული მე-20 საუკუნე, რადგანაც იგი აღსავსეა წინააღმდეგობებითა და მოულოდნელი მოვლენებით. ჩვენ ისეთი მოვლენების მოწმენი გავხდით, რომელთაც ვერც კი წარმოვიდგენდით. საქართველო დამოუკიდებელი სახელმწიფო გახდა და ეს ოცნება ღვთის მადლით აგვიხდა, მაგრამ უფალმა ისიც გვაჩვენა, რომ თუ ქართველობა სულიერად არ ამაღლდა და ფერი არ იცვალა, გამოცხადებული დამოუკიდებლობა ცარიელ სიტყვადღა დარჩება. ჭეშმარიტ თავისუფლებას ის მოიპოვებს, ვინც თავისი თავის უფალი გახდება, ანუ საკუთარი ვნებების დამორჩილებით თავს დააღწევს ცოდვის ტყვეობას. ამიტომ ერის თავისუფლების პროცესი ყოველი ადამიანის განთავისუფლებით უნდა დაიწყოს. დღეს კი თავისუფლება აქვს ყველას და ყველაფერი შეუძლია: ძარცვა, ძალადობა, მკვლელობა. დღეს ქართველისათვის აღარაფერი დარჩა წმიდა და ხელშეუხებელი. იგი შეურაცხყოფს მღვდლებს, პატრიარქს და ეკლესიასაც კი. ეს ეშმაკის ტყვეობას ნიშნავს. თავისუფალი ისაა, ვინც ამ ბოროტ ძალას თავს დააღწევს და თავის გულსა და ვნებებს დაეპატრონება. ადამიანს ნამდვილად სჭირდება ვნებათა მომთოკავი სულიერი ძალა, სჭირდება მადლი ღვთისა - უძლურთა მკურნალი და ნაკლულევანთა აღმავსებელი. რა თქმა უნდა, ჩვენ ყველანი უძლურნი ვართ და ყველას გვაქვს ნაკლი, მაგრამ რწმენაც უნდა გვქონდეს, რომ ეს ნაკლი განვიცადოთ. ამიტომაც ევედრება ღმერთს დიდი მოძღვარი ეფრემ ასური: მომანიჭე მე განცდაY თვისთა ცოდვათა. კაცი ცოდვებითა და უწესობით კი არ უნდა ამაყობდეს, არამედ ღმერთს უნდა სთხოვდეს განკურნებას და მხოლოდ ამ შემთხვევაში მოვა მასთან ყოველთა მკურნალი, საკუთარ ცოდვებზე თვალახელილი კაცი, სხვის გასაჭირსაც ადვილად დაინახავს და მოყვასისა და ღვთისაკენ სწრაფვით სულიერ ჯვარს შექმნის, რომლის გარეშეც ვერ მივა უფალთან და ვერ გახდება მკვიდრი სასუფევლისა. ამ სულიერი ჯვრის შესაქმნელადაა მოწოდებული ყოველი ადამიანი და მით უმეტეს მღვდელმთავარი.

თქვენი ყოვლადუსამღვდელოესობავ მეუფე სერგი, დღეს უხვად გადმოვიდა თქვენზე მადლი სულისა წმიდისა, დღეს თქვენ ხელი დაგადოთ არა მხოლოდ მღვდელმთავრებმა და მე, ცოდვილმა კათოლიკოს-პატრიარქმა, არამედ ზეციური საქართველოს მკვიდრმა მღვდელმთავრებმაც და პატრიარქებმაც, რომელთაც უხვად მოიწვიეს თქვენზე მადლი. ეცადეთ არ დაკარგოთ ეს მადლი, არამედ პირიქით, მიუმატოთ, ხოლო მოგემატებათ იმ შემთხვევაში, თუ ლოცვასა, მარხვასა და მოღვაწეობას გააძლიერებთ. ამასთანავე, გახსოვდეთ, რომ მადლი პირველ რიგში თავმდაბლებსა და მორჩილებს ეძლევათ. ამას ჩემი გამოცდილებიდანაც გეუბნებით, - ერთადერთი გზა, მიმავალი უფლისაკენ, თავმდაბლობა და მორჩილებაა. თქვენი მოღვაწეობის გზაზე ბევრი გეყოლებათ ხოტბის შემსხმელიცა და შეურაცხმყოფელიც, მაგრამ ამას ნუ შეუშინდებით. როცა ქებას დაგიწყებენ, ეცადეთ, ამპარტავნება არ დაგეუფლოთ, ხოლო შეურაცხყოფამ სასოწარკვეთილებასა და მწუხარებაში არ ჩაგაგდოთ. ერთმა მორჩილმა მოძღვარს ჰკითხა, როგორ მოვიქცე, როცა მაქებენ და მაძაგებენო, მოძღვარმა ურჩია, წასულიყო სასაფლაოზე, ჯერ ექო და შემდეგ, ელანძღა მკვდრები. ასეც მოიქცა, როცა უკან დაბრუნდა, მოძღვარმა ჰკითხა: რა გითხრეს მიცვალებულთა, როცა აქებდიო, - არაფერიო, - უპასუხა მორჩილმა, როცა ლანძღავდიო? - ისევ არაფერიო. შენც ასე მოიქეცი და ცხონდებიო. თქვენც ასე მოიქეცით, მეუფეო სერგი და თავმდაბლობა გამოიჩინეთ არა მხოლოდ კათოლიკოს-პატრიარქისა და უფროსი მღვდელმთავრების წინაშე, არამედ თვით ყველაზე დიდი ცოდვილის წინაშეც კი. აი, ეს იქნება ჭეშმარიტი თავმდაბლობა, რომელიც გარეგნული ქცევის ნორმას კი არა, შინაგან სათნოებას წარმოადგენს.

თქვენ იმ ეპარქიაში მიდიხართ მღვდელმთავრად, რომელმაც თქვენ, როგორც მოძღვარი, უკვე გაგიცნოთ და შეგიყვარათ საფარის მონასტერში მოღვაწეობის მანძილზე. ამ სიყვარულის დადასტურებაა ის, რომ დღეს აქ, სვეტიცხოველში გამართულ ისტორიულ წირვას, ბევრი მათგანი ესწრება. თქვენ მიდიხართ საქართველოს დიდებულ მხარეში, სადაც ოდესღაც ჰყვაოდა მაღალი სულიერი კულტურა. დღეს ამ მხარეს უჭირს, მაგრამ მე იმედი მაქვს, რომ ჩვენი დიდი წინაპრების ლოცვითა და შუამდგომლობით სამცხე-ჯავახეთს კვლავ დაუბრუნდება ძველი დიდება, იგი ხელახლა მოშენდება და მოძლავრდება. აი, ამ საშვილიშვილო საქმეში უნდა გამოჩნდეს, უპირველეს ყოვლისა, მღვდელმთავრის როლი, თქვენ უნდა იზრუნოთ ამისათვის. ჩვენ ისეთ დროში ვცხოვრობთ, როცა ეკლესიის მსახური თვითონ უნდა მივიდეს ხალხთან. თქვენ სრული წარმოდგენა უნდა გქონდეთ თქვენი ეპარქიის ყველა სოფელსა და ყველა ოჯახზე; უნდა იცოდეთ, ვინ რას აკეთებს, ვის რა უჭირს, ვინაა დაცემული და გზასაცდენილი.

მე იმედი მაქვს, რომ სამცხე-ჯავახეთის ყველა სოფელში ამოქმედდება ეკლესია, კვლავ გაბრწყინდებიან ვარძიის, ზედა ვარძიისა და საფარისა და სხვა მონასტრები ბერ-მონაზონთა თავდადებული მოღვაწეობით.

ღმერთი იყოს თქვენი მფარველი.

ღმერთმა დაგლოცოთ და გაგაძლიეროთ.

გეწეოდეთ წმიდათა მართალთა მამათა, რომელთა მოსახსენებელიცაა დღეს, და დიდთა წინაპართა ლოცვა. ამინ." (61, 1992, 12).

1992 წელს მეუფე სერგი დაინიშნა წმიდა გრიგოლ ხანძთელის სახელობის ახალციხის სემინარიის რექტორად. 1996 წელს საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის იგი აღყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში. 1997 წლის 14 ნოემბრიდან მთავარეპისკოპოსი სერგი გადაყვანილ იქნა ნეკრესის ეპარქიის მმართველად. ნეკრესის ეპარქია ერთ-ერთი უძველესია საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში, როგორც "ქართლი ცხოვრება" მოგვითხრობს, IV საუკუნის II ნახევარში თრდატ მეფემ "ნეკრესს კახეთისასა ეკლესია აღაშენა განსრულებით", ხოლო მეფე ვახტანგ გორგასალმა ნეკრესში საეპისკოპოსო კათედრა დაადგინა. ისტორიულმა ძნელბედობამ თავისი კვალი დაამჩნია უძველეს ეპარქიას. XVII საუკუნის დასაწყისიდან შაჰ აბას I-მა კახეთს ნეკრესის სამღვდელმთავრო ტერიტორიის ნაწილი ჩამოაშორა და აქ მუსლიმანური სასულთანო შექმნა, დაიწყო ქართველი ქრისტიანი მოსახლეობის არნახული შევიწროება, გამაჰმადიანება. "ინგილო" გამაჰმადიანებულს ნიშნავდა. XIX საუკუნეში საინგილოში მცხოვრები ქრისტიანი ქართველები ალავერდის ეპარქიაში შედიოდნენ... საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენის შემდეგ, 1925 წელს, შეიქმნა ბოდბის ეპარქია, რომელშიც გაერთიანებული იყო ისტორიული ჰერეთის (საინგილოს) ნაწილიც, მაგრამ XX საუკუნის 20-30-იანი წლების აგრესიული ათეიზმის პოლიტიკის წყალობით ეპარქიაში მოქმედი ეკლესია-მონასტრების უმრავლესობა ადმინისტრაციული წესით დაიხურა. სასულიერო პირები დევნილ მდგომარეობაში აღმოჩნდნენ. 1995 წელს აღდგა ნეკრესის ეპარქია, რომელსაც 2002 წლის 17 ოქტომბრის წმიდა სინოდის განჩინებით ეწოდა ნეკრესისა და ჰერეთის ეპარქია. მეუფე სერგი 17 ნოემბერს ჩავიდა ეპარქიაში. ამ დროს ეპარქიაში მოქმედი იყო რამდენიმე ეკლესია და სამლოცველო სახლი. როგორც მეუფე სერგი აღნიშნავს: "დღესდღეობით ხუთი მონასტერი გვაქვს. უმეტეს მათგანში ყოველდღე წირვა-ლოცვა აღესრულება. მონაზონთა რიცხვი იზრდება, იხსნება ორი მონასტერი: ხარების დედათა მონასტერი, რომლის მშენებლობა თითქმის მთავრდება და მონასტერი ველისციხეში. აღდგენილია ძველი ეკლესიები და ყოველ კვირას წირვა-ლოცვა მიმდინარეობს. ნეკრესის მამათა მოანსტერში თოთხმეტი ადამიანია. ლაგოდეხში გვაქვს მამათა მონასტერი, სადაც მოღვაწეობს შვიდი ადამიანი. გრემის მონასტერში - ხუთი. ლაგოდეხის ივერიის ღვთისმშობლის სახელობის მონასტერშიც ხუთნი არიან. რაც შეეხება ეკლესიებს, ლაგოდეხში სამი ეკლესია გვაქვს: ყაზანის ღვთისმშობლის ტაძარი. იქ საკმაოდ ბევრი ხალხი დადის. ყაზანის ღვთისმშობელი სასწაულმოქმედია; სამების ტაძარი ბოლო პერიოდში აშენდა; არის წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ტაძარი, სადაც დედები არიან. მონაზვნების მოთხოვნით ამ ადგილას მონასტერი სტალინის დროს გაიხსნა. მოქმედი ტაძრებია ვარდისუბანში, ყარსუბანში, თელამაში, შილდაში, კუჭატანში, ახალსოფელში, გიორგეთში, ლელიანში, მთისძირში. ყვარელში გვაქვს ფერისცვალების, იოანე ნათლისმცემლის და დუბის ღვთისმშობლის ტაძარი. ახლა ვაპირებთ საკათედრო ტაძრის აშენებას. ეპარქიაში ფუნქციონირებს სასულიერო გიმნაზია, სადაც სწავლობს 200-ზე მეტი მოსწავლე. 2009 წლის სექტემბრიდან ეპარქიაში იხსნება სასულიერო სემინარია. თავიდან ყვარლის რაიონში ცივად შეგვხდნენ, მაგრამ აღმოჩნდა, რომ ძალიან ბევრი კარგი და თბილი ადამიანი ცხოვრობს იქ, რომელნიც შინაგანად პატიოსანი და ძლიერია. იმედი მაქვს, ყვარელში მორწმუნეთა საკმაოდ სერიოზული კერა ჩამოყალიბდება." (67, 2009, 3, 17).

2000 წლის 28 ნოემბერს საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის მეუფე სერგის მიებოძა მიტროპოლიტობა, ხოლო 2007 წლის 25 დეკემბერს იგი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის პირველი ხარისხის ორდენით. მეუფე სერგი თვლის - "ძალიან ძნელია ეპისკოპოსობა, მით უმეტეს ამ ბოლო ჟამს... ნათქვამია, ადამიანს შვიდი ეშმაკი დასდევს, მღვდელს - თორმეტი, ბერს - ოცდაცამეტი, ეპისკოპოსს - ათი ათასიო, მაგრამ უფალი დიდია."

მიტროპოლიტი იოსები (კიკვაძე)

მიტროპოლიტი იოსები, ერისკაცობაში გიორგი მილენის ძე კიკვაძე, დაიბადა 1959 წლის 17 სექტემბერს ჩოხატაურის რაიონ სოფელ ზედა ფარცხმაში. საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ სწავლა განაგრძო თბილისის იაკობ ნიკოლაძის სახელობის სამხატვრო სასწავლებელში, რომელიც დაასრულა 1978 წელს. 1978-1979 წლებში მუშაობდა ჩოხატაურის რაიონის სოფელ ჩაისუბნის საშუალო სკოლაში ხატვა-ხაზვის მასწავლებლად. 1979-1981 იყო წლებში სამხედრო სავალდებულო სამსახურში, დემობილიზაციის შემდეგ 1981-1985 წლებში ასწავლიდა ქანდაკებას, გრაფიკას და ფერწერას ჩოხატაურის სამხატვრო სკოლაში.

1985-1990 წლებში სწავლობდა თბილისის სამხატვრო აკადემიაში. 1986 წლიდან გიორგი კიკვაძე თბილისის სიონის საპატრიარქო ტაძრის მრევლია, პარალელურად მსახურობდა სტიქაროსნად მცხეთაში, წმიდა ნინოს სახელობის დედათა მონასტერში. 1990 წელს წავიდა საფარის მამათა მონასტერში, სადაც აკურთხეს მორჩილად, იმავე წელს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით ჩაირიცხა თბილისის სასულიერო აკადემიაში. 1991 წლის 16 მაისს, ამაღლების დღესასწაულზე, უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ აღკვეცა ბერად სვეტიცხოველში და უწოდა სახელად იოსები. 1991 წლის 23 მაისს პატრიარქმა მამა იოსები დავით-გარეჯის მონასტერში აკურთხა დიაკვნად. 1991 წლის 3 ნოემბერს უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ბერ-დიაკონი იოსები სიონის საპატრიარქო ტაძარში აკურთხა მღვდელ-მონაზვნად და განაწესა სვეტიცხოვლისა და წმიდა ნინოს დედათა მონასტრის მწირველ მღვდლად.

1992-1993 წლებში იგი მარტყოფის მამათა მონასტრის წინამძღვარია. 1993 წელს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით აღყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში და დაინიშნა სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძრის წინამძღვრის მოადგილედ.

1995 წლის 7 აპრილს წმიდა სინოდის განჩინებით წმიდა ხარების დღესასწაულზე ეკურთხა შემოქმედელ ეპისკოპოსად. შემოქმედის ეპარქია მოიცავს გურიის რეგიონს. მრავალი განსაცდელი გადაიტანა ეპარქიამ XVI საუკუნის II ნახევრიდან - გურიის დიდი ნაწილი ოსმალებმა დაიპყრეს. ისინი სდევნიდნენ ქრისტიანულ სარწმუნოებას, სასულიერო პირებს. 1885 წლიდან არსებობდა გურია-სამეგრელოს ეპარქია, 1917 წლიდან, საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენის შემდეგ, არსებობდა ბათუმ-შემოქმედის ეპარქია. ბოლშევიკური მმართველობის ხანაში (1921-1989 წ.წ.) ყველაზე მეტად გურიის რეგიონი დაზარალდა. ადგილობრივი პროვინციული ლიდერების მოწადინებით დანგრეულ და გაძარცვულ იქნა ეკლესია-მონასტრების უმრავლესობა, ათეიზმმა გადაფარა ყველაფერი. ასეთი რთული, ნივთიერად და სულიერად შეჭირვებული ეპარქია ჩაიბარა მეუფე იოსებმა, რომელიც შეუდგა რა თავის საქმიანობას, დაიწყო ხალხის სარწმუნოებისაკენ შემობრუნება. მისი ღვაწლით ეპარქიაში ამოქმედდა 42 ეკლესია, 5 მამათა და 2 დედათა მონასტერი, სადაც ღვთისმსახურებას ეწევა 21 სასულიერო პირი. მოქმედი ეკლესიებია: შემოქმედის მაცხოვრის სახელობის, ჯუმათის მთავარანგელოზის, მაკვანეთის ხარების, ასკანას ამაღლების, აჭის წმიდა გიორგის, ბახმაროს ფერისცვალების, ჭაჭიეთის შალვა ახალციხელის, ცხემლის ხიდის წმიდა ნიკოლოზის, ერკეთის მთავარანგელოზის, გორბეჟოულის სამების, ჯიხეთის ტაძრად მიყვანების, ჯიხეთის იოანე ნათლისმცემლის, ჯიხეთის წმიდა გიორგის სახელობის, ჯუმათის ხარების, ლანჩხუთის ივერიის ღვთისმშობლის, ლანჩხუთის პანტელეიმონ მკურნალის სახელობის, მზიანას წმიდა გიორგის, ნაგომარის წმიდა მარინეს, ნატანების წმიდა პანტელეიმონის, ხევის წმიდა ნიკოლოზის, უდაბნოს წმიდა იოანე ნათლისმცემლის, სუფსის ყოველთა წმიდათა, შუა ამაღლების, მამულარის ფერისცვალების, ბუკნარის ღვთისმშობლის, კვირიკეთის, შუხუთის წმიდა გიორგის, მერიის ღვთისმშობლის, ჩოხატაურის გრიგოლ ხანძთელის, ფარცხმის ხარების, აცნის, ოზურგეთის, ვაკიჯვრის, ჩიბათის, წყალწმიდის, გრიგოლეთის, დვაბზუს, მამათის, ამაღლების, აკეთის, მახვის, საჭაშისერის ეკლესიები. ეპარქიის სამღვდელოებაა: არქიმანდრიტები: ანდრია კბილაშვილი, მიქაელ მიგინეიშვილი, პეტრე ანდღულაძე, მარკოზ გურგენიძე, დეკანოზები: მათე გორდელაძე, სვიმონ სვანიძე, ბასილ კვირჩრილაძე, იღუმენი აბულონ ხუბუკელაშვილი, იოსებ ღლონტი, დეკანოზი საბა ჟღენტი, მღვდელი გიორგი ჟღენტი, ბართლომე რუხაძე, მიქაელ ტუღუში, მოსე ჩხარტიშვილი, ვახტანგ თოხაძე, ბესარიონ ლომინეიშვილი, დავით ჯანჯღავა, შალვა ჯინჭარაძე, შალვა გოგაძე, კახაბერ წიტაიშვილი, კონსტანტინე ჯინჭარაძე, იოანე ორმოცაძე, ბიქტორ გიორგაძე, გაბრიელ ლომაძე, მირიან ფირცხალაიშვილი, დიმიტრი დარჩია, ბერი ბენიამინ კეკელიძე.

შემოქმედის ეპარქიაში მოქმედი მონასტრებია: 1. ჯუმათის მთავარანგელოზ მიქაელისა (წინამძღვარი იღუმენი მიქაელი მიგინეიშვილი). 2. აჭის წმიდა გიორგისა (წინამძღვარი მღვდელმონაზონი იოსები _ ღლონტი). 3. უდაბნოს იოანე ნათლისმცემლის (წინამძღვარი იღუმენი პეტრე ანღულაძე), 4. შემოქმედის მაცხოვრის (წინამძღვარი მღვდელმონაზონი ელიზბარი (ბაბუხადია), 5. გრიგოლეთისა (წინამძღვარი ზაბულონი (ხუბეკელაშვილი). 6. სამება-ჯიხეთის ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანების დედათა მონასტერი (წინამძღვარი არქიმანდრიტი ანდრია), 7. ოზურგეთის წმიდა ნინოს სახელობის (წინამძღვარი მიტროპოლიტი იოსები). ეპარქიაში ფუნქციონირებს: 1. ოზურგეთის წმიდა ნინოს სახელობის სასულიერო გიმნაზია, 2. ოზურგეთის გაბრიელ ეპისკოპოსის სახელობის სასულიერო პროფესიული სასწავლებელი, 3. ლანჩხუთის იოანე ნათლისმცემლის სახელობის სასულიერო გიმნაზია, 4. ცხემლის ხიდის სამგალობლო სკოლა, 5. სოფელ მაკვანეთის სამგალობლო სკოლა. ეპარქიას აქვს შემდეგი ჟურნალ-გაზეთები: "ანი და ჰოე", გაზეთი "ხარება".

2000 წლის 28 ნოემბერს მეუფე იოსებს მთავარეპისკოპოსის, ხოლო 2007 წლის 3 ივნისს მიტროპოლიტის პატივი მიებოძა.

2007 წლის 25 დეკემბერს მიტროპოლიტი იოსები დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის პირველი ხარისხის ორდენით.

 

მიტროპოლიტი ისაია (ჭანტურია)

მიტროპოლიტი ისაია, ერისკაცობაში ზურაბ მირდატის ძე ჭანტურია, დაიბადა 1961 წლის 12 აპრილს ქ. წალენჯიხაში. როგორც თავის მიერ შედგენილ ავტობიოგრაფიაში გვამცნობს: "დედა სკოლა-ინტერნატის დაწყებითი კლასების მასწავლებელი იყო. მას ძალიან უყვარდა თავისი საქმე. იცოდა კერვა, ქარგვა, სახლში მის მიერ შეკერილი ფარდები, მაგიდისა და ტახტის გადასაფარებლები გვქონდა... მამამ გვასწავლა ჭად¬რაკის თამაში, გამოწერილი ჰქონდა ჭადრაკის ჟურნალები, გვირჩევდა საჭადრაკო ეტიუდებს და ჩვენს შორის იმართებოდა ჩემპიონატი... მე-4 კლასამდე ვსწავლობდი წალენჯიხის სკოლა-ინტერნატში, მე-5 კლასიდან - წალენჯიხის პირველ საშუალო სკოლაში. დავიწყე პიონერთა სახლში ხატვის წრეზე სიარული. გავიმარჯვე პიონერთა სასახლეში ჩატარებულ ხატვის კონკურსებში. მერვე კლასში დღის წესრიგში დადგა მოსწავლეების კომკავშირში შესვლა. ეს უკვე ისეთი დროა, როდესაც კომკავშირსა და კომუნისტურ პარტიას ჩვენს თვალში აღარ ჰქონდა ავტორიტეტი. ჩვენ ვხვდებოდით, რომ იქ ადამიანები შედიოდნენ უფრო კარიერისა და თბილი, უზრუნველყოფილი სამსახურისათვის. მე ამაში სიყალბეს ვხედავდი და რადგანაც შემოქმედებითი სამყაროთი ვსულდგმულობდი ასეთი სიყალბე სრულებით მიუღებელი იყო ჩემთვის". რვა კლასის დამთავრების შემდეგ ზურაბ ჭანტურიამ სწავლა განაგრძო მოსე თოიძის სახელობის პროფესიულ ტექნიკუმში. 1982 წელს აბარებდა სამხატვრო აკადემიაში, შემდეგ ა.ს. პუშკინის სახელობის თბილისის სახელმწიფო პედაგოგიურ ინსტიტუტში... ყველგან გულცივობა დახვდა შემოქმედებითი ნიჭით დაჯილდოებულ ახალგაზრდას... როგორც მეუფე ისაია იხსენებს, "ახლობელმა სამუშაო გამომიძებნა მულტიპიკაციის სტუდიაში, იმ დროს მულტიპიკაციის სტუდიაში მიმდინარეობდა მულტფილმ "ბაბილინა"-ზე მუშაობა, სადაც დამდგმელი მხატვარი იყო ზაალ მეღვინეთუხუცესი. პირველად სწორედ ამ ფილმზე მომიწია მუშაობა - ნახატებს გრაფიკულად ვამუშავებდი. მულტიპიკაციის სტუდიის მხატვრული ხელმძღვანელი გელა კანდელაკი ახალი სასწავლო წლისათვის თეატრალურ ინსტიტუტში აპირებდა მულტიპიკატორების მომზადებას და არჩევდა ახალგაზრდებს მულტიპიკაციის სტუდიისათვის. 1986 წელს შეიძლება ითქვას, ბატონი გელას პირადი მონდომების წყალობით, ჩავირიცხე ინსტიტუტში და გავხდი კინოფაკულტეტის სტუდენტი. ამავე დროს დაემთხვა ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის აღმავლობა... პირველი კურსის დამთავრების შემდეგ, წალენჯიხაში ყოფნის დროს, თბილისიდან ჩამოვიდა ახალგაზრდა კაცი, სახელად ფარნაოზი, მან ჩამოიტანა ხელმოწერებისათვის გამზადებული წერილი, სადაც ხელისუფლებისადმი იყო თხოვნა წალენჯიხის ეკლესიის ამოქმედებისათვის ნებართვის გაცემის შესახებ, ქაღალდზე მხოლოდ ერთი ხელმოწერა იყო, ამ მოთხოვნას ძალმოსილება რომ ჰქონოდა, საჭირო იყო ოცი ადამიანის ხელმოწერა. ამ საქმეში მეც მომიწია მონაწილეობამ. ხელმოწერები შევაგროვეთ და დავგზავნე დანიშნულებისამებრ ერთი საქართველოს კომპარტიის ცენტრალურ კომიტეტში, მეორე - მოსკოვში, მესამე - საქართველოს სსრ რელიგიის საქმეთა რწმუნებულთან, მეოთხე წალენჯიხის რაიკომში. ერთიც საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქისათვის უნდა გამეგზავნა. რჩევა ჩემს ჯგუფელს პაატას ვკითხე (მეუფე ნიკოლოზ ფაჩუაშვილი), რომელიც იმჟამად უკვე ეკლესიის მრევლის წევრი იყო. მან მითხრა, რაღა ფოსტით გავუგზავნოთ წერილი პატრიარქს, წმიდა მეფე თამარის ხსენების დღეს დიდუბეში სწირავს და ეს წერილი იქ მივართვათო. მართლაც მივედით, ხალხმრავლობა იყო, პაატამ მნათეს სთხოვა ჩვენი წერილი გადაეცა პატრიარქისათვის, მან კი გვითხრა ცოტა ხანი დავლოდებოდით. როცა მობრუნდა, გადმოგვცა უწმიდესის დანაბარები, თვითონ გადმომცეს წერილიო. პირველად ვიმყოფებოდი პატრიარქის მსახურებაზე. მაშინ მონათლულიც არ ვიყავი და სახელდახელოდ მასწავლეს, თუ როგორ მოვქცეულიყავი: მუხლი უნდა მომეყარა და ხელზე მთხვევით კურთხევა მიმეღო პატრიარქისაგან, რა თქმა უნდა, მზად ვიყავი ყველაფერი ზედმიწევნით შემესრულებინა, მაგრამ როდესაც საკურთხეველში შემიყვანეს, დავიბენი. საკურთხეველში ტახტზე პატრიარქია დაბრძანებული, მრავალი სასულიერო პირი, სტიქაროსნები, მოკლედ, დაბნეული პირდაპირ პატრიარქისაკენ გავემართე. არ ვიცი, სტიქაროსნებს რა მოეჩვენათ და ხმამაღლა შემომძახეს "დაიჩოქე"! მე, ისედაც დაბნეულს, სულ მთლად გული გამისკდა და დაჩოქების ნაცვლად დავემხე პატრიარქის წინაშე. პატრიარქმა წამომაყენა, ჩამიხუტა, მომასულიერა, რაღაცეები გამომკითხა, წერილი გამომართვა და დამლოცა. საკურთხევლიდან ფრთებშესხმული გამოვედი, უსაზღვრო იყო უწმიდესთან შეხვედრით გამოწვეული სიხარული... ჩემი ნათლობა მამა დავითმა (მიტროპოლიტი დანიელ დათუაშვილი) შეასრულა. მალე მამა დავითი სიონის ტაძრიდან მცხეთაში სამთავროს დედათა მონასტრის წინამძღვრად გადაიყვანეს და მრევლის წევრებიც წირვებზე დასასწრებად თბილისიდან მცხეთაში დავდიოდით. იქ გავიცანი მამა გაბრიელი (ურგებაძე). ჩემთვის ეს წლები ძვირფასად მოსაგონარია: სამთავროს დედათა მონასტერში წირვები, სვეტიცხოვლის ტაძარში ჩასვლა, ფარავნის ტბიდან წმიდა ნინოს გზაზე მსვლელობა. ფოკაში დედათა მონასტრის დაარსების დროს თვენახევარი ფოკას მამათა მონასტერში დარჩენა, შავნაბადას მონასტერში დროდადრო ასვლა. გამიჩნდა სურვილი, მესწავლა სასულიერო აკადემიაში, ვესწრებოდი ლექციებს როგორც თავისუფალი მსმენელი სასულიერო აკადემიის ანთროპოლოგიის ფაკულტეტზე".

1993 წელს ზურაბ ჭანტურია შეიმოსა მორჩილის კაბით ცხუმ-აფხაზეთის ეპისკოპოსის დანიელის ლოცვა-კურთხევით, მაგრამ სულ მალე იქ განვითარებული მოვლენების შემდეგ (ომი, რუსეთის მიერ აფხაზეთის ოკუპაცია) ცხუმ-აფხაზეთის ეპისკოპოსის სამღვდელოებასთან, დევნილ მოსახლეობასთან ერთად გადალახა საკენი-ჭუბერის უღელტეხილი, 15 სექტემბრიდან იგი ცხუმ-აფხაზეთის სამღვდელოებასთან ერთად დაემკვიდრა მარტყოფის მონასტერში. 1994 წლის 11 აპრილს მაღალყოვლადუსამღვდელოესმა ცხუმ-აფხაზეთის მთავარეპისკოპოსმა დანიელმა მორჩილი ზურაბი-ილია სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში აღკვეცა ბერად და სახელად ისაია უწოდა. იმავე წლის 24 აპრილს უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ბერი ისაია აკურთხა ბერ-დიაკვნად, მალევე ბერ-დიაკონი ისაია მცხეთის წმიდა ოლღას დედათა მონასტერში ხელდასხმულ იქნა მღვდელ-მონაზვნად. 1994-1995 წლებში მღვდელმონაზონი ისაია უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ლოცვა-კურთხევით ასრულებდა მარტყოფის მონასტრის წინამძღვრის მოვალეობას. 1995 წლის თებერვალში მღვდელ-მონაზონ ისაიას ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის მიენიჭა იღუმენის წოდება. 1995 წლის 5 აპრილს საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის წმიდა სინოდმა მიიღო ისტორიული გადაწყვეტილება _ აღსდგა უძველესი ეპარქია ნიქოზისა და ცხინვალისა, რომელიც შუა საუკუნეებში მნიშვნელოვან როლს ასრულებდა საქართველოს ისტორიაში. წმიდა სინოდმა იღუმენი ისაია გამოარჩია ახლადაღდგენილი ეპარქიის საჭეთმპყრობლად. 1995 წლის 9 აპრილს, ღირსი მარიამ ეგვიპტელის ხსენების დღეს, წმიდა სინოდის განჩინების თანახმად, სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა წმიდა სინოდის წევრი მღვდელმთავრების თანამსახურებით აღასრულა იღუმენ ისაიას ეპისკოპოსად კურთხევის წესი. 8 აპრილს სიონის საპატრიარქო ტაძარში ეპისკოპოსად წარდგინებისას იღუმენმა ისაიამ ასე დაიწყო თავისი გამოსვლა:

"უპირველეს ყოვლისა, ვმადლობ ღმერთს ჩემთვის მონიჭებული წყალობისათვის. შემდგომად ღვთისა გმადლობთ თქვენ, უწმინდესო და უნეტარესო მეუფეო, იმ მამობრივი ზრუნვისა და სიყვარულისათვის, რომელმაც ჯერ ეკლესიაში მომიყვანა, ხოლო შემდეგ ღვთისმსახურების გზაზე დადგომა შემაძლებინა და დღემდე მომიყვანა.

გმადლობთ მეუფენო. მოძღვარნო და ყოველნო მორწმუნენო ჩემი თანადგომისა და გამხნევებისათვის, რომ არა თქვენი სიყვარული, დღეს ალბათ აქ, თქვენ წინაშე, წარდგომას ვერ შევძლებდი.

მონასტერში ცხოვრების მანძილზე განმარტოვებული ცხოვრების სურვილი დამებადა. ჩემი მომავალი ცხოვრება უფრო მყუდრო ადგილას მესახებოდა, ვიდრე ანტონ მარტყოფელის მონასტერია. განსაკუთრებით ხშირად აფხაზეთზე ვფიქრობდი, მინდოდა იქ როდესაც დაბრუნებას შევძლებდით, რამდენიმე ძმასთან ერთად სადმე სამოღვაწეო - უდაბნო - ადგილას დავმკვიდრებულიყავი, მაგრამ გამოუკვლელ არიან გზანი შენნი. უფალო! მისი ნებით ჩემი ცხოვრება სულ სხვაგვარად წარიმართა.

მიფიქრია იმაზეც, ბრძოლის ველზე მეთაური ყველაზე ძნელი დავალების შესასრულებლად ვის გაგზავნიდა და ვის სიცოცხლეს დასდებდა სასწორზე. რა თქმა უნდა, იმას, ვისი განსაკუთრებული ნდობაც ექნებოდა. დღეს თქვენი მხრიდან, თქვენო უწმიდესობავ, ჩემს მიმართ სწორედ ამგვარი ნდობა იქნა გამომჟღავნებული, რისთვისაც დიდად გმადლობთ.

დღევანდელი დღე ჩემთვის დასასრულია მყუდრო მონასტრული ცხოვრებისა და იმგვარი გზის დასაწყისია, რომელიც ღვთის წინაშე არა მხოლოდ საკუთარ სულზე, არამედ სხვათა სულებზე პასუხისმგებლობასაც გულისხმობს. ამ პასუხისმგებლობაზე დაფიქრებამ არ შეიძლება ადამიანი არ შეაძრწუნოს, მაგრამ ჩემს მღელვარებას თან სიხარულიც ახლავს, თქვენი ნდობით გამოწვეული.

თუმცა ნიქოზისა და ცხინვალის მხარეს კარგად არ ვიცნობ, ეს კი კარგად ვიცი, რომ აქ მსახურება სასულიერო პირისაგან დიდ ძალისხმევას და თავდადებას მოითხოვს... შევეცდები ამ მხარეში ეკლესიური ცხოვრების გაძლიერებას... არსებული კრიზისის დაძლევა ხომ მხოლოდ ჭეშმარიტი სარწმუნოების მეოხებითაა შესაძლებელი.

ბერად აღკვეცისა თუ დიაკვნად და მღვდლად კურთხევისას უწმიდესისაგან სულ ერთსა და იმავე რჩევას ვიღებდი: ახლა უფრო მეტი თავმდაბლობა და მორჩილება გმართებს, რადგან ეს თვისებები, რომელიც ქრისტიანის ძვირფასი სამკაული და სულიერი წარმატების გვირგვინია, ხარისხის პროპორციულად უნდა იზრდებოდეს.

თქვენო უწმიდესობავ, ყოვლადსამღვდელო მეუფენო, მამანო, დედანო, ძმანო და დანო, სულიერ თანადგომას და ლოცვებში მოხსენიებას ვითხოვ თქვენგან, რათა უფალმა ძალა მომცეს ჩემთვის ბოძებული ჯვრის თავმდაბლობით და მორჩილებით ტარებისათვის." (61, 1995, 4).

უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ მიულოცა ახალ ეპისკოპოსს მღვდელმთავრის ხარისხში ამაღლება და უსურვა წარმატებები თავის საქმიანობაში. ეპარქია, რომელიც მეუფე ისაიამ ჩაიბარა ერთ-ერთი ურთულესია საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში. ცხინვალის რეგიონში გარე ძალების წაქეზებით მოხდა დაპირისპირება ოსებსა და ქართველებს შორის. მეუფე ისაიას ძალისხმევით ეპარქიაში ამოქმედდა ნიქოზის ამაღლების, ავნევის ღვთისმშობლის შობის, ქურთის ყოვლადწმიდა სამების, ლარგვისის თეოდორე ტირონის, იკორთას ალექსი ბერის სახელობის დედათა მონასტერი, ავლევის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის მამათა მონასტერი. 2000 წლის 28 ნოემბერს საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის ეპისკოპოს ისაიას მთავარეპისკოპოსის, ხოლო 2006 წელს მიტროპოლიტის წოდება მიენიჭა. 2007 წლის 25 დეკემბერს იგი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის პირველი ხარისხის ორდენით.

2008 წლის აგვისტოში რუსეთის ფედერაციის რეგულარული ჯარები შემოიჭრნენ საქართველოს ტერიტორიაზე და დაიწყეს ქართული სოფლებისა და ქალაქების დაბომბვა, განსაკუთრებით სასტიკად დაიბომბა ცხინვალის ქართული სოფლები: თამარშენი, კეხვი, აჩაბეთი, ქემერტი, ქურთა, გორის სოფლები: ტყვიავი, ნიქოზი... მეუფე ისაიას ერთი წუთითაც არ მიუტოვებია ეპარქია. როგორც იგი იხსენებს: "აქ დარჩენილმა ქართულმა მოსახლეობამ სხვადასხვა სახის განსაცდელი გამოიარა. განსაცდელის პირველი ტალღა იყო, როცა ბრძოლები ჯერ კიდევ ჩვენგან მოშორებით მიმდინარეობდა, როცა გვიშენდნენ ქვემეხებიდან, რაც ფსიქოლოგიურად მძიმე იყო... მერე განსაცდელის ახალი ტალღა მოიწია. გამოჩნდნენ ბომბდამშენები, რომელთა ჭურვებიც აზანზარებდა აქაურობას, ეს შემზარავი სანახაობა იყო... ჩვენ სასწაულებრივად გადავრჩით, წირვის შემდეგ ყველანი ერთად სატრაპეზოში ვისხედით, ჩვენი სატრაპეზო ერთსართულიანი ნაგებობა იყო, მის გვერდით სენაკები გვქონდა. მარტო ამ ადგილას 12 ჭურვია ჩამოვარდნილი... სამონასტრო ნაგებობა მთლიანად დაიწვა, სრულიად განადგურდა ბიბლიოთეკა და არქივი, არ ვიცი, შესაძლებელია თუ არა სადმე მოვიძიოთ ის უნიკალური ფოტოები, რომელნიც აქ იყო დაცული." (68, 2008, 30).

მეუფე ისაიამ ბოლომდე გაიზიარა ეპარქიის მოსახლეობის მძიმე ხვედრი. ასეთ ვითარებაში უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ მთელ მსოფლიოს უჩვენა გმირობის მაგალითი, იმ დროს, როდესაც გორისა და ცხინვალის რაიონებში რუსული ბომბდამშენები ინტენსიურად ახორციელებდნენ დაბომბვას, ცეცხლის ალში იყო გახვეული სოფლები, პატრიარქი ჯერ გორში, ხოლო შემდეგ ნიქოზში ჩავიდა, გაამხნევა ეპარქიის სამღვდელოება, შეხვდა რუს გენერლებს... მან აღნიშნა: ვერ წარმოგვედგინა, რომ მართლმადიდებელი რუსეთი ასე გაიმეტებდა საქართველოს. 24 აგვისტოს ყოვლადწმიდა სამების საკათედრო ტაძარში მისმა უწმიდესობამ ბრძანა: "რამდენჯერ ყოფილა ჩვენს ისტორიაში, როცა მტერს უნდოდა ხერხემალში გადაეტეხა ჩვენი ერი, უნდოდა ჩვენი მიწა-წყლის წართმევა, ჩვენი კულტურის, ჩვენი სარწმუნოების განადგურება, მაგრამ უფალმა არ დაუშვა ეს და განგვკურნა და დაგვიამა ჭრილობები. ადამიანი, რომელიც გულში ბოროტებას ატარებს, უპირველეს ყოვლისა, თვის თავს ვნებს. შურისძიება არ ახასიათებს ქართველს." (68, 2008, 30). ღრმა ჭრილობები აქვს საქართველოს, ეს ჭრილობები ყველაზე კარგად ჩანს ნიქოზისა და ცხინვალის ეპარქიაში, მაგრამ გვწამს ჩვენი ხალხის შეუდრეკელობისა და თავდადებისა, მეუფე ისაიამ ამ თავდადების მაგალითი უჩვენა ყველას და ასე დარჩება იგი ისტორიაში.

მიტროპოლიტი სერაფიმე (ჯოჯუა)

მიტროპოლიტი სერაფიმე, ერისკაცობაში თამაზ ილიას ძე ჯოჯუა, დაიბადა 1961 წლის 15 თებერვალს ქ. სოხუმში. საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ სწავლა განაგრძო თბილისის სამხატვრო აკადემიის არქიტექტურის ფაკულტეტზე. 1991-1992 წლებში თამაზ ჯოჯუა იმყოფებოდა მარტყოფის მამათა მონასტერში მორჩილებაში. 1992 წლის 28 აგვისტოს ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის დღესას-წაულზე ცხუმ-აფხაზეთის ეპისკოპოსმა დანიელმა (დათუაშვილი) მორჩილი აკაკი ვარძიაში ბერად აღკვეცა და წმიდა სერაფიმ საროველის პატივსაცემად უწოდა სახელი სერაფიმე და დაადგინა ფოკას მამათა მონასტრის წინამძღვრად, ოქტომბრის თვეში ფოკას მონასტერში აკურთხა ბერ-დიაკვნად.

1992 წლის 26 ნოემბერს, უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ბერ-დიაკონი სერაფიმე სიონის საპატრიარქო ტაძარში მღვდელ-მონაზვნად აკურთხა. როგორც მეუფე სერაფიმე იხსენებს: "არასოდეს მიფიქრია ბერობაზე. 1976-1977 წლებში, როდესაც სკოლას ვამთავრებდი, რატომღაც დავიწყე საუბარი ამ თემაზე. მშობლებსაც ვუთხარი, რომ მონასტერში წასვლა მინდოდა. არ ვიცოდი, რა იყო მონასტერი, მაგრამ პატივისცემა და სიყვარული მონასტრისა და სულიერების მიმართ ყოველთვის მქონდა. ასე აღმზარდა დედამ... მყავდა მეგობარი, გიორგი ჭკუასელი, რომელსაც დღესაც ვმადლობ. ის მამა სერაფიმეს სულიერი შვილი იყო, მამა სერაფიმე (კიკონიშვილი) მაშინ შუამთის მონასტერში იყო. ჩემს მეგობარს როცა ჩემ გეგმებზე ველაპარაკებოდი, მამა სერაფიმესთან წასვლა მირჩია. მეც წავედი. ჩემი პირველი მოძღვარი იყო მამა ზაქარია ძინძიბაძე. პირველი ბერი, ვინც გავიცანი იყო მამა სერაფიმე. მასთან 1991 წლის 1 მაისს მივედი, მივეცი აღთქმა, რომ მონასტერში დავრჩებოდი. შემდეგ გავიცანი მეუფე იობი (აქიაშვილი), რომლის კურთხევითაც წავედი მარტყოფის მონასტერში.

1994 წლის აგვისტოში მღვდელ-მონაზონ სერაფიმეს ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის იღუმენის წოდება მიენიჭა. 1995 წლის 5 აპრილს, უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით და საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის განჩინებით დაარსდა ბორჯომისა და ახალქალაქის ეპარქია. ახლადდაარსებული ეპარქიის ეპისკოპოსად სინოდის წევრმა მღვდელმთავრებმა გამოარჩიეს იღუმენი სერაფიმე.

1995 წლის 20 აპრილს, დიდ ხუთშაბათს, მირონის კურთხევის დღეს, უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ქართველ მღვდელმთავართა თანამწირველობით, იღუმენი სერაფიმე სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში ეპისკოპოსად აკურთხა. 19 აპრილს იღუმენმა სერაფიმემ სიონის საპატრიარქო ტაძარში წარმოთქვა სიტყვა: "თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, მეუფენო, მამანო, დედანო, ძმანო და დანო! ვდგავარ ამ წმიდა ტაძარში თქვენს წინაშე და ჩემს თავს ვუსვამ კითხვას: რა უფლებით, რა კადნიერებით ვიღებ ამ დიდ ჯვარს? საქართველოს ეკლესიის ისტორიაში ყოველთვის მოღვაწეობდნენ დიდი მღვდელმთავრები - სულიერი მამები ერისა, რომელთა გვერდითაც მე ჭეშმარიტად მტვერი და ნაცარი ვარ. მაშ, თუ ვიცი ჩემი უღირსობა, რატომ არ ვაცხადებ უარს, რატომ არ ვბრუნდები ფარავნის ტბაზე, სადაც მშვიდად და წყნარად გავაგრძელებდი მოღვაწეობას ჩემს პატარა მონასტერში. ერთადერთი მიზეზი ჩემი თანხმობისა არის მორჩილება მისი უწმიდესობისა და წმიდა სინოდის წინაშე. წმიდა სერაფიმე საროველი ბრძანებს: მორჩილება მარხვასა და ლოცვაზე მეტიაო. იერარქია უფალმა არა მხოლოდ სასუფეველში, დედამიწაზეც დაადგინა. იგი მორჩილებას გულისხმობს, მღვდელმთავარი კათოლიკოს-პატრიარქსა და წმიდა სინოდს უნდა ემორჩილებოდეს, მოძღვარი - მღვდელმთავარს, ბერ-მონაზონი და ერისკაცი - მოძღვარს. გარდა ამისა, ყოველ ადამიანს მორჩილება და პატიოსნება მართებს ერის სამსახურში. როცა იერარქია ირღვევა, სულიერებისა და სიმშვიდის ნაცვლად ერში შფოთი და მღელვარება ისადგურებს. ვინც ეკლესიას არ ემორჩილება, იგი ძე შეცთომილია, რომელსაც აუცილებლად მოიტაცებს ცხვრის ქურქში გახვეული მგელი. ერის კეთილდღეობა მხოლოდ და მხოლოდ ლოცვასა და შრომაზეა დამოკიდებული. "რომელნი ესავენ უფალსა, ვითარცა მთაი სიონი, არა შეირყიოს უკუნისამდე, რომელი დამკვიდრებულ არს იერუსალიმს" (ფს. 124,1), - გვასწავლის დიდი მეფე და წინასწარმეტყველი დავითი: ვერ გაძლიერდება ერი და ვერ გაბრწყინდება სრულიად საქართველო, თუ მთელი ერი არ შესთხოვს შემწეობას უფალს და თითოეული ქართველი არ იშრომებს პატიოსნად და დაუღალავად. გულსატკენი და დასანანია, რომ ადამიანები, განსაკუთრებით ახალგაზრდობა, ან საერთოდ არ ეკარება ეკლესიას, ან იშვიათად შემოდის ეკლესიაში, სადაც სანთელს აანთებს და შინ ვალმოხდილი ბრუნდება. ამ ადამიანებმა არ იციან მადლი და ძალა უფლის წმიდა და პატიოსან სისხლთან და ხორცთან ზიარებისა და მოუნანიებელი ცოდვებით დამძიმებულნი ატარებენ თავიანთ ცხოვრებას. ობობას ქსელის მსგავს საცდურში გახლართულნი ადვილად ტყუვდებიან და დაბრმავებულნი ბოროტებისა და ძალადობის მსახურნი ხდებიან. გამოსავალი ერთია - ეკლესიაში მისვლა, შემეცნება იმისა, რას წარმოადგენს მართლმადიდებლური სარწმუნოება, რას გვაუწყებენ წმიდა მამები, რას გვასწავლის თავის ქადაგებაში უწმიდესი და უნეტარესი ილია II. ყოველ მართლმადიდებელ ქრისტიანს აუცილებლად უნდა ჰყავდეს თავისი მოძღვარი. ის ვინც ჭეშმარიტად ეკლესიური ცხოვრებით ცხოვრობს, აუცილებლად იპოვის სიმშვიდესა და სიხარულს, განსაცდელსაც სიმდაბლით მიიღებს, რამეთუ გულით შეისმენს უფლის სიტყვებს: "რომელნი სთესვიდნენ ცრემლით, მათ სიხარულით მოიმკონ" (ფსალმ. 125,5). სამწუხაროდ, საქართველოში ახლა ახალი სენი შემოიჭრა - მწვალებლობა. ქართველები, რომელნიც ორიათასი წლის მანძილზე ჭეშმარიტ რწმენას ემსახურებოდნენ, დღეს კათოლიკები, ბაპტისტები, იეღოვას მოწმეები, ორმოცდაათიანელები, ბუდისტები, კრიშნაიდები ხდებიან. ხშირად ჰუმანიტარულ დახმარებას ამოფარებული უცხოელები თავიანთ ცრუ სარწმუნოებას ქადაგებენ და ზოგიერთ ქართველს ლუკმა პურის ფასად ყიდულობენ. გავიხსენოთ, რას ბრძანებს პავლე მოციქული: "ვინ განმაშორნეს ჩუენ სიყვარულსა მის ქრისტესა, ჭირმან ანუ იწროებამან, დევნამან ანუ სიყმილმან შიშუელობამან ანუ ურავამან, ანუ მახვილმან" (რომ. 8,36). ეპისკოპოსი გაბრიელი XIX საუკუნეში ქადაგებდა: "არ არის არცერთი შეკითხვა მწვალებლების, რომელსაც ჩვენ ვერ გავცემთ პასუხს, რამეთუ ჭეშმარიტ რწმენაში, ჭეშმარიტ ეკლესიაში ვართ, ერთად ერთი კითხვა მწვალებლებისა, რომელიც უპასუხოდ რჩება ესაა - რატომ თქვენ, მართლმადიდებელნი არ ქადაგებთ ისე, როგორც ჩვენ?~ დიახ, ზოგჯერ მწვალებლები ჩვენზე მეტ გულმოდგინებას იჩენენ სამსახურებში, სკოლებსა და სახლებში. თვით საბავშვო ბაღებშიც იჭრებიან და ადამიანთა გადაბირებისათვის ყოველ ღონეს ხმარობენ. დღეს იმასაც კი გაიგონებთ, რომ საქართველოში ყოველ რელიგიას თანაბარი უფლებები უნდა ჰქონდეს. ჰოი, უგუნურებავ და სირცხვილო ქართველი კაცისა, რომელიც ჭეშმარიტი ღვთის, ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის და ჩვენი წმიდა მამების პატივისცემასა და სიყვარულს დაჰკარგავს.

როგორ წარმომიდგენია მე ეპისკოპოსის ღვაწლი? პირველ რიგში, ეპარქიაში მართლმადიდებლობის გავრცელება და ქადაგება, დაუღალავი შრომა. ეკლესიებისა და მონასტრების აღდგენისათვის დანარჩენ ღვთის მსახურებთან ერთად მოთმინებითა და სიყვარულით აღსავსე ურთიერთობა სამწყოსთან. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ყოველი უქმად გატარებული დღის გამო უფალი პასუხს მოგვთხოვს. ჩემს დღევანდელ სულიერ მდგომარეობას ყველაზე უკეთ პავლე მოციქულის სიტყვებით გამოვხატავ: "იგი ვიყავი ყმა, ვიტყოდი ვითარცა ყმა, შერაცხულ ვიყავ ვითარცა ყმა, ხოლო ოდეს ვიქმენ მამაკაცი, დაუტოვე სიყმისა იგი" (13,21). როგორც ყრმა, რომელიც ხდება მამაკაცი, შემწეობასა და დამოძღვრას ვითხოვ თქვენგან, ვითხოვ თქვენო უწმიდესობავ! მორჩილებით ვხრი თავს და ვიღებ ამ უმძიმეს ჯვარს, თქვენი ლოცვით, მღვდელმთავარნო, მოძღვარნო და ამ წმიდა ტაძარში მვედრებელნო, შემაძლებინოს უფალმა ამ მძიმე ჯვრის ტარება. უფალო, გამაძლიერე, მე უღირსი სერაფიმე. "კურთხეულ ხარ შენ, უფალო, მასწავენ, მე სიმართლენი შენი, ამინ!" (61, 1995, 4).

უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ მიულოცა მეუფე სერაფიმეს ეპისკოპოსის ხარისხში ამაღლება და უსურვა წარმატებანი, სულიერება, მორჩილება, თავმდაბლობა, ის აუცილებელი თვისებები, რომლითაც შემკული უნდა იყოს მღვდელმთავარი. ხალხმა რომ მიგიღოს, შეგიყვაროს, გამოგყვეს, უნდა იცხოვრო მათი ცხოვრებით, მათი ჭირ-ვარამითა და სიხარულით, - აღნიშნა მისმა უწმიდესობამ.

მეუფე სერაფიმე შეუდგა ახლადშექმნილ ეპარქიაში საქმიანობას. 2002 წლის 17 ნოემბრამდე მეუფე სერაფიმე ხელმძღვანელობდა ბორჯომისა და ახალქალაქის ეპარქიას, ხოლო ამის შემდეგ მორჯომისა და ბაკურიანის ეპარქიას. მისი ინიციატივით 2001 წელს ახალქალაქსა და ნინოწმიდაში დაფუძნდა პირველი საეპისკოპოსო რეზიდენცია, იკურთხა ეკლესიები, ამოქმედდა მონასტრები. `ეპარქიაში რომ ჩამოვედი, - იხსენებს მეუფე სერაფიმე, - აქ დამხვდა სამი სასულიერო პირი და ღვთისმშობლის სახელობის მოქმედი ეკლესია. იყო კიდევ ერთი ღვთისმშობლის შობის სახელობის ტაძარი ტიმოთეს უბანში, სადაც მონასტერი ფუნქციონირებდა; წინამძღვარი იყო მამა საბა (მიტროპოლიტი საბა გიგიბერია). ამ წლების მანძილზე აშენდა და განახლდა 35 ეკლესია, სადაც 15 მოძღვარია. ამჟამად შენდება წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესია. იგეგმება წმიდა ბარბარეს სახელობის საკათედრო ტაძრის მშენებლობა, რომელსაც ახალ რეზიდენციასთან ერთად ავაშენებთ. გვაქვს სადგურის დედათა მონასტერი, ტიმოთესუბნის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის მამათა მონასტერი. ჩითხევის წმ. გიორგის სახ. მამათა მონასტერი - "მწვანე მონასტერი," ღვთისმშობლის დედათა მონასტერი. ბაკურიანში ვაშენებთ დიდ საკათედრო ტაძარს, სამნავიან ბაზილიკას."

2000 წელს 28/XI მეუფე სერაფიმე უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით აღყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში. 2007 წლის 25 დეკემბერს იგი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით. 2009 წლის 18 ნოემბერს მთავარეპისკოპოსი სერაფიმე აყვანილ იქნა მიტროპოლიტის ხარისხში.

მიტროპოლიტი ელისე (ჯოხაძე)

მიტროპოლიტი ელისე, ერისკაცობაში ელდარ რაჟდენის ძე ჯოხაძე, დაიბადა 1949 წლის 16 თებერვალს ონის რაიონის სოფელ შქმერში. 1951 წელს ოჯახი საცხოვრებლად თბილისში გადავიდა. პატარა ელდარი სკოლის ასაკში მოინათლა სიონის საკათედრო ტაძარში, ნათლობის საიდუმლო შეასრულა მღვდე¬ლმა (შემდეგში პროტოპრესვიტერმა) პახუმ ობოლაძემ. ელდარ ჯოხაძემ 1966 წელს დაამთავრა თბილისის მე-4 საშუალო სკოლა, შემდეგ 51-ე პროფესიულ-ტექნიკური სასწავლებელი. 1966 წლიდან მუშაობდა ქარხანა "პლასტმასში" ელექტროზეინკლად, 1968-1969 წლებში - სოფელ შქმერის რვაწლიანი სკოლის მათემატიკის მასწავლებლად. 1970 წელს სწავლა განაგრძო თბილისის პოლიტექნიკური ინსტიტუტის საღამოს განყოფილების ელექტროამძრავ მანქანათა და საწარმოო დანადგართა ავტომატიზაციის სპეციალობით, რომლის სრული კურსი 1976 წელს დაამთავრა. ინსტიტუტში სწავლის პერიოდში იგი მუშაობდა თბილისის ელექტრონაკეთობათა სამმართველოში, "თელასი"-ს სადისპეჩერო განყოფილებაში, თბილისის "რადიოქარხანაში". ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ დაინიშნა ამავე საწარმოს ენერგეტიკულ განყოფილებაში ინჟინრად. 1976 წლიდან მუშაობდა გარდაბნის რაიონის ლითონკონსტრუქციების ქარხნის თბილისის ფილიალში საამქროს უფროსად, შემდეგ კი საქართველოს სამხატვრო ფონდში, სადაც ასრულებდა ჯერ ტექნიკური ზედამხედველის, შემდეგ მთავარი ინჟინრის მოვალეობას, აქ მას მიენიჭა ხალხური ოსტატის წოდება.

1980 წლიდან სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით დაინიშნა საქართველოს საპატრიარქოს მშენებლობისა და რესტავრაციის განყოფილების ინჟინრად. ამ თანამდებობაზე მუშაობის დროს იგი მონაწილეობდა სიონის საკათედრო ტაძრის, დიდუბის ეკლესიის, მარტყოფისა და მანგლისის საპატრიარქო რეზიდენციების რესტავრაციასა და მშენებლობაში. 1982 წლიდან იგი საქართველოს საპატრიარქოს სასაწყობო მეურნეობის გამგე და ქაშუეთის წმიდა გიორგის ეკლესიის მნათეა. 1983 წლის 19 ივნისს თბილისის სიონის საკათედრო ტაძარში სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის მიერ ხელდასხმულ იქნა დიაკვნად და სახელად ეწოდა ელისე. იმავე წლის სექტემბერში დიაკვანი ელისე ხელდასხმულ იქნა მღვდლად და გაიგზავნა წალკის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის სახელობის ეკლესიის მღვდელმსახურად. 1983 წელს მღვდელი ელისე ჯოხაძე ჩაირიცხა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში. 1983-1996 წლებში მამა ელისე ჯოხაძე ღვთისმსახურებას აღასრულებდა წალკის, ნიკორწმიდის, გორის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის, მცხეთის სვეტიცხოვლის, ანანურის ყოვლადწიდა ღვთისმშობლის, თბილისის წმიდა პანტელეიმონ მკურნალის, დიდუბის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის, თბილისის ანჩისხატისა და მეტეხის ეკლესიებში.

მამა ელისემ XX საუკუნის 20-იანი წლებიდან ადმინისტრაციული წესით დახურულ და 80-იან წლებში ახლადგახსნილ გორის, ანანურისა და პანტელეიმონ მკურნალის სახელობის ეკლესიებში პირველი წირვა-ლოცვა აღასრულა. ნიკორწმინდაში მსახურების დროს იგი დაჯილდოვდა ოქროს ჯვრის ტარების უფლებით, ხოლო გორის ეკლესიაში მსახურების დროს აღყვანილ იქნა დეკანოზის ხარისხში. მღვდელმსახურების პარალელურად იგი ეკლესიებში ატარებდა სარესტავრაციო სამუშაოებს. მეუფე ელისეს მიერ დამზადებულია ძველი საპატრიარქო შენობის ფანჩატურის დედაბოძი. მან შეასრულა და დადგა გორის ეკლესიისა და სოფელ ვაქირის (სიღნაღის რაიონი) იოანე ნათლისმცემლის სახელობის ეკლესიის წმიდა დიდმოწამე ბარბარეს სახელობის ეკვდერის კანკელები. მან შეასრულა წმიდა დიდმოწამე პანტელეიმონ მკურნალის სახელობის ეკლესიის გუმბათის ჯვარი, რომლის დადგმაშიც თვითონვე მიიღო მონაწილეობა, მანვე დაამზადა გორის ეკლესიის კანკელის აღსავლის კარები, ანჩისხატის ქვის სამკვეთლო, არმაზის ახლადაშენებული წმიდა ნინოს სახელობის ეკლესიის დასავლეთ ფასადის `აყვავებული ჯვარი~, ნიკორწმინდის ეკლესიის ქვის ანალოღია, საქართველოს საპატრიარქოს გალავნის სამხრეთ და აღმოსავლეთ კედლების ქვის ცხრა ჯვარი. მღვდელმთავრობის დროს აღადგინა სოფელ პატარა ონის წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ეკლესიის XI საუკუნის კანკელი. ჭრებალოს წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ტაძარში შეასრულა ქვის ახალი კანკელი. თბილისის ეკლესიებში მსახურების პერიოდში დეკანოზი ელისე ასრულებდა საქართველოს საპატრიარქოს სახლთუხუცესის მოვალეობას და ხელმძღვანელობდა ახალი ეკლესიების გახსნის განყოფილებას, იყო სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის მდივანი.

1996 წლის 14 მარტს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით საქართველოს მართლმადი¬დებელი ეკლესიის წმიდა სინოდმა, თბილისის მეტეხის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის¬ სახელობის ტაძრის წინამძღვარი დეკანოზი ელისე ნიკორწმინდელ ეპისკოპოსად გამოარჩია. იგი აღიკვეცა ბერად, აყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში. 1996 წლის 17 მარტს, არქიმანდრიტი ელისე უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ სინოდის წევრების, ჩეხეთისა და სლოვაკეთის ეკლესიის წარმომადგენელ მიტროპოლიტ ქრისტეფორეს (იგი ამჟამად ჩეხეთისა და სლოვაკეთის ეკლესიის მეთაურია ს.ვ.) თანდასწრებით აკურთხა ეპისკოპოსად. 2000 წლის ნოემბერში მეუფე ელისე აყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში. 2007 წლის 25 დეკემბერს დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის I ხარისხის ორდენით. ხოლო 2008 წლის 27 ივნისს წმიდა წინასწარმეტყველ ელისეს ხსენების დღეს აყვანილ იქნა მიტროპო¬ლიტის ხარისხში.

მეუფე ელისე საქართველოს საპატრიარქოს საეკლესიო სიწმიდეთა მოძიებისა და დაცვის განყოფილებას ხელმძღვანელობს. მიტროპოლიტ ელისეს ძალის¬ხმევით ნიკორწმინდის ეპარქიაში განახლებულია ქვაზე კვეთის და მოჩუქურთმების ტრადიცია. მის მიერ ან მისი ხელმძღვანელობით ნაკეთები ქვის კანკელები აღმართულია ჭრებალოს წმიდა ნიკოლოზის, უწერის სინაწმიდის, პატარა ონის, წმიდა ნიკოლოზის, პატარა ონის წმიდა გიორგის, ნიკორწმინდის საკათედრო ტაძარსა და სხვა ეკლესიებში. ეპარქიაში პერიოდულად გამოდის ჟურნალი "ორნატი" და გაზეთი "ნიკორწმინდა".

 

მიტროპოლიტი გრიგოლი (ბერბიჭაშვილი)

მიტროპოლიტი გრიგოლი, ერისკაცობაში გურამ გრიგოლის ძე ბერბიჭაშვილი დაიბადა 1956 წლის 18 ივლისს თბილისში. 1964-1973 წლებში სწავლობდა 134-ე საშუალო სკოლაში.

1986-1987 წლებში გურამ ბერბიჭაშვილი მსახურობდა თბილისის დიდმოწამე ბარბარეს (ქვემო) ეკლესიაში ჯერ სტიქაროსნად, შემდეგ მნათედ.

1988-1991 წლებში გურამ ბერბიჭაშვილი სწავლობდა თბილისის სასულიერო სემინარიაში, 1991-1994 წლებში = თბილისის სასულიერო აკადემიაში. 1989 წლის 14 ოქტომბერს, სვეტიცხოვლობას, სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში ბათუმ-შემოქმედელმა მიტროპოლიტმა კონსტანტინემ (მელიქიძე) გურამ ბერბიჭაშვილი აკურთხა დიაკვნად, იგი განწესებულ იქნა ბათუმის საკათედრო ტაძარში. 1990 წლის 24 მარტს, მიტროპოლიტმა კონსტანტინემ ბათუმის ღვთისმშობლის საკათედრო ტაძარში დიაკონი გურამი აკურთხა მღვდლად და დაადგინა ოზურგეთის რაიონის სოფელ ლიხაურის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის შობის ეკლესიის წინამძღვრად, 1991 წლის 6 მაისიდან პარალელურად ახლადამოქმედებული აჭის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარია. XX საუკუნის 20-იანი წლებიდან საქართველოში ბოლშევიკურმა საოკუპაციო ხელისუფლებამ დაიწყო აგრესიული ათეიზმის პოლიტიკის გატარება, ადმინისტრაციული წესით ეკლესია-მონასტრების დახურვა, სასულიერო პირების დაპატიმრება, საეკლესიო სიწმიდეთა განადგურება. ეს შემზარავი პროცესი განსაკუთრებული გულმოდგინებით მიმდინარეობდა პროვინციებში. ადგილობრივი პარტიული ლიდერები ერთმანეთს ეჯიბრებოდნენ, ვინ უფრო მეტ ეკლესია-მონასტერს დაანგრევდა და სასულიერო პირს იძულებით განმოსავდა. ამ მხრივ არც გურია იყო გამონაკლისი. მამა გურამმა მოთმინებითა და ტაქტით დაიწყო მრევლის შემოკრება, განსწავლა და დედა ეკლესიისაკენ შემობრუნება. ეს არ იყო ადვილი საქმე, მაგრამ ახალგაზრდა მოძღვრის გულმოდგინებამ, შინაგანმა სისუფთავემ და გულწრფელობამ თავისი კეთილი ნაყოფი გამოიღო. მამა გურამმა ლიხაურისა და აჭის ეკლესიების წინამძღვრობის დროს გამოსცა არაერთი საეკლესიო წიგნი, დააფუძნა ყოველთვიური ჟურნალი "წყარო". 1993 წლის 15 ივლისს იგი ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის დაჯილდოვდა ოქროს ჯვრის ტარების უფლებით, 1994 წლის 2 თებერვალს მას მიენიჭა დეკანოზის წოდება. 1996 წლის 21 მარტს შემოქმედის მაცხოვრის სახელობის საკათედრო ტაძარში დეკანოზი გურამ ბერბიჭაშვილი ეპისკოპოს იობის მიერ აღკვეცილ იქნა ბერად და ეწოდა სახელად გრიგოლი, 23 მარტს მას მიენიჭა არქიმანდრიტის წოდება და დაჯილდოვდა მიტრისა და გამშვენიერებული ჯვრის ტარების უფლებით. 1996 წლის 24 მარტს უწმიდესმა და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ქართველ მღვდელმთავართა თანამწირველობით არქიმანდრიტი გრიგოლი ფოთის ეპისკოპოსად აკურთხა. სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარი ვერ იტევდა მრევლს. ისინი ძირითადად გურიის რეგიონიდან ჩამოსულნი იყვნენ, ყველას უხაროდა მათი საყვარელი მოძღვრის ეპისკოპოსის ხარისხში ამაღლება, მაგრამ ამავე დროს ცრემლებს ვერ იკავებდნენ, ვინაიდან აწ უკვე მეუფე გრიგოლი სამოღვაწეოდ ფოთის ეპარქიაში მიდიოდა. ეს ემოციური განწყობილება იყო საუკეთესო დასტური იმისა, თუ რა ძვირფასია ჭეშმარიტი მოძღვარი და მოღვაწე სასულიერო პირი მრევლისათვის. არქიმანდრიტმა გრიგოლმა 23 მარტს სიონის საპატრიარქო ტაძარში ასე დაიწყო თავისი გამოსვლა:

"თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, ყოვლადსამღვდელონო მეუფენო, ქრისტესმიერ საყვარელნო მამანო და დედანო, ძმანო და დანო!

ახლა, როცა მე თქვენს წინაშე ვდგავარ აქ, ამ წმიდა ადგილას, საეპისკოპოსოდ გამზადებული და მორჩილებით ველი უფლისაგან ხელდასხმას, რათა ვიტვირთო საქართველოს მართლმადიდებელი ქრისტიანული ეკლესიის მღვდელმთავრის ჯვარი, მდუმარებით გავცქერი გზას, რომელმაც აქამდე მომიყვანა და მახსენდება სიტყვები წმიდა არსენი ამარტოლისა: "დიდ არს ძალი სიყვარულისა, რომელი მორჩილ ჰყოფს გონებასა შეკადრებად შეუკადრებელსაცა."

მე ვმადლობ ღმერთს იმ დიდი წყალობისათვის, ჩემზედ რომ მოიღო; მე გმადლობთ თქვენ, დიდო მეუფეო, და საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მღვდელმთავარნო, იმ დიდი ნდობისათვის, რომელიც გამომიცხადეთ; მე ვმადლობ დედა ეკლესიას იმ დიდი პატივისათვის, რომელსაც დღეს მომაგებს და როგორც ხანძთის მნათობი ღირსი გრიგოლი იტყოდა: "დიდ არს პატივი და ამ პატივისაგან მეშინის". მე მესმის, რაოდენ მძიმეა საეპისკოპოსო ჯვარი, რომ ეს არის არა მხოლოდ პატივი, არამედ დიდი სიძნელეებით აღსავსე ცხოვრება და მაინც ვდგავარ აქ მორჩილებით, რადგან მწამს, რომ უფლის გარეშე ყოველივე შეუძლებელ არს, უფლის დახმარებით კი შეუძლებელი შესაძლებელი ხდება, წარმოუდგენელი კი - ადვილად წარმოსადგენი. წმიდა მოციქული პავლე გვასწავლის, კაცთათვის შეუძლებელი ღმრთისათვის შესაძლებელ არსო, სწორედ ეს მანუგეშებს მე და სასოებით აღმავსებს მომავალ ჩემს მოღვაწეობაში.

როდესაც თვალს ვავლებ ჩვენი ქვეყნისა და ეკლესიის წარსულ დიდებას და შემდგომად ამისა ვიხსენებ აწ ისტორიად ქცეულ ათეისტურ ათწლეულებს, ჩემთვის გასაგები ხდება, თუ რამდენად რთული და დამაფიქრებელია აწმყო. ჩემი საეპისკოპოსო მოღვაწეობის მთავარი პრინციპი იქნება მართლმადიდებლობის დაცვა. ღრმად მწამს - მართლმადიდებლური სარწმუნოების დაცვა ნიშნავს, რომ სიყვარულისა და ერთობის სული იზეიმებს არა მხოლოდ ჩვენს ეკლესიაში, არამედ სრულიად საქართველოში. ქართული მართლმადიდებლური ეკლესია ხომ არასოდეს არ ყოფილა თავის თავში ჩაკეტილი, არამედ მასთან ყოველთვის იყო დაკავშირებული და ხშირად მასზე დამოკიდებულიც კი ჩვენი ქვეყნის არა მხოლოდ სულიერი, არამედ პოლიტიკური და ეკონომიკური აღორძინება.

თქვენო უწმიდესობავ, მე ვიხსენებ 1977 წელს, როდესაც თქვენ ჩაიბარეთ საქართველოს მართლმადიდებელი ქრისტიანული ეკლესიის მამამთავრის საყდარი და ვაანალიზებ რა იქიდან მოყოლებული დღემდე განვლილ პერიოდს, ვხედავ რამდენად დიდია თქვენი ღვაწლი ღმრთისა და ერის წინაშე. თქვენთვის არასდროს არ ყოფილა ეკლესია მხოლოდ ტაძრის გალავანში მოქცეული ტერიტორია, არამედ თქვენთვის ეკლესია ყოველთვის იყო სრულიად საქართველო თავისი სიხარულით, ტკივილითა თუ განსაცდელებით. მას შემდეგ, რაც (1918 წლიდან მოყოლებული) საქართველოს პარტიულ-პოლიტიკურმა ხელმძღვანელობამ ეკლესია გამოყო სახელმწიფოსაგან და სკოლა-ეკლესიისაგან, მართლმადიდებლური ქრისტიანული ეკლესია მაინც რჩებოდა ქართველი ხალხის სულის განუყოფელ ნაწილად და, თუ ათეისტური სახელმწიფოს მხრიდან იდევნებოდა ეკლესია, ქრისტიანები და ხალხით სავსე ტაძრების ნახვა შეუძლებელიც კი იყო, საკმაოდ ბევრი ადამიანი, თვით პარტიული მუშაკებიც კი ცდილობდნენ ქრისტიანული წესისა და ტრადიციების აღსრულებას, რაც განსაკუთრებით წარმოაჩენს, თუ რას ნიშნავს ქართველისათვის მართლმადიდებლობა.

უწმიდესო და უნეტარესო მეუფეო, თქვენ ყოველთვის გრძნობდით ამას და ბევრ სხვას რასმე - ქართული სულის სატკივარს. მე ვხედავ, რომ ღმრთისა და ერის სამსახურში თქვენი მოღვაწეობის საფუძველი ყოველთვის იყო ჭეშმარიტი ქრისტიანული სიყვარული. ერთ-ერთ წმიდა მამას უთქვამს, "სიმართლე გულში დაიმარხე, მოყვასს კი სიყვარული მიეციო". დიახ, ამის ცოცხალ მაგალითს ყოველთვის აძლევდით სრულიად საქართველოს და არა მხოლოდ მას. 1977 წლიდან დღემდე ბევრი გაკეთდა თქვენი მამამთავრული ღვაწლით და კიდევ უფრო მეტია გასაკეთებელი - "სამკალი ფრიად არს". ეკლესიის ცხოვრებაში თუ რამ არ არის ისე, ყველას რომ გაგვიხარდებოდა, ეს უპირველესად ტკივილი და განსაცდელია თქვენთვის, დიდო მეუფეო, და სრულიად ეკლესიისათვის, და არა ეკლესიური ცხოვრების ნორმა.

თქვენო უწმიდესობავ, უკვე 19 წელია მიზანდასახულად, ნაბიჯ-ნაბიჯ, აუჩქარებლად და მოთმინებით მიყვებით თქვენს გოლგოთას და მე - საეპისკოპოსო პატივით და ეკლესიის ნდობით აღჭურვილი პიროვნება, საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის მღვდელმთავართა კრებულთან ერთად ვეცდები, ისევე როგორც სვიმონ კვირინელმა - მაცხოვარს, შეგიმსუბუქოთ ის მძიმე ჯვარი, რასაც საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მამამთავრობა ჰქვია.

ჩვენს ხალხს დღესდღეობით წარსულთან შედარებით მეტი საშუალება აქვს დაეუფლოს რელიგიურ ცოდნას, მაგრამ სულიერება ჯერ კიდევ ძალიან დაბალია, რაც განპირობებულია საკმაოდ მძიმე ათეისტური მემკვიდრეობით. ამით სარგებლობენ სხვადასხვა ცრუ სწავლებათა და მწვალებლობათაგან მოხიბლული ჭეშმარიტად ქრისტეს უმეცარი ადამიანები და უკიდურეს გაჭირვებაში მყოფ ხალხს ატყუებენ, იბირებენ სხვადასხვა საშუალებებით. ეს არ არის მხოლოდ რელიგიურ ასპექტში გასააზრებული მოვლენა, არამედ ამის უკან უცხო ქვეყნების იდეოლოგია და საკმაოდ სერიოზული პოლიტიკური მიზნები დგას, რაც ჩვენი ქვეყნის სულიერი ექსპანსიისკენ არის მიმართული და აქედან გამომდინარე, ეკლესიისა და სახელმწიფოს ზრუნვის საგანს უნდა შეადგენდეს; წინააღმდეგ შემთხვევაში ქართული ეროვნული სახელმწიფო დიდი საშიშროების წინაშე აღმოჩნდება.

მე სურვილი მაქვს, ჩემდამი დამორჩილებულ ეპარქიაში ძალისაებრ ჩემისა, საკმაოდ სერიოზულად მოვეკიდო და ყურადღება მივაქციო ეკლესია-მონასტრების აღდგენას, საგამომცემლო და საგანმანათლებლო საქმიანობას და, საერთოდ, ვერ წარმომიდგენია საქართველოს ნათელი მომავალი მისი ეკლესიის აქტიური მოღვაწეობის გა¬რეშე. მტერი, მოწინააღმდეგე ყოველთვის ჰყავდა როგორც ეკლესიას, ასევე ჩვენს დედასამშობლოს, მაგრამ ყოველთვის გვახსოვდა წმიდა დავით წინასწარმეტყველის სიტყვები: "ყოველი თესლები გარე მომადგეს მე და სახელითა უფლისათა ვერეოდე მათ."

ღრმად მწამს, რომ შეიძლება ადამიანი ეკლესიის გარეშე ბევრ კეთილ საქმეს აკეთებდეს, ზრდილობიანიც იყოს, პატიოსანიც, სახარებასაც კითხულობდეს და ქადაგებდეს, დიდ ღვაწლში იყოს, შესაძლოა წამებითაც კი აღესრულოს, მაგრამ მე არ მწამს, რომ დედა-ეკლესიის გარეშე შესაძლებელია ცხონება. ასეთი მემკვიდრეობა მიგვიღია მოციქულთაგან და ვეცდები არც რამე დავაკლო მას და არც რამე ადამიანური სიბრძნის ნაყოფი დავუმატო, არამედ ვიქადაგო და ვასწავლო ის, რაც მოციქულთაგან მიგვიღია ჩაწერილი თუ ზეპირი გადმოცემის სახით.

უწმიდესო და უნეტარესო მეუფეო, ყოვლადსამღვდელონო მეუფენო, მამანო და დედანო! შემთხვევითი არ არის, რომ მე გავიხსენე ჩვენი ეკლესიის დაუღალავი მწყემსმთავარი და მის მიერ გაწეული ღვაწლი ეკლესიისა და ჩვენი ხალხის წინაშე, არამედ აუცილებელია და საკმაოდ პრინციპული მნიშვნელობაც აქვს, თუ როგორ ვაფასებ მე საქართველოს ეკლესიის მამამთავრის მოღვაწეობას, რომლის წინაშეც ერთგულებისა და მორჩილების აღთქმა უნდა დავდო.

დღეს მე ღმრთისა და თქვენს წინაშე ვდებ აღთქმას, რომ ვიქნები ღმრთის ნების აღმსრულებელი, თქვენდამი მორჩილების გამომხატველი და მაცხოვნებელი რწმენის მქადაგებელი.

გევედრებით თქვენ და სრულიად საქართველოს, ილოცეთ ჩემთვის!

ჩემს სიტყვას დავასრულებ ნეტარხსენებული მამის, წმიდა იოანე ოქროპირის სიტყვებით, რომელიც ამ სოფლიდან გასვლის ჟამს აღმოხდა მას: დიდება ღმერთს ყველაფრისათვის, ამინ." (75, 2-7).

უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ მიულოცა მეუფე გრიგოლს ეპისკოპოსის ხარისხში ამაღლება და უსურვა წარმატებები. უწმიდესი და უნეტარესი შეხვდა სოფელ ლიხაურის მრევლს და ბრძანა:

"მე მინდა კიდევ ერთხელ მოგილოცოთ ეს ბედნიერი დღე. მართალია, თქვენთვის თითქოს მძიმე დღეცაა, იმიტომ, რომ მეუფე გადადის სხვა ეპარქიაში, მაგრამ მე მინდა ვთქვა, რომ თქვენ შორის არსებული სულიერი კავშირი არ უნდა დაკარგოთ.

მე ძალიან მახარებს, რომ აი, ასეთი სიყვარული დაიმსახურა მან თქვენს წინაშე და ჩვენ იმედი გვაქვს, რომ მეუფე გრიგოლი ბევრს გააკეთებს ჩვენი ეკლესიის საკეთილდღეოდ... ჩვენ ვეცდებით, რომ ამაზე ნაკლები მოძღვარი არ გამოგიგზავნოთ. ილოცეთ მისთვისაც და მთელი საქართველოსთვის.

მე დიდი იმედი მაქვს, რომ გურია, რომელიც ძალიან მძიმე მდგომარეობაში იყო სულიერად, აღადგენს თავის სულიერობას. სარწმუნოების გარეშე ჩვენ ვერაფერს ვერ გავაკეთებთ და ვერ მივაღწევთ. საჭიროა უპირველეს ყოვლისა, რწმენა, ჭეშმარიტი სარწმუნოება და ამაზე უნდა ავაშენოთ ყველაფერი. მეუფე გრიგოლი ხშირად ჩამოვა თქვენთან, მოგხედავთ, ასე რომ, კავშირი არ უნდა დაკარგოთ.

ღმერთმა დაგლოცოთ და გაგახაროთ ამ დიდი სიყვარულისათვის. მე მადლობელი ვარ, რომ ასეთი ერთგულები ბრძანდებით მეუფე გრიგოლისა და ქართული ეკლესიისა.

ქართული ეკლესია - ეს არის სულიერი ძალა ჩვენი ერისა, ჩვენი ქვეყნისა და ის უნდა გაძლიერდეს. ეს მადლი მარტო ეკლესიაში კი არ უნდა იყოს, არამედ ყველა ოჯახში უნდა შევიდეს...

ჩვენ ძალიან მოხარული ვართ, რომ ამ ბედნიერ დღეს - მეუფე გრიგოლის ეპისკოპოსად კურთხევას დაემთხვა საბერძნეთის დღესასწაული, რომ ტაძარში ბრძანდებოდნენ საბერძნეთის ელჩი საქართველოში ტასოხ კრიეკუკისი, სხვა ქვეყნების ელჩები და ჩვენი სიხარული ყველამ გაიზიარა.

უფალმა სიხარული არ მოგაკლოთ!

ღმერთმა დაგლოცოთ და გაგახაროთ!" (75, 12).

მეუფე გრიგოლი ჩვეული შემართებით შეუდგა საქმიანობას ახალ ეპარქიაში. იმ დროს ფოთის ეპარქიაში შედიოდა სენაკის რაიონიც. სულ ეპარქიაში მოქმედი იყო: ფოთში 2, ხობში 2, სენაკში 2 ეკლესია და მონასტერი. მეუფე გრიგოლმა დაიწყო საეპარქიო სტრუქტურების ჩამოყალიბება. შეიქმნა საეპარქიო საბჭო. რომლის შემადგენლობაშიც სასულიერო პირებთან ერთად შევიდნენ საერონიც. საეპარქიო საბჭოს სხდომაზე იხილება ეპარქიის წინაშე არსებული პრობლემები და ისახება მათი გადაჭრის გზები. თუ რა გაკეთდა ეპარქიაში და სამომავლო პერსპექტივებში რაზე უნდა იზრუნონ, ამის შესახებ ამომწურავ ინფორმაციას გვაძლევს 2005 წლის ივლისში ფოთისა და ხობის ეპარქიის სამღვდელოების კრების მასალები, სადაც მეუფე გრიგოლმა წარადგინა ვრცელი ანგარიში:

"პატიოსანნო მამანო, მე-10 წელი შესრულდა მას შემდეგ, რაც წმ. სინოდის გადაწყვეტილებით დავინიშნე ფოთის ეპარქიის მმართველად. ამ დროის განმავლობაში ბევრი რამ შეიცვალა და ყოველივე ამის მომსწრენი და მონაწილენი თქვენ ხართ. გულწრფელობისა გამო უნდა მოგახსენოთ, რომ არასოდეს მიფიქრია იმაზე, თუ რა და რამდენი გავაკეთეთ დღემდე, არამედ ყოველთვის ვფიქრობდი და ვფიქრობ იმის შესახებ, თუ რა არის საკეთებელი, რადგან საკეთებელი ყოველთვის არის და თანაც მრავლად არის, გაკეთებული კი უკვე განვლილი დღეა და მასზე ზედმეტად ყურადღების გამახვილება მიმაჩნია რომ არ შეიძლება და სახიფათოც კი არის, რათა ნამეტნავად არ მოიხიბლო შენი გაკეთებულით, რაც ძალიან ცუდი იქნებოდა; ერთი კი ნამდვილად ცხადია, რომ დროდადრო გარკვეული ანგარიში ნამდვილად საჭიროა, რათა შეფასება მიეცეს განვლილს და დაისახოს ახალი სამომავლო გეგმები. სწორედ ეს მიზანი აქვს ჩვენს ზოგად ანგარიშს ეპარქიაში გაწეული საქმიანობის შესახებ. სხვათა შორის, ისიც უნდა მოგახსენოთ, რომ დაახლოებით ერთი თვის წინ, მის უწმიდესობასთან შეხვედრისას საკმაოდ მკაცრი შეფასება მოვისმინე ჩვენი  - როგორც ეპარქიის მმართველის მისამართით; კერძოდ კი მისმა უწმიდესობამ მკაცრი საყვედური გამოთქვა იმის გამო, რომ (როგორც მან აღნიშნა) ჩვენს ეპარქიაში არ შენდება ეკლესიები,  ყურადღება არ ექცევა სამონასტრო ცხოვრებას, არ ვეხმარებით სოფლად მყოფ სამღვდელოებას, რომ ეპისკოპოსი ეპარქიაში წირვებს არ ატარებს, ეპარქიაში იშვიათად არის, არ აკურთხებს მღვდლებს და ა. შ. ერთი სიტყვით გვითხრა რომ ეპარქიაში არაფერი კეთდება. მე რამდენჯერმე ვკითხე მის უწმიდესობას, - "ნუთუ მართლაც ასე ფიქრობთ?", და დასძინა, რომ ნამდვილად ასე ფიქრობს და ჯობს ეპარქიას მივხედოთ, ვიდრე ვისაუბროთ ზოგადად საეკლესიო პრობლემებზე, იმიტომ მოვყევი უწმიდესთან საუბრის ზოგიერთი დეტალის შესახებ, რომ ვიღაცას აშკარად სურს, რომ ეკლესიაში ურთიერთობა დაძაბონ და უწმიდესს ცრუ ინფორმაციას აწვდიან, თორემ ეპარქიაში რა კეთდება და რა არა, ამის მოწმე თითოეული თქვენგანია, შემფასებელი - მაღალი ღმერთი. მოდით, პირველსავე სიტყვას დავუბრუნდები და მოგახსენებთ:

1996 წლიდან დღემდე, რაც ეპარქიაში დავინიშნე, ცხრა წელიწადი და ოთხი თვე გავიდა. რა შეიცვალა ან გაკეთდა ამ ხნის განმავლობაში. რა დაგვხვდა?

- ექვსი მოქმედი ეკლესია

- ექვსი მღვდელი

- ერთი იღუმენია (რომელიც 1997 წელს გარდაიცვალა)

- ერთი ბერი (რომელიც მოკლე ხანში აღესრულა)

ხობში, ფოთსა და სენაკში თანაბრად გვყავდა ორ-ორი მღვდელი და მოქმედი ტაძარი. დანარჩენად - არა შენობა, არა მიწა, არანაირი მოძრავ-უძრავი ქონება, არა თანხა, არა სტრუქტურები, არა კადრები - ერთი სიტყვით შეიძლება ითქვას, რომ ფაქტიურად სუფთა ფურცლით დავიწყეთ.

განვლილი წლების განმავლობაში პირველი, რასაც განსაკუთრებით გამოვყოფ, არის მრევლის დინამიური ზრდა და რაც აღნიშვნის ღირსია - რელიგიური შეგნების ამაღლება. მაშინ, როცა ფოთი ყველასათვის და მათ შორის რელიგიური ორგანიზაციებისათვისაც საინტერესო ქალაქად რჩება, რამეთუ ეს დაკავშირებული სხვადასხვა ტვირთების მიღებასთან; განვლილი პერიოდის განმავლობაში არც ფოთში და არც ხობისა და სენაკის რაიონებში რელიგიურ ნიადაგზე კონფროტაციას ადგილი არ ჰქონია და თითოეული სამღვდელო პირი საკმაოდ აქტიურად და დაუბრკოლებლად ეწეოდა მქადაგებლურ და მისიონერულ მოღვაწეობას. მოგეხსენებათ, რომ ათეისტური იდეოლოგიის შემდგომ პერიოდში განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მისიონერული მოღვაწეობა, რადგან საზოგადოების სარწმუნოებრივ შეგნებაში ბევრი რამ დამახინჯდა და ხალხურ ქრისტიანობას უფრო ვხვდებით, ვიდრე დოგმატურ, საღვთისმეტყველო დონეზე გამართულ ჭეშმარიტ მართლმადიდებლობას. როგორც მთელს საქართველოში, აქაც არიან სექტანტური ორგანიზაციები; თუმცა საზოგადოებაში მათ მაინც ვერ მოიპოვეს პოპულარობა ვერც ჰუმანიტარული დახმარების პროდუქტითა და ვერც სხვადასხვა სახის შეთავაზებებით. განვლილმა წლებმა დაგვანახა, რომ სექტანტობასთან დაპირისპირების საუკეთესო ფორმა არის მართლმადიდებლობის უკეთ და ღრმად გაცნობიერება და სადაც რწმენის სინათლე დაისადგურებს, იქ ცრურწმენის სიბნელე თავისთავად უკან იხევს. ასე რომ, აღნიშნული პრობლემატიკის გადაწყვეტა ჩვენს ხელთ არის და ეს გასაღები არის - სულიერი განათლების შეტანა ხალხში.

წლების განმავლობაში ეპარქიაში მოქმედებდა და მოქმედებს სასულიერო სასწავლებლები, რომლებიც საზოგადოების კატეხიზაციას ემსახურება და სასულიეროთა მომზადებაში ძალიან გვეხმარებოდა.

პირველად 1997 წელს გაიხსნა ფოთში საღვთისმეტყველო-კატეხიზატორული სკოლა, შემდეგ ხობში მონასტრის ბაზაზე ამოქმედდა სასულიერო სასწავლებელი კატეხიზატორული და ქრისტიანული ხელოვნების განყოფილებებით. სენაკში შეიქმნა და 2003 წლის აგვისტომდე მოქმედებდა სასულიერო სასწავლებელი მეორე¬ გიმნაზიის ბაზაზე. ამ სასწავლებლის კატეხიზატორულ ჯგუფში უამრავმა ადამიანმა, მათ შორის საგანმანათლებლო დაწესებულებების პედაგოგებმა, შეიძინეს რელიგიური ცოდნა, რაც დადებით გავლენას ახდენს მათ საქმიანობაზე და მთლიანად საზოგადოებაზე.

2002 წლის დეკემბერში სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ბრძანებულებით დაფუძნდა ზემო თეკლათის დედათა მონასტერში წმიდა ნინოს სახ. გიმნაზია-პანსიონი გოგონებისათვის და ფოთში - წმ. ნიკოლოზის სახ. დაწყებითი გიმნაზია. დღეისათვის (გაყოფის შემდგომ პერიოდში) ეპარქიაში ფუნქციონირებს საღვთისმეტყველო-კატეხიზატორული სკოლა და დაწყებითი გიმნაზია და მიმაჩნია, რომ ეს სასწავლებლები ემსახურებიან სულიერების ამაღლებას და მორწმუნე თაობის გამრავლებას.

კარგად მოგეხსენებათ, რომ სატაძრო მშენებლობებს დიდი მნიშვნელობა აქვს და ამ მხრივ, ვფიქრობ, რომ კარგი იქნებოდა მეტის გაკეთება, მაგრამ მადლობას ვწირავ ღმერთს იმისათვის, რაც შეგვაძლებინა.

კერძოდ: ქ. ფოთში - აშენდა წმ. ნიკოლოზის და ილია მართლის სახელობის ეკლესიები;

ხობის რაიონში - აშენდა ჭალადიდის წმ. ნინოს, საგვიჩიოს ტაძრად მიყვანების ეკლესიები, დასრულების პირასაა ქ. ხობში საკათედრო ტაძარი წმ. სამებისა, სოფ. ხამისქურში - ღვთისმშობლის შობისა, უახლოეს თვე-ნახევარში იკურთხება ტრაპეზი სოფ. ქარიატას სამლოცველო სახლში, მშენებლობის მდგომარეობაშია სოფ. ჯაპიშაქარში ეკლესია, სოფ. ბიის მკვიდრთა ღვაწლით რესტავრაცია ჩაუტარდა მთავარანგელოზთა სახელობის ეკლესიას.

სენაკის რაიონში _ 1996-2003 წლებში აშენდა ქ. სენაკის ნათლისმცემლის საკათედრო ტაძარი, აღდგა წმ. გიორგის სახ. ეკლესია, მე-9 საუკუნის ტაძრის ნანგრევებზე ნოსირში აშენდა აღდგომის სახ. ეკლესია. სოფ. ფიცხოში _ მთავარანგელოზთა ეკლესია, ნოქალაქევში აღდგა 40 სებასტიელი მოწამის სახ. ტაძარი, ძვ. სენაკში _ შობის სახ. ტაძარი.

ფაქტიურად მშენებარე მდგომარეობაში დავტოვეთ ეკლესიები სოფ. ზანაში, ახალსოფელში, სორტასა და სოფ. თეკლათში. აღდგა და ფაქტობრივად აშენდა ზემო თეკლათის მონასტერი, სადაც ძირითადი საცხოვრებელი და სასწავლო აუდიტორიები მოეწყო და დაკომპლექტდა თანამედროვე საუკეთესო ავეჯითა და კომპიუტერებით, გაშენდა ქვის გალავანი, შეიღობა 16 ჰა ტერიტორია ტყისა და სახნავ-სათესი ზოლი მონასტრის მიმდებარედ. მოსახლეთაგან გამოსყიდულ იქნა სააგარაკე სამი სახლი ნაკვეთებითურთ, რომლებიც მონასტრისაგან მიტაცებულ ტერიტორიაზე იყო.

ქ. ფოთში წლების განმავლობაში ურთულესი სამუშაო იქნა გაწეული საკათედრო ტაძრის აღდგენისათვის და დღეს იგი უკვე ეკლესიის საკუთრებაა და ინტენსიურად მიმდინარეობს საჭირო საკითხების გადაწყვეტა, რათა მოხდეს თეატრის მშენებლობისა და საკათედრო ტაძრის შენობის რეკონსტრუქციის დაწყება.

ტაძრების მშენებლობისათვის გამოყოფილი და დაკანონებულია ტერიტორიები აღმაშენებლის ქუჩაზე (ყოფ. ლენინის ძეგლის ადგილზე), 26 მაისის ქუჩაზე (ნატარძალი), ბარათაშვილის ქუჩის ბოლოში (რეზიდენციასთან), ნინოშვილის უბანში (აკაკი ჩხაიძის სახლის მოპირდაპირედ) გურიის ქუჩაზე (მალთაყვაში _ საძირკველი მომზადებულია).

ეკლესიის მთელი კუთვნილი უძრავი ქონება ქ. ფოთში დაკანონებულია, გატარებულია რეესტრში და პასპორტები გაგვაჩნია.

შევადგინეთ ეპარქიის ეკლესიების და ნაეკლესიარების კატალოგი.

ბრწყინვალე ოფისი აშენდა ნავსადგურის ეკლესიასთან მთავარეპისკოპოსის კანცელარიისათვის.

1996 წელს გადმოგვეცა შენობა, სადაც მოვაწყვეთ სამღვდელმთავრო რეზიდენცია, რომელიც დღემდე კეთდებოდა და დასასრულს მიუახლოვდა, ბრწყინვალედ გაკეთდა და ეწყობა; იგი ასევე კათოლიკოს-პატრიარქის საზაფხულო რეზიდენციის ფუნქციას შეასრულებს; გადმოეცა ეპარქიას შენობა, სადაც განთავსებულია (თუმც კი გაჭირვებით, მაგრამ მაინც) ეპარქიის სამმართველო, საღვთისმეტყველო-კატეხიზატორული სკოლა და დაწყებითი გიმნაზია.

მნიშვნელოვანია, რომ 1997 წლიდან დღემდე ქ. ფოთში შევინარჩუნეთ უფასო სასადილო უპოვართათვის, მაშინ როცა სენაკსა და ხობში მოგვიწია დახურვამ რამდენიმე წლის ფუნქციონირების შემდეგ.

წლების განმავლობაში უამრავმა ადამიანმა მიიღო ეპარქიიდან უანგარო დახმარება პროდუქტით, მედიკამენტებითა და ტანსაცმლით და ეს საკმაოდ მოცულობითი საქმიანობა გახლდათ, ეს ყოველივე არის საქველმოქმედო საქმიანობა, რომელიც სრულდებოდა დიდი ხნის განმავლობაში "ლაზარე-აიოსისის" პროგრამისაგან დამოუკიდებლად; ასევე უმნიშვნელოვანესი იყო თვით ლაზარე-აიოსისის პროგრამა.

თავის დროზე კოლოსალური მუშაობა იქნა გაწეული მართლმადიდებელ-ქრისტიანთა თემების დაფუძნებისათვის, რამაც თავისი როლი შეასრულა ხალხისა და ეკლესიის დაახლოების საქმეში.

ვფიქრობ, საჭირო არ არის იმის ჩამოთვლა, თუ რამდენი კონფერენცია, კონცერტი თუ ფესტივალი თუ სხვადასხვა ღონისძიება ჩატარდა ეპარქიაში უშუალოდ ეპარქიის მიერ ან ხელისუფლებასთან ერთობლივად.

სამღვდელოების მიმართ მსურს მადლიერების გრძნობის გამოთქმა, რადგან თითოეული თქვენგანი იყო და არის ეპარქიაში მიმდინარე რთული, მაგრამ საინტერესო პროცესების მონაწილე. ჩვენს ეპარქიაში, ერთადერთში მოქმედებს სამღვდელოების ფონდი, საიდანაც ხელფასს იღებს სოფლის სამღვდელოება და ასევე საჭიროების შემთხვევაში სამღვდელოება ღებულობს ერთჯერად დახმარებებს კონკრეტულ რთულ ვითარებაში, გაჭირვებისას; დახმარებები გაიცემა შვილის შეძენისას, ზამთრის პირობებში შეშის შესაძენად, თუ ხელმოკლე სასულიერო პირის ოჯახის დასასვენებლად ან სამკურნალოდ თუ საოპერაციოდ.

ეპარქიის სამსახურში სახელფასო უზრუნველყოფაზე მყოფ სამოქალაქო და სასულიერო პირთათვის ასევე შექმნილია სოციალური უზრუნველყოფის ფონდი, რაც იგივე დახმარებებს გასცემს, რასაც სამღვდელოების ფონდი და ასევე გაიცემა პენსიები.

დღესდღეობით ეპარქიაში გვყავს:

ცხრა მღვდელი, ერთი დიაკვანი;

სულ ეპარქიის 9-წლის არსებობის მანძილზე ვაკურთხეთ თოთხმეტი (14) მღვდელი.

_ დასაწყისში როგორც ზემოთ მოგახსენეთ, ეპარქიაში დაგვხდა _ 6 მღვდელი, ერთი იღუმენია და ერთი ბერი

_ სხვა ეპარქიებიდან მოვიწვიეთ 7 სასულიერო პირი

_ სენაკის გამოყოფის გამო ჩამოგვაკლდა 8 მღვდელი

_ სხვადასხვა მიზეზების გამო ეპარქიიდან წავიდა 9 მღვდელი და ერთი დიაკვანი; მათ შორის: _ ერთი ეპისკოპოსად იკურთხა (მამა მარკოზი) (მეუფე ანტონი)

_ სამი თავის ეპარქიებს დაუბრუნდა (მამა გოჩა, მამა რევაზი, მამა ისააკი)

_ ერთი ავადმყოფიბის გამო თბილისში გადავიდა (მამა აბრაამი)

_ ერთი სხვა ეპარქიაში წავიდა უწმიდესის კურთხევით (მამა ნიკოლოზი)

_ სამი თავის საცხოვრებელ ადგილს დაუბრუნდა (მამა ავთანდილი, მამა მიქაელი, დიაკ. ლევანი, მამა გიორგი)

გარდაიცვალა იღუმენია ელენე და ბერი იოანე

ამგვარად, დღეის მონაცემებით გვყავს:

ცხრა (9) მღვდელი და ერთი დიაკვანი.

ეპარქიაში ასევე ფუნქციონირებს

_ ნოჯიხევის დედათა მონასტერი _ ერთი იღუმენია _ (დედა ანა)

_ სამი მონაზონი _ (დედა ეფემია, დედა ეკატერინე, დედა ელისაბედი)

_ ორი მორჩილი _ (ანა, მარიამი)

_ ფოთის რეზიდენციასთან არსებული დედათა მონასტერი _ ერთი მონოზონი (დედა თეკლა)

_ ორი მორჩილი (ევდოკია, მართა)

საკმაოდ დიდი სამუშაოები სრულდება ხობის (ნოჯიხევის) მონასტრის ტერიტორიის კეთილმოწყობისა და შენობა-ნაგებობათა მოწესრიგებისა თუ ახლის მშენებლობის თვალსაზრისით.

მასშტაბური სამუშაოები მიმდინარეობს რეზიდენციის შენობისა და ტერიტორიის კეთილმოწყობის მიზნით, რაც წელს დასრულდება.

ეპარქიის ცხოვრებაში უმნიშვნელოვანესი მოვლენა გახლდათ ქრისტიანული სულიერების, კულტურისა და ქველმოქმედების ცენტრ "ნუგეშის" დაფუძნება. უკვე განხორციელდა რამდენიმე ახალგაზრდული პროექტი; საკმაოდ დიდი და საინტერესო პროექტების განხორციელებაა გათვალისწინებული 2006 წელს.

მომავლის პერსპექტივაში მე ვხედავ ჩვენი სამღვდელოების მატებას (გვყავს საუკეთესო კანდიდატები) და კიდევ უფრო გააქტიურებას, რამეთუ თქვენი მსახურების საზოგადოებრივი მისია ითხოვს ამას, თუმცა კი, ზოგადი მონაცემებით მადლობას გეუბნებით თითოეულ თქვენთაგანს.

აღნიშვნის ღირსია ის, რომ ჩვენ სულიერ მზრუნველობას ვახორციელებთ ჯარში, პოლიციაში, საავადმყოფოებსა და საგანმანათლებლო დაწესებულებებში, რაც თქვენგან, ჩვენგან ითხოვს განუზომელ ენერგიას, თუმცა თუ საჭირო იქნა ამაზე მეტსაც გავაკეთებთ, რადგან ამას ითხოვს ჩვენი ერის დღევანდელი ფაქტობრივი მდგომარეობა და მისი სულიერი წარმატების სურვილი.

ჩვენ უნდა შევიდეთ თითოეულ ოჯახში და ეს ეპარქიის მასშტაბით მუდმივად, წრიული პრინციპით უნდა ხდებოდეს. შეიძლება ბევრი ვაშენოთ, მატერიალური დოვლათი შევქმნათ, მაგრამ ჩვენი განუმეორებელი სიმდიდრე ჩვენი ხალხია და მის სულზე ზრუნვას უნდა მოვახმაროთ ჩვენი ძალღონეცა და ჩვენი დოვლათიც. თუ როგორ მესახება ამის გაკეთება, კრების დღის წესრიგში არის რიგი საკითხებისა და მასზე მოგვიანებით ვიმსჯელებთ. აქ კი, მხოლოდ ერთს დავსძენ, რომ გადაწყვეტილი გვაქვს ხობში _ წმიდა სოფიოს ტაძრის ნანგრევების მიმდებარე ტერიტორიაზე დავაფუძნოთ მამათა მონასტერი, თუმცა ეს არ არის ადვილი; ამისთვის რამდენიმე ადამიანი გვყავს გაგზავნილი სხვა მონასტრებში და ვამზადებთ.

და ბოლოს, მსურს ისიც გითხრათ, რომ გათვალისწინებული გვაქვს რეზიდენციის მიმდებარე ტერიტორიაზე, უკვე შემოღობილ ზონაში, გაშენდეს საერთაშორისო ახალგაზრდული ქალაქი, ზღვის სანაპირო ზოლში კი _ სასტუმრო, 26 მაისის ქუჩაზე _ სასულიერო ცენტრი თავისი დიდი ლამაზი შენობით, ტაძრით და სკვერით, სადაც განთავსდება გიმნაზია, სასულიერო სემინარია და თეოლოგიური ინსტიტუტი, რომლის დაფუძნებაც პერსპექტიულ გეგმებში გვაქვს.

ასევე ფოთში, ნაბადას ტერიტორიაზე, ვფიქრობთ უმწეოთა თავშესაფრის მოწყობას ყოფილი საბავშვო ბაღის შენობაში და ტაძრის მშენებლობას ასევე ნაბადაში. ერთი სიტყვით, საკმაოდ დიდი შრომატევადი და საინტერესო დრო გველის წინ.

მე ვმადლობ ღმერთს ყველაფრისათვის, რაც ამ ცხრა წლისა და ოთხი თვის განმავლობაში შეგვაძლებინა და თქვენს გამო ვმადლობ ქვეყნის გამჩენს, რადგან მიმაჩნია, რომ საქართველოს ეკლესიაში ფოთის სამღვდელოება გამორჩეულია თავისი სამოციქულო და საზოგადოებრივი მსახურებით, თუმცა კი, იმედი მაქვს რომ კიდევ მეტს გავაკეთებთ და ჩვენი რიცხვიც გაიზრდება.

ღმერთმა დაგლოცოთ თქვენ, ჩვენი ეპარქია და სრულიად საქართველო." (75, 12).

მეუფე გრიგოლის ძალისხმევითა და ღვაწლით ფოთისა და ხობის ეპარქიას 2005 წლის 18 ნოემბერს ოფიციალურად დაუბრუნდა XX საუკუნის დასაწყისში აშენებული საკათედრო ტაძარი, სადაც განთავსებული იყო ფოთის სახელმწიფო თეატრი. მეუფე გრიგოლის ხელშეწყობით ეპარქიაში 2005-2006 წლებში ჩატარდა სიმღერისა და ქართული გალობის ფესტივალი. 2003 წლიდან მეუფე გრიგოლი ხელმძღვანელობს საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის გამომცემლობასა და რეცენზირების დეპარტამენტს. მისი ხელმძღვანელობით იბეჭდება "საქართველოს ეკლესიის კალენდარი". იგი საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის სახელით მონაწილეობდა სხვადასხვა საერთაშორისო შეხვედრასა და კონფერენციებში: კვიპროსში, საბერძნეთში, უნგრეთში, რუმინეთში, უკრაინაში, რუსეთში, საფრანგეთში, შვეიცარიაში, გერმანიაში, ესტონეთში, პოლონეთში, ინგლისში.

საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის 2000 წლის ნოემბერში ეპისკოპოს გრიგოლს მიენიჭა მთავარეპისკოპოსის, ხოლო 2007 წლის ივლისში მიტროპოლიტის წოდება. 2007 წლის 24 დეკემბერს იგი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის I ხარისხის ორდენით.¬

ქ. ფოთის ტერიტორიაზე არსებული მოქმედი ტაძრები

1. ღვთისმშობლის შობის საკათედრო ტაძარი _ ცენტრის უბანი, დეკ. კონსტანტინე ბურჯანაძე, მღვდ. ცოტნე ბიწაძე, დიაკ. იოანე კორძახია, დიაკ. დავით ლომთაძე.

2. ივერიის ღვთისმშობლის სახ. ტაძარი _ კუნძულის უბანი, დეკ. თეიმურაზ გოგიაშვილი.

3. წმ. ანდრია პირველწოდებულის სახელობის სამონასტრო კომპლექსი _ კუნძულის უბანი, დეკ. თევდორე ბასილაია.

4. წმ. ილია მართლის სახ. ტაძარი _ ნაბადის უბანი, დეკ. გრიგოლ დუნდუა, მღვდ. ნიკოლოზ კორძახია.

5. წმ. ნიკოლოზის სახ. ტაძარი _ ნინოშვილის უბანი, მღვდ. ამბროსი ხოშტარია.

6. წმ. ნიკოლოზის სახ. ტაძარი _ პორტის უბანი, მღვდ. სერაფიმე მესხი.

ხობის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე არსებული მოქმედი ტაძრების, მონასტრების და სამლოცველოების სია

1. ნაჯიხევი. ღვთისმშობლის ხარების სახ. დედათა მონასტერი _ მდ. ხობის მარცხენა ნაპირთან, დეკ. ილია ლომაია, იღუმენია ანა (მუსელიანი).

2. საჯიჯაო. ჯაპიშაქრის წმ. გიორგის სახ. ტაძარი _ ჯაპიშაქრის სასაფლაო, დეკ. ილია ლომაია.

3. ხეთა. მთავარანგელოზთა ტაძარი _ ოხვამეკარის სასაფლაო, მღვდ. კირიონ დარასელია.

4. ხამისქური. ღვთისმშობლის შობის ტაძარი _ "ნალანგერი", საქირიოს სასაფლაოსთან, მღვდ. კირიონ დარასელია.

5. საგვიჩიო. ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანების ეკლესია _ სასაფლაო, მღვდ. გიორგი გენძეხაძე.

6. ჭალადიდი. წმ. ნინოს სახ. ტაძარი _ ცენტრი, მღვდ. გიორგი გენძეხაძე.

7. ქარიატა. წმ. გიორგის ეკლესია _ ქარიატის საჯარო სკოლა, მღვდ. გიორგი გენძეხაძე.

8. შუა ხორგა. წმ. ილია წინასწარმეტყველის სამლოცველო _ შუა ხორგის ადმინ. შენობა, მღვდ. გიორგი გენძეხაძე.

9. პატ. ფოთი. წმ. დიდმოწამე ბარბარეს ეკლესია _ პატარა ფოთის ცენტრი, მღვდ. იოსებ ხურცილავა.

სამონასტრო კომპლექსები და საეკლესიო დანიშნულების ობიექტები

1. ქ. ფოთი. საკათედრო ტაძარი _ ფოთის ცენტრალურ მოედანზე, დეკ. კონსტანტინე ბურჯანაძე.

2. ქ. ფოთი. წმ. ცოტნე აღმსარებლის სამრევლო ეკლესია _ მალთაყვის უბანი, დეკ. ნუგზარ ნადარაია.

3. ქ. ფოთი. ქრისტეშობის სახ. სამრევლო ეკლესია _ ნაბადის უბანი, დეკ. გრიგოლ დუნდუა.

4. ქ. ფოთი. ფერისცვალების სამრევლო ეკლესია _ ახალსოფლის უბანი, მღვდ. სერაფიმ მესხი, დიაკონი იოანე კორძახია.

5. ქ. ფოთი. წმ. მოწ. სოფიოს სამრლო ეკლესია _ ცენტრის უბანი, 26 მაისის და მწ. ნინოს ქუჩების გადაკვეთაში, უახლოეს დროში იგეგმება.

6. ქ. ფოთი. წმ. ანდრია პირველწოდებულის სამონასტ. კომპლექსი _ დავით აღმაშენებლის ქუჩა, დეკ. თევდორე ბასილაია.

7. ქ. ფოთი. პალიასტომის ღვთისმშობლის ხატის სამონასტ. კომპლექსი _ კუნძული კოლიმბარი, დეკ. თევდორე ბასილაია.

8. ხობის მუნიციპალიტეტი. წმ. სამების სახ. სამრევლო ეკლესია _ ქ. ხობი, მღვდ. კირიონ დარასელია.

9. ხობის მუნიციპალიტეტი. წმ. თევდორე მღვდლის სახ. სამრევლო ეკლესია _ სოფ. ახ. ხიბულა, საღურწკაიოს უბანი, დეკ. ილია ლომაია.

10. ხობის მუნიციპალიტეტი. წმ გიორგის სახ. სამრევლო ეკლესია _ სოფ. ქვემო ქვალონი, დეკ. ილია ლომაია.

11. ხობის მუნიციპალიტეტი. ილია წინასწარმეტყველის სამრევლო ეკლესია _ სოფ. შუა ხორგა, მღვდ. გიორგი გენძეხაძე.

12. ხობის მუნიციპალიტეტი. ღვთისმშობლის სახ. მამათა მონასტერი _ სოფ. პირველი მაისი, მღვდ. კირიონ დარასელია.

13. ხობის მუნიციპალიტეტი. იოანე ნათლისმცემლის მამათა მონასტერი _ სოფ. პირველი ხორგა, დეკ. კონსტანტინე ბურჯანაძე.

14. ქ. ფოთი. ბავშვთა სარეაბილიტაციო ცენტრი _ ნაბადას უბანი, მღვდ. ნიკოლოზ კორძახია.

15. ქ. ფოთი. საერთაშორისო ახალგაზრდული ბანაკი _ საეპისკოპოსო რეზიდენციის მიმდებარედ, დეკ. თევდორე ბასილაია.

ფოთისა და ხობის ეპარქიაში მოქმედი საქართველოს საპატრიარქოს საგანმანათლებლო (სააღმზრდელო) დაწესებულებები

1. წმ. გრიგოლ ღვთისმეტყველის სახ. საღვთისმეტყველო-კატეხიზატორული სკოლა.

2. წმიდა ნიკოლოზის ზოგადსაგანმანათლებლო საშუალო სკოლა.

3. ქრისტიანული სულიერებისა და კულტურის ახალგაზრდული ცენტრი "ნუგეში" (ახალგაზრდობის ინტელექტუალური და კულტურული განვითარებისათვის ზრუნვა).

4. ფოთის საგანმანათლებლო და კულტურულ _ გამაჯანსაღებელი ცენტრი (საგანმანათლებლო და კულტურულ-გამაჯანსაღებელი პროექტების შემუშავება და რეალიზაცია).

5. ფოთის ბავშვთა სარეაბილიტაციო ცენტრი (თავშესაფარი მშობლების მზრუნველობას მოკლებულთა)
დაფუძნების პროცესშია:

6. ქ. ხობის სამრევლო სკოლა

7. ხობის რაიონის შუა ხორგის მრავალპროფილური სასულიერო სასწავლებელი (საბავშვო ბაღი, გიმნაზია, სახელობო სასწავლებელი).

8. ხობის რაიონის პირველი მაისის მრავალფუნქციური სასულიერო სასწავლებელი (საბავშვო ბაღი, გიმნაზია, სახელობო სასწავლებელი).

9. ფაზისის საღვთისმეტყველო _ ფილოსოფიური აკადემია.

მიტროპოლიტი გრიგოლი საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია და საზოგადოება

უკანასკნელ წლებში ფართო საზოგადოების ყურადღება მიიპყრო რელიგიური ექსტრემიზმის თემატიკამ, რომელიც ჩვენმა ყოველდღიურმა ცხოვრებამ და მასში ასახულმა პრობლემებმა დააყენა დღის წესრიგში, როგორც ერთ-ერთი მწვავე და აქტუალური საკითხი. იგი ეხება ქრისტიანული ცხოვრების წესს, უფრო კი უწესობას, რომლის მოწმეც არაერთხელ გახდა ჩვენი ქვეყნის მოსახლეობა. ამის შემხვედვარე ნებისმიერ მოქალაქეს, ვისთვისაც მსგავსი რამ აბსოლუტურად გაუგებარია და მიუღებელი, უნებლიედ აღმოხდა, ალბათ _ ესღა გვაკლდაო?! სარწმუნოებრივი საკითხები ჩვენი ეროვნული ცნობიერებისა და ერთსულოვნების ძირითად საყრდენს წარმოადგენს და იმავდროულად საზოგადოების თითოეული წევრისთვის არის ძალიან პირადული და უკიდურესად ფაქიზი თემა. ამიტომაც დიდად შემაშფოთა და დამაფიქრა შექმნილმა ვითარებამ, რამეთუ ამქვეყნად შემთხვევით არაფერი ხდება და თუ ეკლესიასტეს სიტყვებს გავიხსენებთ, რომელიც ბრძანებს, რომ _ არაფერი ხდება ისეთი, რაც ჩვენამდე არ მომხდარა და რაც ჩვენს შემდეგ არ მოხდებაო _ მაშინ ბუნებრივია, რომ წარსულში, ვითარცა სარკეში, ჩავიხედოთ და მთელ რიგ შეკითხვებსა და პრობლემების მიზეზებზე პასუხი იქ მოვიძიოთ, რამეთუ ჩვენი ბედისა თუ უბედობის, წარმატებისა თუ წარუმატებლობის ახსნას იქ ვიპოვით.

მას შემდეგ, რაც საქართველო გათავისუფლდა კომუნისტური მმართველობისაგან, რომელიც ათეისტური იდეოლოგიის წნეხის ქვეშ ამყოფებდა ადამიანს, საზოგადოებას მიეცა თავისუფალი აზრის გამოთქმის საშუალება, რამაც შესაძლებელი გახადა ერისათვის არსებითი, სასიცოცხლო მნიშვნელობის საკითხებზე ღიად საუბარი. ახალი ძალით შემოიჭრა ჩვენს ცხოვრებაში წმიდა ილია მართლისეული "მამული, ენა, სარწმუნოება" და ახლებური სიმწვავით ჩვენს წინაშე ქართული ეროვნული ცნობიერებისა და სახელმწიფოებრიობის ფუძემდებლური შინაარსის შემცველი ღირებულებების დაცვისა და შენარჩუნების საკითხი, რამეთუ ამ საფუძველზე შენდებოდა მრავალი საუკუნის განმავლობაში ქართული სახელმწიფოებრიობა და ყალიბდებოდა ეროვნული ცნობიერება; ეს ღირებულებები წარმოადგენს ჩვენი ცხოვრებისა და განვითარების ქვაკუთხედს და მათშია ჩვენი გადარჩენის საიდუმლო. აქვე მსურს ისიც აღვნიშნო, რომ ქართული სახელმწიფოს და ქართველი ერის კეთილდღეობის არაკეთილმოსურნენი ჩვენზე არანაკლებ კარგად აცნობიერებდნენ ამას და არაერთგზის უცდიათ კიდეც ფუძის მოშლა, ან... შერყევა მაინც. ეს ადვილი ნამდვილად არ იყო და ჭკვიანი მტერი თავისი უკეთური მიზნების მისაღწევად საჭირო ძალას ჩვენსავე სისუსტეში ეძებდა. ყოველივე ეს სერიოზულ საფრთხეს უქმნიდა ეროვნულ ცნობიერებას და ქართველთა ერთსუ¬ლოვნებას. საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია თავის ერთგულ ქართველი ერის საამაყო შვილებთან ერთად ძალ-ღონეს არ ზოგავდა, რათა ბიწი რაიმე არ შეჰხებოდა იმ ღირებულებებს, რომელთა დაზიანება-დამახინჯება ქართველების, როგორც ერის, ყოფნას საეჭვოს გახდიდა; ...თუმცა მტერი თავისას მაინც ცდილობდა.

მრავალი საუკუნის განმავლობაში ისტორიულად თავსდატეხილი ქარიშხლების მიუხედავად, საქართველოს მართლმადიდებელმა ეკლესიამ შეძლო ქართველი ერის გამოტარება ურთულეს გზაზე და როს დადგა ჟამი, როცა დაღლილ, უამრავ ბრძოლაში გათანგულ მრავალჭირნახულ ქვეყანას სული უნდა მოეთქვა, თავი იჩინა ახალმა განსაცდელმა; XIX საუკუნის საქართველოში ადგილი აქვს ისეთ მოვლენებს, რომლებიც ერის მოსაშთობად გასატარებელი კომპლექსური ღონისძიებების კლასიკურ მაგალითს წარმოადგენს. ამ პერიოდში ჩვენმა ჩრდილოელმა მეზობელმა _ მართლმადიდებლურმა რუსეთის სახელმწიფომ, მიიღო რა თავისი მფარველობის ქვეშ ასევე მართლმადიდებლური საქართველო, ერთპიროვნულად (ფაქტობრივად ძალადობრივი გზით) გააუქმა სამეფო ტახტი (1801 წ.), რაც ქართული სახელმწიფოებრიობის მოშლას ნიშნავდა და შემდეგ, დაინახა რა რომ პოლიტიკური დამოუკიდებლობის პირობებშიც კი ეკლესია რჩება ერის გაერთიანებისა და ეროვნული ცნობიერების შენარჩუნების უმნიშვნელოვანეს ფაქტორად, დაიწყო საქართველოს ეკლესიური დამოუკიდებლობის ხელყოფაც: რუსეთი ჯერ აღმოსავლეთ საქართველოში აუქმებს საპატრიარქოს (1811 წ.) ხოლო შემდეგ დასავლეთ საქართველოში _ ლიხთ-იმერეთისა და აფხაზთა საკათალიკოსოს (1820 წ,) და ქმნის საქართველოს საეგზარქოსოს. საეგზარქოსოს სათავეში რუსეთის უწმიდესი სინოდის მიერ თავდაპირველად ინიშნება იმპერიისათვის მისაღები ქართველი მღვდელმთავარი _ ვარლამ ერისთავი, ხოლო შემდეგ, როგორც წესი, ერთმანეთს ენაცვლებიან რუსი ეგზარქოსები, რომლებიც თუმცა კი მეტნაკლებად განირჩეოდნენ ერთმანეთისაგან ქართველებისადმი ლოიალობით, ყველა მათგანი საქართველოში რუსეთის იმპერიული ინტერესების განხორციელებას ემსახურებოდა. ფაქტობრივად საქართველოს ეკლესია, როგორც რელიგიურ-საზოგადოებრივი ორგანიზაცია, გადაიქცა ინსტრუმენტად რუსეთის იმპერიის ხელში, რომლის პოლიტიკური ინტერესი გამოიხატებოდა ქართული ეროვნული ცნობიერების მოშლაში; დღევანდელი გადასახედიდან ფრიად საგულისხმოა და საინტერესოც, თუ როგორ ცდილობდა ამ იდეის ხორცშესხმას ამჯერად უკვე არა მეზობელი, არამედ "მამა და მარჩენალი" რუსეთი. ეს გამოიხატა შემდეგში:

_ სრულიად საქართველოში მიზანმიმართულად ხდებოდა სასწავლო-საგანმანათლებლო პროცესის რუსულ ენაზე გადაყვანა; ამის პარალელურად სერიოზული მცდელობები იყო სამეგრელოში სასწავლო პროცესის მეგრულ ენაზე გადასაყვანად;
_ იგივე ხდებოდა საღვთისმსახურო პრაქტიკაში, საიდანაც იდევნებოდა ქართული ენა და ქართული

ტრადიციული გალობა, სანაცვლოდ შემოჰქონდათ რუსული ენა და წეს-ტრადიცია, სამეგრელოსა და სვანეთში კი _ შესაბამისად მეგრული და სვანური ენები (რაც სერიოზულ წინააღმდეგობას აწყდებოდა);

_ მიზანდასახულად ხდებოდა მეგრელების, აჭარლების, სვანებისა და სხვათა არაქართველებად წარმოჩენა;

_ ქართული საეკლესიო (იგივე ეროვნული) სიწმიდეები საქართველოდან რუსეთში გაჰქონდათ და ეს ხდებოდა ზოგიერთი ეგზარქოსისა და რუსი "ჩინოვნიკების" ხელით, რასაც აადვილებდა იმ პერიოდს ზოგიერთი ჩვენი მედროვე თანამემამულის დანაშაულებრივი გულგრილობა და სიხარბე.

ბუნებრივია, ასეთ ვითარებაში ქართული საზოგადოების მოწინავე წარმომადგენლებისათვის სრულიად მიუღებელნი იყვნენ რუსეთის უწმიდესი სინოდის მიერ საქართველოს ეკლესიის მწყემსმთავრებად დადგენილი უმაღლესი სასულიერო იერარქები, რომელთათვისაც უცხო იყო ქართული ენა, ქართული ღვთისმსახურება, ქართული ეროვნული და საეკლესიო ტრადიციები. თუ მანამდე საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიისათვის დიდ სიხარულს და ეროვნული სულის ზეიმს წარმოადგენდა ხსენება წმიდათა _ ვახტანგ გორგასლისა, არჩილისა, დავით აღმაშენებლისა და თამარისა, დემეტრე თავდადებულისა და ქეთევან დედოფლისა, შალვა და ელიზბარ ქსნის ერისთავთა, ბიძინა ჩოლოყაშვილისა და სხვათა, რაც ხალხში ეროვნული ცნობიერების გაღვივებასა და განმტკიცებას ემსახურებოდა, ამჯერად უკვე ეგზარქოსების ინტერესებში ეს ნამდვილად არ შედიოდა.

იმპერიის მიერ წარმოებულმა პოლიტიკამ საქართველოში დასაბამი მისცა ეკლესიისაგან ქართველი ხალხის გაუცხოების პროცესს; ასე რომ, როცა ვაანალიზებთ XIX საუკუნის მოვლენებს, მივდივართ იმ დასკვნამდე, რომ ეკლესია (როგორც საზოგადოებრივ-რელიგიური ორგანიზაცია) თუ არ ითვალისწინებს იმ ერის სულიერ და პოლიტიკურ სულისკვეთებას, რომლის წინამძღოლადაც (და მსახურად) არის ღვთივდადგენილი, განწირულია იზოლაციისათვის. ეკლესია თავისი არსით არის უნივერსალური, ანუ მარად თანამედროვე ორგანიზმი და აქედან გამომდინარე, მან ყველა დროსა და ეპოქაში უნდა იპოვოს თავისი კუთვნილი ადგილი და სიმაღლე, საიდანაც მადლიან, ცოცხალ და მართალ სიტყვას დროულად მიაწვდის საზოგადოების ყველა ფენას, მაგრამ, ...თუ ასეთი ადგილი და სიმაღლე ვერ გამოიძებნა, ამით ეკლესიის, როგორც ქრისტეს მისტიური სხეულის მნიშვნელობა არ კნინდება, არამედ წარმოჩინდება მხოლოდ მის (როგორც საზოგადოებრივ-რელიგიური ორგანიზაციის) წარმომადგენელთა სისუსტე, უარეს შემთხვევაში კი საკუთარ დანიშნულებასთან შეუსაბამობა, რასაც კიდეც ვხედავთ XIX საუკუნეში: მაშინ, როცა ქართული საზოგადოებისათვის აქტუალური იყო საქართველოს სახელმწიფოებრივი და ეკლესიური დამოუკიდებლობის აღდგენა, დიამეტრულად განსხვავებული იყო ეკლესიის იმჟამინდელ მეთაურთა (და არა მარტო მეთაურთა) ინტერესები. ეს გახდა სწორედ ფაქტიური მიზეზი ეკლესიისა და საზოგადოების გათიშვისა, მაგრამ ის, რაც შემდეგ მოხდა, მხოლოდ მოციქულის სიტყვით შეიძლება აიხსნას: "სადაც განმრავლდეს ცოდვა, მუნ გარდაემატოს მადლი". ასეთ მადლად ქართველ ერს მოევლინენ თერგდალეულები ილია ჭავჭავაძის (წმ. ილია მართალი) წინამძღოლობით, რომლებმაც ქართველ სამღვდელოებასთან ერთად დაიწყეს ბრძოლა საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენისათვის, რამეთუ ერის მოწინავე შვილების მონაწილეობის გარეშე, მხოლოდ სამღვდელოების წარმომადგენელთათვის ამის მიღწევა შეუძლებელი იყო; 1905 წელს თბილისში განვითარებულმა მოვლენებმა კი საბოლოოდ ცხადჰყო ჭეშმარიტად პატრიოტი სამღვდელოებისა და საზოგადოების მოწინავე ნაწილის ერთი მიზნის წინაშე გამთლიანების აუცილებლობა, რამაც შესაძლებელი გახადა 1917 წლის 12 (25) მარტს საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის გამოცხადება მცხეთის სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში. განსაკუთრებული გახსენებისა და არდავიწყების ღირსნი არიან იმჟამად საზოგადოებაში დიდად დაფასებულნი და მიღებულნი: ეპისკოპოსი გაბრიელ ქიქოძე, ეპისკოპოსი ალექსანდრე ოქროპირიძე (ილია ჭავჭავაძის მოძღვარი), ეპისკოპოსი ლეონიდე ოქროპირიძე, ეპისკოპოსი კირიონ საძაგლიშვილი, არქიმანდრიტი ამბროსი ხელაია, დეკანოზი კალისტრატე ცინცაძე და სხვანი. ისინი არა მხოლოდ სულიერი მამები, არამედ იმ პერიოდის ქართული თანამედროვეობის უდიდესი საზოგადო მოღვაწენი იყვნენ.

1921 წლის 15 აპრილს, ბოლშევიკების მიერ საქართველოს ოკუპაციის შემდეგ, რევკომის სპეციალური დეკრეტით საქართველოს ეკლესია გამოცხადდა კანონგარეშე ორგანიზაციად ...და კვლავ დაიწყო ეკლესიისაგან საზოგადოების მოწყვეტის პოლიტიკა. სასულიერო პირებს ეკრძალებოდათ საზოგადოებაში გამოჩენა და საღვთისმსახურო წესების აღსრულება. მიუხედავად ამისა, 20-იან წლებში საზოგადოება და ეკლესია ჯერ კიდევ მჭიდრო ურთიერთკავშირში რჩებოდნენ. ამის დასტურია სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის (აწ უკვე წმიდანად შერაცხილი) ამბროსი ხელაიას მიერ გენუის კონფერენციისადმი გაგზავნილი მემორანდუმი და ის მხარდაჭერა, რასაც მას ხალხი უცხადებდა, თუმცა, ბოლშევიკური მთავრობის მიზანდასახულმა ანტიეკლესიურმა პოლიტიკამ მაინც მიაღწია იმას, რომ XX საუკუნის 30-იან-60-იან წლებში ეკლესია პრაქტიკულად იზოლირებული აღმოჩნდა საზოგადოებისაგან, რაც ნათლად ჩანს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ ეფრემ II-ის ერთ-ერთ წერილში: "...დღეს უფრო მძიმე მდგომარეობაში ვართ, ვიდრე კათოლიკოს-პატრიარქების კალისტრატეს ან მელქისედეკის დროს იყო. აქ ყველაფერს ვერ დავწერ გასაგები მიზეზების გამო. ძალიან გართულებულ მდგომარეობაშია ჩვენი ეკლესია..." ასეთი მძიმე ვითარება სუფევდა ეკლესიაში იმ პერიოდისათვის, როცა 1977 წელს სრულიად საქართველოს საპატრიარქო ტახტზე ავიდა იმჟამინდელი ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტი ილია. საზოგადოების დიდმა ნაწილმა ახალგაზრდა, განათლებული, პროგრესულად მოაზროვნე და ფრიად სათნო გარეგნობის მქონე კათოლიკოსის გამოჩენა მოღრუბლულ ცაზე ცისარტყელის გამონათებად აღიქვა და უნდა ითქვას, არც შემცდარა. აღსაყდრების 25 წლისთავის იუბილეზე უწმიდესი და უნეტარესი ილია II იხსენებს: "როდესაც კათოლიკოს-პატრიარქად ამირჩიეს, მთავარ მიზნად დავისახე ინტელიგენციის დაახლოება ეკლესიასთან, რომელნიც ხელოვნურად იყვნენ ერთმანეთისაგან დაშორებულნი"... და ბოლოს დასძენს: "...ეს იყო უმძიმესი ოცდახუთი წელი". არსებული მდგომარეობა კათოლიკოსისაგან ითხოვდა მნიშვნელოვანი ნაბიჯების გადადგმას იმისათვის, რომ საზოგადოება დაბრუნებოდა ეკლესიას; რა გზით და რა საშუალებებით? ამისათვის საჭირო იყო მეცნიერებთან, მწერლებთან, პოეტებთან, საზოგადო მოღვაწეებთან, კულტურისა და ხელოვნების წარმომადგენლებთან დაახლოება, რამეთუ საზოგადოება მათ თავის ელიტარულ ნაწილად აღიქვამს. ეს ბრწყინვალედ ესმოდა ახლადარჩეულ სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს. უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ მიზანდასახული დაუღალავი შრომის შედეგად მოახერხა ინტელიგენციის დაახლოება ეკლესიასთან, რასაც თვით საზოგადოების მნიშვნელოვანი ნაწილის შემობრუნება მოჰყვა.

ოთხმოციანი წლების ბოლოს საოცარი ძალით იფეთქა საქართველოში ეროვნულ-განმათავისუფლებელმა მოძრაობამ. ამ პროცესმა კიდევ ბევრ ადამიანს დაანახა ტაძრისაკენ მიმავალი გზა და შედეგმაც ამ დააყოვნა, ხალხი მასიურად დაიძრა ეკლესიისკენ; იგი ხომ არ დროს ერთადერთ ეროვნულ ორგანიზმს წარმოადგენდა საბჭოთა სისტემის პირობებში. აშკარად გაიზარდა ეკლესიისადმი საზოგადოების კეთილგანწყობა. საქართველოს ეკლესია თავისი გაზრდილი ავტორიტეტით სულ უფრო საინტერესო ხდება სახელმწიფო აპარატისათვის, პოლიტიკური ორგანიზაციებისა და ახლად ჩამოყალიბებული არასამთავრობო სექტორისათვის, რადგან ეკლესიას გაუჩნდა ის მძლავრი საზოგადოებრივი რესურსი, რომელსაც სერიოზული გავლენის მოხდენა შეუძლია ქვეყანაში მიმდინარე საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ პროცესებზე და არავისთვის აღარ არის სულერთი და ინტერესმოკლებული, თუ როგორ და რა მიმართულებით იქნება გამოყენებული აღნიშნული პოტენციალი. ეს მოვლენა ბუნებრივია, იმავდროულად იპყრობს იმ ქვეყნების სპეცსამსახურების ყურადღებასაც, რომელთაც საქართველოს მიმართ თავისი პოლიტიკური ინტერესები გააჩნიათ და რა თქმა უნდა, მცდელობას არ აკლებენ, რათა მათთვის სასურველი მიმართუ¬ლებით "შეუწყონ ხელი" მოვლენების განვითარებას, რასაც მთლიანობაში მოჰყვა ჩვენი ქვეყნისთვის ფრიად ტრაგიკული მოვლენები: სახელმწიფო გადატრიალება, საქართველოს ისტორიული ტერიტორიების ფაქტიური გასვლა სახელმწიფოს იურისდიქციიდან, ათასობით ჩვენი მოქალაქის (მათ შორის მრავალი ახალგაზრდის) სისხლისღვრა ე.წ. ეთნოკონფლიქტებსა თუ სამოქალაქო ომში. შემდგომი წლების განმავლობაში ქვეყნის მდგომარეობას კიდევ უფრო ართულებს და ამძიმებს შიდა პოლიტიკური ინტრიგები, მძიმე სოციალური პირობები, უკიდურესად განადგურებული ეკონომიკა, აქტიურად მზარდი კორუფციის დონე, ტერიტორიული მთლიანობის პრობლემების მოუგვარებლობა, სახელმწიფოს პოლიტიკური ორიენტაციის საკითხებში ყოვლად გაუგებარი რყევები და ამ ყველაფერმა ჩვენს მოქალაქეებში გამოიწვია დაბნეულობა, მომავლის წინაშე შიში და სახელმწიფოს მხრიდან დაუცველობის სინდრომი, რაც საქართველოს დამოუკიდებლობას და თვით სახელმწიფოებრიობას საეჭვოს ხდიდა. ამ პერიოდში ჩატარებულმა საზოგადოებრივმა გამოკითხვამ ცხადყო, რომ ქვეყანაში ყველაზე დიდ ნდობას მოსახლეობა უცხადებს ეკლესიას, რაც ფაქტობრივად წარმოადგენდა დამატებით ნიშანს იმისა, რომ საქართველოს ეკლესია იქცა მძლვარ საზოგადოებრივ-რელიგიურ ორგანიზაციად.

ამ პირობებში საქართველოს ხელისუფლება მრავალი სამუშაო შეხვედრების, კონსულტაციებისა და დიდი სჯა-ბაასის შემდეგ ღებულობს საკმაოდ მნიშვნელოვან გადაწყვეტილებას და სამოციქულო მართლმადიდებელ ეკლესიასთან აფორმებს კონსტიტუციურ შეთანხმებას, რასაც თავის მხრივ, ხელი შეუწყო სხვადასხვა რელიგიური და არასამთავრობო ორგანიზაციების მხრიდან მხარდაჭერამაც. საინტერესოა, თუ რა ხდება ამ მოვლენების პარალელურად და შემდგომ პერიოდში?

ეკლესიისა და სახელმწიფოს ჰარმონიზაციის პროცესში მიღწეული შეთანხმება (მიუხედავად თვით შეთანხმების ტექსტში არსებული სერიოზული ხარვეზებისა, რაც მომავალში გასწორებას საჭიროებს) როგორც აღმოჩნდა, ზოგიერთი სასულიერო პირისა და მათი მრევლის მიერ სამწუხაროდ არასწორად იქნა გაგებული და თავი იჩინა საქართველოს ეკლესიისა და ქართული საზოგადოებისათვის მანამდე უცხო პრობლემამ, რასაც ჩვენში ისტორიულად არ ჰქონდა ადგილი _ გაჩნდა არამართლმადიდებლური კონფესიებისა და მიმდინარეობების მიმართ აგრესიული შეუწყნარებლობის ტენდენცია, რაც არაერთხელ გადაიზარდა ფიზიკურ დაპირისპირებაში და რისი მოწმეც გახდა არა მხოლოდ სრულიად საქართველო, არამედ ფართო საერთაშორისო საზოგადოება. ამას დაემატა თვით მართლმადიდებელთა შორის განსხვავებული აზრისადმი შეუწყნარებლობის შემთხვევები, და მთლია¬ნობაში დანამდვილებით შეიძლება ითქვას, რომ საქართველო¬სთვის არატრადიციული და უცხო ტენდენციები ჩვენი მოქალაქეების დიდი ნაწილისთვის (მათ შორის ინტელიგენციისთვის) მიუღებელი აღმოჩნდა მორალურად და ზნეობრივად (სხვა მიზეზთა გამოც). საზოგადოების ამ განწყობილებამ სხვადასხვა დროს ასახვა ჰპოვა საზოგადოებრივ-საინფორმაციო საშუალებებში, რაც არ იყო ჩვეულებრივი მოვლენა და იყო (და არის) ერთგვარი სიმპტომი, რომელიც მიანიშნებს იმ ხარვეზზე, რომელიც ბოლო პერიოდში გაჩნდა ეკლესიისა და საზოგადოების ურთიერთობაში; და ბუნებრივად იბადება კითხვა, რაშია საქმე, რატომ ვეღარ უგებენ ეკლესიას ის ადამიანები, რომლებთანაც ეკლესიამ ჯერ კიდევ კომუნისტური რეჟიმის პირობებში მონახა საერთო ენა. ნუთუ შექმნილი გაუგებრობის მიზეზი მხოლოდ ამ ადამიანების არაეკლესიური ცხოვრების წესშია, რაზედაც მიუთითებდა ერთ-ერთი საპასუხო წერილი? შეიძლება არც უამისობა იყოს, მაგრამ რამდენად საკმარისია საკითხის მხოლოდ ასეთი ახსნით დაკმაყოფილება მაშინ, როცა, რამდენადაც ჩვენთვის არის ცნობილი, საქართველოს მოსახლეობის სულ რაღაც 6-7%-ია ეკლესიური. როგორც ჩანს, არის კიდევ რაღაც სხვა მიზეზებიც, რაც ყველა შემთხვევაში იმსახურებს ყურადღებას. ამ ტიპის ხარვეზებს დიდი ზიანის მოტანა შეუძლია ეკლესიისა და საზოგადოების ურთიერთობისათვის. აქვე მსურს კიდევ ერთ საკითხს დავუთმო ყურადღება. ფუნდამენტალისტური ორიენტაცია, რომელიც საფუძვლად უდევს შეუწყნარებლობისა და ექსტრემიზმის პრობლემატიკას, თანდათანობით მწიფდებოდა კონკრეტულ პიროვნებებში, რაც ჩვენს თვალწინ ხდებოდა. უკვე საწყის ეტაპზევე იგრძნობოდა, რომ ეს იყო უცხო მოვლენა, როგორც საქართველოს ეკლესიისათვის, ასევე თვით ქართული სინამდვილისათვის. დიდად წუხდა ამის გამო თვით კათოლიკოს-პატრიარქი, რომელიც ყოველთვის ფლობდა (და ფლობს) აბსოლუტურ ინფორმაციას ეკლესიაში მიმდინარე პროცესების შესახებ, თუმცა კი მათი შეგონება შეუძლებელი შეიქნა. დღეს ეს ადამიანები უფრო თვითდაჯერებულნი არიან, რადგან უკანასკნელ დროს მხარდაჭერასა და სიმპათიებს გრძნობენ მაღალ იერარქიულ დონეზე, რითაც ადრე არ იყვნენ განებივრებულნი; ამით ერთგვარად წახალისებულნიც კი არიან და გაუჩნდათ პრეტენზია _ ვინც მათსავით არ ფიქრობს, სარწმუნოებისა და ქვეყნის გადარჩენის შესახებ, არის მტერი და მოღალატე. _ აი, ეს ხდება სწორედ დღეს და თუ საით მივყავართ გადარჩენის მათეულ გზას, დიდი მკითხაობა ნამდვილად არ სჭირდება. ეს არის გზა იზოლაციისაკენ, რომლის ლოგიკური დასასრულიც არის რუსული გავლენის სივრცეში დაბრუნება (ერთმორწმუნეობის ნიშნით). ასეთი საშიშროება მართლაც არსებობს:

საქართველოში და მის ირგვლივ არსებული ვითარების სულიერი და პოლიტიკური ანალიზი გვიჩვენებს, რომ კონფესიათაშორისი და შიდა კონფენსიური შეუწყნარებლობა ზოგადად რელიგიურ მოვლენას კი წარმოადგენს, მაგრამ ჩვენს კონკრეტულ შემთხვევაში რელიგიას უფრო მაპროვოცირებული ფუნქცია აქვს დაკისრებული, ხოლო მიზეზსაც და მიზანსაც წმიდა პოლიტიკური შინაარსი აქვს.

მიუხედავად იმისა, თუ პოლიტიკური მმართველობის რა სისტემები ცვლიდა ერთმანეთს რუსეთში უკანასკნელი საუკუნეების განმავლობაში, მისი პოლიტიკური ინტერესი საქართველოს მიმართ იოტისოდენადაც არ განელებულა, არამედ კიდეც გამძაფრდა მას შემდეგ, რაც საქართველომ თავისი პოლიტიკური არჩევანი გააკეთა და შემდგომი აღმშენებლობისა და განვითარებისათვის ევროპული გზა აირჩია (ყოველგვარი შუამავლების გარეშე).

საქართველოსთვის სახელმწიფოს პოლიტიკური ორიენტაციის დასავლური გზის არჩევანი ნიშნავდა და ნიშნავს დღესაც სახელმწიფოს უსაფრთხოებისა და განვითარებისათვის მყარი გარანტიების შექმნას. დღეს კიდევ უფრო ნათელი ხდება, რომ სსრკ-ს ძირითადი სამართალმემკვიდრე _ რუსეთი, ადვილად ვერ დათმობდა ამიერკავკასიის ისეთ მშვენიერ რესპუბლიკას, როგორიც საქართველოა და საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ საქართველოს დამოუკიდებლობის გამოცხადების პარალელურად ჩვენს ქვეყანაში იწყება ეთნოკონფლიქტების პროვოცირება და ომის გაჩაღება აფხაზეთსა და სამაჩაბლოში. მსგავსი კონფლიქტების პროვოცირების არაერთ მცდელობას ჰქონდა ადგილი საქართველოს სხვა რეგიონებშიც. ამას ერთვოდა ეკონომიკური დივერსია და ბევრი სხვა სახის მავნებლობა, რაც საზოგადოებისათვის ისედაც ცნობილია და ყველაფერი ეს კეთდებოდა იმ მიზნით, რომ საქართველოს უარი ეთქვა თავის არჩევანზე. დღეს პრაქტიკულად მოხსნილია კითხვის ნიშნები იმასთან დაკავშირებით, თუ ვინ იყო აღნიშნული პრობლემების ავტორი. თუმცა ერთი რამ აუცილებლად უნდა ვაღიაროთ, რომ სხვის დადგმულ ტრაგიკულ სცენებში ისევ ჩვენ ვმონაწილეობდით ისე, რომ ბევრი ადამიანი ამას შესაძლოა ვერც კი აცნობიერებდა და როცა გავაცნობიერეთ, მოვლენების უკან დაბრუნება უკვე შეუძლებელი იყო. დღესაც იგივე ხდება... ჩვენს თვალწინ ვითარდება ანტიქართული პოლიტიკური გეგმის საკმაოდ მზაკვრული ვარიანტი, რომელსაც თუმცა კი რელიგიური ელფერი დაჰკრავს, მიზნად ისახავს რელიგიურ ნიადაგზე საზოგადოების დაპირისპირების წარმოქმნას საკუთარი სახელმწიფოს სტრატეგიულ კურსთან. და სამწუხაროდ, ამ ყოვლად დაუშვებელი დაპირისპირების პროვოცირება ხდება სწორედ ზოგიერთ სასულიერო პირთა მიერ ანტიდასავლური ქადაგებებით (ეჭვი არ მეპარება იმაში, რომ ეს ადამიანები გულწრფელად ფიქრობენ, რომ ეროვნულ საქმეს ემსახურებიან, მაგრამ ეს არ ცვლის მოვლენების არსს), რამეთუ მოქმედ სასულიერო პირთა ასეთი მოქმედება, უნდათ მათ ეს თუ არა, ფაქტიურად ეკლესიას წარმოაჩენს აღნიშნული პროცესების ავანგარდში (უკიდურეს შემთხვევაში, როგორც მინიმუმ, საეჭვოს ხდის მის პოზიციას) და ფაქტიურად ხელს უწყობს სახელმწიფოსა და ეკლესიის ურთიერთობაში კრიზისის მომწიფებას. მოვლენების ასეთი განვითარების შემთხვევაში მიღწეული იქნება ანტიქართული გეგმის ავტორის მთავარი მიზანი, რადგან მსგავსი რამ დამანგრევლად იმოქმედებს, როგორც სახელმწიფოზე, ისე თვით ეკლესიაზე. მიმაჩნია, რომ დროულად უნდა იქნას გაკეთებული შესაბამისი დასკვნები თითოეული ჩვენგანისა და უპირველესად ამ სასულიერო პირების მიერ და გადაიდგას ის ნაბიჯები, რაც სახელმწიფოს და თვით ეკლესიას აარიდებს იმ საშიშროებას, რომელიც ცუდ შედეგებამდე მიგვიყვანს. საქართველოში არსებული ფუნდამენტალისტური ორიენტაციის ადამიანების დღეს უკვე ორგანიზაციულად მოწესრიგება და სხვადასხვა რეგისტრირებული კავშირების სახით ჩამოყალიბება წარმოადგენს სერიოზულ გამოწვევას ოფიციალური ეკლესიისა და სახელმწიფოს მიმართ, ასეთ პირობებში აუცილებელი ხდება ფართო საზოგადოებას აქტიურად განემარტოს რელიგიური ფუნდამენტალიზმის რაობა და მისი სულიერი და პოლიტიკური ასპექტები, რათა ადვილად გასაგები გახდეს, თუ რა საშიშროებასთან გვაქვს საქმე სინამდვილეში და რომ ფუნდამენტალისტური ორიენტაცია ვერ მოხსნის იმ პრობლემებს, რომლითაც აპელირებენ ხოლმე ჩვენს მიერ ხსენებული ჯგუფის წევრები და მათი სულიერი ლიდერები, არამედ იგი წარმოადგენს რელიგიური ექსტრემიზმის წყაროს და ნიადაგს უმზადებს არც მეტი, არც ნაკლები, ტერორიზმს, რაც მოცემულ სპეციფიურ საკითხში ცნობილ კანონზომიერებას წარმოადგენს. სამწუხაროდ, ეს თემა ერთგვარად ტაბუდადებულადაც კი ითვლება, რის გამოც ბევრი ადამიანი არიდებს თავს მასზე საუბარს, რაც ამ საშინელების აყვავება-გაფურჩქვნას ხელსაყრელ გარემოს უქმნის. სამართლიანობისთვის უნდა ითქვას, რომ ამ თემაზე საუბრის მცდელობას ნამდვილად აქვს ადგილი ცალკეულ პირთა მხრიდან, მაგრამ სამწუხაროდ, რიგ შემთხვევებში, საუბრის ტონი არის აგრესიული, ადგილი აქვს ხოლმე არაკორექტულობას ოპონენტთა მიმართ და კადნიერ დამოკიდებულებას ზოგადად ეკლესიის, წმიდა სინოდის, საქართველოს საპატრიარქოსა და თვით წმიდა წერილის მიმართაც კი. სამწუხაროდ, რიგით მორწმუნე ადამიანში (და არა მხოლოდ მასში) ეს იწვევს უკუ რეაქციას და შესაბამისად, არაერთი მათგანი, რომელიც მანამდე უკიდურესად კრიტიკულად აფასებდა ფუნდამენტალისტების მოქმედებებს, ან ამ უკანასკნელთა მხარეს გადაიხარა, ან კიდევ თვით ეკლესიის მიმართ დაბრკოლდა. ვფიქრობ, ბევრი რამ არის გასათვალისწინებელი და ყველა ვითარებაში უნდა შევინარჩუნოთ ზომიერება, სიმშვიდე და კორექტულობა (მიუხედავად იმისა, თუ ვის ან რას ეხება საუბარი), რათა ადამიანს თავისუფალი და სწორი არჩევანის საშუალება დაუტოვო.

ქართული სახელმწიფო ძლიერი ვერ იქნება, თუ მას ძლიერი ეკლესია არ ეყოლა, ეკლესიას კი სულიერი და ფიზიკური ძლიერებისათვის სჭირდება ჭეშმარიტი რწმენისადმი ერთგულება და საზოგადოების მხრიდან მხარდაჭერა. რაც შეეხება მართლმადიდებლობას, ჩვენმა წინაპრებმა იგი დღემდე უბიწოდ შემოინახეს, ხოლო საზოგადოების მხარდაჭერა სახეზეა, რამეთუ მოსახლეობის 80 პროცენტზე მეტი ნდობას უცხადებს ეკლესიას:

_ იმ შემთხვევაში, თუ იმძლავრა ფუნდამენტალისტურმა ორიენტაციამ (ან თუნდაც ლიბერალურმა), ეს არნახულ საფრთხეს შეუქმნის საქართველოში თვით მართლმადიდებლობას _ როგორც მოციქულთა მიერ ნაქადაგებ რწმენას და ჩვენი ეროვნული ცნობიერების საფუძველს.

_ ხოლო, მოსახლეობის ის 80%-ზე მეტი, რომელიც ენდობა საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიას, დიდად სათუთი და მოსაფრთხილებელია, რადგან თუ გავითვალისწინებთ, რომ მოსახლეობის აღნიშნულ რაოდენობაში სავარაუდოდ არიან არაქართველებიც და არამართლმადიდებლებიც და აქვე იმასაც დავსძენთ, რომ მართლმადიდებელი მოსახლეობის სულ რაღაც 6-7%-ია ეკლესიური და სხვა დანარჩენი კულტუროლოგიურად და ნათლობით აკუთვნებს თავს მართლმადიდებელ ეკლესიას, ძნელი არ უნდა იყოს იმ დასკვნის გაკეთება, რომ რელიგიურ ნიადაგზე განვითარებულმა განსხვავებული აზრისადმი შეუწყნარებლობამ და აგრესიამ (და მთელი რიგი რეალობების გაუთვალისწინებლობამ) ადვილად შესაძლებელია, ეკლესიისადმი ნდობის მაჩვენებელი დასწიოს საგრძნობლად დაბლა და პირიქით კი მოხდეს, გაზარდოს უნდობლობის მაჩვენებელი _ მით უფრო, რომ სავარაუდოდ, არსებობს ის ძალებიც, ვინც ამით დაინტერესებულიც კია. ასე რომ, მოდით, გულწრფელად ვაღიაროთ, რომ მართლმადიდებლობის დაცვას არავითარი საერთო არა აქვს აგრესიასთან, ხოლო ფუნდამენტალიზმი საქართველოს და მის მოქალაქეებს სიკეთეს ნამდვილად არ მოუტანს; შესაბამისად, არსებული ვითარების უყურადღებოდ დატოვება უკიდურესად მძიმე სინამდვილის წინაშე დაგვაყენებს და მხოლოდ ამის შემდეგ თქმა იმისა, რომ "მე რა შემეძლო", "მე რა შუაში ვარ", "აბა, მე რა უნდა მექნა" და ა. შ. ვერ შეამსუბუქებს უკვე მომხდარს. დავფიქრდეთ იმაზე, რომ მაშინ, როცა რუის-ურბნისის ძეგლისწერა იქმნებოდა, სახეზე იყო რელიგიური შემწყნარებლობის მართლაც უნიკალური ფენომენი. ხოლო რისი შეწყნარებაც ნამდვილად არ შეიძლება, ეს არის არაკომპეტენტურობა, ზნედაცემულობა და ბევრი სხვა რამ, რაც შეუფერებელია მართლმადიდებელი ადამიანისა და მთლიანად საზოგადოებისათვის. მოდით, ამ პრობლემებს დავუპირისპირდეთ. დღეს ჩვენ უმთავრესად აქცენტი უნდა გავაკეთოთ ურთიერთობისა და დიალოგის კულტურის ამაღლებისა და ჯანსაღი ეკლესიური ცხოვრების პროპაგანდის აუცილებლობაზე.

დასკვნა

XX საუკუნეში საბჭოთა იდეოლოგიის მძიმე წნეხი არა მარტო თითოეულმა ადამიანმა და მთლიანად საზოგადოებამ, არამედ თვით ეკლესიამაც განიცადა და ბევრი რამ გვაქვს დღესაც დასაძლევი, რასაც სჭირდება დრო, მოთმინება და ქმედითი ნაბიჯები; ფაქტია, რომ დღეს ქართული სახელმწიფო და საზოგადოება გამოხატავს სურვილს და მზადყოფნას დემოკრატიული ღირებულებების დამკვიდრებისა და სხვადასხვა ევროპულ სტრუქტურებსა და მსოფლიო ორგანიზაციებში გაერთიანებისათვის. მავანთა მიერ მართლმადიდებელი ეკლესიის სახელით მრევლის წინაშე დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და დასავლური სტრუქტურების საქართველოსადმი მტრულ ძალად წარმოჩენა ნიადაგს უმზადებს სახელმწიფოსა და ეკლესიის ინტერესთა დაპირისპირებას, რაც ცუდ შედეგებამდე მიგვიყვანს. ვფიქრობ, რომ მონდომების შემთხვევაში ჯერ კიდევ შესაძლებელია არსებული პრობლემების უმტკივნეულოდ და მშვიდობიანად დაძლევა. ძალა ერთობაშია; სახელმწიფოს, ეკლესიისა და საზოგადოების ერთობას კი ნამდვილად შეუძლია ქვეყნის მრავალმხრივ განვითარებას და უსაფრთხოებას შეუქმნას მყარი გარანტიები, რათა ჩვენს მომავალ თაობას "დაწყნარებული და მყუდრო ცხოვრებაი აქუნდეს ყოვლითა კეთილმსახურებითა და პატიოსნებითა", ამინ!

ღმერთმა დალოცოს საქართველო და მისი მომავალი."

მიტროპოლიტი ნიკოლოზი (ფაჩუაშვილი)

მიტროპოლიტი ნიკოლოზი, ერისკაცობაში პაატა გივის ძე ფაჩუაშვილი, დაიბადა 1961 წლის 10 თებერვალს თბილისში. 1968-1978 წლებში სწავლობდა თბილისის 55-ე საშუალო სკოლაში, რომლის დამთავრების შემდეგ ჩაირიცხა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფიზიკის ფაკულტეტზე. 1981-1985 წლებში იგი სწავლობდა მოსკოვის მ.ვ. ლომონოსოვის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტში, 1987-1988 წლებში _ თბილისის შოთა რუსთაველის სახელობის თეატრალურ ინსტიტუტში. 1988 წელს პაატა ფაჩუაშვილი ჩაირიცხა ახლადგახსნილ თბილისის სასულიერო აკადემიაში. როგორც მეუფე ნიკოლოზი იხსენებს: "ჩვენი უწმიდესის აღსაყდრების შემდეგ ახალგაზრდებში დიდი ინტერესი გაჩნდა ეკლესიის მიმართ. მე და ჩემი მეუღლე ერთად დავდიდოდით სიონის ტაძარში. ეს ტაძარი ჩვენთვის მართლაც დედა ეკლესია იყო. ყველანი ვგრძნობდით პატრიარქის მამობრივ მზრუნველობას. ის ყველას სულიერი მამა იყო. ნელ-ნელა დავიწყეთ მარხვა, წირვა-ლოცვაზე სიარული, განსაკუთრებით ქადაგებები გვიზიდავდა. მაშინ წირვის მნიშვნელობას ბოლომდე ვერ ვაცნობიერებდით. შემდეგ შევარჩიეთ მოძღვარი _ სიონის იმდროინდელი მღვდელი მამა დავითი, ახლა მიტროპოლიტი დანიელი. მას შემდეგ მისი სულიერი ხელმძღვანელობით მოვედით აქამდე."

პაატა ფაჩუაშვილი ერთხანს მუშაობდა კინოსტუდია ქართულ ფილმში (1986 წ.), 150-ე საშუალო სკოლაში ფიზიკის მასწავლებლად (1987 წ.), სულხან-საბა ორბელიანის სახელობის თბილისის სახელმწიფო პედაგოგიურ უნივერსიტეტში ქრისტიანული რელიგიის კათედრაზე მასწავლებლად. 1990 წელს უწმიდესმა, და უნეტარესმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ იგი აკურთხა დიაკვნად. 1991 წელს _ მღვდლად, უწოდა სახელად პავლე და დაადგინა სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძრის მოძღვრად, 1991 წელს მამა პავლე დაინიშნა თბილისის ქაშუეთის\ წმიდა გიორგის სახელობის ტაძრის მოძღვრად, 1992 წელს _ მეტეხის ღვთისმშობლის ტაძრის წინამძღვრად, 1996 წელს თბილისის ფერისცვალების ტაძრის წინამძღვრად. 1991 წელს მამა პავლე დაინიშნა საქართველოს საპატრიარქოს მისიისა და ევანგელიზაციის განყოფილების თავმჯდომარის მოადგილედ, 1995 წელს _ საქართველოს საპატრიარქოსთან არსებული წმიდა ნინოს სახელობის მისიონერული სასწავლებლის დირექტორად. წმიდა ნინოს გზაზე ფეხით სამგზის მოგზაურობისათვის მიენიჭა წმიდა ნინოს მორჩილის წოდება. 1993 წელს მიენიჭა დეკანოზის წოდება, დაჯილდოვდა მიტრის ტარების უფლებით. 1996 წელს აღიკვეცა ბერად ეწოდა სახელი ნიკოლოზი, იმავე წელს აყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში. 1996 წლის 29 მარტს წმიდა სინოდმა გამოარჩია ეპისკოპოსად. 30 მარტს არქიმანდრიტმა ნიკოლოზმა ეპისკოპოსად კურთხევაზედ შემდეგი სიტყვით მიმართა მის უწმიდესობას:

"თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, ყოვლადუსამღვდელოესნო მეუფენო, პატიოსანნო მამანო და დედანო, ქრისტეს მიერ საყვარელნო ძმანო და დანო!

"ყოველთა ვექმენ ყოვლად, რათა ყოველნი მაცხონე" (1 კორინთელთა 9.23.) მოკრძალებული სათქმელი მინდა დავიწყო ლოცვით _ ყოვლად წმიდა სამების ტროპარით.

"კურთხეულ ხარ შენ, ქრისტე ღმერთო ჩვენო, რომელმან ყოვლადბრძნად მეთევზურნი გამოაჩინენ, მიჰფინე რა მათ ზედა ყოვლად წმიდა სული შენი და მათ მიერ ყოველი სოფელი მოინადირე, კაცთმოყვარე, დიდება შენდა!"

პირველი და უმთავრესი დავალება, რომელიც მკვდრეთით აღმდგარმა მაცხოვარმა თავის მოწაფეებს მისცა, იყო მოციქულება:

"წარვედით და მოიმოწაფენით ყოველნი წარმართნი და ნათელს-სცემდით მათ სახელითა მამისათა, და ძისათა, და სულისა წმიდისათა, და ასწავებდით მათ დამარხვად ყოველი, რაოდენი გამცენ თქვენ~. (მათე 28. 1,20).

მოციქულება გულისხმობს ეკლესიის აღშენებას და, უპირველესად კი, ქადაგებს, რაც არის ღმრთისმსახურის უმთავრესი მოვალეობა. როდესაც წინასწარმეტყველი მოსე აარონისათვის სამღვდელმთავრო შესამოსელს ამზადებდა, უფალმა უბრძანა, მასზე ოქროს ეჟვნები დაემაგრებინა:

"ჰქონდეს ეს აარონს ღმრთისმსახურების დროს, ისმოდეს მისი ხმა საწმიდარში შესვლისას უფლის წინაშე და იქიდან გამოსვლისას, რათა არ მოკვდეს~. (გამოსვლათა 28.35).

წმიდა მამების განმარტებით ეჟვანი მღვდელმთავრის შესამოსელზე სიმბოლურად ნიშნავს ქადაგებას. ღმრთისმსახური, რომელიც არ ქადაგებს, სულიერად მკვდარია.

როდესაც მოციქულებმა სასუფეველი მთელ მსოფლიო ახარეს, სულიერი ცხოვრების უმთავრესი საზრუნავი ჯერ უწყებული ჭეშმარიტების დაცვა, მისი დამოწმება გახდა, ხოლო მოგვიანებით კეთილმორწმუნე ადამიანების განვითარება სულიერი სრულყოფილებისაკენ. ასე ჩამოყალიბდა ეკლესიის ისტორიაში მოციქულთა დროის შემდგომ ჯერ მოწამეთა დიდი დასი, ხოლო შემდგომ _ ბერ-მონაზვნობის ინსტიტუტი, თუმცა სამოციქულო მსახურების აუცილებლობა ყოველთვის არსებობდა.

დღეს ეკლესიაში ჩნდება აზრი, რომ მოციქულები ისტორიის კუთვნილება გახდა და რომ ღვთისმსახურმა მხოლოდ ტაძარში უნდა იქადაგოს.

მოციქულებს თავისი მნიშვნელობა არასოდეს დაუკარგავს. ზოგის აზრით, ასეთი მსახურება დღეს არავის ხელეწიფება, მაგრამ მოციქულება არ ნიშნავს სრულყოფილებას _ ჭეშმარიტად სრულყოფილი ღმერთია (მათე, 5.48) არამედ ნიშნავს სიწმინდეს, რაც სრულყოფილებისაკენ მგზნებარე სწრაფვაში მდგომარეობს. რაც უფრო ძლიერია ეს სწრაფვა და მაღალია სიწმინდე, მით ნაკლებად ზრუნავს იგი საკუთარ ცხონებაზე. მოციქულებისათვის პირადი ცხოვრების მიზანი იჩრდილება მისი შემყურე ადამიანებისადმი ზრუნვით. მოციქულის პირადი ცხოვრება თითქოსდა შთანთქმულია ამ დიადი სიყვარულის ცეცხლით, რომელიც ყველაზე ნათლად ჩანს პავლე მოციქულის გონებამიუწვდომელ სიტყვებში, რომ თუ შესაძლებელი იყო, ღმერთს ის წარეწყმიდა და მის ნაცვლად ისრაელი ეცხონებინა:

"ვილოცევდ მე შეჩვენებულ ყოფად თავსა ჩემსა ქრისტესაგან ძმათა ჩემთათვის, და ნათესავთა ჩემთა ხორციელად, რომელნი იგი არიან ისრაიტელნი~ (რომაელთა 9.3).

როგორც გრიგოლ ღვთისმეტყველი ბრძანებს, დღესაც გვაქვს უფლება, ჩვენც გავიმეოროთ ეს საოცარი სიტყვები (საუბარი 32).

მოციქულები უაღრესად ასკეტურად ცხოვრობდნენ:

"აღვიკრძალავ ხორცთა ჩემთა და დავიმონებ, ნუ უკვე სხვათა უქადაგებდე და მე გამოუცდელ ვიყო" (1 კორინთელთა 9.28) _ ბრძანებს მოციქული პავლე, მაგრამ ეკლესია მათ განადიდებს არათუ პირადი ღვაწლის _ მარხვის, ლოცვის, უვერცხლო კურნების, ქალწულების, ან თუნდაც მოწამეობის ნიშნით, რაც მათ სხვა სულიერ მოღვაწეებზე არანაკლები გააჩნდათ, არამედ მათი საზოგადო მსახურების გამო, რომელსაც ეწოდება მოციქულება.

საქართველოს ეკლესიაში სამოციქულო მოღვაწეობა წმიდა ნინოს ქადაგებით არ დამთავრებულა. ჩვენ ყოველთვის გვყავდნენ დიდი მქადაგებლები და მისიონერები, რომელთაგან ორი უკანასკნელმა საეკლესიო კრებამ 1995  წელს წმინდანებად შერაცხა. ესენი არიან წმინდა მღვდელმთავარი გაბრიელი (ქიქოძე), რომლის ქადაგებათა კრებული დღემდე ყველა ქრისტიანის სამაგიდო წიგნია და წმ. მღვდელმთავარი ალექსანდრე (ოქროპირიძე), რომლის ქადაგებით მოინათლა 18 ათასი აფხაზი, რის გამოც მას აფხაზეთის მეორე მოციქული ეწოდა სვიმონ კანანელის შემდეგ.

დღეს ისე, როგორც არასდროს, ღმრთისგანდგომილების ამ ულმობელ ხანაში, როდესაც ადამიანებს ყველა ღირებულება დაემსხვრათ, საჭიროა მათი სულიერი ნუგეშინისცემა, საჭიროა მისვლა ყოველ ქალაქსა თუ სოფელში, ყოველ ქუჩაზე, ყოველ ოჯახში და ჟამთა ძნელბედობისას მიმოფანტული სულიერი სამწყსოს შეგროვება და ტაძრად მოყვანა. დღეს თითქოს ყველაფერი თავიდან იწყება _ პირველი საუკუნეების მსგავსად აუცილებელი ხდება ეკლესიის ხელახალი აშენება და უმარტივესი საღმრთო ჭეშმარიტებების თითოეულ ადამიანთან მიტანა, მიუხედავად მისი ასაკისა, პროფესიისა თუ სოციალური წარმოშობისა. დღევანდელი მქადაგებლის დანიშნულება კარგად ჩანს უფლის სიტყვებში, რომელიც მან წინასწარმეტყველ ეზეკიელს უბრძანა:

"როცა მართალი თავისი სიმართლისაგან მიიქცევა და უკეთურებას ჩაიდენს,... თუ შენ არ გააფრთხილებ მას, თავის ცოდვაში მოკვდება და მის სისხლს შენ მოგკითხავ. თუ შენ გააფრთხილებ... და ისიც არ შესცოდავს, გადარჩება, რადგან გააფრთხილებ. შენ კი გადარჩენილი გყავს შენი თავი... გამგონემ გაიგოს, გაუგონარი ნუ გაიგებს" (ეზეკიელი 3. 20,21,27). მაგრამ იმისათვის, რომ გამგონემ გაიგოს, მქადაგებელმა ჭეშმარიტება მსმენელთათვის გასაგებ ენაზე, მათთვის გასაგები პირობითი ნიშნებით უნდა გამოთქვას. ამის საუკეთესო მაგალითია ისევ მოციქული პავლე, რომელმაც არეოპაგში ქადაგებისას თავისი აზრი ბერძნებისათვის რომ უფრო ნათელი გაეხადა, ელინი პოეტის არატ კილიკიელის სიტყვები მოიშველია (საქმე 17.28).

ამიტომ ჩემს, როგორც მომავალი მღვდელმთავრის, უმაღლეს მოწოდებას ვხედავ პავლე მოციქულის სიტყვებში:

"თავისუფალი ვიყავ ყოველთაგან, და ყოველთა თავი ჩემი დავამონე, რაითა უმრავლესნი შევიძინნე. ვიქმენ ჰურიათა თანა ვითარცა ჰურია, რათა ჰურიანი შევიძინნე, სჯულისა ქვეშმყოფთა თანა, ვითარცა სჯულისა ქვეშე მყოფი,... უსჯულოთა თანა ვითარცა უსჯულო, არა უსჯულო ვიყავ ღმრთისა, არამედ სჯულიერი ქრისტესი, რათა უსჯულონი შევიძინნე, ყოველთა ვექმენ ყოვლად, რათა ყოველნი ვაცხონნე" (1 კორინთელთა 9.19-23).

ამასთან ყოველთვის ვეცდები, ჩემი სიტყვები პირადი კეთილკრძალული ცხოვრებით დავადასტურო. განსაკუთრებით ვთხოვ ღმერთს, მომცეს ნიჭი თავმდაბლობისა.

როდესაც იესო ქრისტემ თავის პირველ მოწაფეებს მოუწოდა, მათ თავიანთი ნავები მიატოვეს ყველაზე იღბლიანი თევზაობისას _ როდესაც მათი ბადეები თევზისაგან "განსქდებოდა" (ლუკა 5,6-7), და არა ხელმოცარულობის ჟამს. თევზი, რომელიც უფალმა მათ მიანიჭა, იყო დიდი სიმდიდრე ღარიბი მეთევზეებისათვის და მათი ოჯახებისათვის, მაგრამ მათ მადლიერების ნიშნად უყოყმანოდ დატოვეს ყოველივე და შეუდგენ უფალს.

დღეს, როდესაც ვდგავარ ამ დიდ გზაჯვარედინზე და ვიხსენებ ჩემს განვლილ ცხოვრებას, რომელიც იყო ბედნიერი, ვფიქრობ, რითი გადავუხადო უფალს მადლობა.

"რა მივადო უფალსა ყოვლისავესთვის, რომელი მომაგო მე?" (ფსალმუნნი 115,4-6).

გმადლობთ თქვენ, უწმიდესო და უნეტარესო მეუფეო, ამ დიდი ნდობისა და დიდი სიყვარულისათვის, რომელიც ჩემს სულიერ წინსვლას განაპირობებდა. ვმადლობ წმიდა სინოდის მღვდელ¬მთავრებს სულიერი თანადგომისა და გამხნევებისათვის, ვმადლობ ჩემს სულიერ ძმებსა და დებს და ყველას, ვინც დამეხმარა ამ მძიმე და საპატიო ჯვრის ტვირთვაში.

ღმრთისა და თითოეული თქვენგანის წინაშე მინდა დავდო საზეიმო აღთქმა: ვეცდები მთელი ჩემი გულითა და გონებით, სულითა და ძალით _ მთელი ჩემი არსებით, დავიცვა დედა-ეკლესიის ღირსება და მოვემსახურო ჩემს ხალხს და მინდა დიდი მოწიწებით გავიმეო¬რო რუის-ურბნისის საეკლესიო კრების ძეგლისწერის სიტყვები:

"არა გეცრუვნეთ შენ, სიწმიდით მშობელო ჩვენო კათოლიკე ეკლესიაო, არცა განგცეთ შენ, სიქადულო ჩვენო მართლმადიდებლობაო, რომლისა არცა განმცემელქმნილ-ვართ, ვინათგან შემეცნებასა შენსა ღირს ქმნილ ვართ, მოწამე არს ჭეშმარიტება."

და, ბოლოს, მინდა დავამთავრო ისევ ლოცვით, მინდა შევთხოვო წმიდა მღვდელმთავარ ნიკოლოზს, რომელმაც თავისი მფარველობის ქვეშ მიმიღო, დამიცვას და განმაძლიეროს სამღვდელმთავრო მსახურების გზაზე:

"კანონად სარწმუნოებისა და ხატად სიმშვიდისა და მოძღვრად მარხვისა გყო შენ ქრისტემან სამწსოსა შენისათვის ჭეშმარიტებით, ამისთვისცა მოიგე სიმდაბლითა სიმაღლე და სიგლახაკითა სიმდიდრე, წმიდაო დიდო მღვდელმთავარო ნიკოლოზ, ევედრე ქრისტესა ღმერთსა შეწყალებად სულთა ჩვენთათვის", ამინ.

უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ მიულოცა მეუფე ნიკოლოზს ეპისკოპოსის ხარისხში ამაღლება და უსურვა წარმატება სულიერი ცხოვრების დიად და რთულ გზაზე.

1996 წლის თებერვლიდან 1998 წლის ნოემბრამდე მეუფე ნიკოლოზი იყო ცაგერისა და სვანეთის ეპარქიის მმართველი, 1998 წლის ნოემბრიდან 1999 წლის ნოემბრამდე _ ახალციხის, 1999-2001 წლებში _ ბოდბის, 2001-2002 წლებში _ ცაგერისა და ქვემო სვანეთის, 2002 წლის 17 ოქტომბრიდან ახალქალაქისა და კუმურდოს ეპარქიის მმართველია. 2000 წლის 8 ნოემბერს ეპისკოპოს ნიკოლოზს ეკლესიაში ერთგული და ხანგრძლივი სამსახურისათვის მიენიჭა მთავარეპისკოპოსის, ხოლო 2007 წლის ივლისში _ მიტროპოლიტის წოდება. 2007 წლის 24 დეკემბერს მიტროპოლიტი ნიკოლოზი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის I ხარისხის ორდენით.

მეუფე ნიკოლოზს ურთულეს ეპარქიაში უხდება მოღვაწეობა. ისტორიულ ჯავახეთში ქართული მოსახლეობა მცირეა, მძლავრობს მონოფიზიტური სომხობა... ეპარქიაში მოქმედია: 1. სოფელ ბარალეთის წმიდა ნინოს სახელობის დედათა მონასტერი, 2. ნინოწმინდის ხარების სახელობის დედათა მონასტერი, 3. სოფელ საღამოს წმიდა თამარ მეფის სახელობის დედათა მონასტერი, 4. ახალციხის სამღვდელმთავრო რეზიდენციასთან არსებული ამაღლების დედათა მონასტერი.
მეუფე ნიკოლოზს ეკუთვნის შემდეგი ნაშრომები:

ა) "რწმენა და ურწმუნოება", პ. ფაჩუაშვილი, თბილისის სასულიერო აკადემიის III კურსის სტუდენტი, თბილისის სასულიერო აკადემიის და სემინარიის შრომები II, საქართველოს საპატრიარქო, 1990 წ.

ბ) "წესი ქრისტიანის ცხოვრებისა", "ბედნიერი ოჯახი", დეკანოზი პავლე ფაჩუაშვილი, საქართველოს საეკლესიო კალენდარი, 1994 წ.

გ) "წესი ქრისტიანის ცხოვრებისა", "დიდაქე", ცაგერისა და სვანეთის ეპისკოპოსი ნიკოლოზი, გამომცემლობა "კანდელი", 1997 წ.

დ) "ნუ მოკლავ ჯაფარას", ცაგერისა და სვანეთის ეპისკოპოსი ნიკოლოზი, გაზეთი "ლიტერატურული საქართველო", 1997 წ.

ე) "წარვედით და მოიმოწაფენით", კონფესიათაშორისი ეთიკის არსი და მისი დარღვევის მაგალითები ჩვენს ირგვლივ, ახალციხელი ეპისკოპოსი ნიკოლოზი;

ვ) "წმინდა პატრიკისა და წმინდა გრიგოლ ტურელის კვალდაკვალ, მღვდელმონაზონი სერაფიმე როუზი", თარგმნა მთავარეპისკოპოსმა ნიკოლოზმა (ფაჩუაშვილი), 2002 წ.

მიტროპოლიტი თეოდორე (ჭუაძე)

მიტროპოლიტი თეოდორე, ერისკაცობაში დიმიტრი ალექსანდრეს ძე ჭუაძე, დაიბადა 1967 წლის 11 აპრილს ქ. სიღნაღში. 1974 წელს მისი ოჯახი საცხოვრებლად გადავიდა ქ. თელავში. 1984 წელს მან დაამთავრა თელავის N4-ს საშუალო სკოლა და სწავლა განაგრძო საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის სამშენებლო ფაკულტეტზე. 1986-1988 წლებში იგი მსახურობდა საბჭოთა არმიის რიგებში. 1990 წელს ჩაირიცხა ახალციხის სასულიერო სემინარიაში. 1991 წლის 22 თებერვალს საფარის წმიდა საბა განწმენდილის მონასტრის წინამძღვარმა სერგიმ (ამჟამად მიტროპოლიტი) მორჩილი დიმიტრი აღკვეცა ბერად და უწოდა სახელად თეოდორე. 1991 წლის 2 ივნისს, სიონის საკათედრო ტაძარში, უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ბერი თეოდორე აკურთხა ბერ-დიაკვნად, ხოლო 1991 წლის 8 სექტემბერს _ მღვდელ-მონაზვნად. 1992 წელს დაინიშნა საფარის მამათა მონასტრის წინამძღვრად. 1993 წლის 12 ივლისს მღვდელ-მონაზონ თეოდორეს მიენიჭა იღუმენის, ხოლო 1996 წლის 26 ოქტომბერს _ არქიმანდრიტის წოდება.

1996 წლის 27 ოქტომბერს მცხეთის სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ წმიდა სინოდის წევრების თანამწირველობით არქიმანდრიტი თეოდორე ბოდბელ ეპისკოპოსად აკურთხა. არქიმანდრიტმა თეოდორემ ამ სიტყვებით მიმართა მის უწმიდესობას: "ამ მღელვარე წუთებში ძალიან მიჭირს იმის გამოხატვა, რაც ჩემს სულში ხდება, სული წმიდის მადლმა, რომელმაც მომანიჭა მე ცოდვილსა და უღირს მონას მღვდელმთავრის უბრწყინვალესი ღირსება, უდიდესი პასუხისმგებლობა დამაკისრა: ამ ღვთიური ჯილდოს მიღება სიხარულითა და მადლიერების გრძნობით აღმავსებს იმ უდიდესი ნდობის გამო, რომელიც ღვთის ნებითა და ლოცვა-კურთხევით გამომიცხადა საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის წმიდა სინოდმა. ჩემს სიხარულს ისიც აძლიერებს, რომ ღმერთმა საეპისკოპოსო კათედრად ქართველი ერის განმანათლებლის საფლავის წმიდა მიწა მიმიჩინა. მინდა გითხრათ, რომ ბოდბესთან ძალიან ბევრი რამ მაკავშირებს. პირველ რიგში ის, რომ ამ მონასტრის კედლებში დავიბადე. იგი ხომ საავადმყოფოდ იყო მაშინ გამოყენებული. ჩემი სულიერი ცხოვრების ყველა მნიშვნელოვანი მოვლენის წინ, ღვთის განგებით, წმიდა ნინოს საფლავის მოსალოცად მიწევდა ბოდბეში ჩასვლა. ასე იყო მორჩილად კურთხევის, ბერად აღკვეცის, დიაკვნად და მღვდლად ხელდასმის წინ. წმიდა ნინოს ლოცვა-კურთხევა მუდამ თან მსდევდა ჩემი ცხოვრების  გზაზე. სწორედ ამის გამო ჩემს სიხარულს დიდი მღელვარებაც ახლავს თან. მაგრამ მიუხედავად ამისა, გამოგიტყდებით ძალიან მიმძიმდა საფარის მონასტრის დატოვება, ერთხანს უარის თქმაც დავაპირე, მაგრამ ღვთის ნებას ვერ გავუწიე წინააღმდეგობა.

ჭეშმარიტების ძიებამ ღვთის გაუწვდომელი განგებით 1989 წელს საფარის მონასტერში მიმიყვანა. მაშინ საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის სტუდენტი ვიყავი. ძალიან მინდოდა ხელი შემეწყო ერის აღორძინებისათვის. ვიცოდი, რომ ამისათვის ეკლესიის აღორძინება იყო საჭირო. ამიტომ როდესაც საფარას გაემგზავრა სტუდენტთა ჯგუფი აღდგენითი სამუშაოების ჩასატარებლად, მეც მათ გვერდით აღმოვჩნდი. მონასტერში ხანმოკლე ცხოვრებამ დამანახა, რომ ეკლესიის  აღორძინება ჩვენივე სულების აღორძინებით უნდა დაიწყოს. მაშინ ჩაეყარა საფუძველი ჩემი ცხოვრების ფერისცვალებას. გადავწყვიტე მთლიანად შემეწირა ცხოვრება ღმრთისა და ერისათვის. მივხვდი, რომ ჭეშმარიტება მიწიერი მცნება არ არის და სულიერი ღირებულებისაკენ დავიწყე სწრაფვა. ამ სწრაფვამ მრავალი განსაცდელით აღსავსე გზა გამატარა და ახლა ამ უდიდესი პასუხისმგებლობის წინაშე დამაყენა. ღვთის შეწევნით შევეცდები ხელი შევუწყო წირვა-ლოცვის გახშირებას ტაძრებში, ახალგაზრდობის სულიერ აღორძინებას, მოსახლეობაში ღვთის სიტყვის გავრცელებასა და ჭეშმარიტი სარწმუნოების განმტკიცებას. განსაკუთრებით კი სამონასტრო ცხოვრების გაცხოველებას, რათა წმიდა ნინოს მადლით გამრავლდნენ ბერ-მონაზვნები და თავიანთი წმიდა და მხურვალე ლოცვებით კახეთსა და სრულიად საქართველოს შეეწიონ. ამ მღელვარე წუთებში ვთხოვ შენდობას, შეწევნასა და მფარველობას ყოვლადწმინდა ღვთისმშბელსა და წმიდა ნინოს. გთხოვთ შენდობას და შეწევნას თქვენ, თქვენო უწმიდესობავ, იმედი მაქვს, რომ არ მომაკლებთ თქვენს რჩევა-დარიგებებს და შეწევნას ჩემს მძიმე მსახურებაში, რათა თქვენი წმიდა ლოცვებით უფალმა მორჩილება, სიბრძნე, მოთმინება და ყველა ის თვისება მომმადლოს, რომელიც შემაძლებინებს პირნათლად აღვასრულო მღვდელმთავრის მოვალეობა. გთხოვთ შენდობასა და შემწეობას თქვენ, წმინდანო მღვდელმთავარნო, მამანო, ძმანო და დანო! გთხოვთ შენდობასა და წმიდა ლოცვებს ჩემო საყვარელო მრევლო! თქვენი წმიდა ლოცვებით გაძლიერებული ვეცდები, პირნათლად აღვასრულო ღვთისგან დაკისრებული ეს უდიდესი მოვალეობა. მადლობას გიხდით ყველას თქვენი თანადგომისა და სიყვარულისათვის." (61, 1996, 10).

ახლადნაკურთხ ეპისკოპოს თეოდორეს მაღალი სასულიერო იერარქიის გზა დაულოცა უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ. "თქვენო ყოვლადუსამღვდელოესობავ, ბოდბელო ეპისკოპოსო თეოდორე, ყოვლადუსამღვდელოესნო მეუფენო, ქრისტესმიერ საყვარელნო ძმანო და დანო. დღეს აღსრულდა განგება ღვთისა და მადლი სულისა წმიდისა გადმოვიდა ახალსა ეპისკოპოსსა ზედა, რომელიც მწყემსმთავრად დადგენილა ბოდბის ეპარქიაში, იქ, სადაც განისვენებს მოციქულთა სწორი დედა ნინო. ეს არის განგება და განჩინება ღვთისა. წმიდა სინოდმა განგება ღვთისა მხოლოდ აღასრულა. მეუფე თეოდორე, წმიდა ნინო გიხმობს შენ ბოდბეში, იმ წმიდა სავანეში, სადაც შენ თვითონ დაიბადე, იმ მხარეში, საიდანაც შენი გვარი წარმოდგება და საიდანაც შენი წინაპრები არიან. ფრიად დიდია ეპისკოპოსის მოვალეობა და პასუხისმგებლობა ღვთისა და ერის წინაშე, მაგრამ როცა უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ეპისკოპოსს ირჩევს, ის ამავე დროს მას ძალასა და მადლსაც აძლევს იმისათვის, რომ ეს მძიმე მოვალეობა აღასრულოს. ამიერიდან შენ ღვთისა და ერის წინაშე პასუხს აგებ არა მხოლოდ შენს თავზე, არამედ იმ სასულიერო და საერო პირებისათვისაც, რომელნიც შენი სამწყსოს წევრები იქნებიან. წინააღმდეგობა და განსაცდელი ბევრი შეგხვდება, მაგრამ არ უნდა შეშინდე, რადგან განსაცდელს შვება, წყალობა და შემწეობა უფლისა მოსდევს. ევედრე უფალს, რომ მან მოგცეს მადლი სულისა წმიდისა, რომელიც უძლურთა მკურნალი და ნაკლულევანთა აღმავსებელია. უპირველეს ყოვლისა, თავმდაბლობა და მორჩილება გმართებს. წმიდა წერილი გვასწავლის, რომ ამპარტავანთა ღმერთი შემუსრავს, ხოლო თავმდაბალთ წყალობას მიანიჭებს. თუ თავმდაბლობა გექნება, მადლს უფლისას უხვად მოიხვეჭ: ამ გზით შენ სულსაც გადაარჩენ და მრავალთაც აცხოვნებ. შენი მრევლისათვის, სამღვდელოებისა და ბერ-მონაზვნებისათვის შენ არა მარტო მამა, არამედ მოწყალე დედაც უნდა იყო და როგორც დედა სწყალობს შვილებს, ისე უნდა წყალობდე მათ. კურთხევა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესი იყოს შენსა და შენს ეპარქიასა ზედა. ამინ." (61, 1996, 10).

1998 წლის ნოემბრიდან მეუფე თეოდორე ახალციხისა და ტაო-კლარჯეთის ეპარქიის მმართველია. 2003 წლის მარტიდან 2004 წლის 4 ივნისამდე ეპისკოპოსი თეოდორე საქართველოს საპატრიარქოს საფინანსო-ეკონომიკური საბჭოს თავმჯდომარე, 2004 წლის 4 ივნისიდან 2005 წლის თებერვლამდე თბილისის სასულიერო აკადემიისა და სემინარიის რექტორია. 2005 წლის თებერვლიდან საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ქორეპისკოპოსია. 2003 წლის დეკემბერში ეპისკოპოს თეოდორეს ეკლესიაში ერთგული და ხანგრძლივი სამსახურისათვის მთავარეპისკოპოსის, ხოლო 2006 წელს მიტროპოლიტის წოდება მიენიჭა. 2007 წლის 24 დეკემბერს მიტროპოლიტი თეოდორე დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის I ხარისხის ორდენით. მეუფე თეოდორეს მოღვაწეობა უხდება ერთ-ერთ რთულ რეგიონში, სადაც ისტორიული ძნელბედობის გამო მართლმადიდებელი ქართველების გარდა ცხოვრობენ კათოლიკე ქართველები, მონოფიზიტი სომხები, ისტორიულ ტაო-კლარჯეთში, რომელიც დღეს თურქეთის შემადგენლობაშია გამაჰმადიანებული ჩვენი თანამოძმენ მიტროპოლიტ თეოდორეს ძალისხმევით ეპარქი¬აში სიმშვიდეა და ადგილი არ აქვს რელიგიურ ნიადაგზე რაიმე დაპირისპირებას. სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით მეუფე თეოდორე მონაწილეობს საერთაშორისო ქრისტი¬ანულ ფორუმებში.

2009 წლის თებერვალში იგი ხელმძღვანელობდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის დელეგაციას, რომელმაც მონაწილეობა მიიღო რუსეთის ახალი პატრიარქის უწმიდესი კირილის კურთხევასთან დაკავშირებულ საზეიმო ღონისძიებებში. 2007 წლის 13 დეკემბერს მიტროპოლიტმა თეოდორემ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის სახელით სამების საკათედრო ტაძარში ამ სიტყვებით მიმართა უწმიდესსა და უნეტარესს ილია II-ს.

"პატიოსანო მამანო, ქალბატონებო და ბატონებო!

მადლობას ვწირავ მაღალ ღმერთს, რომ ამ ღირსშესანიშნავ დღეს მაქვს პატივი, მოგმართოთ წმიდა სინოდის სახელით. საქართველოს წმიდა მართლმადიდებელი ეკლესია და კეთილმორწმუნე ქართველი ერი უდიდესი სიხარულით აღნიშნავს მისი უწმიდესობისა და უნეტარესობის, ილია II-ის აღსაყდრების 30 წლისთავს. 30 წელი გვაშორებს იმ ღირშესანიშნავ ისტორიულ თარიღს, როდესაც სვეტიცხოვლის ტაძარში, ღვთის ნებით, საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის საჭეთმპყრობლის ტახტზე ავიდა ცხუმ-აფხაზეთის მიტროპოლიტი ილია ღუდუშაურ-შიოლაშვილი, რომელსაც აღსაყდრების შემდგომ ილია II ეწოდა.

ნისლიანი დილა გათენდა 1977 წლის 25 დეკემბერს. საკმაოდ ციოდა, მაგრამ ვერც ზამთრის სუსხმა და ვერც კომუნისტური ხელისუფლების მხრიდან მოსალოდნელმა რეპრესიებმა ვერ შეაშინა ათასობით გულანთებული მორწმუნე ქართველი, რომელიც სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძრის ეზოში შეკრიბა. ხელისუფლების მცდელობა, წესრიგის დაცვის საბაბით ტაძარში არ შეეშვა ხალხი სპეციალური საშვების გარეშე, უშედეგო აღმოჩნდა. ხალხმა გაარღვია მილიციელთა კორდონები და ტაძარში შევიდა. ასეთი ხალხმრავლობა სვეტიცხოველს 1917 წლის 12 (25) მარტის შემდეგ არ ახსოვდა, მოსულთა უმრავლესობა ახალგაზრდობა იყო, ყველას სურდა თანამონაწილე ყოფილიყო იმ ისტორიული მოვლენისა, რომელიც საქართველოს სამოციქულო ეკლესიაში ხდებოდა. პატრიარქი, რომელიც, ღვთის ნებით, უაღრესად საპასუხისმგებლო მსახურებას იწყებდა, სავსებით ახალგაზრდა იყო. 30 წლის წინ მისმა უწმიდესობამ ჩაიბარა შეჭირვებული, დამცრობილი საქართველოს ეკლესია, რომლის წინამძღვობა ქვეყანაში გაბატონებული ათეიზმის პირობებში უაღრესად რთული და მძიმე იყო. ყველა მიმართულებით იყო სერიოზული პრობლემები, მოქმედი ეკლესიების რაოდენობა 50-ს არ აღემატებოდა, სასულიერო პირთა რიცხვი კი _ ოთხმოცს; სულ ხუთი მოქმედი ეპარქია იყო საქართველოში, ეკლესიას არ ჰყავდა მრევლი, მსოფლიოს ადგილობრივ მართლმადიდებელ ეკლესიათა უმრავლესობა არ სცნობდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ისტორიულ ავტოკეფალიას. დაკნინებული იყო ჩვენი ეკლესიის საერთაშორისო ავტორიტეტი, საქართველოში არ არსებობდა უმაღლესი საღვთისმეტყველო სკოლები, სასულიერო აკადემიები, რაც სერიოზულ დაბრკოლებას უქმნიდა ქართული საღვთისმეტყველო სკოლის განვითარებას, არ მოქმედებდა მონასტრები, საზოგადოება უკიდურესად გაუცხოებული იყო ეკლესიისაგან, ქვეყანაში სულიერი ზამთარი იდგა, რომელიც პატრიარქს უნდა გაელღო თავდაუზოგავი მოღვაწეობით.

თავისი ოცდაათწლიანი ღვაწლით უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ უმძიმე-სი მდგომარეობიდან გამოიყვანა საქართველოს სამოციქულო ეკლესია, ააღორძინა იგი და კვლავ მოუპოვა მას ის საერთაშორისო ავტორიტეტი, რომელიც ყოველთვის გამოარჩევდა საქართველოს ეკლესიას სხვა ადგილობრივ მართლმადიდებელ ეკლესი¬ათა შორის და იგი ყოველთვის იცავდა მართლმადიდებლურ მოძღვრებას. ის უდიდესი ღვაწლი, რაც პატრიარქმა იტვირთა, აღემატება ერთი ადამიანის შესაძლებლობას, უწმინდესი და უნეტარესი ილია II ერთ-ერთ თავის ეპისტოლეში ბრძანებს: "სულიერება ხალხში თავდაპირველად გზას იკვლევს ცალკეულ მადლმოსილ პიროვნებათა წყალობით, შემდეგ ეს ნიჭი ეფინება მთელ ერს და აღამაღლებს მას; ამიტომაც პიროვნების როლი ქვეყნის ცხოვრებაში უმნიშვნელოვანესია. არსებო¬ბენ ღვთის ნიშნით გამორჩეული ადამიანები, რომლებიც სიყვარულსა და სათნოებას სთესავენ. ისინი ქმნიან, აშენებენ, თვითონ იწვიან, სხვას კი გზას უნათებენ.
თქვენო უწმიდესობავ, თქვენ სწორედ ასეთი პიროვნება ბრძანდებით, რომელიც გზას უნათებს და ჭეშმარიტებისაკენ მიუძღვის ღვთის მიერ თქვენდამი რწმუნებულ სამწყსოს, სრულიად საქართველოს.

თქვენი უდიდესი მოღვაწეობის კეთილი ნაყოფი დღეს სავსებით ცხადია. აღორძინებული რწმენა, გამრავლებული ეკლესია-მონასტრები და მათში მლოცველი მრევლის სიმრავლე, რომელთაგან დიდი ნაწილი ახალგაზრდობაა, ეპარქიათა და მღვდელმთავართა გაზრდილი რიცხვი, სასულიერო პირთა სიმრავლე, უცხოეთში ამოქმედებული ქართული ეკლესიები, თბილისისა და გელათის სასულიერო აკადემიები და ქვეყნის სხვადასხვა რეგიონში დაფუძნებული სასულიერო სემინარიები, გელათის მეცნიერებათა აკადემია, უამრავი სამრევლო სკოლა, საპატრიარქოს რადიო "ივერია", ქართული ტელემაუწყებლობა "ივერია", საგამომცემლო საქმიანობა, საპატრიარქოში არსებული განყოფილებებისა და სხვა სტრუქტურების წარმატებული საქმიანობა, საპატრიარქოს უნივერსიტეტის დაფუძნება, რომელიც სულ მალე ამოქმედდება, სულიერების, მეცნიერებისა და კულტურის განვითარების სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის საერთაშორისო ფონდის დაფუძნება, საქართველოში დღის განმავლობაში შვიდგზის ლოცვების აღვლენის ტრადიციის აღდგენა, რაც ერის გამთლიანების უმნიშვნელოვანესი საფუძველია, სამების გასაოცარი სილამაზის საკათედრო ტაძრის აგება, რომელიც გვირგვინად ადგას თქვენს უდიდეს მოღვაწეობას; სახელმწიფოსთან გაფორმებული საკონსტიტუციო შეთანხმება, რამაც განსაზღვრა და დაარეგულირა ეკლესიასა და სახელმწიფოს შორის ურთიერთობა.

თქვენო უწმინდესობავ, სულ ცოტა ხნის წინ საქართველოში თქვენი აღსაყდრების 30 წლისთავთან დაკავშირებით ჩამობრძანდნენ მსოფლიო პატრიარქი, მისი ყოვლადუწმინდესობა ბართლომეოს I და სხვა ადგილობრივი მართლმადიდებელი ეკლესიის მეთაურები და მღვდელმთავრები. რომლებმაც ერთმნიშვნელოვნად აღნიშნეს ის უდიდესი დამსახურება, რომელიც თქვენ მიგიძღვით არა მარტო საქართველოს ეკლესიის, არამედ მსოფლიო მართლმადიდებელი ეკლესიის წინაშე. შემთხვევითი არ იყო მსოფლიო პატრიარქის მიერ წარმოთქმული სიტყვები თქვენს მოღვაწეობასთან დაკავშირებით, რომ საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის მოღვაწეობის მასშტაბები გასცდა ადგილობრივი ეკლესიის საზღვრებს და მან მსოფლიო მნიშვნელობა შეიძინა, ამიტომ პატრიარქი ილია II მხოლოდ საქართველოს ეკლესიას არ ეკუთვნის, იგი მსოფლიო მართლმადიდებელი ეკლესიის კუთვნილებააო.

თქვენო უწმინდესობავ, ჩვენ კარგად გვესმის, რომ შეუძლებელია სიტყვამ დაიტიოს ის საყოველთაო საქმიანობა, რაც თქვენს სახელს უკავშირდება. დრო კიდევ უფრო დიდი ღირსებით წარმოაჩენს თქვენს სახელს, თქვენი მოღვაწეობის 30-წლიან ეპოქას თქვენ `მზიანი ღამე~ უწოდეთ, რომელსაც დღეს უდიდესი ნათელი ადგას, მთელი საქართველო უდიდესი მადლიერებითა და სიყვარულით აღვნიშნავთ თქვენი აღსაყდრების 30 წლისთავს და მადლობას ვსწირავთ ყოვლადწმინდა სამებას, რომ ჩვენი სამშობლოსათვის მეტად მძიმე პერიოდში თქვენ გამოგარჩიათ ღმერთმა. აღგამაღლათ საქართველოს უძველესი სამოციქულო ეკლესიის ტახტზე, წმიდა ანდრია პირველწოდებულის საყდარზე და საკვირველი საქმენი შეგაძლებინათ ქართველი ერის სულიერი აღორძინებისათვის.

თქვენო უწმინდესობავ, თქვენ დღესაც საოცარი სულიერი მხნეობით ეზიდებით ამ უმძიმეს ჯვარს, რომელიც ღმერთმა გარგუნათ, როგორც ქართველი ერის მამამთავარს.

შევთხოვთ ყოვლადწმიდა სამებას, რომ მოგანიჭოთ დღეგრძელობა, რათა დაუბრკოლებელი იყოს საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის წინსვლა და წარმატება, ღმერთმა არ მოაკლოს სრულიად საქართველოს თქვენი ლოცვა-კურთხევის მადლი და ძალა. ამინ!" (68, 2008, 11).

მეუფე თეოდორემ მრავალი სირთულისა და წინააღმდეგობის მიუხედავად არაერთხელ იმოგზაურა ისტორიულ ტაო-კლარჯეთში, მოილოცა ხანძთა, შატბერდი, პარხალი, წყაროსთავი, იშხანი, ხახული... შეხვდა თურქეთში მცხოვრებ ქართველებს. XX საუკუნის 80-იან წლებამდე ეპარქიაში არ იყო მოქმედი მართლმადიდებელი ეკლესია. მეუფე თეოდორემ სახელოვნად განაგრძო და განვრცო ის ღვაწლი, რომელიც დაიწყეს მეუფე ანანიამ (ჯაფარიძე), მეუფე სერგიმ (ჩეკურიშვილი), მეუფე ნიკოლოზმა (ფაჩუაშვილი). ამჟამად ეპარქიაში მოქმედია შემდეგი სამრევლო ეკლესიები: ახალციხის წმიდა მარინეს სახელობის საკათედრო ტაძარი, (წინამძღვრის მოადგილე _ იღუმენი ლუკა (კონჩაკოვი)). ვალეს ღვთისმშობლის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ დეკანოზი სტეფანე ნადირაძე), ვალეს ესტატე მცხეთელის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ დეკანოზი სტეფანე ნადირაძე), ვალეს იოანე ნათლისმცემლის ტაძარი, (წინამძღვარი _ დეკანოზი სტეფანე ნადირაძე), აწყურის ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი, (წინამძღვარი _ დეკანოზი იოანე გელაშვილი), საყუნეთის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ დეკანოზი იოანე გელაშვილი). ივლიტის ღვთისმშობლის შობის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ დეკანოზი იოანე გელაშვილი), მესხის სამების სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ იღუმენი ლუკა კონჩაკოვი), წნისის წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ ლუკა კონჩაკოვი), წობარეთის სულთმოფენობის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ იღუმენი ლუკა კონჩაკოვი), ანდრია წმინდის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ არქიმანდრიტი ზოსიმე კაცაძე), ხერთვისის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი არქიმანდრიტი ანტონ მაჭარაშვილი), ასპინძის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ დეკანოზი ზოსიმე კაცაძე), საროს მთავარანგელოზთა სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ ზოსიმე კაცაძე). ადგიგენის წმიდა თამარ მეფის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვაწი იღუმენი დიმიტრი კაპანაძე), აბასთუმნის წმიდა ალექსანდრე ნეველის სახელობის ტაძარი _ (წინამძღვარი _ მღვდელმონაზონი მაქსიმე გაბელაშვილი), უდის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ დეკანოზი ტიმოთე ჩილაშვილი), ბოლაჯურის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ იღუმენი ლუკა კონჩაკოვი), წახანის წმიდა ნინოს სახელობის ტაძარი, (წინამძღვარი _ მღვდელმონაზონი მაქსიმე გაბელაშვილი).

მონასტრები: საფარის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის მამათა მონასტერი, (წინამძღვარი _ არქიმანდრიტი არსენი (ასანიძე)), ვარძიის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის მამათა მონასტერი, (წინამძღვარი _ არქიმანდრიტი ანტონი (მაჭარაშვილი)), ჭულევის წმიდა გიორგის სახელობის მამათა მონასტერი, (წინამძღვარი _ იღუმენი დიმიტრი (კაპანაძე)), ზარზმის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის მამათა მონასტერი, (წინამძღვარი _ მღვდელმონაზონი ნიკოლოზი (გეწაძე)), აბასთუმნის წმიდა გიორგის სახელობის მამათა მონასტერი, (წინამძღვარი _ მღვდელმონაზონი მაქსიმე (გაბელაშვილი)), ზემო ვარძიის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის დედათა მონასტერი, (წინამძღვარი _ არქიმანდრიტი ანტონი (მაჭარაშვილი)), აბასთუმნის წმიდა პანტელეიმონის სახელობის დედათა მონასტერი, წინამძღვარი  (მონაზონი ბარბარე (გრიგალაშვილი)), ახალციხის წმიდა მარინეს სახელობის დედათა მონასტერი, (წინამძღვარი _ მონაზონი პარასკევა (ელბაქიძე)), ახალციხის საეპისკოპოსო რეზიდენციასთან არსებული ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის დედათა მონასტერი, (წინამძღვარი _ მონაზონი ნატალია (ქაფიანიძე)). ეპარქიაში შენდება: ახალციხის მაცხოვრის ამაღლების სახელობის ტაძარი, წნისის წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ტაძარი, ენთელის წმიდა ნინოს სახელობის ტაძარი, ვარხნის ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანების სახელობის ტაძარი. ეპარქიაში ფუნქციონირებს სასულიერო სემინარია.

მიტროპოლიტი საბა (გიგიბერია)

მიტროპოლიტი საბა, ერისკაცობაში ზაზა როინის ძე გიგიბერია, დაიბადა 1966 წლის 28 სექტემბერს სენაკის რაიონ სოფელ ძველ სენაკში.¬ 1983 წელს დაამთავრა ძველი სენაკის საშუალო სკოლა. ეს სკოლა 1884 წელს დაუარსებია ილია ჭავჭავაძეს, იქ არაერთი სახელოვანი მწერალი, მეცნიერი და სასულიერო პირი აღიზარდა. 1984 წელს ჩაირიცხა საქარ¬თველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის სამშენებლო ფაკულტეტზე, ინსტიტუტიდან გაწვეულ იქნა საბჭოთა არმიის რიგებში, სადაც იმსახურა 2 წელი, 1991 წელს დაამთავრა ინსტიტუტი. როგორც მეუფე საბა აღნიშნავს: "1989 წლის ივნისიდან იწყება ჩემი ახალი ცხოვრება. ღვთის განგებით ინსტიტუტიდან შრომითი სემესტრით მოგვიწია საფარის მამათა მონასტერში სარესტავრაციო სამუშაოებზე მონაწილეობა. მაშინ არაეკლესიური ვიყავი. მონასტრის წინამძღვარი იყო მღვდელმონაზონი სერგი (ამჟამად მიტროპოლიტი სერგი ჩეკურიშვილი). მან გვასწავლა ქრისტიანული ცხოვრების წესი და ჩვენც შევუდექით ამ წესს. ერთ-ერთი საუბრის დროს მან გვითხრა: ჩვენი ქვეყნის ბედნიერება დამოკიდებულია ეკლესიის ძლიერებაზე, მონასტრებისა და ბერ-მონაზვნების სიმრავლეზე. მე, როგორც სხვა ჩემი თანატოლი ახალგაზრდები, მაშინ ქვეყნის სიყვარულით და გადარჩენის სურვილით ვიყავით აღტყინებულნი, ამიტომ ვუთხარი ჩემს თავს _ რა შეგიძლია გაუკეთო შენს ხალხს და ქვეყანას: წადი მონასტერში, აღიკვეცე ბერად და ილოცე მათთვის. ასე აღმოვჩნდით მონასტერში ინსტიტუტიდან მე და ჩემი უახლოესი მეგობარი მეუფე თეოდორე ჭუაძე, ასე ინება უფალმა. ოჯახს გაუჭირდა ჩემთან განშორება, რადგან ერთი ვაჟი ვიყავი სახლში, მაგრამ მშობლები მაინც გაგებით მოეკიდნენ ჩემს გადაწყვეტილებას. მე ისინი მენდობოდნენ და ფიქრობდნენ, რომ ცუდს არ ვაკეთებდი. გამომშვიდობისას მამამ ვერ გაუძლო და აქვითინდა, ის ძალიან თავმდაბალი და კეთილი ადამიანია. დედა უფრო ძლიერი აღმოჩნდა, დაფარა ემოცია და მითხრა: ჩვენ ყველაფერი გავაკეთეთ იმისათვის, რომ ბედნიერი ყოფილიყავი და თუ შენ თვლი, რომ შენი ბედნიერება იქ, მონასტერშია დამილოცნიხარო. ეს დალოცვა ვგრძნობ დღემდე და მომავალშიც დამეხმარება. ჩემში თუ არის რაიმე სიკეთე ეს ჩემი მშობლების დამსახურებაა."

1991 წლის 14 ივნისს იგი აღიკვეცა ბერად და ეწოდა სახელად საბა, 1992 წლის 12 იანვარს აკურთხეს დიაკვნად, 1991 წლის 4 ოქტომბერს _ მღვდლად და მსახურობდა საფარის მონასტერში, იყო მონასტრის ეკონომოსი. 1990-1992 წლებში სწავლობდა ახალციხის სასულიერო სემინარიაში. 1994 წლის 5 ნოემბერს წირვა-ლოცვა აღსდგა ტიმოთესუბნის მონასტერში და იღუმენი საბა დაინიშნა მონასტრის წინამძღვრად. 1996 წლის 22-23 ოქტომბერს გამართულმა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის სხდომამ იღუმენი საბა გამოარჩია საეპისკოპოსი კანდიდატად. 26 ოქტომბერს აყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში და 1996 წლის 3 ნოემბერს სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში აკურთხეს ხონის ეპისკოპოსად.

ეპისკოპოსად კურთხევისას მან შემდეგი სიტყვებით მიმართა უწმიდესსა და უნეტარესს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს ილია II-ს. "თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, საქართველოს ეკლესიის წმიდა სინოდის მღვდელმთავარნო, ღირსო მამანო, ქრისტესმიერ საყვარელნო ძმანო და დანო. ძლიერ მიძნელდება გადმოგცეთ ყოველივე ის, რასაც მე ამ წუთებში განვიცდი. ძნელი ყოფილა ერთდროულად დაიტიო ადამიანმა რამდენიმე დიდი გრძნობა _ მადლიერების, სიხარულისა და შიშის. მადლიერება პირველ რიგში ღმრთის და შემდეგ წმიდა სინოდის წინაშე, რადგან ღმრთის განგებით მე, უღირსი მონა მისი, გამომარჩიეს სამღვდელმთავრო ხარისხის მისაღებად. სიხარულის გრძნობა ყოველივე აქედან გამომდინარეა, ხოლო შიში მაქვს იმის გამო, შევძლებ კი მე ვზიდო ეს მძიმე ტვირთი. თუმცა უფალო ძლიერია და ყოველივეს შეაძლებინებს ადამიანს, თუ ღმერთს მიენდობა იგი. უფალი ბრძანებს წმიდა წერილში: "აღიღეთ უღელი ჩემი თქვენ ზედა და ისწრაფეთ ჩემგან, რამეთუ მშვიდ ვარ და მდაბალ გულითა და ჰპოვოთ განსვენებაი სულთა თქვენთა, რამეთუ უღელი ჩემი ტკბილია და ტვირთი ჩემი სუბუქ არს". მე ვიხსენებ თქვენთან ბოლო შეხვედრას, როცა გამომიცხადეთ მღვდელმთავრობის შესახებ, თქვენ დამლოცეთ და მითხარით ასეთი სიტყვები: წადი მონასტერში და ილოცე. ღმერთმა თავმდაბლობა, მორჩილება და მოთმინება მოგცესო. მე ვიგრძენი, რომ ღმერთი თქვენი სიტყვებით მამხილებდა, რადგან მე ყოველთვის მიჭირდა თავმდაბლობა და მორჩილება. ყველაზე მეტად დღეიდან მჭირდება მე ამ მცნებების შესრულება, რადგანაც უკვე სხვას უნდა მოვთხოვო მათი დაცვა. ამიტომ უმორჩილესად გთხოვთ, თქვენო უწმიდესობავ, თქვენ და ყველას, ვისთანაც სულიერი ცხოვრება გავატარე, შემინდეთ და ნუ მოიხსენებთ ჩემს ამ სისუსტეს, არამედ ილოცეთ ჩემთვის, რაiთა უფალმა შემაძლებინოს ამ და სხვა მცნებების დაცვა და მღვდელმთავრის მძიმე და საპასუხისმგებლო მოვალეობის აღსრულება. იმედი მაქვს ღმრთის მოწყალებისა და თქვენი ლოცვისა, ასევე ჩვენი ეკლესიის გამოცდილი მღვდელმთავრების შეწევნისა და თანადგომისა. მე ეკლესიური ცხოვრება დავიწყე საფარის მონასტერში. მაშინ მონასტრის წინამძღვარი მეუფე სერგი იყო. მან ამადგმევინა ფეხი და რაც მთავარია მაზიარა უკვდავებას. როდესაც გამიჭირდებოდა და შევჩივლებდი მას, მეტყოდა, ნუ გეშინია, მოითმინე, რა იცი უფალი რას გიმზადებსო. მოძღვარი რომ გახდები დიდი გამოცდილება გექნებაო მე მინდა, რომ ის გამოცდილება, რომელიც მონასტერში მივიღე, ღმრთის შეწევნით ახალ ეპარქიაშიც გამოვიყენო, რადგან საქართველოს ეკლესიის ძლიერებას მე ძლიერ მონასტერში ვხედავ. თუმცა არანაკლებ მნიშვნელოვანია გაიხსნას და აშენდეს კიდეც ახალი ტაძრები და იკურთხოს ღირსეული ღმრთისმსახურები, რაც განაპირობებს ეკლესიის სიწმინდეს და მრევლის სიმრავლეს. უკანასკნელმა წლებმა მრავალ ადამიანს და განსაკუთრებით ახალგაზრდობას საქარ¬თველოში მძიმე სულიერი და ფიზიკური ტრამვა მიაყენა. მრავალი მათგანი საპყრობილეშიც მოხვდა. ჩემს ეპარქიაში ბევრია ასეთი საპყრობილე და აუცილებელი იქნება მათი მონახულება, მათთვის სამლოცველოების მოწყობა და ნორმალურ გზაზე დაყენება.

მე არ გავურბივარ პასუხისმგებლობას და ვიცი, რომ ძნელი იქნება ყოველივე ამის შესრულება. ერთხანს შიშმაც კი შემიპყრო, მაგრამ არ მეყო თავმდაბლობა, უარი მეთქვა მღვდელმთავრობაზე და ამას ესეთი მნიშვნელოვანი მიზეზიც აქვს. როდესაც თქვენ ბრძანდებოდით ბორჯომში, მე მოვედი თქვენთან ლოცვა-კურთხევის მისაღებად და გთხოვეთ ჩვენს მონასტერში მობრძანებულიყავით. თქვენ მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან გადაღლილი ჩანდით, მაინც მობრძანდით და ამით მონასტრის ყოველ წევრს დიდი სიხარული მოგვანიჭეთ. მე მაშინ ვიგრძენი თუ როგორ გიყვართ, უფრთხილდებით და აფასებთ თქვენ ჩვენი ეკლესიის ყოველ წევრს და სრულიად საქართველოს. ასეთი დამოკიდებულება ვიგრძენი ჩემს მიმართ და მე ამ სიყვარულს და ნდობას უარით ვერ ვუპასუხებდი. გთხოვთ შემინდეთ და დიდ მადლობას მოგახსენებთ ამ დიდი მამობრივი სიყვარულისა და თანადგომისათვის. მოკრძალებულად ვთხოვ ღმერთს, რომ ყველა ქართველს დაეფასებინოს თქვენი ღვაწლი ღმრთისა და ერის წინაშე, რომ ყოველი ქართველი დიდი ეკლესიის წევრი გამხდარიყოს და ერთად ვევედროთ უფალს ჩვენი ერის მშვიდობის და გადარჩენისათვის." (61, 1996, 11).

უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ ამ სიტყვებით მიმართა ახლად ნაკურთხ მღვდელმთავარს:

"თქვენო ყოვლადუსამღვდელოესობავ, ხონის ეპისკოპოსო საბავ, ყოვლადსამღვდელონო მღვდელმთავარნო, მამანო, ძმანო და დანო. სულიწმინდა, რომელიც არის უძლურთა მკურნალი და ნაკლულევანთა აღმავსებელი, დღეს გარდმოვიდა არქიმანდრიტსა ზედა საბასა და ჰყო იგი ეპისკოპოსად ეპარქიისა ხონისა. სულიწმიდა, რომელიც არის ძალა და მადლი ღმრთისა, რომლის გარეშე შეუძლებელია ადამიანმა ჰყოს ნებაი ღმრთისა და ამიტომ დღეს ჩვენ განსაკუთრებით ვფიქრობთ იმის შესახებ, თუ რა არის ნება ღმრთისა. როგორ შეიძლება რომ ჩვენი ნება დაუმორჩილოთ ღმერთის ნებას. ბედნიერია ის ადამიანი, რომელიც თავის ნებას უმორჩილებს ღმრთის ნებას. ბედნიერია ის ადამიანი, როცა ნებას ღმრთისასა ეგებება ნება ადამიანური და იქმნება ენერგია ორი ძალისა, ღმრთისა და ადამიანისა. ამ შემთხვევაში ნაყოფი არის დიდი და აი დღეს, როცა ასეთ უძველეს ეპარქიას, როგორიცაა ხონის ეპარქია, რომელსაც მრავალი წელია არ ჰყოლია თავისი ეპისკოპოსი, დღეს სულიწმიდამ ღმრთის განგებამ დაადგინა ახალი ეპისკოპოსი. უპირველეს ყოვლისა შენ უნდა დაგებედოს მადლიერება ღმრთის წინაშე, იმიტომ რომ უფალმა შენ აგირჩია ამ უძველესი ეპარქიის მმართველად, უფალმა ნდობა შენ გამოგიცხადა. იმიტომ კი არა, რომ შენ დაიმსახურე, არამედ წყალობა უფლისა შენ ზედა გადმოვიდა და აი ამიტომ კიდევ ერთხელ შეგახსენებ, რომ როცა ადამიანს ეძლევა ჯილდო ან ხარისხი და განსაკუთრებით ასეთი უმაღლესი ხარისხი, როგორიცაა ეპისკოპოსობის ხარისხი, თუ მას ამასთან ერთად არ ემატება თავმდაბლობა და მორჩილება, ძალიან ძნელია ამ ადამიანის ცხოვრება. ამიტომ დღეს სთხოვე უფალს, თავმდაბლობა და მორჩილება, სთხოვე უფალს, რომ ის მადლი, რომელიც შენ დღეს მიიღე, უფრო მეტად განამრავლო, არ დაჰკარგო ის მადლი, რომელიც უფალმა ასე უხვად გიბოძა შენ. ამიერიდან შენ ხარ პასუხისმგებელი არა მარტო შენს თავზე, არამედ სამწყსოზე და სამღვდელოებაზე. უნდა აღაშენო, განამრავლო, განადიდო შენი სამწყსო, რომ ღირსეულად წარსდგე წინაშე ღმრთისა. ახლა კი მიიღე ნიშანი და ძალა მღვდელმთავრისა, კვერთხი ესე და დამწყსე სამწყსო შენი, იყავ მოწყალე მამა და უძღოდე სამწყსოსა შენსა, რაYთა ყოველი მათგანი ღირსი გახდეს სასუფევლისა, ყოველი მათგანის სახელი ჩაიწეროს წიგნსა შინა ცხოვრებისასა. ახლა კი მიიღე კვერთხი ესე და დალოცე სამწყსო საქართველოისა.

კიდევ ერთხელ ყველას გილოცავთ ამ დიდებულ და ბედნიერ დღეს. უკვე მრავალი წელია, შეიძლება ითქვას რომ საუკუნეც კი, რომ საქართველო არ მოსწრებია ამდენი მღვდელმთავრის კურთხევას და აი ეს კიდევ ერთი ნიშანია იმისა, რომ ღმერთი ჩვენთან არს.

ჩვენთან არს ღმერთი." (61, 1996, 11).

2003 წლის 14 სექტემბერს ეპისკოპოსი საბა აღყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში, 2008 წლის 24 აპრილს დიდ ხუთშაბათს მიიღო მიტროპოლიტის წოდება. 1997 წლიდან მუშაობდა საპატრიარქოს საფინანსო ეკონომიკური საბჭოს თავმჯდომარედ, 2004 წლის მაისიდან 2006 წლის იანვრამდე ეკოლოგიისა და გამწვანების დეპარტამენტის თავმჯდომარედ, 2006 წლის იანვრიდან მომლოცველთა სამსახურის (ტურიზმის დეპარტამენტი) უფროსია.

ხონის ეპარქია, რომელსაც ამჟამად ეწოდება ხონისა და სამტრედიის ეპარქია დაარსდა 1529 წელს იმერთა მეფე ბაგრატ III-ის მიერ. ეპარქიამ იარსება 1821 წლამდე. 1829 წლის 26 ნოემბრის დადგენილებით საქართველოს საეგზარქოსომ გააუქმა ხონის ეპარქია. 1529 წლიდან 1821 წლამდე ეპარქიას განაგებდნენ: მანუელ ჩხეტის ძე, ზაქარია ჩხეიძე, სვიმონ ჩიჯავაძე, ბასილი ჩხეიძე, რომანოზ ერისთავი, იოსებ მროველყოფილი, მაქსიმე იაშვილი, ანტონ ჩიჯავაძე. 1996 წლის 22 ოქტომბრის წმიდა სინოდის დადგენილებით აღდგა ხონის ეპარქია. ამ დროს ეპარქიაში მოქმედი იყო 8 ეკლესია. 2009 წლის მონაცემებით აღდგენილ და რესტავრირებულ იქნა 10 ეკლესია, აშენდა 17 ახალი. ამჟამად ეპარქიაში 35 მოქმედი ეკლესიაა, 10 შენდება, 8 ეკლესიას უტარდება სარესტავრაციო სამუშაოები. აშენდა 5 მონასტერი, შენდება 3 ახალი მონასტერი. ეპარქიაში აშენდა 2 სამღვდელმთავრო რეზიდენცია, ხონსა და სამტრედიაში. ეპარქიაში ფუნქციონირებს წმიდა მიტროპოლიტ ნაზარის სახელობის გიმნაზია, წმიდა ქეთევანის სახელობის სათნოების სახლი. ეპარქიაში მოქმედი ეკლესია-მონასტრების წინამძღვარნი არიან:

არქიმანდრიტი ნიკოლოზი (პიტავა) _ უძლოურის მაცხოვრის ამაღლების მამათა მონასტრის წინამძღვარი.

დეკანოზი ვახტანგ მაღლაკელიძე _ ღანირის და გვიშტიბის წმიდა გიორგის ეკლესიის წინამძღვარი.

დეკანოზი იოანე გედენიძე _ ხონის წმიდა გიორგის ეკლესიის წინამძღვარი.

დეკანოზი იაონე კოხრეიძე _ ბაშის ღვთისმშობლის მიძინების ტაძრის წინამძღვარი.

დეკანოზი დავითი თოლორაია 1. ბერძნისწყაროს წმ. ილია თეზბიტელის 2. ნოლის წმ. გიორგის სახელობის ეკლესიების წინამძღვარი.

დეკანოზი რომანოზ ნინუა _ კულაშის ჯვართამაღლების, კულაშის წმ. ნაზარის ეკლესიის წინამძღვარი.

დეკანოზი დიმიტრი კუხალაშვილი _ ნახახულევის წმ. ბარბარე, ხუჩის წმ. ნიკოლოზის, ღმრთისმშობლის ტაძრად მიყვანების, ხონის საპყრობილეში ღმრთისმშობლის შობის, ეკლესიების წინამძღვარი.

დეკანოზი იაკობი ლეკვეიშვილი _ იანეთის წმ. გიორგის, ნიგორზღვა წმ. გიორგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარი.

იღუმენი გაბრიელი კირთაძე _ კუხის წმ. ნიკოლოზის. მონასტრები ხონის წმ. საბა განწმედელის ეკლესიები. მღვდელმსახური.

მღვდელი მანუჩარი იმნაიძე _ ხონის წმ. გიორგი (მღდელმსახური), გორდი წმ. გიროგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარი.

მღვდელი გიორგი იოსებაშვილი _ სამტრედიის წმ. ანდრია პირველწოდებულის ეკლესიის (მღვდელმსახური)

მღვდელი აკაკი ჟვანია _ ჭაგანის ღმრთისმშობლის შობის, მთავარანგელოზთა, ეკლესიის წინამძღვარი.

მღვდელი დავითი ტურძილაძე _ სამტრედიის წმ. ანდრია პირველწოდებულის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარი.

მღვდელი ზაქარია მესხი _ სამტრედიის მაცხოვრის შობის, ზემო გომის წმ. ნინოს სახელობის ეკლესია.

მღვდელი დამიანე ადამია _ ავანდიდის წმ. იაონე ნათლისმცემლის შობის, პატარა ჯიხაშის წმ. გიორგის სახელობს ეკლესიის წინამძღვარი.

მღვდელი ზურაბ ბუაძე _ ქუტირის წმ. გიორგის წმ. პანტელეიმონის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარი.

მღვდელი მატათა ბერიძე _ ყაზბეგის მთავარანგელოზთა, დიდი ჯიხოშის წმ. გიროგის სახელობის ეკლესიის.

მღვდელი ათანასე რუხაძე _ სამტრედიის მაცხოვრის ფერისცვალების, ხუნჭულაური მაცხოვრის შობის ეკლესიის წინამძღვარი.

მღვდელ-მონაზონი პავლე გოგიავა _ მათხოჯის წმ. ნინოს მონასტრის მღვდელმსახური.

მღვდელი ბასილი გერაძე _ ახალსოფლის წმ. კვირიკე და ივლიტას, მათხოჯი წმ. ბასილი დიდის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარი.

ბერ-დიაკონი გიორგი ჯანელიძე.

მონაზონი იოანნა თორდია _ ხონის წმ. საბა განწმედელის მონასტრის წინამძღვარი.

მონაზონი ბარბარე წიკლაური _ მათხოჯის წმ. ნინოს მონასტრის წინამძღვარი.

მონაზონი სოფიო კოხრეიძე _ სამტრედიის წმ. ანდრია პირველწოდებულის მონასტრის წინამძღვარი.

მონაზონი ნინო ზუმბაძე _ კუხის წმ. ნიკოლოზის მონასტრის წინამძღვარი.

მიტროპოლიტი დიმიტრი (შიოლაშვილი)

მიტროპოლიტი დიმიტრი, ერისკაცობაში ნოდარ (ჭაბუკა) შოთას ძე შიოლაშვილი, დაიბადა 1961 წლის 16 თებერვალს მცხეთაში. წარმომავლობით შიოლაშვილები ხევის ერთ-ერთ პატარა ლამაზ სოფელ სნოდან არიან. გვარი ხევში გამორჩეულ შიოლა ღუდუშაურიდან მოდის. ყმაწვილობიდან იგი იზრდებოდა ბიძის, იმხანად მეუფე ილიას, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესი და უნეტარესი ილია II-ის მეთვალყურეობით. 1979 წელს ნოდარ შიოლაშვილმა დაამთავრა მცხეთის საშუალო სკოლა და ჩაირიცხა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში, რომლის დამთავრების შემდეგ სწავლა განაგრძო მოსკოვის ზაგორსკის სასულიერო აკადემიაში. 1986 წელს დაიცვა დისერტაცია საეკლესიო ისტორიაში და დაბრუნდა საქართველოში. მისმა უწმიდესობამ, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ 1985 წლის 28 ივლისს დიაკვნად, 1986 წლის 12 იანვარს მღვდლად აკურთხა და განაწესა ბათუმის წმ. ნიკოლოზის ტაძარში მღვდელმსახურად. 1987-1988 წლებში მსახურობდა ალავერდის ტაძარში, 1988-1989 წლებში _ თბილისის ანჩისხატის საკათოლიკოსო ტაძარში, იმავდროულად ლექციებს კითხულობდა თბილისის სასულიერო აკადემიაში.

1989 წლის 13 მაისს აღყვანილ იქნა დეკანოზის ხარისხში და დაინიშნა ბათუმის ღვთისმშობლის შობის სახელობის საკათედრო ტაძრის წინამძღვრად. 1991 წლის 14 ოქტომბერს ბათუმში დაარსდა წმიდა ანდრია პირველწოდებულის სახელობის გიმნაზია და მისი უწმიდესობის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით დეკანოზი დავით შიოლაშვილი მის პირველ რექტორად დაინიშნა. 1993 წელს გაიხსნა წმიდა იოანე ღვთისმეტყველის სახელობის სასულიერო სემინარია და წლების მანძილზე მისი რექტორი იყო დეკანოზი დავითი. 1994 წელს ამოქმედდა საქართველოს საპატრიარქოს წმიდა ეკატერინეს სახელობის სათნოების სავანე, მოხუცებულთა და ინვალიდთა თავშესაფარი, რომელსაც ხელმძღვანელობდა დეკანოზი დავითი. 1996 წლის 8 ნოემბერს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდმა დეკანოზი დავითი ბათუმისა და სხალთის ეპისკოპოსად გამოარჩია. 7 ნოემბერს, (ძვ. სტილით 26 ოქტომბერი) წმიდა დიდმოწამე დიმიტრის ხსენების დღეს, სვეტიცხოვლის საკათედრო ტაძარში ხელდასხმულ იქნა ბათუმისა და სხლათის ეპისკოპოსად და ეწოდა სახელად დიმიტრი. არქიმანდრიტმა დიმიტრიმ შემდეგი სიტყვებით მიმართა მის უწმიდესობას, საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის წევრებს.

"თქვენო უწმინდესობავ და უნეტარესობავ, მაღალყოვლადუსამღვდელესნო და ყოვლადუსამღვდელოესნო მეუფენო, ღვთივგანმმნრძნობილნო მღვდელმთავარნო, კეთილგონიერნო მამანო, ქრისტესმიერ საყვარელნო ძმანო და დანო.

დღევანდელი დღე ჩემთვის გამორჩეულია, გამორჩეულია თავისი განცდებით, მღელვარებით, აღტკინებული სიყვარულით, დღეს განსაკუთრებით ვგრძნობ ღვთის წყალობას, დღეს აღესრულება ნება ღვთისა, რომლის წინაშეც "ყოველი უძლურ არს" და ქედდრეკილი. მოციქული და ნეტარი პავლე იტყვის: "ნუ თანა ხატ ექმნებით სოფელსა ამას, არამედ შეიცვალენით განახლებითა, მით გონებისა თქვენისა, რათა გამოიცადოთ თქვენ, რაი იგი არს ნება ღმრთისა, კეთილი, სათნოი და სრული" (რომ. 12,2).

ღვთის ნებით და თქვენი განჩინებით, ჩემი უღირსება მოწოდებულ იქნა საეპისკოპოსო მსახურებისათვის. საღმრთო წერილი გვმოძღვრავს: "ეკრძალენით უკუე თავთა თქვენთა და ყოველსა სამწყსოს, რომელსა ეგე თქუენ, სულმან წმინდამან დაგვადგინა მოღვაწედ და მწყსად ეკლესიისა, უფლისა ღვთისასა, რომელი იგი მოიგო სისხლითა თვისითა". (საქ. 20,28).

ღირსი გრიგოლ ხანძთელი ბრძანებდა სამღვდელო ხარისხთან მიმართებაში: "დიდ არს პატივი და ამ პატივისაგან მეშინის"-ო. შიში იმის გამო, რომელსაც პავლე მოციქული საუბრობს: "ეკლესია თავად ქრისტეს სხეულია" (კოლ. 1,18) და ვისაც ის მიანდვეს (ბრძანებს წმ. იოანე ოქროპირი) მანვე უნდა იზრუნოს, ამ სხეულის კეთილდღეობასა და აღმატებულ სრულქმნილებაზე, ყოველმხრივ თვალყურს უნდა ადევნებდეს, რომ რაიმე მწიკლოვანება არცა ნაოჭი ბრძვილისა, არცა სხვაი ესე ვითარი~ არ შეეხოს მის სიკეთესა და მშვენიერებას (ეფ. 5,27) განა რამდენადაც შესწევს ადამიანს იმის ძალა, ეს სხეული მისი უხრწნელი და ნეტარი თავისი ღირსებით არ უნდა შეინახოს, ვისაც ეს მიანდო უფალმა, მათ ხომ კაცობრივზე ბევრად აღმატებული სათნოება უნდა ჰქონდეთ და უნდა იცოდნენ სულისათვის სარგო ყოველგვარი მკურნალობა.

მოძღვარი და განსაკუთრებით ეპისკოპოსის მსახურება ყოველ¬თვის იყო, არის და იქნება მეტად მძიმე, პასუხსაგები, როგორც ღვთის, ასევე ერის წინაშე, რომელიც მოითხოვს მოძღვრისაგან განსაკუთრებულ მოთმინებას, წარუკვეთელ სასოებას, მტკიცე რწმენას და აღტყინებულ სიყვარულს, მოვუსმინოთ კვლავ წმ. იოანე ოქროპირს: "მღვდელმთავარი, რომელიც შეიქმნება ღირსი ასეთი დიდებული მსახურებისა, მხოლოდ სუფთა კი არა, ფრიად კეთილგონიერი და ბევრ რამეში გამოცდილი უნდა იყოს, ერისკაცზე ნაკლებად როდი უნდა იცოდეს საერო ამბები; ამასთან მთაში მცხოვრებ მონაზონზე უფრო მეტი უნდა იყოს, ყველაფრისაგან თავისუფალი და რადგან საეკლესიოსთან ერთად განაგებენ საზოგადო საქმეებს და მინიჭებული აქვს ხელისუფლებაც, ამრიგად იგი მრავალმხრივი კაციც უნდა იყოს, ვამბობ მრავალმხრივი-მეთქი და არა ცრუ, მზაკვარი და პირფერი, არამედ აღსავსე უდიდესი თავისუფლებითა და გამბედაობითა, თუმცა დათმობაც უნდა შეეძლოს, მდგომარეობის მიხედვით თავმდაბალიც უნდა იყოს და მკაცრიც, ყველა ქვეშევრდომთან ერთნაირი მოქცევა არ ივარგებს, განა ექიმმა ერთნაირი წამალი უნდა იხმაროს ყველანაირი ავადმყოფის განკურნებისას? ეკლესიის ხომალდს გამუდმებით აღელვებენ ხოლმე ქარები, ეს ქარები მხოლოდ გარედან როდი შემოიჭრებიან, არამედ შიგნითვე აღიძვრებიან, ამიტომ, როგორც მღვდელმთავარს, ასევე მღვდელს უდიდესი გამბედაობა, ყურადღება მოეთხოვება, დაიცვას დედა ეკლესია, როგორც გარეშე ასევე შინაგანი მტრებისაგან.

ისმენ წმ. მამათა სწავლებებს და კიდევ ერთხელ რწმუნდები შენ ღონემიხდილ ურწმუნეობაში, ჩემს გასამხნევებლად წმ. ისააკ ასურის სწავლებას მოვიყვან: "ნეტარ არს კაცი, რომელ უწყის თავისი უძლურება, რამეთუ ეს ცოდნა ყოველთვის კეთილის საფუძვლად და დასაბამად შეექმნება, რამეთუ, როდესაც კაცი ჭეშმარიტად სცნობს თავის უძლურებას, მაშინ მხოლოდ ღმერთს ესავს და არა თავის თავს და ამრიგად მოიგებს სიმდაბლესა" (ისააკ ასური), მანუგეშებელი მხოლოდ უფალია. "არა თქვენ გამომირჩიეთ მე, არამედ მე გამოგირჩიეთ თქვენ, რათა თქვენ წახვიდეთ და ნაყოფი გამოიღოთ (იონ. 15,16).

თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, მეუფენო, ღვთის ნებით და თქვენი განჩინებით მე დამადგინეთ ბათუმისა და სხალთის ეპისკოპოსად. საქართველოს ეს კუთხე გამოირჩევა რთული გეო-პოლიტიკური და რელიგიური მდგომარეობით და მდებარეობით, ეს კუთხე დედასაქართველოსაგან მოწყვეტილი იყო თითქმის სამასი წელი და დღესაც ამჩნევია მტრისაგან სასიკვდილოდ მიყენებული ნიარები, ამიტომ მეტი სითბო, ალერსი და მოფერება სჭირდება ვითარცა დაჭრილსა და ნაიარებ ადამიანს, ხანდახან შეკრთება და ეს კრთომა გვაშინებს, ეს ხომ ნაწამები და ტანჯვაგამოვლილი ადამიანის კრთომაა და სხვა არაფერი... ვითარმცა მოწყალე სამარიტელმა უპატრონა დაჭრილს, გაძარცულ ნაცემ იუდეველს, ჩვენ მითუმეტეს გვმართებს, რამეთუ აჭარა არის ჩვენი ხორცი ხორცთაგანი და სისხლი სისხლთაგანი.

არ შეიძლება არ გავიხსენოთ ჩემი წინამორბედი, მიტროპოლიტი კონსტანტინე, რომლის სახელთანაც აჭარაში ქრისტიანობის აღორძინება არის დაკავშირებული და ეპისკოპოსი იობი, რომელმაც მთელს აჭარაში შექმნა თავდადებული და წმიდა მოძღვრის სახე. თქვენი ღვაწლი კი, თქვენო უწმინდესობავ, ხომ ფასდაუდებელია ამ კუთხის დედაეკლესიის წიაღში დაბრუნების საქმეში.

და აწუკვე ჩემი უღირსება წარმდგარი თქვენს წინაშე გამოვითხოვ თქვენგან სულიერ შეწევნას და ლოცვა-კურთხევას ამ დიდი და წმინდა სამსახურისათვის, თქვენი ლოცვა-კურთხევა იყოს თანამავალი და თანამგზავრი ყოველთა დღეთა ცხოვრებისა ჩემისათა. ამინ." (61, 1996, 11).

უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ მიულოცა მეუფე დიმიტრის ეპისკოპოსად კურთხევა: "დღეს აღსრულდა განგება ღვთისა _ საქართველოს სამოციქულო ეკლესიას კიდევ ერთი ახალი ეპისკოპოსი შეემატა, _ ბრძანა მან, _ ჩვენ ვმადლობთ უფალს იმ დიდი წყალობისათვის, რომელიც მოიღო ჩვენს ერსა და ეკლესიასა ზედა. მეუფეო დიმიტრი, შენ ეპისკოპოსად არჩეული ხარ საქართველოს ისეთ უძველეს მხარეში, როგორიც არის აჭარა და ამიერიდან მწყემსმთავარი ხარ იმ ადგილისა, სადაც მოციქულებმა _ ანდრია პირველწოდებულმა და სვიმონ კანანელმა იქადაგეს და სადაც მოციქული მატათა განისვენებს. დღეს შენ ერთხელ კიდევ უნდა ჰკითხო შენს თავს, რატომ მოიღო უფალმა შენზე ასეთი დიდი წყალობა. მიმაჩნია, რომ ეს არის განგება და ლოცვა-კურთხევა ღვთისა, წყალობა ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლისა და მადლი ჩვენი წმინდანებისა და შენი წინაპრებისა. დიდია ეპისკოპოსის მოვალეობა და პასუხისმგებლობა ღვთისა და ერის წინაშე. დღეს სვეტიცხოვლის ამ წმიდა ტაძარში უხვად გადმოვიდა შენზე მადლი სულისა წმიდისა, რომელიც უძლურთა მკურნალი და ნაკლულევანთა აღმავსებელია. გაუფრთხილდი ამ მადლს და ეცადე გაამრავლო იგი. შენი ლოცვითა და დაუძინებელი სულიერი მოღვაწეობით, თავმდაბლობითა და მორჩილებით. დღეს ჩემთვისაც მნიშვნელოვანი დღეა, რადგან შენ ჩემი ახლობელი ხარ. ამის გამო უფრო დიდი პასუხისმგებლობა გეკისრება. შენ მაგალითი უნდა იყო მორჩილებისა და თავმდაბლობისა არა მარტო მღვდელმთავრებისათვის, არამედ საერთოდ სამღვდელოებისა და მორწმუნეთათვისაც. იმედი მაქვს, რომ ღმერთი შეგეწევა, ეცადე გაამართლო ჩვენი და წმიდა სინოდის ნდობა. წყალობა, სიმშვიდე, სიყვარული, ლმობიერება და მიმტევებლობა გამოიჩინე ყოველთვის. გახსოვდეს, რომ ეპისკოპოსის ხარისხი არა შენი დამსახურებით, არამედ ღვთის წყალობითა და მადლით მიიღე. და ამ დიდი წყალობისათვის მთელი სიცოცხლის მანძილზე გქონდეს მადლიერება წინაშე უფლისა.

შენ საქართველოს იმ მხარეში მიდიხარ, სადაც საუკუნეთა მანძილზე იყო ბრძოლა კეთილსა და ბოროტს შორის. ამ კუთხის მოსახლეობა სამასი წლის მანძილზე ძალით იყო მოწყვეტილი ჭეშმარიტ სარწმუნოებას, შენ მიდიხარ აჭარაში, რომლის თითოეული გოჯი მიწა ქართველთა სისხლითაა მორწყული, ამიტომაც ამ მიწაზე მოღვაწეობა უფრო დიდი მოკრძალებით, მოწიწებითა და თავმდაბლობით გმართებს. ქრისტიანობის ნათელი ჩვენს  ქვეყანაში აჭარიდან შემოვიდა და ახლაც აჭარამ უნდა გაანათლოს მთელი საქართველო. ჭეშმარიტი ქრისტიანული სარწმუნოება იქ ისე უნდა ამაღლდეს, რომ სრულიად საქართველოსათვის მაგალითი იყოს. მე კარგად ვიცნობ აჭარის მცხოვრებთ, გამორჩეულთ სიყვარულითა და თავდადებით. რადგან ბათუმში ჯერ მოძღვრად და შემდეგ ეპისკოპოსად შვიდი წლის მანძილზე ვმოღვაწეობდი. ღმერთმა ინება, რომ შენ გააგრძელო ის, რაც შენმა წინამორბედებმა გააკეთეს. დიდი კვალი დაამჩნია ამ მხარეს მეუფე იობის მოღვაწეობამ, ამიტომ შენ უკვე იქ მიდიხარ, სადაც მრევლი სიყვარულითა და სასოებით შეგხვდება.

ახლა მიიღე კვერთხი ესე, როგორც სიმბოლო ძალაუფლებისა და საყრდენი შენი მოღვაწეობისა და დალოცე შენი ეპარქია და სრულიად საქართველო." (61, 1996, 11).

მეუფე დიმიტრი შეუდგა ეპარქიის წინამძღოლობას და გახდა მრავალი ახალი საქმის წამომწყები და სულისჩამდგმელი. 2003 წლის 14 სექტემბერს ეპისკოპოსი დიმიტრი აღყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის, 2007 წლის 3 ივნისს _ მიტროპოლიტის ხარისხში. 2007 წლის 24 დეკემბერს მეუფე დიმიტრი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით. 2007 წლის 21 დეკემბერს გაიყო ახალციხის, ტაო-კლარჯეთისა და ლაზეთის ეპარქია და ბათუმისა და ქობულეთის ეპარქიას დაემატა ლაზეთი. მიტროპოლიტი დიმიტრი დადგინდა ბათუმისა და ლაზეთის ეპარქიის მმართველად. მეუფე დიმიტრი არის "წმიდა მიწის" შემსწავლელი სამეცნიერო საზოგადოების თავმჯდომარე. მისი ღვაწლით აჭარაში აშენდა მრავალი ეკლესია-მონასტერი, სასწავლო დაწესებულებები. ეპარქიაში გამოდის ჟურნალები: "ფარი სარწმუნოებისა", "სექტანტების საფრთხე", "მართლმადიდებლური საკითხავი". ეპარქიის წინამძღოლობის პარალელურად მეუფე დიმიტრი ხელმძღვანელობს საქართველოს საპატრიარქოს საინფორმაციო სამსახურს. 2009 წლის 9 აპრილს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდის განჩინებით ბათუმისა და ლაზეთის მიტროპოლიტ დიმიტრის მიენდო ამერიკის შეერთებული შტატებისა და კანადის ქართული სამრევლოების წინამძღოლობაც.

ბათუმისა და ლაზეთის ეპარქიაში არსებული დაწესებულებები

წმ. ანდრია პირველწოდებულის სახელობის სკოლა

ბათუმის წმ. ანდრია პირველწოდებულის სახელობის სკოლა (რელიგიური ზოგადსაგანმანათლებლო სასწავლო დაწესებულება) დააარსა დეკანოზმა დავით შიოლაშვილმა (ამჟამად ბათუმისა და ლაზეთის მიტროპოლიტი დიმიტრი) 1991 წელს.

რექტორი: მღვდელი დიმიტრი სარჯველაძე

პედაგოგი _ 69

მოსწავლე _ 1205

სასწავლო პროცესი _ დაწყებითი ზოგადი განათლება (I-IV კლ.) არასრული საშუალო განათლება (VII-IX კლ.) და პროფილური (ჰუმანიტარული, საბუნებისმეტყველო და ტექნიკური), საშუალო განათლება (X-XI კლ.)

მისამართი: ქ. ბათუმი. დემეტრე თავდადებულის ქ. 49. 7 62 17; 7 62 18.

წმ. იოანე ღვთისმეტყველის სახელობის სასულიერო სემინარია

წმ. იოანე ღვთისმეტყველის სახელობის სასულიერო სემინარია 1993 წელს დაარსდა.

სემინარიის პირველი რექტორი იყო დეკანოზი დავით შიოლაშვილი (ამჟამად ბათუმისა და ლაზეთის მიტროპოლიტი დიმიტრი). სემინარიას შემდგომ წლებში ხელმძღვანელობდნენ: იღუმენი ლაზარე (სამადბეგიშვილი), დეკანოზი გიორგი მულაძე, დეკანოზი ზაქარია ფერაძე, ბერმონაზონი ევტიქი (შველიძე), დეკანოზი გიორგი გეთიაშვილი, დეკანოზი კონსტანტინე პაიჭაძე.

რექტორი: დეკანოზი ბასილი (ბერიძე)

თანამშრომელი _ 22

სტუდენტი _ 110

სემინარის სრული სასწავლო კურსი 1997 წლიდან მოიცავს 4 აკადემიურ წელს (1993-97 წწ. სასწავლო ხანგრძლივობა განისაზღვრებოდა 3 წლით).

არსებობის მანძილზე სემინარია დაასრულა 1020 სტუდენტმა. ბათუმის სემინარიის 35 კურსდამთავრებული სასულიერო პირია.

სემინარიაში ისწავლება შემდეგი საგნები:

ახალი აღთქმა, ძველი აღთქმა, ლიტურღიკა, კატეხიზმო, დოგმატური ღვთისმეტყველება, შედარებითი ღვთისმეტყველება, ძირითადი ღვთისმეტყველება, სამოძღვრო ღვთისმეტყველება, ჰომელიტიკა, მედავითნეობა, საეკლესიო სამართალი, ლოგიკა, ფილოსოფიის ისტორია, რელიგიათმცოდნეობა, ეკლესიის ისტორია, საქართველოს ისტორია, საქართველოს ეკლესიის ისტორია, მსოფლიო ისტორია, საეკლესიო არქეოლოგია, ქართული ენა და ლიტერატურა, რუსული ენა, ინგლისური ენა, ბერძნული ენა, საოჯახო მედიცინა, პედაგოგიკა.

მისამართი: ქ. ბათუმი. დემეტრე თავდადებულის ქ. 49. 7 62 17; 7 62 18.

წმიდა მატათა მოციქულის სახელობის გიმნაზია-პანსიონი

წმ. მატათა მოციქულის სახელობის მშობლების მზრუნველობასმოკლებულ ბავშვთა გიმნაზია-პანსიონი დაარსდა ბათუმისა და ლაზეთის მიტროპოლიტ (მაშინდელი ბათუმისა და სხალთის მთავარეპისკოპოს) დიმიტრის ლოცვა-კურთხევით 2003 წელს.

აქ ბავშვებისთვის საუკეთესო პირობებია შექმნილი. პატარები დადიან სხვადასხვა სპორტულ წრეებში, სწავლობენ მუსიკას, ქარგვას, მინანქარს, გობელენს.

მიტროპოლიტ დიმიტრის ლოცვა-კურთხევით დადიან საზღვარგარეთ წმიდა ადგილების მოსალოცად.

დირექტორი _ სამონაზვნე სიდონია (დარჩია)

თანამშრომელი _ 110

პედაგოგი _ 24

აღსაზრდელი _ 182

მისამართი: სოფ. ფერია ტელ.: 5 43 80

ჩაქვის წმ. კეთილმორწმუნე მეფე დავით აღმაშენებლის სახელობის სკოლა

ჩაქვის წმ. კეთილმორწმუნე მეფე დავით აღმაშენებლის სახელობის სკოლა დაარსდა 1998 წელს ბათუმისა და ქობულეთის მიტროპოლიტ დიმიტრის ლოცვა-კურთხევით.

რექტორი _ დეკანოზი არჩილ ჩხატრიშვილი

პედაგოგი _ 25

მოსწავლე _ 152

მისამართი: დაბა ჩაქვი

ქობულეთში საქართველოს საპატრიარქოს საერთაშორისო ახალგაზრდული საზაფხულო ცენტრი (ბანაკი) "სამშობლო"

საზაფხულო ცენტრი (ბანაკი) "სამშობლო" 2008 წლის ზაფხულში ამოქმედდა. მისი მაღალყოვლადუსამღვდელოესობის, ბათუმისა და ლაზეთის მიტროპოლიტ დიმიტრის ლოცვა-კურთხევით.

ბანაკი რამდენიმე ნაკადად იყოფა და 500 ბავშვზეა გათვალისწინებული.

ბანაკის მიზანია უცხოეთში მცხოვრები ქართველების სამშობლოში გარკვეული პერიოდით დაბრუნება, მათთვის მშობლიური გარემოს შექმნა. აქ ეწყობა ექსკურსიები საქართველოს სხვადასხვა კუთხეებში, ისწავლება ხატვა, მუსიკა, ეწყობა სპორტული შეჯიბრებები. ბანაკი გათვალისწინებულია ასევე სასულიერო პირთა შვილებისთვის, საქართველოში მცხოვრები მრავალშვილიანი და ხელმოკლე ოჯახის შვილებისათვის, ინვალიდი და საქართველოში მოქმედ ბავშვთა სახლების აღსაზრდელებისათვის.

გასულ წელს, ბანაკს პირველ ნაკადზე სასულიერო პირთა შვილები, ხოლო მომდევნო ეტაპზე ფერეიდნელი ქართველები და გორიდან იძულებით გადაადგილებული ახალგაზრდები სტუმრობდნენ.

 

წმ. ილია მართლის სახელობის საბავშვო ბაღი

ბათუმის წმ. ილია მართლის სახელობის საბავშვო ბაღი დაარსდა 2000 წელს ბათუმისა და სხალთის მთავარეპისკოპოს (ამჟამად ბათუმისა და ლაზეთის მიტროპოლიტ) დიმიტრის ლოცვა-კურთხევით.

დირექტორი _ ირინე თავაძე

პედაგოგი _ 75

აღსაზრდელი _ 370

მისამართი: ქ. ბათუმი. გოგებ

აშვილის ქ. 20 ტელ.: 7 11 91.

წმ. კეთილმორწმუნე მეფე თამარის სახელობის საბავშვო ბაღი

ჩაქვის წმ. კეთილმორწმუნე მეფე თამარის სახელობის საბავშვო ბაღი დაარსდა 1998 წელს ბათუმისა და ქობულეთის მიტროპოლიტ დიმიტრის ლოცვა-კურთხევით.

რექტორი _ დეკანოზი არჩილ ჩხარტიშვილი

პედაგოგი _ 18

აღსაზრდელი _ 100

მისამართი: დაბა ჩაქვი

წმიდა დიდმოწამე ეკატერინეს სახელობის სათნოების სავანე

ბათუმის წმიდა დიდმოწამე ეკატერინეს სახელობის სათნოების სავანე დაარსდა 1995 წლის 9 მარტს.

სათნოების სავანის პირველი დირექტორი იყო დეკანოზი დავით შიოლაშვილი (ამჟამად ბათუმისა და ქობულეთის მიტროპოლიტი დიმიტრი). სათნოების სავანეს შემდგომ წლებში ხელმძღვანელობდნენ: დეკანოზი თევდორე ახალაძე, დეკანოზი იაკობ ბენიძე, დეკანოზი პეტრე აბჟანდაძე, დეკანოზი პეტრე ყრუაშვილი, მონაზონი ანა მაისურაძე.

ამჟამად დაწესებულების ხელმძღვანელია მღვდელი შიო პაიჭაძე.

ამ დაწესებულების მიზანია მზრუნველობა არ მოაკლოს მიუსაფარ ადამიანებს, რომლებიც ოჯახისაგან გარიყულები, ბედის ანაბარა დარჩნენ. ამჟამად აქ 100 მოხუცია. სათნოების სავანეში მათთვის შექმნილია საუკეთესო პირობები, რაც მთავარია, იგრძნობა სულიერი სითბო, რომელსაც ასე საჭიროებენ აქ მცხოვრებნი.

სავანეში ფუნქციონირებს წმიდა ეკატერინეს სახელობის ტაძარი, სადაც ყოველ შაბათ-კვირას აღევლინება წირვა-ლოცვა და ისინი ეზიარებიან ქრისტეს საიდუმლოებებს.

სათნოების სავანეში მუშაობს 50 თანამშრომელი, მათ შორის სასულიერო სემინარი¬ის სტუდენტებიც, რომლებიც როგორც საკუთარ მშობლებს, ისე უვლიან უმწეო ადამიანებს.

წმ. ეკატერინეს სახელობის სათნოების სავანე უახლოეს პერიოდში ახალ შენობაში გადაინაცვლებს, სადაც იდეალური პირობები შეიქმნა მოხუცებისათვის და ეს ალბათ ისეთივე საჩვენებელი დაწესებულება იქნება საქართველოში, როგორც ბათუმის წმ. მატათა მოციქულის სახელობის გიმნაზია-პანსიონი.

მისამართი: ნინოშვილის ქ. 11

სმენადაქვეითებულ (ინკლუზიური სწავლების) ბავშვთა ბაღი ახალი სასწავლო წლიდან 2009 წლის სექტემბერში ამოქმედება. ბათუმისა და ლაზეთის მიტროპოლიტ დიმიტრის ლოცვა-კურთხევით კეთილმოეწყო აღნიშნული დაწესებულება, რომელიც 150-მდე აღსაზრდელზეა გათვალისწინებული.

ეპარქიის ეკლესია-მონასტრები

1. წმიდა კეთილმორწმუნე მეფე თამარის სახელობის ეკლესია (ქ. ბათუმი ბენზეს დასახელება)

2. ღვთისმშობლის შობის სახელობის საკათედრო ტაძარი (ქ. ბათუმი)

3. წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი)

4. წმიდა თევდორე აჭარელის სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი)

5. წმიდა ბარბარეს სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი)

6. წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი გოროდოკის დასახლება. მშენებარე)

7. წმიდა იოაკიმე და ანას სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი)

8. წმიდა სამების სახელობის სამონასტრო კომპლექსი (სოფელი სამება)

9. წმიდა გაბრიელ ქართველის სახელობის ტაძარი (ფერიის მთა)

10. წმიდა ლაზი მოწამეების სახელობის სამონასტრო კომპლექსი (სოფელი სარფი)

11. წმიდა ანდრია პირველწოდებულის სახელობის ტაძარი (სარფი)

12. ჯვართამაღლების სახელობის სამონასტრო კომპლექსი (სოფელი აგარა)

13. წმიდა იოანა ღვთისმეტყველის სახელობის სამონასტრო კომპლექსი (სოფელი სარფი)

14. ფერისცვალების სახელობის ტაძარი (სოფელი ახალშენი)

15. ყოვლადწმიდა სამების სახელობის ტაძარი (ფერია)

16. ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანების სახელობის ტაძარი (ქ. ქობულეთი)

17. თეთროსანის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი (ქობულეთის რაიონი)

18. წმიდა გიორგის სახელობის მამათა მონასტერი (სოფელი ჩეხედანა)

19. მთავარანგელოზთა სახელობის ტაძარი (დაბა ჩაქვი)

20. წმიდა პეტრეს და პავლეს სახელობის ეკლესია. (ნანგრევი, პეტრას ციხეზე)¬

21. ნინო წმიდის იოანე ნათლისმცემლის სახელობის მონასტერი.

22. ცხემლვანის წმიდა გიორგის სახელობის მამათა მონასტერი.

23. წმიდა ილია წინასწარმეტყველის სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი)

24. წმიდა მღვდელ მოწამე კირიონის სახელობის ტაძარი. აქვე წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ტაძრის ნანგრევი (ქ. ქობულეთი)

25. აჭარისწყლის კარის ღვთისმშობლის სახელობის ტაძარი

26. წმიდა ეკატერინეს სახელობის ტაძარი (ფერია)

27. წმიდა გიორგის სახელობის მამათა მონასტერი (ფერია)

28. წმიდა პანტელეიმონის სახელობის ტაძარი (ორთაბათუმი)

29. წმიდა კოსტანტინესა და ელენეს სახელობის ტაძარი (ზედა კვირიკე)

30. წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი (ქვედა კვირიკე)

31. წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი (სოფელი აჭყვი)

32. დაგვის ქრისტეს აღდგომის სახელობის ტაძარი

33. დაგვის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძარი

34. აჭყვის პეტრე-პავლეს სახელობის ტაძარი

35. სოფელ ზედა აჭყვის წმიდა თეოდორეს სახელობის ტაძარი

36. საჩინოს წმიდა დიმიტრი თესალონიკელის სახელობის ტაძარი

37. სამი მღვდელმთავრის სახელობის ტაძარი (სოფელი ბობოყვათი)

38. წმიდა ნინოს სახელობის ტაძარი (სოფელი ქობულეთი)

39. წმიდა სამების სახელობის ტაძარი (ქობულეთი. სოფელი სამება)

40. წმიდა ილია წინასწარმეტყველის სახელობის ტაძარი (სოფელი ხუცაბანი)

41. წმიდა თევდორე მღვდლის სახელობის ტაძარი (სოფელი ერგე)

42. 2 ნაეკლესიარი სოფელ ლეღვაში

43. მაცხოვრის ამაღლების სახელობის ტაძარი (ჩაქვი)

44. წმიდა დავით აღმაშენებლის სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი ბარცხანის დასახლება)

45. წმიდა ირინეს სახელობის ტაძარი (ქ. ქობულეთი)

46. მაცხოვრის ამაღლების სახელობის ტაძარი (ქ. ქობულეთი. სადგურთან)

47. მაცხოვრის ამაღლების სახელობის ტაძარი (სოფელი ალამბარი)

48. წმიდა ბასილი დიდის სახელობის ტაძარი (სოფელი ალამბარი)

49. ნარინჯის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი (მახინჯაური)

50. წმიდა ამბროსი ხელაიას სახელობის ტაძარი (სოფელი ბობოყვათი)

51. წმიდა ტბელ აბუსერისძის სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი. მშენებარე)

52. წმიდა ნინოს სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი. სემინარიის შენობაში)

53. წმიდა დავით აღმაშენებლის სახელობის ტაძარი (ქ. ბათუმი)

54. ფერიის წმიდა მატათა მოციქულის სახელობის ტაძარი.

მიტროპოლიტი გერასიმე (შარაშენიძე)

მიტროპოლიტი გერასიმე, ერისკაცობაში გიორგი რევაზის ძე შარაშენიძე, დაიბადა 1958 წლის 20 მაისს თბილისში. 1965-1975 წლებში სწავლობდა თბილისის 55-ე საშუალო სკოლაში, 1975-1980 წლებში საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის ელექტროკავშირგაბმულობის ფაკულტეტზე, რომლის დამ¬თავრების შემდეგ, 1980-1992 წლებში, სპეციალობის მიხედვით მუშაობდა სხვადასხვა საპასუხისმგებლო თანამდებობაზე თბილისსა და მოსკოვში. 1992-1997 წლებში გიორგი შარაშანიძე სტიქაროსნად მსახურობდა მოსკოვის აღდგომის, შემდეგ კი წმიდა გიორგის სახელობის ქართულ ეკლესიაში. 1997 წლის მარტში, უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით იგი ჩამოვიდა საქართველოში და სულიერი მოძღვრის მორჩილად განწესებულ იქნა რუისისა და ურბნისის ეპარქიაში. 1997 წლის 27 ივნისს მორჩილი გიორგი შარაშენიძე ურბნისისა და რუისის ეპისკოპოსმა იობმა აღკვეცა ბერად და უწოდა სახელი გერასიმე. იმავე წლის 20 ივლისს ბერი გერასიმე იეროდიაკვნად, 10 აგვისტოს მღვდელმონაზვნად აკურთხეს და დაადგინეს შრომის ამაღლების სახელობის ეკლესიის წინამძღვრად. 1998 წლის 17 იანვარს, უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით, მღვდელ-მონაზონი გერასიმე დაინიშნა საგარეჯო-გურჯაანის ეპარქიის სოფელ პატარძლეულის ეკლესიის მოძღვრად. იმავე წლის 18 თებერვალს საგარეჯოსა და გურჯაანის მთავარეპისკოპოსმა აბრაამმა იგი დაადგინა საეპარქიო საბჭოს მდივნად. 1998 წლის 29 მარტს ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის უწმიდესმა ილია II-მ სიონის საკათედრო ტაძარში მღვდელმონაზონ გერასიმეს მიანიჭა იღუმენის წოდება და დააჯილდოვა ოქროს ჯვრის ტარების უფლებით.

1998 წლის 8 ოქტომბერს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდმა იღუმენი გერასიმე გამოარჩია ზუგდიდისა და ცაიშის ეპარქიის მმართველ მღვდელმთავრად. 10 ოქტომბერს თბილისის სიონის საკათედრო ტაძარში იღუმენმა გერასიმემ ამ სიტყვებით მიმართა მის უწმიდესობას, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს, წმიდა სინოდის წევრებს: "უფლის განგებას ვერავინ განსაზღვრავს. არავინ იცის, ვის როგორი ჯვარი დაეკისრება ღვთისგან. ამ მღელვარე დღეს უდიდესი სიხარულისა და შიშის გრძნობა მეუფლება, სიხარულის, რადგან ღირსი გავხდი ესოდენ აღმატებული პატივისა და შიშის, რადგან დიდია პასუხისმგებლობა, რომელიც დამეკისრა. კარგად ვიცი, რომ ეს პატივი არ არის ჩემი დამსახურება. იგი ღვთის წყალობაა. თქვენო უწმიდესობავ, თქვენ ხშირად გითქვამთ, რომ რაც უფრო წინ მიიწევს ადამიანი სასულიერო იერარქიის კიბეზე, მით უფრო მეტი თავმდაბლობა მართებს. უფალს ვთხოვ, მომანიჭოს თავმდაბლობა და მორჩილება, მომცეს მადლი და ძალა, რათა ღირსეულად ვატარო მღვდელმთავრის მძიმე, მაგრამ საპატიო ჯვარი. ამ გზაზე სიარულისას იმედი მაქვს თქვენი დახმარებისა, თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, წმიდა სინოდის მღვდელმთავართა თანადგომისა, ჩვენი სამღვდელოების, ბერ-მონაზვნებისა და მრევლის მხარდაჭერისა.

მე გაცნობიერებული მაქვს, რომ ეპისკოპოსად ჩემი კურთხევა ხდება XX საუკუნის მიწურულს, საკმაოდ რთულ ეპარქიაში. მაშინ, როდესაც მართლმადიდებლური რწმენა მთელ მსოფლიოში შესუსტებულია, როდესაც ბევრი, ტრადიციით მართლმადიდებელი ადამიანის აზროვნება გამიწიერდა და დასცილდა ეკლესიურ ცნობიერებას, ამიტომ ღვთის შეწევნით მსურს ყველაფერი გავაკეთო, რათა ადამიანები დაბრუნდნენ ეკლესიაში და შეიგრძნონ მართლმადიდებლური სარწმუნოების მთელი სიღრმე და მშვენიერება.

ზუგდიდ-ცაიშის ეპარქიას, რომლის მწყემსმთავრადაც მე ვინიშნები, სახელოვანი ისტორია აქვს. მისმა წმიდა ტაძრებმა და მონასტრებმა ბევრი გამორჩეული სასულიერო მოღვაწე აღუზარდეს ეკლესიას. ზუგდიდში ინახება ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის კვართი _ მართლმადიდებელი ეკლესიის ერთ-ერთი უდიდესი სიწმიდე, რომლის სიახლოვეს ყოფნაც უდიდეს პასუხისმგებლობას აკისრებს ამ ეპარქიის მღვდელმთავარს, იქ მოღვაწე სასულიერო პირებს, ამ კუთხის ყველა მკვიდრს. ამ მხარეს ბოლო წლებში ბევრი ტკივილის გადატანა მიუხდა, ამიტომ ისევე როგორც დაჭრილსა და ნაიარევ ადამიანს, მას მეტი სითბო და თანაგრძნობა სჭირდება. ზუგდიდში დღეს ყველაზე მეტად იგრძნობა აფხაზეთის ტრაგედიის ექო, აქ შეიფარეს მშობლიური მიწა-წყლიდან გამოდევნილი ბევრი ლტოლვილი. ეს ყოველივე ორმაგად საპასუხისმგებლოს ხდის ჩემს მომავალ მოღვაწეობას. ამავე დროს ძალიან მიხარია, რომ მომიწევს მსახურება საქართველოს ამ უმშვენიერეს კუთხეში, რომლის განსაკუთრებული სიყვარული და პატივისცემა მაქვს. ბოლოს, მინდა მადლობა მოგახსენოთ თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, წმიდა სინოდის თითოეულ წევრს იმ ნდობისათვის, რაც თქვენ გამოიჩინეთ ჩემდამი. ვითხოვ შენდობას და თქვენს წმიდა ლოცვებს. ასევე ვთხოვ ჩვენს სამღვდელოებას და მრევლს  ლოცვას, რათა ჩემი მღვდელმთავრული მსახურება იყოს ნაყოფიერი და სასარგებლო მართლმადიდებელი ეკლესიისა და საქართველოსათვის." (61, 1998, 11)

უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ 11 ოქტომბერს სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში თავისი გამოსვლა ამ სიტყვებით დაიწყო: "დღეს აღსრულდა განგება ღვთისა და მეუფე გერასიმე, შენზე სულიწმიდა _ უძლურთა მკურნალი და ნაკლულევანთა აღმავსებელი გადმოვიდა. დღეს საქართველოს სამოციქულო ეკლესიაში 25-ე სამღვდელმთავრო კათედრა აღორძინდა, უძველესი ისტორიული კათედრა ზუგდიდისა და ცაიშისა. დღეს ღვთის განგებამ მღვდელმთავრის ხარისხში აგიყვანა, რაც უდიდესი წყალობაა, მაგრამ უნდა გახსოვდეს, რომ როცა უფალი წყალობასა და ჯილდოს იძლევა, ადამიანიც მის მისაღებად მზად უნდა იყოს, თუ მას არ აქვს სინანული თვისთა ცოდვათა გამო და არა განკითხვა ძმისა მისისა, თუ არ არის მზად ამ დიდი მადლის მისაღებად, რომელიც ამავე დროს მძიმე ჯვრის ზიდვასაც გულისხმობს, იგი მისი სიმძიმის ქვეშ ეცემა. შევთხოვ უფალს მოგცეს თავმდაბლობა, მორჩილება და სიწმინდე, როგორც წმიდა წერილი გვასწავლის, თავმდაბალთა მიენიჭება მადლი, ხოლო ამპარტავანთა შემუსრავს უფალი. მიდიხარ ეპარქიაში, რომელსაც დიდი ხანია არ ჰყოლია მღვდელმთავარი, იმ კუთხეში, რომლის მცხოვრებნიც მორწმუნენი არიან, მაგრამ განიცდიან გავლენას მძიმე მდგომარეობისა, რომელშიც დღეს საქართველო იმყოფება. ჩვენ დარწმუნებულნი ვართ, რომ დიდ ყურადღებას გამოიჩენ სამწყსოსა და განსაკუთრებით იმათ მიმართ, რომელთაც სულიერად უჭირთ და  მოძღვრის დახმარებას საჭიროებენ, ამისათვის მიგავლინა უფალმა იქ. შენი მოღვაწეობის გზაზე ქება-დიდებასაც ბევრჯერ მოისმენ და დამცირება-შეურაცხყოფის ატანაც ხშირად მოგიხდება, მაგრამ არ უნდა შეგეშინდეს, რადგან უფალი შენთან იქნება _ ღმერთი, რომელმაც ეს ჯვარი გიბოძა, სასულიერო იერარქიის უმაღლეს ხარისხში აგიყვანა, მის სატარებლად ძალასაც მოგცემს, მეც და ჩვენი მღვდელმთავრებიც დაგეხმარებით. ნება უფლისა აღსრულდეს შენზედა და მადლი სვეტიცხოვლისა გეწეოდეს. მიიღე ეს კვერთხი, როგორც სიმბოლო ძალაუფლებისა და დალოცე სამწყსო შენი და ერი სრულიად საქართველოსი." (61, 1998, 11).

2002 წლის 9 ივნისს მეუფე გერასიმე დაინიშნა საქართველოს საპატრიარქოს საფინანსო-ეკონომიკური საბჭოს თავმჯდომარედ, ხოლო 2003 წლის ივლისიდან 2005 წლის იანვრამდე ასრულებდა საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ქორეპისკოპოსის მოვალეობას. 2004 წელს საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში ერთგული და ხანგრძლივი სამსახურისათვის აყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში. 2007 წლის 1-3 ივნისს უწმიდესის და უნეტარესი, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ილია II ეწვია ფოთის, ჭყონდიდის, სენაკისა და ჩხოროწყუს, ზუგდიდ-ცაიშის ეპარქიებს, მოილოცა იქაური სიწმინდენი. მან მიმართა სამეგრელოს მოსახლეობას: "დიდი განსაცდელი გამოიარა ამ კუთხემ, მაგრამ მედგრად და ვაჟკაცურად შეხვდა ჩვენი ხალხი მას. რა თქმა უნდა, დღესაც მრავალი განსაცდელია ჩვენ წინაშე, ამგრამ იმედი მაქვს, რომ ყველაფერი დაიძლევა, ყველაფერი დამშვიდდება. სამეგრელო კიდევ ბევრ ნიჭიერ ადამიანს მისცემს სამშობლოს, რომლებიც გაიტანენ ქართველი ადამიანის სახელს მთელ მსოფლიოში. წყალობა, მშვიდობა, სიყვარული და სიხარული მოგმადლოთ უფალმა თქვენ და სრულიად საქართველოს." (68, 2007, 6).

ზუგდიდ-ცაიშის ეპარქიაში სტუმრობისას 3 ივნისს უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ მთავარეპისკოპოსი გერასიმე აიყვანა მიტროპოლიტის ხარისხში. მიტროპოლიტმა გერასიმემ მადლობა მოახსენა მის უწმიდესობას და აღნიშნა:

"დღეს ზუგდიდ-ცაიშის ეპარქიაში დიდი დღესასწაულია, და არა მარტო ჩვენს ეპარქიაში, სრულიად სამეგრელოში. გუშინ მისი უწმიდესობა და უნეტარესობა ბრძანდებოდა ფოთისა და ხობის ეპარქიაში. მას მეუფე პეტრე ზუგდიდის შემოსასვლელში _ ჭყონდიდის ეპარქიაში დახვდა, შემდგომში მეუფე შიო _ სენაკისა და ჩხოროწყუს ეპარქიაში და დღეს მისმა უწმინდესობამ და უნეტარესობამ წირვა-ლოცვა აღავლინა საქართველოს ეკლესიის სინოდის წევრ მღვდელმთავრებთან და სამღვდელოებასთან ერთად ზუგდიდში. ჩვენთვის უდიდესი დღესასწაულია ეს დღე, რადგან მრავალი წლის შემდეგ თქვენი მადლი კვლავ მოეფინა სამეგრელოს, კვლავ თქვენი ლოცვა-კურთხევით დაილოცა თითოეული ადამიანი, რომელიც აქ, ამ წმინდა ტაძარში იმყოფება და რომელიც ჩვენს ეპარქიებსა და ამ კუთხეში ცხოვრობს. თქვენ ბრძანეთ სამეგრელოს დიდი მნიშვნელობის შესახებ საქართველოს ისტორიაში. სამეგრელოს, მართლაც, ყოველთვის გამორჩეული ადგილი ეკავა საქართველოს ისტორიაში. როდესაც სამეგრელოში წმიდა ილია მართალი ჩამობრძანდა, ბრძანა: `მე სამეგრელოში ჩავედი და იქ საქართველო ვნახეო~. დღესაც სამეგრელო, როგორც განუყოფელი ნაწილი ჩვენი ერთიანი ქვეყნისა, ჩვენი ეკლესიისა, ასე არის წარმოდგენილი თქვენ წინაშე. ჩვენ კიდევ ერთხელ გვინდა მადლობა შევწიროთ უფალს იმისათვის, რომ ღვთის წყალობით, თქვენო უწმინდესობავ, ჩამობრძანდით ჩვენს ქალაქში, აღავლინეთ წირვა-ლოცვა ეკლესიაში, ასეთ დიდ პატივში აღგვიყვანეთ საქართველოს ეკლესიის მღვდელმთავრები, ჩვენი ეპარქიის სასულიერო პირები, დალოცეთ და აკურთხეთ ჩვენი მრევლი. კიდევ ერთხელ დაგვმოძღვრეთ, თუ როგორ უნდა ვიცხოვროთ, რომ უფალთან ერთად ვიმყოფებოდეთ და როგორ უნდა ვიცხოვროთ ერთსულოვნებით, რათა ერთითა გულითა და ერთითა პირითა ვადიდოთ უფალი ჩვენი იესო ქრისტე.

თქვენო უწმიდესობავ, თითოეული ქართველი დღეს განიცდის სიხარულს, როდესაც თბილისში სამების საპატრიარქო ტაძარში იმყოფება ანდა ამ ტაძრით ამაყობს, _ მაგრამ ეს ყველაფერი თქვენი ლოცვა-კურთხევით მოხდა და როგორც თქვენ ბრძანეთ, ეს მართლაც არის ქართველი ადამიანის ავტოპორტრეტი. ნება მიბოძეთ თქვენო უწმინდესობავ და უნეტარესობავ, ჩვენი ეპარქიის სახელით შემოგწიროთ ყოვლადწმიდა სამების ერთ-ერთი უძველესი ხატი, ნიშნად ჩვენი პატივისცემისა და სამახსოვროდ დღევანდელი ღვთისმსახურებისა. ყოვლადწმიდა სამებამ დაგიცვათ, დაგიფაროთ და თქვენი მადლი და ლოცვა-კურთხევა არ მოჰკლებოდეს სრულიად საქართველოს, ამინ." (68, 2007, 6).

2007 წლის 25 დეკემბერს მეუფე გერასიმე დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით.


ზუგდიდისა და ცაიშის ეპარქიის მოქმედი ეკლესიები

ზუგდიდის ვლაქერნის ყოვლადწმიდა ღმრთისმშობლის ხატის სახელობის საკათედრო ტაძარი (1825-1830 წწ.)

ცაიშის ყოვლადწმიდა ღმრთისმშობლის მიძინების სახელობის საკათედრო ტაძარი (X-XI სს. მიჯნა.)

წალენჯიხის მაცხოვრის ფერისცვალების სახელობის საკათედრო ტაძარი (X ს.)¬

კორცხელის ყოვლადწმიდა ღმრთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძარი (X ს.)¬

ზუგდიდის კვირაცხოვლობის სახელობის (მაცხოვრის კარის) ტაძარი (XV-XVI სს)

ზუგდიდის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (XIX-XX სს.)

წალენჯიხის რაიონის სოფ. ჩქვალერის (ლეშამუგეს) მაცხოვრის შობის სახელობის ტაძარი (XIX-XX სს.)

წალენჯიხის რაიონის ქ. ჯვარის ყოველთა წმიდათა სახელობის ტაძარი

წალენჯიხის რაიონის სოფ. ლიის (კუთხე მახარია) წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (XIX-XX სს.)

ზუგდიდის რაიონი, სოფელ ტყაიას წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (XIX-XX სს.)

ზუგდიდის რაიონი. სოფელ კოკის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (XV ს.)

ზუგდიდის ხარების სახელობის ტაძარი (ჭითაწყარი)

ზუგდიდის რაიონის სოფელ დიდინეძის წმ. გიორგის სახელობის მამათა მონასტერი (1999-2004 წწ.)

წალენჯიხის რაიონის სოფელი მუჟავას წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

ზუგდიდის რაიონი, სოფელ კახათის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (2002-2004 წწ.)

სოფ. ჯგალის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

ზუგდიდის რაიონი, სოფელ ყულიშკარის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (XVII ს.)

ზუგდიდის რაიონი, სოფელ ჭკადუაშის წმ. ნინოს სახელობის ტაძარი

მშენებარე ტაძრები ზუგდიდის რაიონი

ზუგდიდის ღმრთისმშობლის შობის სახელობის ტაძარი (საჯვაროს უბანი)

სოფ. ანაკლიის წმ. ნიკოლოზის სახელობის ტაძარი

სოფ. ეწერის (სააფაქიო-საჯინჯოლო) წმ. ნინოს სახელობის ტაძარი

სოფ. ძველი აბასთუმნის წმ. სამების სახელობის ტაძარი

სოფ. ოდიშის (საჭურღულიოს უბანი) წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

სოფ. რიყის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

სოფ. რუხის წმ. ნიკოლოზის სახელობის ტაძარი

სოფ. ზედაეწერის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

სოფ. ჭკადუაშის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

სოფ. ნარაზენის ხარების სახელობის ტაძარი

სოფ. ჩხორიის წმ. ნინოს სახელობის ტაძარი

სოფ. შამგონის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

სოფ. ჯიხაშკარის ხარების სახელობის ტაძარი

სოფ. დავითიანის (ოქტომბერი) წმ. ნიკოლოზის სახელობის ტაძარი

სოფ. საჩინოს წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

სოფ. აბასთუმნის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

წალენჯიხის რაიონი

წალენჯიხის მთავარანგელოზის სახელობის ტაძარი

სოფ. ეწერის ფერდი, წმ. კვირიკე სახელობის ტაძარი

სოფ. მუჟავას წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

სოფ. ობუჯის მთავარანგელოზ მიქაელის და გაბრიელის სახელობის ტაძარი.

სოფ. საჩინოს მთავარანგელოზების სახელობის ტაძარი

სოფ. ოჭანეს (ლეშამუე-ლეჭანტურე) წმ. ანდრია პირველწოდებულის სახელობის ტაძარი¬

მონასტრები

კორცხელის ივერიის ღმრთისმშობლის სახელობის დედათა მონასტერი

ჩხორიის თამარ მეფის სახელობის დედათა მონასტერი

დიდნეძის წმ. გიორგის სახელობის მამათა მონასტერი

სქურის ფერიცვალების სახელობის მამათა მოანსტერი


ზუგდიდის ვლაქერნის ყოვლადწმიდა ღმრთისმშობლის ხატის სახელობის საკათედრო ტაძარი (1825-1830 წწ.)

ტაძრის წინამძღვარია დეკანოზი მალხაზ ჭანტურია. აქვე მსახურობენ დეკანოზი ფრიდონ ასათიანი, დეკანოზი ილარიონ შენგელია. დეკანოზი ამბროსი თორდია.

ცაიშის ყოვლადწმიდა ღმრთისმშობლის მიძინების სახელობის საკათედრო ტაძარი (X-XI სს. მიჯნა)

1989 წლიდან გაუქმებული ტაძარი უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით აღდგა და მრევლიც გაჩნდა. ამ დროიდან სიცოცხლის ბოლომდე ტაძრის წინამძღვარი იყო ეპარქიის მოძღვართმოძღვარი აწ განსვენებული დეკანოზი ამირან შენგელია, რომელიც ტაძრის სამხრეთ კარიბჭესთანაა დაკრძალული. ამჟამად ტაძრის წინამძღვარია დეკანოზი ზაბულონ ქობალია.

წალენჯიხის მაცხოვრის ფერისცვალების სახელობის საკათედრო ტაძარი (X ს.)

კომუნისტური მმართველობის დროს შვიდი ათეული წლის განმავლობაში ეკლესია დაკეტილი იყო. უფლის წყალობით 1988 წელს ტაძარში აღდგა ღმრთისმსახურება. 1988-89 წწ. ახალგახსნილი ტაძრის პირველ წინამძღვრად მღვდელი შალვა (აფხაიძე) მსახურობდა. 1989 წლიდან 2005 წლამდე ტაძარს წინამძღვრობდა დეკანოზი რომანოზ ჩიქობავა. მისი გარდაცვალების შემდეგ ტაძრის წინამძღვარია დეკანოზი ანდრია კემულარია. ამავე ტაძარში მსახურობს მღვდელი ილია ლუკავა, რომელიც არის სოფ. ჯგალის წმიდა გიორგის ეკლესიის წინამძღვარი. დიაკონი თომა კალანდია.

კორცხელის ყოვლადწმიდა ღმრთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძარი (X ს.)

დღეს მას წინამძღვრობს დეკანოზი ილარიონ შენგელია

ზუგდიდის კვირაცხოვლობის სახელობის (მაცხოვრის კარის) ტაძარი (XV-XVI სს.)

ტაძრის წინამძღვარია დეკანოზი გიორგი ჯგუშია. ტაძარში მსახურობენ აგრეთვე დეკანოზი გალაქტიონ ფიფია და მღვდელი გიორგი გულორდავა.

ზუგდიდის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (XIX-XX სს.)

ტაძრის წინამძღვარია დეკანოზი ანდრია ლიპარტია

წალენჯიხის რაიონის სოფ. ჩქვალერის (ლეშამუგეს) მაცხოვრის შობის სახელობის ტაძარი (XIX-XX სს.)

აღდგენილ ეკლესიაში მეუფე გერასიმემ წინამძღვრად დაადგინა დეკანოზი ანდრია მარღანია, რომელიც დღემდე ერთგულად ემსახურება თავის სამწყსოს.

წალენჯიხის რაიონის ქ. ჯვარის ყოველთა წმიდათა სახელობის ტაძარი

დეკანოზი ანდრია მარღანია

წალენჯიხის რაიონი, სოფელ ლიის (მახარიას უბნის) წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (XIX-XX სს.)

ტაძრის წინამძღვრის რთულ და საპატიო მისიას დეკანოზი გალაქტიონ ფიფია ეწევა.

ზუგდიდის რაიონი, სოფელ ტყაიას წმ. გიორგის  სახელობის ტაძარი (XIX-XX სს.)

2000 წელს ზუგდიდისა და ცაიშის ეპისკოპოსმა გერასიმემ (შარაშენიძე) აკურთხა აღდგენილი ტაძარი და წინამძღვრად დეკანოზი გაბრიელ გულორდავა დაადგინა. მეუფე გერასიმეს ლოცვა-კურთხევით 2003 წლიდან წინამძღვრის საპატიო მოვალეობას დეკანოზი გალაქტიონ ფიფია ეწევა, რომელიც დღემდე დაუღალავად ემსახურება თავის სამწყსოს.

ზუგდიდის რიაონი. სოფელ კოკის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (XV ს.)

ამჟამად მეუფე გერასიმეს ლოცვა-კურთხევით ეკლესიის წინამძღვრის საპატიო მოვალეობას ეწევა დეკანოზი გაბრიელ გულორდავა. მამა გაბრიელი საუფლო და საეკლესიო დღესასწაულებზე და ყოველ შაბათ-კვირას აღავლენს საღმრთო მსახურებას.

ზუგდიდის ხარების სახელობის ტაძარი (სოფ. ჭითაწყარი)

ტაძრის წინამძღვარია მღვდელი იაკობ ეხვაია.

ზუგდიდის რაიონის სოფელ დიდინეძის წმ. გიორგის სახელობის მამათა მონასტერი (1999-2004 წწ.)

ახლად ნაკურთხ ტაძარში მეუფე გერასიმემ წინამძღვრად დეკანოზი ზაბულონ ქობალია დაადგინა. მამა ზაბულონი შაბათობით რეგულარულად აღავლენს საღმრთო ლიტურღიას.

მეუფე გერასიმეს ლოცვა-კურთხევით ეკლესიასთან გახსნილია მამათა მონასტერი, რომლის წინამძღვარია მღვდელმონაზონი სერაფიმე (ჯიქია).

წალენჯიხის რაიონის სოფელი მუჟავას წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

დეკანოზი ანდრია მარღანია

ზუგდიდის რაიონი, სოფელ კახათის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (2002-2004 წწ.)

ეკლესიის კურთხევის დღეს მეუფე გერასიმემ წინამძღვრად დეკანოზი გაბრიელ გულორდავა დაადგინა, მამა გაბრიელი არც მანამდე აკლებდა ყურადღებას მშენებარე ეკლესიას, პერიოდულად ატარებდა პარაკლისებს. ეკლესიის კურთხევის შემდეგ კი ყოველ შაბათ-კვირას და საეკლესიო დღესასწაულებზე საღმრთო ლიტურგია აღევლინება.

სოფ. ჯგალის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი

ტაძრის წინამძღვარია მღვდელი ილია ლუკავა.

ზუგდიდის რაიონი, სოფელ ყულიშკარის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი (XVII ს.)

ზუგდიდის რაიონი, სოფელ ჭკადუაშის წმ. ნინოს სახელობის ტაძარი

მთავარეპისკოპოსი თადეოზი (იორამაშვილი)

მთავარეპისკოპოსი თადეოზი, ერისკაცობაში მირიან გაიოზის ძე იორამაშვილი, დაიბადა 1946 წლის 12 ოქტომბერს გორის რაიონ სოფელ ფლავში. 1966 წელს დაამთავრა გორის რაიონის სოფელ ქვეშის საშუალო სკოლა. 1968-1973 წლებში სწავლობდა გორის ნიკოლოზ ბარათაშვილის სახელობის სახელმწიფო პედაგოგიურ ინსტიტუტში ისტორია-ფილო¬ლოგიის ფაკულტეტზე, რომლის წარჩინებით დამთავრების შემდეგ 1973-1974 წლებში მუშაობდა ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებლად გორის რაიონის სოფელ ქვეშის საშუალო სკოლაში. 1974-1977 წლებში სწავლობდა მცხეთის სასულიერო სემინარიაში. სკოლის ახალგაზრდა პედაგოგის მცხეთის სასულიერო სემინარიაში წასვლა მტკივნეულად აღითქვა მაშინდელმა ხელისუფლებამ. "ახალგაზრდა კომუნისტმა" არაერთი წერილი მიუძღვნა ამ ფაქტს და მკაცრად გააკრიტიკა როგორც გორის ბარათაშვილის სახელობის ინტიტუტის ხელმ¬ძღვანელობა, ასევე სოფლის სკოლის პედაგოგიური კოლექტივი, სადაც გაზეთის აზრით იდეოლოგიური მუშაობა არ იყო სათანადო დონეზე. 1977 წლის 2 აპრილს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარე¬სის დავით V-ის ლოცვა-კურთხევით ალავერდელმა ეპისკოპოსმა გრიგოლმა 31 წლის მირიან იორამაშვილი აღკვეცა ბერად და უწოდა სახელად თადეოზი. 1977 წლის 7 აპრილიდან დიაკონია, 1 მაისიდან _ მღვდელმონაზონი, 1 ივნისიდან უწმიდესი დავით V-ის ლოცვა-კურთხევით დაინიშნა ალავერდის საკათედრო ტაძრის მღვდლად.

1977 წლის 1 აგვისტოს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით და წმიდა სინოდის გადაწყვეტილებით გამორჩეულ იქნა ეპისკოპოსად. 2 აგვისტოს მოხდა მისი კურთხევა. არქიმანდრიტმა თადეოზმა ამ სიტყვებით მიმართა უწმიდესსა და უნეტარესს ილია II-ს: "თქვენო უწმიდესობავ, უწმიდესო და უნეტარესო, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქო, დიდო მეუფეო და დიდო მამაო ილია; წმინდანო მღვდელმთავარნო ჩვენი მრავალჭირნახული ივერიის ეკლესიისანო. უმორჩილესად ვმადლობ ღმერთსა და უფალსა, შემოქმედსა ცისა და ქვეყნისასა, რომელი განანათლებს ყოველსა კაცსა მომავალსა სოფლად, რომელმან თქვენი უწმიდესი ლოცვის მადლით მიწოდა განსაკრთომელ მღვდელმთავრულ გზაზე. დიდი არს და საშინელ ჩემთვის ნდობა ესე მსახურნო დიდებისანო. მთავარანგელოზნი და ანგელოზნი ძლიერი ძალითა, ნათელნი მეორენი, ძრწიან დიდებისაგან ღვთისა და მე უღირსმან ვითარ ვიკადრო აღებად პირისა ჩემისა მისსა მიმართ, და ვითარ მივიღო პატივი ესე? ჩემი შინაგანი არსება ძრწის და გონებას ჩემსას ვერ მოუნახავს სიტყვა გამართლებისა... ამიტომ ვარჩევ დუმილს და განგებასა ღვთისასა და თქვენს წმიდა ლოცვას უმორჩილესად მინდობილი გამოუთქმელ მადლობას მოგახსენებთ... რთულია ჟამი ესე და ვის შეუძლია უღელვოდ გავლა ამ წუთისოფლის მღელვარე ზღვისა, ხსნა უკვდავისა სულისა თვისისა და ხსნა მოყვასთა, უკეთუ არა ითხოვა მადლი ღვთისაგან და ადამიანთა სიყვარულით არ გაიშუქა გული?.. ვმადლობდეთ ღმერთსა, რამეთუ კვალად მოგვხედა. დღეს ამას გრძნობს ყოველი გონიერი ადამიანი და გულით ლოცავს მთელი საქართველოსათვის მლოცველს. დღეს დიდი დღეა, დღე _ დიდი წინასწარმეტყველისა და ღვთისმხილველისა ილიასი, დღე ანგელოზისა უწმიდესისა და უნეტარესი, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქისა, დიდისა მეუფისა და დიდისა მამისა ჩვენისა ილია მეორისა, დღე კეთილი მწყემსის მიერ დადგენილი დიდი მწყემსისა. მინდა თქვენი სახელით, ყველა ქართველისა და ყველა ქრისტიანის სახელით მივულოცო მას ეს ბედნიერი დღე და აღვუთქვა ივერიის დედა-ეკლესიის პატიოსნად მსახურება ძალისამებრ ჩემისა შეწევნითა უწმიდესის წმიდა სინოდის, წმიდა მღვდელმთავრების, ყოველთა სამღვდელო და სამონაზვნო დროსა და ყველა თქვენთვის წმიდა და გულწრფელი ლოცვითა. ამინ." (60, 1983, 2).

ეპისკოპოსი თადეოზი დაინიშნა ბოდბის ეპარქიის მმართველად, 1978 წლის 24 დეკემბრიდან  გადმოყვანილ იქნა წილკნელად. 1979 წლის 20 სექტემბრიდან 1980 წლის 1 ოქტომბრამდე ეპისკოპოსი თადეოზი მცხეთის სასულიერო სემინარიის რექტორია, 1981 წელს აღყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში. 1979-1983 წლებში განაგებდა მანგლისის ეპარქიას, 1984-1993 წლებში აგარაკ-წალკის, 1993-1995 წლებში _ ცაგერისა და ლეჩხუმ-სვანეთის ეპარქიას, 1995-2003 წლებში _ ბოლნისისა და დმანისის ეპარქიებს, 2005 წლის აპრილიდან მთავარეპიკოპოსი თადეოზი თიანეთისა და ფშავ-ხევსურეთის ეპარქიის მმართველია.

მეუფე თადეოზი არის შესანიშნავი პოეტი. არაერთი პოეტური კრებულის ავტორი. განსაკუთრებული პოპულარობით სარგებლობს მეუფე თადეოზის ლექსი მიძღვნილი უწმიდესისა და უნეტარესის ილია II-სადმი:

"მაცხოვრის კვერთხის მპყრობელი ხელით
შეჭიდებული უხილავ მტერთან,
სიმხნით და ღვაწლით აღურიცხველთა
უძღვი ცად მიმართ ცხოვართა შენთა.
აყვავებული სანთლები ხატთან
სიკეთის დღეთა იყავნ მაცნენი,
სიწმიდის მადლით და სასწაულით,
მშობელთა ლოცვით აღმონაკვესნი.
იმედმოსხულმან შენი დღეები,
სიყვარულს ყოველს რომ უწილადებ,
შენი ფიქრია, შენი მამული
სამარადისოდ ნათლით ბრწყინავდეს,
თუ საქართველო წმიდა ჯვარია,
ნატრობ სამოთხის კართან იყოსო,
შენი სიცოცხლე ერს უხარია,
მრავალჟამიერ, კათოლიკოსო".

მთავარეპისკოპოსი ანტონი (ბულუხია)

მთავარეპისკოპოსი ანტონი, ერისკაცობაში მარკოზ სომონის ძე ბულუხია, დაიბადა 1956 წლის 7 მაისს ქობულეთის რაიონის სოფელ ოჩხამუ¬რში. 1973 წელს მარკოზ ბულუხიამ დაამთავრა ქუთაისის მუსი¬კალური საშუალო სკოლა-ინტერნატი. 1974-1976 წლებში იგი იმყოფებოდა საბჭოთა არმიის რიგებში. 1976-1982 წლებში მარკოზ ბულუხია ცხოვრობდა მოსკოვში, სწავლობდა მიწათმოქმედების ინსტიტუტში, 1980-1982 წლებში _ საკავშირო იურიდიულ¬ ინსტიტუტში, ხოლო 1987-1990 წლებში _ მცხეთის სასულიერო სემინარიაში. 1989 წლის 16 მარტს ჭყონდიდელმა მთავარეპისკოპოსმა გიორგიმ (შალამბერიძე) მარტვილის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ტაძარში მარკოზ ბულუხიას ხელი დაასხა დიაკვნად, ხოლო იმავე წლის 26 აპრილს _ მღვდლად და დაადგინა სუჯუნის წმიდა გიორგის ეკლესიის წინამძღვრად.

როგორც მეუფე ანტონი იხსენებს, "იმ წლებში სემინარიის III კურსზე ვსწავლობდი, ჩვენს სასწავლებელს ეწვია ყოფილი რექტორი, იმხანად ჭყონდიდელი მთავარეპისკოპოსი გიორგი. მას მოუკითხავს სემინარისტები და სიტყვა ჩამოუგდია, სამეგრელოში, აბაშაში ხალხი ითხოვს მოძღვარს, ერთი მიტოვებული, მაგრამ დიდებული ტაძარი არის და პატრონი სჭირდება, რომელი ისურვებდით იქ მოძღვრად წასვლასო. სემინარისტებს რატომღაც ჩემი გვარი დაუსახელებიათ, დამიძა¬ხეს, მეუფე გიორგი გამესაუბრა, მე ვუთხარი მოუფიქრებელ პასუხს ვერ მოგცემთ-მეთქი. პირველად თვით ტაძრის მონახულება გადავწყვიტე. ჩავედი სუჯუნაში, კარგად დავათვალიერე ტაძარი და მისი მიდამო, იქიდან მობრუნებულს წამითაც არ მიფიქრია სხვა რამეზე... სუჯუნის ტაძარი სულ ახალი გადახურული იყო, მაგრამ ის, რაც ტაძარს სჭირდება ღვთისმსახურებისათვის, მსგავსი არაფერი მოიპოვებოდა. ადგილობრივი მაცხოვრებლების, ხელისუფლების წარმომადგენლების დიდი თანადგომით ნელ-ნელა შევიძინეთ საღვთისმსახურო წიგნები, ხატები, ჯვრები, შანდლები. მოვაწყეთ საკურთხეველი, აღვმართეთ კანკელი, ვაკურთხეთ ტრაპე¬ზი... პირველი პარაკლისი სუჯუნაში 20 წლის წინ, გიორგობა დღეს, 6 მაისს, სუჯუნის ტაძრის დღესასწაულზე გადავიხადეთ. მახსენდება ის დღე, ხალხი მოაწყდა ტაძარს, მიუხედავად იმისა რომ აღარც ლოცვა ახსოვდათ, არც წესიერად პირჯვრის გამოსახ¬ვა იცოდნენ, ხალხმა მაინც ილოცა თავისებურად... ვხედავდი, რომ მრევლი საჭიროებდა მოძღვართან გაცილებით ახლო ურთიერთობას, ამიტომ წირვის შემდეგ ტაძრის ეზოში ვსხდებოდით და ვსაუბრობდით სარწმუნოებაზე, ისტორიაზე, ლიტერატურაზე, პოლიტიკაზე... ვხედავდი, რომ აქაური მრევლი სულ უფრო და უფრო მეტს ითხოვდა მოძღვრისაგან, ამან ჩემს სასულიერო პირად ჩამოყალიბებაში დიდი როლი ითამაშა. რადგან მრევლი მთხოვდა, ვალდებული ვიყავი მიმეცა მათთვის სულიერი საზრდო. ამან საკუთარ თავთან მუშაობა, შემეცნების გაღრმავება მოითხოვა. მინდა გავიხსენო 1989 წლის აგვისტო, როცა პატრიარქი გვეწვია. ვერ წარმოიდგენთ რამოდენა გამხნევება და სტიმული იყო მისი ჩამობრძანება. იგი მოეფერა ხალხს "ეს რა დიდებული ტაძარი გქონიათო, რა ხალხს უცხოვრია ადრე აქ, რომ ასეთი სალოცავი დაუტოვებიათო, აბა თქვენ იცით, როგორ ეპატრონებითო, ძველ კოლხთა შთამომავალნო, ნუ შეგეშინდებათ, უფალი არასოდეს გვტოვებდა და არც არასოდეს მიგვატოვებს, თუ კი ჩვენ არ დავივიწყებთ მას." (66, 122-123).

1996 წლის მაისში მამა მარკოზი ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ლოცვა-კურთხევით აღყვანილ იქნა დეკანოზის ხარისხში, ხოლო იმავე წლის 13 ივლისს დაჯილდოებული იქნა მიტრისა და გამშვენიერებული ჯვრის ტარების უფლებით. 1996 წლის 25 ოქტომბერს მამა მარკოზ ბულუხია რუისისა და ურბნისის მთავარეპისკოპოსმა იობმა ბერად აღკვეცა და უწოდა სახელად ანტონი. 1996 წლის 26 ოქტომბერს იგი აღყვანილ იქნა არქიმანდრიტის ხარისხში. 1998 წლის 10 ნოემბერს მცხეთის სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ არქიმანდრიტი ანტონი ეპისკოპოსად აკურთხა, მას ჩაბარდა ვანისა და ბაღდადის ეპარქია. 9 ნოემბერს არქიმანდრიტმა ანტონმა შემდეგი სიტყვით მიმართა უწმიდესსა და უნეტარესს:

"თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, მაღალყოვლადუსამღვდელოესნო და ყოვლადუსამღვდელოესნო მეუფენო, მამანო, ძმანო და დანო, მიმძიმს რაიმე ვთქვა ამ წუთებში, არა იმიტომ, რომ სათქმელი არაფერი მაქვს, არამედ, პირიქით, იმიტომ რომ სათქმელი ძალიან ბევრია. ამ წუთებში ჩემი გონება და გული მოცულია სიხარულითა და მღელვარებით. სიხარული გამოწვეულია იმ პატივით, რომლის ღირსიც წმიდა სინოდის დადგენილებით გავხდი, მღელვარება კი _ იმ პასუხისმგებლობით, რომელიც ამ პატივს თან ახლავს.

ამ დღეებში კიდევ ერთხელ გადავხედე და გავიაზრე ჩემს მიერ განვლილი ცხოვრების გზა, როგორც ერში, ასევე ეკლესიაში სამსახურისას. ეს გზა სავსე იყო სირთულეებით, მაგრამ ყოველთვის ვგრძნობდი როგორ მწყალობდა, როგორ მიფარავდა და როგორ განმამტკიცებდა უფალი ღმერთი ჩვენი. ვარდებით მოფენილ გზას არც ახლა ველოდები, მაგრამ მჯერა, რომ შეწევნა, წყალობა და მფარველობა კვლავაც არ მომაკლდება მისგან, ვინც აქამდე მწყალობდა და მიფარავდა.

როგორც წმიდა ბასილი დიდი ბრძანებდა, ორივე მხარეს ჯაჭვით მიბმული ნავი ზღვაზე ატეხილ ქარიშხალსა და აღელვებულ ტალღებს უშიშრად ხვდება ღვთის შეწევნითა და თქვენი თანადგომით, შეიძლება მეც გავუძლო იმ სირთულეებსა და წინააღმდეგობებს, რომელიც წინ მელოდება.

დღეს აქ მოვიდნენ ადამიანები, რომლებთანაც ერთად მე, როგორც მოძღვარმა, ჩემი სულიერი ცხოვრების გზა დავიწყე და რომელთა წინაშეც პასუხისმგებლობას ახლაც ვგრძნობ.

რვა წელი ვიმსახურე აბაშის რაიონში და საერთოდ ჭყონდიდის ეპარქიაში. ცნობილი მოვლენების ჟამს ჩვენ ბევრი რამ გადავიტანეთ ერთად. სამოცდაათწლიანი სულიერი მიძინების შემდეგ ერთად დავიწყეთ მამაპაპური მართლმადიდებლური სარწმუნოების ანისა და ბანის შესწავლა. ვიცით, რომ მათ ახარებთ დღევანდელი დღე და ისიც ვიცით, რომ დამწუხრებულნიც არიან განშორების გამო.

ჩვენი სასოება ყოველთვის იყო და იქნება უფალი ჩვენი იესო ქრისტე და ვრჩებით რა მართლმადიდებლური ეკლესიის წიაღში, ჩვენი სულიერი ურთიერთობაც განუყოფელია ზეციური საკურთხევლის წინაშე. ნუ განეშორებით დედა ეკლესიას, რომელსაც თქვენთან სუჯუნის წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესია წარმოადგენს. გვახსოვდეს, ეკლესიამ შეიძლება რიცხობრივად დაკარგოს მორწმუნეთა რაოდენობა, მაგრამ იგი იძენს ხარისხს. მჯერა რომ, თქვენ დედა ეკლესიის ღირსეული შვილები ხართ. თანამედროვე ქრისტიანები სიამაყით ვიხსენებთ ეკლესიის ისტორიას და იმედის თვალით ვუყურებთ მომავალს, აწმყოს კი უმეტესად ოცნებებს ვუთმობთ. დღევანდელი ეკლესიის ისტორია ჩვენი ცხოვრების ისტორიაა, და თუ როგორი იქნება იგი, ეს დიდად არის დამოკიდებული ჩვენს მრწამსზე, ჩვენს ერთგულებასა და სიმტკიცეზე, იმ ღვაწლზე, რომლის აღსრულებაც დედა ეკლესიის მორჩილებით გვმართებს.

უფალი ბრძანებს: _ არარაი არს დაფარული, რომელი არა განცხადდეს და დამალული, რომელი არა საცნაურ იყოს" (ლუკა, 12,2).

ეს დღე დადგება ჩვენთვისაც. იმ დაფარულთა შორის, რაც უცილობლად განცხადდება, მინდა განცხადებულ იქნას ჩემი, როგორც მართლმადიდებელი იერარქიის, სარწმუნოებისა და მამულის სიყვარული, სიყვარული ჩემი მშობელი ხალხისა, გამართლება იმ ნდობისა, რომელიც თქვენ, თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ და წმიდა სინოდმა გამომიცხადეთ.

მე კარგად მესმის ჩემს მიერ გადადგმული ნაბიჯი; მესმის, რომ დღეიდან ჩემთვის განუყოფელია საქვეყნო და პირადული, საკუთარი და ეროვნული სატკივარი.

და მომეც მე უფალო, ერთითა პირითა და ერთითა გულითა, დიდებად და გალობად ყოვლადპატიოსანსა და დიდად შვენიერსა სახელსა შენსა მამისა და ძისა და წმიდისა სულისა აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე, ამინ." (61, 1998, 11).

სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ ამ სიტყვებით მიმართა ეპისკოპოს ანტონს:

"თქვენო ყოვლადუსამღვდელოესობავ, ვანისა და ბაღდათის ეპისკოპოსო ანტონ, ქრისტეს მიერ საყვარელნო დანო და ძმანო, უფალი იესო ქრისტე ბრძანებს: მოვედით ყოველნი მაშვრალნი და ტვირთმძიმენი და მე განგისუენო თქუენ. ჩვენ დღეს აქ მოვედით რათა მივიღოთ მადლი და დიდი ისტორიული მოვლენა _ ვანისა და ბაღდათის უძველესი ეპარქიის აღდგენა ვიზეიმოთ. მადლი სულისა წმიდისა გადმოვიდა შენზედა მეუფეო ანტონ, მადლი უძლურთა მკურნალი და ნაკლულევანთა აღმავსებელი. ეპისკოპოსის ხარისხი დიდი პატივი და ლოცვა-კურთხევაა უფლისაგან, რომელიც ადამიანს ღვთისა და ერის წინაშე დიდ პასუხისმგებლობას აკისრებს. ამიერიდან შენ პასუხს აგებ არა მხოლოდ შენი თავის, არამედ მთელი მრევლის გამო, რომელიც შენ უფალმა გიბოძა.

რწმენითა და სიყვარულით უნდა შეუდგე ამ დიდ ღვაწლს, რადგან ეპისკოპოსის მოღვაწეობა მოწამეობას წარმოადგენს. დღეს მრევლი სულიერად ისე დაუძლურებულია, რომ ძალა აღარა აქვს ეკლესიაში მოსვლისა. ჩვენ უნდა ვუშველოთ მას; როგორც სამარიტელი და როგორც სნეული, ისე უნდა მივიღოთ და უფალს მივუყვანოთ. ეპისკოპოსს არც ერთი წუთით არ უნდა ჰქონდეს მოსვენება, იგი თავისი ეპარქიისათვის ყოველდღე უნდა ეწამებოდეს, როგორც ამის მაგალითს წმიდა ბასილი დიდი გვაძლევს. დღეს, უპირველეს ყოვლისა, ჩვენ მზრუნველობა გასაჭირში ჩავარდნილ ადამიანთა მიმართ გვმართებს, ბევრი უნდა ვიფიქროთ მათზე, რადგან დღეს ბევრს უჭირს.

ყოვლადუსამღვდელოესო ანტონ, ღმერთმა შენთვის იმ ისტორიული ეპარქიის ჩაბარება ინება, საიდანაც წარმოშობით სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი კალისტრატე (ცინცაძე) იყო, რომელიც თავისი დიდი ღვაწლითაა ცნობილი. უწმიდესი კალისტრატე საქართველოს ეკლესიის საჭეთმპყრობელი იმ ოცი წლის მანძილზე ბრძანდებოდა, რომელიც განსაკუთრებით მძიმე იყო ჩვენი ქვეყნისათვის. ასეთ ისტორიულ კათედრაზე ინება უფალმა შენი დადგენა. ღმერთმა მოგცეს თავმდაბლობა და მორჩილება, რადგან უფალი ამპარტავნებს შემუსრავს, ხოლო თავმდაბალთ მადლს მიანიჭებს.

ნიშნად ეპისკოპოსის ხელისუფლებისა მიიღე კვერთხი ესე, როგორც საყრდენი მძიმე მოღვაწეობისა და დალოცე შენი მრევლი." (61, 1998, 11).

2004 წლის 4 იანვარს ეპისკოპოსი ანტონი აღყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში. 2007 წლის 25 დეკემბერს დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით.

ვანისა და ბაღდათის ეპარქიის ეკლესია-მონასტრები ვანის ოლქი

1. ქ. ვანის ყოველთა ქართველთა წმიდანთა სახ. სამლოცველო. წინამძღვარი: დეკანოზი _ პეტრე გიორგაძე. აღესრულება ყოველდღიური ღვთისმსახურება ოლქის სამღვდელოების მორიგეობით.

2. ს. ქედის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: დეკანოზი _ ზაქარია დვალიშვილი.

3. ს. ტობანიერის წმ. იოანე ნათლისმცემლის სახ. სამლოცველო. წინამძღვარი: მღვდელი _ ლუკა ჭულუხაძე.

4. ს. ამაღლებაში, მაცხოვრის ამაღლების სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ ზურაბ ბიბიჩაძე.

5. ს. გორას წმ. გიორგის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ ანდრია პაიკიძე.

6. ს. ზეინდარის წმ. ნიკოლოზის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ იასონ შარიქაძე.

7. ს. ბზვანის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ ნიკოლოზ კაცაძე.

8. ს. შუამთის ნათლისღების სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: კონსტანტინე გაბუნია.

9. ს. მთისძირის წმ. გაბრიელ _ იმერეთის ეპისკოპოსის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ აბო ასათიანი.

10. ს. ფერეთას წმ. გიორგის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ ზოსიმე ალფაიძე.

11. ს. ისრითის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ პანტელეიმონ მარგველაშვილი.

12. ს. ყუმურის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია.

13. ს. კუშუბაურის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის სახ. ეკლესია.

14. ს. ზემო ვანის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის შობის სახ. სამლოცველო.

15. ს. ინაშაურის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის შობის სახ. ეკლესია.

16. ს. სულორის ქაშვეთის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია.


მშენებარე ტაძრები

1. ეპარქიის საკათედრო ტაძარი _ მშობელთა წმ. დედისა ჩვენისა ნინო ქართველგანმანათლებლისა ღირსისა ზაბულონისა და სუსანას სახ.

2. ს. მუქედში _ მთავარანგელოზთა სახ. ეკლესია.

3. ს. სალომინაოში _ ყოვლაწმიდა ღვთისმშობლის შობის სახ. ეკლესია.

4. ს. სულორში _ ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ხარების სახ. ეკლესია.

5. ს. საპრასიაში _ ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის სახ. ეკლესია.

6. ს. ტობანიერში _ სულიწმიდის გარდამოსვლის სახ. ეკლესია.

7. ს. უხეთში _ წმ. გიორგის სახ. ეკლესია.

8. ს. ძულუხში _ წმ. მეფე ვახტანგ გორგასლის სახ. ეკლესია.

9. ს. მიქელეფონში _ წმ. სამების სახ. ეკლესია.

10. ს. გადიდში _ წმ. ანტონ დიდის სახ. მამათა მონასტერი.

ბაღდათის ოლქი

1. ბაღდათის ოლქის საკათედრო ტაძარი _ ქაშვეთის სტილის. ზედა სართული იბერიის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის სახ. (მიმდინარეობს შიდა სამუშაოები). ქვედა სართული წმ. გიორგის სახ. წინამძღვარი: არქიმანდრიტი _ მაკარი (აბესაძე) აღესრულება ყოველდღიური ღვთისმსახურება ოლქის სამღვდელოების მორიგეობით.

2. ს. ობჩა, ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიძინების სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: დეკანოზი _ დავით ბურჯანაძე.

3. ს. ზ. დიმის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: დეკანოზი _ იოანე ყურაშვილი.

4. ს. ვარციხის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიძინების სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: დეკანოზი _ მარკოზ სვანიძე.

5. ს. როხის წმ. ნიკოლოზის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: დეკანოზი _ იოაკიმე ისაკაძე.

6. ს. წითელხევის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანების სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: დეკანოზი _ ბასილ ბასილაძე.

7. ს. როკითის მაცხოვრის ფერისცვალების სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ მიქაელ გიორგობიანი.

8. ს. ხანის 12 მოციქულის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ ბესარიონ მშვილდაძე.

9. ს. ქვ. დიმის მთავარანგელოზთა მიქაელ და გაბრიელის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ სერაფიმე მსხვილიძე.

10. ს. ქვ. ზეგნის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია.

11. ს. საკრაულში _ ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიძინების სახ. ეკლესია.

12. ს. წიფაში _ იოანე ნათლისმცემლის შობის სახ. სამლოცველო. წინამძღვარი: მღვდელი _ მელქისედეკ ივანიშვილი.

13. ს. ფერსათის ღვთისმშობლის შობის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ დიმიტრი ჯანგულაშვილი.

14. ს. დიდველას ანდრია პირველწოდებულის სახ. ეკლესია. წინამძღვარი: მღვდელი _ გობრონ ზივზივაძე.

15. ს. ობჩა-1 წმ. გიორგის სახ. მამათა მონასტერი. წინამძღვარი: მღვდელ/მონოზონი _ ილია (გამყრელიძე).

16. გოთიეთის ანთიმოზ ივერიელის სახ. მამათა მონასტერი. მღვდელმონაზონი _ ეფრემი (ნუცუბიძე).

17. ბაღდათის წმ. თამარ მეფის სახ. დედათა მონასტერი. წინამძღვარი: იღუმენი _ ზაბულონი (ნოდია).

18. ს. შუბანის წმ. გიორგის სახ. ეკლესია.

მშენებარე ტაძრები

ს. ფერსათის წმ. მოწამე დიმიტრი (ყიფიანის) სახ. დედათა მოანსტერი.

ს. ობჩა. წმ. მოწამე ქეთევან დედოფლის სახ. დედათა მონასტერი.

ს. წყალთაშუაში _ წმ. ანასტასია ფერსათელის სახ. ეკლესია.

ს. ფერსათის მთავარანგელოზთა სახ. ეკლესია.

ს. ზ. ზეგანში _ სახ. ეკლესია.

კურორტ საირმეში _ მაცხოვრის ფერისცვალების სახ. ეკლესია.

კურორტ საირმეში _ წმ. მოწამე ივლიტა და კვირიკეს სახ. ეკლესია.

 

მთავარეპისკოპოსი დავითი (ტიკარაძე)

მთავარეპისკოპოსი დავითი, ერისკაცობაში გიორგი ტიკა¬რაძე, დაიბადა 1963 წლის 1 მაისს ლანჩხუთის რაიონ სოფელ სუფსაში. 1969-1980 წლებში სწავლობდა სუფსის საშუალო სკოლაში, 1982-1989 წლებში _ საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის საავტომობილო საგზაო ფაკულტეტზე. 1983-1985 წლებში გიორგი ტიკარაძემ იმსახურა საბჭოთა არმიის რიგებში. უმაღლესი სასწავლებლის დამთავრების შემდეგ იგი დაბრუნდა სოფელ სუფსაში, სადაც საქმიანობდა 1994 წლამდე. 1994 წელს გიორგი ტიკარაძე ბათუმ-შემოქმედის ეპარქიის საეპისკოპოსო რეზიდენციაში ცხოვრობდა სულიერი მოძღვრის მორჩილებაში. 1995 წლის 18 დეკემბერს ბათუმისა და სხალთის ეპისკოპოსმა იობმა მორჩილი გიორგი აღკვეცა ბერად და უწოდა სახელად დავითი. 1996 წლის 14 იანვარს მეუფე იობმა ბერი დავითი აკურთხა დიაკვნად. 19 იანვარს _ იეროდიაკვნად, ხოლო 6 მაისს _ მღვდელ-მონაზვნად და დაადგინა ბათუმის წმიდა იობ მრავალვნებულის სახელობის მამათა მონასტრის წინამძღვრად.
1997 წლის 20 იანვრიდან მღვდელ-მონაზონი დავითი მსახურობდა ხაშურის იოანე ნათლისმცემლის სახელობის საკათედრო ტაძარში, ხოლო იმავე წლის 22 მაისს დაინიშნა ქარელის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ხარების ტაძრის წინამძღვრად, იმავე დროს ასრულებდა სამწევისის მთავარანგელოზთა სახელობის და სამწევისის ცხოველმყოფელი ჯვრის სახელობის, სოფელ ღილევიას ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის შობის ტაძრების წინამძღვრის მოვალეობას. 1997 წლის 17 მაისს უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ მღვდელ-მონაზონ დავითს მიანიჭა იღუმენის წოდება და ოქროს ჯვრის ტარების უფლება. 1998 წლის 8 ოქტომბერს იგი გამორჩეულ იქნა ცაგერისა და სვანეთის ეპისკოპოსად. 1998 წლის 14 ოქტომბერს, სვეტიცხოვლის დღესასწაულზე, უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ქართველ მღვდელმთავართა თანამწირველობით სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარში იღუმენი დავითი აკურთხა ეპისკოპოსად.

იღუმენმა დავითმა 13 ოქტომბერს სიონის საკათედრო ტაძარში შემდეგი სიტყვით მიმართა უწმიდესსა და უნეტარესს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს ილია II-ს, წმიდა სინოდის წევრებს: "უპირველეს ყოვლისა, მინდა მადლობა შევწირო ყოვლადწმიდა სამებას, რომელმაც აურაცხელითა წყალობითა და მოწყალებითა თვისითა ღირსმყო მე, უღირსი მონა, ეპისკოპოსის წმიდა და საპატიო ხარისხში აყვანისა. შემდგომად ღვთისა გმადლობთ თქვენ, თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ და თქვენ წმიდა სინოდის მღვდელმთავარნო, ესოდენ დიდი ნდობისათვის. მაცხოვარი ამბობს: უარყავ თავი თვისი და აღიღენ ჯუარი თვისი და შემომიდეგინ მე (მკრ. 8,34). ქრისტიანობის ერთ-ერთი მაცხოვნებელი მცნება საკუთარი ნების უარყოფა და ღვთის ნების აღსრულებაა. სინოდის გადაწყვეტილება ღვთის ნებად მიმაჩნია, ამიტომ მორჩილებით ვიღებ თქვენს გადაწყვეტილებას, გავხდე ეპისკოპოსი, თორემ მღვდელმთავრობის პატივისათვის თავი უღირსად მიმაჩნია. შეგნებული და გააზრებული მაქვს, თუ რამდენად საპასუხისმგებლოა და მძიმე მღვდელმთავრის ჯვარი, რადგან იგი ღვთის წინაშე პასუხს აგებს არა მარტო საკუთარი სულისათვის, არამედ მისადმი რწმუნებული სამწყსოსათვის, როგორც სამღვდელო დასის, ასევე მორწმუნე ერისათვის: "ეპისკოპოსია ის, ვისაც აბარია ერი ღვთისა და ვისაც მოეკითხება პასუხი მათი სულებისათვის" (მოც. კანონი 39). მოციქული პავლე გვმოძღვრავს "ეკრძალენით უკეთუ თავთა თქუენთა და ყოველსავე სამწყსოსა, რომელსა-ეგე თქუენ სულმან წმიდამან დაგადგინნა მოღვაწედ და მწყსად ეკლესიასა უფლისა ღმრთისასა, რომელი მოიგო სისხლითა თვისითა" (საქმე. 20,28). სამწყსოზე ზრუნვა უნდა წარმოადგენდეს მღვდელმთავრის საქმიანობის ძირითად მიზანს. ეპისკოპოსი უნდა ზრუნავდეს მრევლის თითოეულ წევრზე და არ უნდა დაუშვას არცერთი ადამიანის მოწყვეტა ეკლესიისაგან. ჩვენს განსაცდელებით აღსავსე ეპარქიაში მღვდელმთავარს განსაკუთრებული სიფხიზლე მართებს, ვინაიდან ბოროტი გააფთრებით იბრძვის თითოეული სულისათვის. რამეთუ ეშმაკი ვითარცა  ლომი მყვირალი მიმოვალს და ეძიებს ვინმცა შთანთქა (1. პეტრ. 5,8). დღეს ბოროტმა სახე იცვალა, ნათლის ანგელოზად მოგვევლინა, სხვადასხვა ჰუმანიტარული დახმარებით და მიმზიდველი დაპირებით ცდილობს ადამიანთა ჩამოშორებას ერთადერთი ჭეშმარიტი მართლმადიდებლური სარწმუნოებისაგან. ეს ორგანიზაციები სარგებლობენ ჩვენი ქვეყნის მატერიალური სიდუხჭირით. მღვდელმთავარმა, გარდა მორწმუნე მრევლზე ზრუნვისა, ბევრი უნდა იღვაწოს გზააბნეულ, მწვალებელთაგან მოტყუებულ ადამიანთა დედა ეკლესიაში დაბრუნებისათვის. მიხარია, რომ ღვთის განგებით ცაგერისა და სვანეთის ეპარქიის მმართველი გავხდი ეპარქიისა, სადაც სხვა სიწმინდეებთან ერთად არის წმიდა მაქსიმე აღმსარებლის საფლავი, რომლის სიახლოვეს ყოფნაც მე კიდევ ერთხელ შემახსენებს ჩემს მოვალეობას მართლმადიდებლური სარწმუნოების მტკიცედ და შეურყევლად დაცვისა. ეს არის ეპარქია, სადაც თვით კომუნისტური დევნის დროსაც ადამიანებმა დაიცვეს და დაიფარეს ეკლესიები, მათში არსებული საეკლესიო საგანძური, უძვირფასესი ხატები, რაც იმაზე მეტყველებს, რომ მათში არის რწმენა, მაგრამ ამ რწმენის სრულყოფა ამ ადამიანების გაეკლესიურებით უნდა მოხდეს. კარგად მესმის, რომ ეპისკოპოსობა უდიდეს პატივთან ერთად სიძნელეებითა და განსაცდელებით სავსე ცხოვრებაა. ამიტომ მინდა გთხოვოთ თქვენ, თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ და წმიდა სინოდის მღვდელმთავარნო, ილოცეთ ჩემთვის, ჩემი გაძლიერებისათვის, იმისათვის, რომ უფალმა თქვენი ლოცვით მომანიჭოს თავმდაბლობა, მორჩილება, მოთმინება და რომ შევძლო ღვთისათვის სათანადოდ აღვასრულო ეპისკოპოსობის წმიდა და საპასუხისმგებლო მოვალეობა." (61, 1998, 11).

უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ მეუფე დავითს კურთხევის შემდეგ ამ სიტყვებით მიმართა: "სახელითა მამისათა და ძისათა და სულისა წმიდისათა. ყოვლად სამღვდელონო მღვდელმთავარნო, წმიდა მამანო, ქრისტეს მიერ საყვარელნო დანო და ძმანო. დღეს სამოციქულო ეკლესია სრულიად საქართველოსი დიდ ეროვნულ დღესასწაულს ზეიმობს _ ხსენებას სვეტიცხოვლისა და ზეგარდმო მოქსოვილსა კვართისა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესი. ეს უდიდესი სიწმინდე _ კვართი უფლისა, როგორც ნიშანი მამაზეციერის წყალობისა, როგორც საწინდარი ქართველთა ზედა მადლის სუფევისა, საქართველოში I საუკუნეში იქნა ჩამობრძანებული და აი, უკვე თითქმის ოცი საუკუნეა თაყვანს ვსცემთ. მრავალი ცრემლი დაღვრილა და მრავალი ლოცვა აღვლენილა საქართველოსათვის ამ სვეტის წინაშე. დღესაც შევსთხოვთ ყოვლადწმიდა სამებას, რომ სვეტიცხოვლის მადლმა გაამთლიანოს საქართველო და აამაღლოს ქართული ეკლესია. ჩვენს სადღესასწაულო განწყობილებას ისიც აძლიერებას, რომ დღეს ეპისკოპოსის კურთხევაც შედგა. ყოველი ახალი ეპისკოპოსის კურთხევა ხომ ეკლესიის ცხოვრებაში ისტორიულ მოვლენას წარმოადგენს. ცაგერისა და სვანეთის ეპარქიის ახალ მმართველს, მეუფე დავითს, უფალი მისცემს ძალას ამ საპატიო, მაგრამ მძიმე ჯვრის სატარებლად. უპირველეს ყოვლისა, მეუფეო, წმიდა სინოდის სახელით გილოცავთ ჯილდოს, რომელიც უფალმა გიბოძა. მიდიხარ ეპარქიაში, სადაც შენახულია რწმენა და საქართველოს მრავალი სიწმინდეა დაცული, მაგრამ სადაც ნაკლებია ეკლესიურობა. ღმერთმა მოგცეს ძალა და მადლი, რომლითაც უფალი მხოლოდ თავმდაბალთ აჯილდოებს. მიიღე კვერთხი როგორც ძალაუფლების სიმბოლო და დალოცე ერი სრულიად საქართველოსი." (61, 1998, 11).

2001 წლის 12 ოქტომბერიდან ეპისკოპოსი დავითი გადაყვანილ იქნა ბოდბის ეპარქიის მმართველად. ბოდბის ეპარქია საქართველოს მართლმადიდებელ სამოციქულო ეკლესიაში ერთ-ერთი გამორჩეულია. ბოდბეშია ქართველთა განმანათლებლის წმიდა ნინოს საფლავი. ბოდბის ეპარქია 1925 წლის 22 ოქტომბრის საქართველოს საკათალიკოსო საბჭოს დადგენილებით გამოეყო ალავერდის ეპარქიას. ბოდბის ეპარქიის მეშვეობით ინარჩუნებდა საქართველოს სამოციქულო ეკლესია საქართველოდან ჩამოშორებულ საინგილოს ქართველებთან სულიერ კავშირს, მაგრამ ბოლშევიკური მმართველობის პირობებში ქვეყანაში ხორციელდებოდა აგრესიული ათეიზმის პოლიტიკა, ადმინისტრაციული წესით იხურებოდა ეკლესია-მონასტრები. 1936 წლის 17 ნოემბერს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა უწმიდესმა და უნეტარესმა კალისტრატემ ხელისუფლებისადმი გაგზავნილ წერილში აღწერა ბოდბის ეპარქიის მძიმე მდგომარეობა. სიღნაღის რაიონ სოფელ ანაგაში "მიუხედავად იმისა, რომ შეწერილ გადასახადს ეკლესია უკლებლივ ისტუმრებს, ხელისუფლების ადგილობრივი ორგანოები ყოველგვარ დაბრკოლებას უქმნიან მლოცველებს: ასე მოხდა მიმდინარე წლის აღდგომის დღესასწაულზე, როცა მლოცველები განდევნეს ეკლესიიდან. გთხოვთ მიიღოთ ზომები." (6, 181).

XX საუკუნის 50-60-იან წლებში ბოდბის ეპარქია გაერთიანებული იყო ალავერდის ეპარქიასთან. ბოდბის მონასტერი გაუქმებული იყო, მისი ტერიტორია საავადმყოფოს ეკავა. ბოდბელი მღვდელმთავარი თბილისის სამების ეკლესიაში წირავდა. 1978 წელს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით გამორჩეულ იქნა ბოდბელი ეპისკოპოსი ათანასე, მაგრამ ეპარქიაში რთული ვითარება იყო.

მეუფე დავითი 2001 წლიდან შეუდგა საქმიანობას. მისი ღვაწლით ბევრი რამ გაკეთდა ეპარქიაში ქრისტიანული რწმენის, სამონასტრო ცხოვრების აღორძინებისათვის. განსაკუთრებით აღსანიშნავია წმიდა ნინოს საფლავის, ბოდბის დედათა მონასტრის გამშვენიერება. 2006 წლის 1 ივნისს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით მეუფე დავითი აყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში. 2007 წლის 25 დეკემბერს დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით.

მთავარეპისკოპოსი ანდრია (გვაზავა)

მთავარეპისკოპოსი ანდრია, ერისკაცობაში ამირან გვაზავა, დაიბადა 1968 წლის 24 აპრილს, ქალაქ სოხუმში პედაგოგების, ანატოლი გვაზავასა და ნინო არაჰამიას ღვთივსათნო ოჯახში.

ათეისტური გარემოს მიუხედავად ოჯახში ყოველთვის დაუფარავად დღესასწაულო¬ბდნენ შობისა და აღდგომის ბრწყინვალე დღესასწაულებს. ღვთის რწმენას მომავალ მღვდელმთავარს უნერგავდა დედა, ნინო არაჰამია, რომელიც არაერთხელ უნახავს მას სახლში ხატთან ანთებული სანთლით მლოცველი, მასვე დაჰყავდა სოხუმის საკათედრო ტაძარში, სადაც წმიდა იოანე ოქროპირის სარკოფაგს პატარა ბავშვის ცნობიერებაში განსაკუთრებული ადგილი ეკავა.

მომავალი მღვდელმთავრის საგვარეულოდან არაერთი სასულიერო პირი აღიზარდა: დეკანოზები _ მიქაელ გვაზავა და მისი ძმა, რომლებიც სოხუმში მოღვაწეობდნენ და იქვე მიხაილოვის სასაფლაოზე არიან დაკრძალულები; მიქაელ გვაზავა, რომელიც მეორე მსოფლიო ომის დროს სოხუმის საკათედრო ტაძრის წინამძღვარი იყო; მისი დროინდელი ხატები დღესაც სოხუმის საკათედრო ტაძარშია  დასვენებული, მათ შორის გამორჩეულია ივერიის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ხატი, რომელიც სასწაულთმოქმედად იყო მიჩნეული მრევლის მიერ; ათონის მთაზე ერთ-ერთი უკანასკნელი ქართველი მოღვაწე ბერები მათე და ათანასე გვაზავები. ბებიის მხრიდანაც კაჭარავების საგვარეულოში წინაპრები სასულიერო წოდებას ეკუთვნოდნენ, არაჰამიათა გვარიც ეკლესიის ყმები და ხატის მცველები იყვნენ.

სოხუმის XI საშუალო სკოლის დამთავრების შემდგომ მან სწავლა სამხედრო სასწავლებელში, ხარკოვის საავიაციო-საინჟინრო ინსტიტუტში განაგრძო, რომელიც ჯანმრთელობის გამო ვერ დაასრულა და 1988 სოხუმში დაბრუნდა, სადაც სუბტროპიკული მეურნეობის ინსტიტუტის ტექნოლოგიის ფაკულტეტზე განაგრძო სწავლა და დაასრულა 1994 წელს. მის მიერ ეკლესიის სწავლების გაცნობა და ეკლესიური ცხოვრების დაწყება 1988-1989 წლებიდან იწყება, რაც ასევე ოჯახის  წევრების, ძმის მეუღლის _ მარინა ამაღლობელის დახმარებით მოხდა. განსაკუთრებული გავლენა მასზე მღვდელ-მონაზონ სერაფიმე როუზისა და წმ. მღვდელმთავარ ეგნატე ბრიანჩანინოვის ნააზრევმა მოახდინა.

მის სულიერ აღზრდაში დიდი წვლილი მიუძღვის არა-ერთ ცნობილ სასულიერო მოღვაწეს, რომელთაგან აღსანიშნავია მისი პირველი მოძღვარი, სოხუმის საკათედრო ტაძრის უხუცესი მღვდელმსახური, დეკანოზი იოსებ სევერინი, სქიარქიმანდრიტი ვიტალი (სიდორენკო); სქიმიღუმენია სერაფიმა (სიდორენკო); ბერი კონსტანტინე, ზალიტის კუნძულზე მოღვაწე დეკანოზი ნიკოლოზი (გურიანოვი), აფხაზეთის უდაბნოში მცხოვრები ბერ-მონაზვნები; წერილობითი ურთიერთობა ჰქონდა არქიმანდრიტ იოანე კრესტიანკინთან. ამავე პერიოდში ხშირად დადიოდა სიწმინდეების მოსალოცად როგორც საქართველოში, ასევე უკრაინასა და რუსეთში: წმ. სვიმონ კანანელის საფლავი; წმ. ვასილისკოს აღსრულების ადგილი და მისი წყარო; წმ. იოანე ოქროპირის მიცვალების და წმ. იოანე ნათლისმცემლის თავის პოვნის ადგილები კომანში; ახალი ათონის მონასტერი; კიევ-პეჩორის ლავრა; წმ. სერაფიმე საროველის ნაწილების აღმოჩენამ და 1991 წელს დივეევოს მონასტერში მათ გადასვენებაში მონაწილეობამ ახალგაზრდა კაცში განსაკუთრებული სულიერი გარდატეხა მოახდინა. ამ პერიოდში მოილოცა ოპტის უდაბნოს მონასტერი, რამაც კიდევ უფრო გაუღრმავა ბერ-მონაზვნული ცხოვრების სურვილი. ის უკვე იმყოფებოდა ოპტის უდაბნოში, სადაც აპირებდა სამონაზვნო ცხოვრების შედგომას, მაგრამ საქართველოში განვითარებულმა მოვლენებმა მშობლიურ ქალაქში დაბრუნების გადაწყვეტილება მიაღებინა.

აფხაზეთში საომარი ოპერაციების დროს მონაწილეობდა სხვადასხვა ჰუმანი-ტარულ მისიებში და საომარ მოქმედებებში. ამავე პერიოდში დაუახლოვდა ცხუმ-აფხაზეთის მღვდელმთავარს, ეპისკოპოს დანიელს (დათუაშვილი), რომლის სოხუმიდან იძულებით წამოსვლის შემდგომ, მეუფე დანიელისადმი დაქვემდებარებულ მარტყოფის მონასტერში დაიწყო მომავალმა მღვდელმთავარმა სასულიერო მოღვაწეობა.

1994 წელს სვეტიცხოვლის ტაძარში მორჩილად, ლაზარეს შაბათს კი ბერად აღკვეცეს და სახელად ანდრია უწოდეს. 1995-1996 წლებში მოღვაწეობა ახლად დაარსებულ ზუგდიდისა და ცაიშის ეპარქიაში, სოფ. კორცხელის ღვთისმშობლის მიძინების ისტორიულ მონასტერში განაგრძო.

1996 წლის 17 სექტემბერს მთავარეპისკოპოსმა დანიელმა ქ. ზუგდიდის საკათედრო ტაძარში ბერ ანდრიას დიაკვნად დაასხა ხელი, ხოლო იმავე წლის 13 დეკემბერს უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის მიერ, ქ. რუსთავის საკათედრო ტაძარში ხელდასხმულ იქნა მღვდლად. მსახურობდა ქ. თბილისის სამხედრო აკადემიის წმ. მთავარანგელოზთა სახელობის ტაძრის წინამძღვრად.

1997 წელს დაინიშნა საქართველოს ეკლესიის ერთ-ერთი უმთავრესი სამონასტრო კომპლექსის, დავით გარეჯელის ლავრის წინამძღვრად და დაჯილდოვდა იღუმენის წოდებით.

1998 წლის 18 ოქტომბერს, წმ. გრიგოლ ხანძთელის ხსენების დღეს, წმიდა სინოდის განჩინების შესაბამისად ხელდასხმულია საგარეჯოსა და გურჯაანის ეპისკოპოსად.

2001 წლის 14 ოქტომბერს წმ. სინოდის გადაწყვეტილებით მღვდელმთავარი ანდრია დადგინდა სამთავისისა და გორის ეპარქიის მმართველად. 17 ნოემბერს იღუმენმა ანდრიამ ეპისკოპოსად ხელდების წინ ამ სიტყვებით მიმართა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ ილია II-ს: "წლევანდელი სვეტიცხოვლობა ჩვენი ერისა და ეკლესიისათვის განსაკუთრებული სიხარულის მომნიჭებელია. ამ დღეებში მოხდა დიდი ისტორიული მოვლენა _ წმიდა სინოდის აღვსება. მეტად ნიშანდობლივია, რომ ახალი მღვდელმთავრების გამორჩევა დაიწყო კათოლიკოს, არსენ დიდის გრიგოლ ხანძთელის მოწაფის, ხსენების დღეს, ხოლო მათი კურთხევა სრულდება თვით ღმერთშემოსილი მამის გრიგოლ ხანძთელის დღესასწაულზე. გრიგოლ ხანძთელი და მისი მოწაფეები საქართველოს ისტორიაში წარმოადგენენ ერისა და ეკლესიის ერთიანობის სიმბოლოს, სწორედ ერისა და ეკლესიის ერთიანობისაკენ მოგვიწოდებს დღეს უფალი და განსაკუთრებული როლი ამ საქმეში ეკისრება საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდს. შიში მიპყრობს, როცა წარმოვიდგენ, თუ რაოდენ დიდია მღვდელმთავრის პასუხისმგებლობა იტვირთო და იხსნა სამწყსო შენი. განსაკუთრებით ძნელია ეს დღეს, როცა ჟამთა სიავის გამო გაბნეული ცხოვარი ცდილობს დაუბრუნდეს დედა ეკლესიის წიაღს. ამ მძიმე ჯვარს, უპირველეს ყოვლისა, ვიღებ ეკლესიისადმი მორჩილებით და ამავე დროს ღვთისადმი უდიდესი სასოებით, რამეთუ შეუძლებელი კაცთაგან, შესაძლებელია ღვთის მიერ. წმიდა მოციქული პავლე ტიმოთეს მიმართ ეპისტოლეში ბრძანებს: "გლოცავ უკეთუ ყოვლისა წინა, რაითა ჰყოფდე ვედრებასა, ლოცვასა, თაყვანისცემასა და მადლობასა ყოველთა კაცთათვის... რამეთუ ესე არს კეთილ და სათნო წინაშე მაცხოვრისა ჩვენისა ღმერთსა, რომელსა ყოველთა კაცთაი ჰნებავს ცხოვრებაი და მეცნიერებასა ჭეშმარიტებისასა მოსვლაი". ეპისკოპოსის მსახურება არის ზრუნვა ეკლესიისა და ერისათვის, მოკრძალებით სიტყვასა და საქმეში სულგრძელობითა და მოთმინებით, სიბრძნითა და დიდი სიყვარულით კაცთა მიმართ.

ეკლესიის სიძლიერეს ვხედავ სამღვდელოების მტკიცე სარწმუნოებაში და კეთილ მაგალითში, მონაზონთა დასის განმტკიცებაში, რათა ისინი, როგორც სულიერ მებრძოლთა მოწინავე რაზმი, იყვნენ მაგალითი ღმერთის შიშისა, სიმდაბლისა. ერი და ბერი ეს ხატოვანი ქართული გამონათქვამი, საუკუნეების მანძილზე ტრადიციად ქცეულ ერისა და ეკლესიის ერთიანობას ასახავს. როგორც ადამიანის სხეულში ყველაფერს აერთიანებს სული, ასევე სული წმიდა აერთიანებს მორწმუნე ერს. დიდი მონდომებით უნდა გავუფრთხილდეთ ურთიერთშორის მშვიდობას, ვფიქრობ რომ ამისათვის აუცილებელია ჩვენ ერს დავანახოთ სიწმიდე, სიკეთე და სიბრძნე სარწმუნოებისა, თავად კი დავინახოთ ერის ინტელექტი, წარმოვიდგინოთ მისი ავი და კარგი, მისი შესაძლებლობანი. განსაკუთრებით ეს ეხება ახალგაზრდა თაობას. ამგვარი მსახურება უსაზღვრო სიყვარულსა და თავგანწირვას მოითხოვს. იგი აუცილებელია იმისათვის, რომ ამ ურთულეს ჟამს ადამიანმა მიაკვლიოს ხსნის ერთადერთ ჭეშმარიტ გზას, რომლის დასაბამი და დასასრული ღმერთია.

ერთხელ კიდევ მოგახსენებთ უღრმეს მადლობას თქვენ, უწმიდესო და უნეტარესო მეუფეო, ჩემი უღირსებისადმი გამოჩენილი ნდობისა და გაღებული პატივისათვის. გმადლობთ თქვენ ყოვლადსამღვდელონო მეუფენო, ჩემი თანადგომისა და გამხნევებისათვის. მადლობას ვწირავ ყველას, ვინც გაიზიარა ჩვენი სიხარული და დაგვლოცა გულსა შინა თვისსა. დღეს მდგომარე წინაშე უდიდეს სიწმიდეთა ჩვენთა, დიდია წინაპართა, კათოლიკოს პატრიარქთა და ყოველთა ზეციურთა მფარველთა ჩვენთა, მუხლმოდრეკილი გევედრებით ყველას _ ლოცვა ჰყავთ ჩემთვის, რათა შემეწიოს უფალი და შემაძლებინოს მსახურება ღმრთისა და კაცთა ვიდრე აღსრულებამდე ჩემი ამქვეყნიური ცხოვრებისა. ამინ." (68, 2001, 11).

უწმიდესმა და უნეტარესმა, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ აღნიშნა: "ღვთის მადლითა და წყალობით დღეს შეივსო საქართველოს სამოციქულო ეკლესიაში 27 ეპარქიის მღვდელმთავართა რიცხვი. ახლა უკვე ყველა ეპარქიას თავისი მღვდელმთავარი ჰყავს. ამქვეყნად შემთხვევით არაფერი არ ხდება, არც ისაა შემთხვევითი, წმიდა სინოდის წევრთა რიცხვი წმიდა გრიგოლ ხანძთელის ხსენების დღეს დავით გარეჯის მონასტრის წინამძღვარმა აღავსო. ეს იმას ნიშნავს, რომ წმიდა გრიგოლ ხანძთელი და წმიდა მამა დავითი საქართველოსა და მეუფე ანდრიას განსაკუთრებით მფარველობენ. უფალი ამბობს: მე ვარ გზა, ჭეშმარიტება და სიცოცხლე. ბედნიერია ადამიანი, რომელიც იპოვის ქრისტეს გზას, გაიგებს რა არის ჭესმარიტება და საუკუნო ცხოვრებას დაიმკვიდრებს, ამისათვის არის ყველა ადამიანი, განსაკუთრებით მღვდელმთავარი მოწოდებული. უდიდესი პასუხისმგებლობა აკისრია მღვდელმთავარს ღვთისა და ერის წინაშე, მაგრამ უფალი, რომელმაც ეს ჯვარი გიბოძა, დაგიფარავს და ძალას მოგცემს, წმიდა გრიგოლ ხანძთელი და წმიდა მამა დავითიც შეგეწევიან.

წმიდა გრიგოლ ხანძთელი, რომლის ხსენებასაც დღეს აღვასრულებთ, განსაკუთრებული მოღვაწეა ჩვენი ერისა და ეკლესიის ისტორიაში. წარჩინებული და დიდებული მშობლების შვილმა ქართლის მთავრის, ნერსეს სასახლეში აღზრდილმა გრიგოლმა სამოღვაწეო ასპარეზზედ არაბთაგან განადგურებული სამხრეთ საქართველო, ტაო-კლარჯეთი აირჩია. მისი მოღვაწეობისათვის ოთხი რამ იყო დამახასიათებელი: 1. ასკეტიზმით მიღწეული მაღალი სულიერება. 2. მონასტრების დაარსება. 3. სახელმწიფოსა და ეკლესიას შორის სწორი ურთიერთობის დამყარება... მეუფე ანდრია, თქვენ ახალგაზრდა ბრძანდებით, კიდევ ბევრი რამის შესწავლა შეგიძლიათ... გასაკეთებელი ბევრია. ჩვენი ეკლესიის მრავალ წმინდანზე ტროპარ-კონდაკებიც კი არაა დაწერილი. შეგეწიოს წმიდა დავით გარეჯელი, წმიდა ნინო, წმიდა გრიგოლ ხანძთელი და ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელმა გადაგვაფაროს მოწყალე კალთა, თუ თავმდაბლობა და მორჩილება გექნება, ღვთის დიდ მადლს მიიღებ. მამაშვილურად გილოცავ წმიდა სინოდისა და ჩემი სახელით მღვდელმთავრის ხარისხში აყვანას, რომელიც არც შენი დამსახურების შედეგია და არც ჩვენი გადაწყვეტილებისა, არამედ ნება ღვთისა. მიიღე კვერთხი, დალოცე შენი სამწყსო და ილოცე სრულიად საქართველოსათვის." (68, 2001, 11).

2006 წლის 16 ნოემბერს, გორში მყოფმა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია II-მ ნაყოფიერი მოღვაწეობის აღსანიშნავად ეპისკოპოს ანდრიას მთავარეპისკოპოსის წოდება მიანიჭა. 2007 წლის 25 დეკემბერს იგი დაჯილდოვდა წმიდა გიორგის ორდენით.

2008 წლის აგვისტოში, რუსეთ-საქართველოს ომის დროს, მღვდელმთავარი ანდრია ერთადერთი უმაღლესი ოფიციალური პირი იყო, რომელმაც არ დატოვა ქალაქი და ბოლომდე ცდილობდა დარჩენილი მოსახლეობის გამხნევებას. ის პირველი ჩაუდგა სათავეში და პირადად ხელმძღვანელობდა ოკუპირებულ ტერიტორიებზე ჰუმანიტარულ მისიების განხორციელებას. აქტიურად იყო ჩართული ტყვეთ მყოფი საქართველოს მოქალაქეების დაბრუნების და დაღუპული მეომრების გადმოსვენების საქმეში, რისთვისაც 2008 წლის 16 სექტემბერს საქართველოს უმაღლესი სახელმწიფო ჯილდო წმ. ვახტანგ გორგასლის პირველი ხარისხის ორდენი ებოძა.

მღვდელმთავარ ანდრიას სახელს უკავშირდება სამთავისისა და გორის ეპარქიაში საეკლესიო ცხოვრების აღორძინება. ამჟამად ეპარქიაში მოქმედებს 42 ეკლესია, ორი მამათა და ერთი დედათა მონასტერი, დაფუძნდა საეპარქიო და საეპისკოპოსო სახლი, ამოქმედდა ღირსი მამა გიორგი მთაწმინდელის სახელობის გიმნაზია, რომელიც განთავსებულია გორის ისტორიულ-სასულიერო სასწავლებლის ახლადაღდგენილ შენობაში, წმ. კვირიკესა და ივლიტას სახელობის საბავშვო ბაგა-ბაღი, სასწავლო კურსები მედავითნე და მგალობელთათვის, სოფლებში, სადაც ჯერ არ მოქმედებს ტაძარი, ამოქმედდა სამრევლო სკოლები. ამჟამად ქ. გორში მიმდინარეობს მაცხოვრის აღდგომის საკათედრო ტაძრის, წმ. ნიკოლოზის, წმ. მთავარანგელოზთა, წმ. მოწამე ცხრა ძმა ხერხეულიძეთა ტაძრების მშენებლობა. უკვე რამოდენიმე წელია წარმოებს ქართული კულტურის ორი სანიმუშო ძეგლის, ატენის სიონის მონასტრისა და სამთავისის საკათედრო ტაძრის მაშტაბური კვლევა-რეაბილიტაცია. 2006 წლიდან გორის გიმნაზიის კედლებში დაფუძნდა ყოველწლიური საშობაო ფესტივალი "გენეთლია", საპატრიარქოს სასწავლო დაწესებულებებს შორის.

დღეისათვის ეპარქიის სასულიერო დასს შეადგენს ათი დეკანოზი, ორი იღუმენი, ერთი მღვდელმონაზონი, ერთი იღუმენია, თოთხმეტი მღვდელი, სამი დიაკონი, 20 ბერ-მონაზონი, 13 მორჩილი. მთავარეპისკოპოს ანდრიას მიერ ხელდასხმულია 18 მღვდელმსახური.

ეპარქიაში მოქმედებს საეპარქიო საბჭო, სამდივნო, კანცელარია, ხუროთმოძღვრების სამსახური, სამეურნეო-ეკონომიკური სამსახური, უფასო სასადილო ხელმოკლე ოჯახებისათვის, მოსახლეობის ფსიქო-სოციალური და წამალდამოკიდებულთა სარეაბილიტაციო ცენტრი "გადარჩენის გზა" "ატენის სიონის აღორძინების", "სამთავისისა და გორის ეპარქიაში ტაძრებისა და მონასტრების დაცვისა და რეაბილიტაციის" ფონდები, სამხატვრო სახელოსნო, ეპარქიის ოფიციალური ვებ-გვერდია - www.sg-sakdari.ge

მთავარეპისკოპოსი ანდრია მონაწილეობდა ადგილობრივ და საერთაშორისო კონფერენციებში:

იტალია, ქ. კამალდოლი, 2002 წელი, საკონფერენციო თემა _ აფხაზეთის კონფლიქტის შესახებ;

ქ. თბილისი, 2005 წელი, საკონფერენციო თემა _ ქრისტიანობა და ეროვნება;

პოლონეთი, ქ. ვარშავა, 2007 წელი, საკონფერენციო თემა _ სამონაზვნო ტრადიცია საქართველოში სამთავისის ტაძრის არქეოლოგიური გათხრების ფონზე;

პოლონეთი, ქ. ვარშავა 2008 წელი, საკონფერენციო თემა _ მოკლე ცნობები ძველი ქართული სამონასტრო წეს-განგებების შესახებ;

ქ. თბილისი, 2008 წ. _ საერთაშორისო კონფერენცია;

რუსეთი, ქ. მოსკოვი, 2009 წ. წმ. ტიხონის საღვთისმეტყველო უნივერსიტეტი, საკონფერენციო თემა _ ძველი ქართული სამონასტრო წეს-განგებები.

მთავარეპისკოპოს ანდრიას ოფიციალური ვიზიტები:

იერუსალიმი, 1999 წელი _ ქართული კულტურის დღეები ისრაელში;

უკრაინა, 2002 წელი _ კიევ-პეჩორის ლავრის დაარსების 950 წელი;

ეგვიპტე, ქ. ალექსანდრია, 2006 წელი _ ალექსანდრიის საპატრიარქოს შენობისა და საკათედრო ტაძრის კურთხევა;

პოლონეთი, ქ. ვარშავა, 2006 წელი _ პოლონეთის მართლმადიდებელი ეკლესია და ვარშავის უნივერსიტეტი;

რუსეთი, ქ. ვორონეჟი 2006 წელი _ ივერიის ღვთისმშობლის ქართული ტაძრის საძირკველის კურთხევა.

რუსეთი, ქ. მოსკოვი, 2008 წელი _ შეხვედრა რუსეთის პატრიარქთან.

მოლოცვები: პალესტინა, ეგვიპტე, საბერძნეთი, იტალია, რუსეთი, პოლონეთი.

ეპარქიაში მოქმედი ტაძრები:

ქალაქი გორი:

ღვთისმშობლის შობის საკათედრო ტაძარი;

ხარების ტაძარი;

ყოვლადწმიდა სამების ტაძარი;

ივერიის ღვთისმშობლის ტაძარი;

ღირსი მამა გიორგი მთაწმინდელის სახელობის ტაძარი;

კარალეთი:

წმიდა სამების ტაძარი;

წმიდა პირველმოწამე არქიდიაკონ სტეფანეს სახელობის ტაძარი;

ვარიანის ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი;

ბურბუკის მთავარანგელოზის ტაძარი;

სკრის ღვთისმშობლის მიძინების ეკლესია;

ზერტის ღვთისმშობლის შობის ტაძარი;

არბოს წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი;

გორიჯვრის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი;

ფხვენისი:

იოანე ნათლისმცემლის სახელობის ტაძარი;

წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი;

ყელქცეულის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი;

ხვითის ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი;

მეღვრეკისის იოანე ნათლისმცემლის შობის ტაძარი;

ერგნეთის ღვთისმშობლის ტაძარი;

უფლისციხის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი;

არაშენდა:

ღვთისმშობლის ეკლესია;

მთავარანგელოზის ეკლესია;

ფლავის იოანე ნათლისმცემლის სახელობის ტაძარი;

სამთავისის ამაღლების საკათედრო ტაძარი;

ქალაქი კასპი:

თეოდორე ტირონის სახელობის ეკლესია;

წმიდა გიორგის სახელობის ეკლესია;


კავთისხევის წმიდა გიორგის სახელობის ორი ეკლესია;

ოკამის წმიდა გიორგის სახელობის ტაძარი;

დოესის წმიდა სამების ტაძარი;

ახალქალაქის ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი;

მეტეხის ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი;

გომის ნათლისმცემლის ტაძარი;

ერთწმინდის წმიდა ევსტატი პლაკიდას სახელობის ტაძარი;

ეპარქიის სასულიერო დასი:

დეკანოზი ნოდარი (ბერიაშვილი);

დეკანოზი ალექსანდრე (დარახველიძე);

დეკანოზი გიორგი (გაბლიშვილი);

დეკანოზი იოანე (ცხვირაშვილი);

დეკანოზი გედეონი (შალაშვილი);

დეკანოზი კირილე (ხულორდავა);

დეკანოზი გიორგი (სიდამონიძე);

დეკანოზი გიორგი (ხოჯავა);

დეკანოზი იოანე (კალატოზიშვილი);

მღვდელი იოანე (ცეცხლაძე);

მღვდელი იუბინალი (მარანელი);

მღვდელი კონსტანტინე (ბაბიაშვილი);

მღვდელი დავითი (კუჭავა);

მღვდელი ილია (ხომერიკი);

მღვდელი დავითი (კასრაძე);

მღვდელი ალექსანდრე (ქსოვრელი);

მღვდელი ანდრია (მიდოდაშვილი);

მღვდელი ღვთისო (სეხნიაშვილი);

მღვდელი ვახტანგი (ნიკოლაიშვილი);

მღვდელი თადეოზი (ქებაძე);

მღვდელი იაკობი (გეჯაძე);

მღვდელი პეტრე (ტიტვინიძე);

მღვდელი გიორგი (იასეშვილი);

მღვდელი თევდორე (სულუაშვილი);

დიაკვანი გიორგი (კარელიძე);

იღუმენი კოზმა (გუჯაბიძე);

იღუმენი დამიანე (ხუფენია);

იღუმენია ნინო (მაზანიშვილი).




ღირსი მამა გიორგი მთაწმინდელის სახელობის გორის გიმნ